„Zdychanie” czy „umieranie”? – estetyczny i etyczny wymiar śmierci we współczesnej twórczości dramaturgicznej

Monika Błaszczak

doi:10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2019.05.19

Published: 2019-12-25

No. 5 (2019)

“Zdychanie” – animal dying, or “umieranie” – human dying? – aesthetic and ethical dimensions of death in modern dramatic art

Monika Błaszczak

Section: ARTICLES

https://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2019.05.19

Abstract

An extremely interesting issue in the field of literature is the question of aesthetic and ethical dimensions of animal death. Is a calm death while being asleep, in a friendly environment, with no streaming blood involved,more ethical,because it is aesthetically “nicer”? How do these two categories relate to one another when it comes to animal death? In the Polish language, the verb used to refer to an animal that stops to be alive is “zdychać” (die), whereas to a human– “umierać” (pass away). Is there a sense of community betweenthe animal and human fate in the face of death? Attempts to find the answers to these questions may be found in modern dramas, withPawitren by Iwona Korszańska as one of the most interesting ones in terms of the discussed problem. In the text written by this author, animals and humans are equalized sharing the common fate, and their death is not differentiated between“zdychanie” (dying of animals) and“umieranie” (passing away of humans), but rather equivalent and equal. In the social performances presented in the drama, the inseparable couple, Eros and Thanatos,marks the life of a human and an animal to the same degree.

Keywords:

animal dying , human dying , drama , aesthetics , ethics

Download files

LITERATUROZNAWSTWO / Artykuł (Język Polski)

Citation rules

Błaszczak, M. (2019). “Zdychanie” – animal dying, or “umieranie” – human dying? – aesthetic and ethical dimensions of death in modern dramatic art. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, (5), 237–252. https://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2019.05.19

Cited by / Share

References

Agamben Giorgio. 2008. Co zostaje z Auschwitz. Archiwum i świadek. Przeł. S. Królak. Warszawa: Sic!.
Google Scholar

Agamben Giorgio. 2008. Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie. Przeł. M. Salwa. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Google Scholar

Agamben Giorgio. 2008. Stan wyjątkowy. Przeł. M. Surma-Gawłowska. Kraków: Ha!art.
Google Scholar

Bekoff Marc. Manifest zwierząt. Przeł. Marzena Kotyczka, 15-20. W Śmierć zwierzęcia. Współczesne zootanatologie Red. Marzena Kotyczka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Bekoff Marc. 2010. The Animal Manifesto: Six Reasons for Expanding Our Compassion Footprint. Novato: New World Library.
Google Scholar

Braidotti Rosi. 2014. Po człowieku. Przeł. J. Bednarek, A. Kowalczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Braidotti Rosi. 2012. Wbrew czasom. Zwrot postsekularny w feminizmie. Przeł. M. Glosowitz. Przekł. przejrzała A. Mitek-Dziemba, 284-314. W Drzewo poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach. Red. P. Bogalecki, A. Mitek-Dziemba, Katowice: Wydawnictwo FA-art, Uniwersytet Śląski.
Google Scholar

Buber Martin. 1992. Ja i Ty, 39-125. W Idem. Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych. Przeł. J. Doktór. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Czaja Dariusz. 2009. „Zwierzęta w klatce (języków)”. Konteksty 4 (287) : 2-9.
Google Scholar

Czapliński Jan. 2015. Łysek z pokładu Idy, 387-407. W Transfer! Teksty dla teatru. Antologia. Red. Joanna Krakowska, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

DeMello Margo. 2012. Animals and Society. An Introduction to Human-Animal Studies. New York: Columbia University Press.
Google Scholar

Domańska Ewa. 2017. Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Dröscher Vitus B.. 1969. Instynkt czy doświadczenie. Zachowanie się zwierząt. Przeł. K. Kowalska. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar

Dröscher Vitus B..1997. Rodzinne gniazdo. Jak zwierzęta rozwiązują swoje problemy rodzinne. Przeł. A. Czapik. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady .
Google Scholar

Dröscher Vitus B.. 1971. Świat zmysłów. Przeł. B. Witkowska. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar

Freud Zygmunt. 2010. Wstęp do psychoanalizy. Przeł. S. Kempnerówna, W. Zaniewicki. Przedmowa i opracowanie K. Obuchowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Goffman Erving. 2009. Człowiek w teatrze życia codziennego. Przeł. H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, Warszawa: Aletheia.
Google Scholar

Haraway Donna. 2012. Manifest gatunków stowarzyszonych. Przeł. J. Bednarek, 241-260. W Teorie wywrotowe. Antologia przekładów. Red. A. Gajewska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

http://slowacki.krakow.pl/pl/spektakle/aktualne_spektakle/_get/spektakl/1436 (dostęp: 06.09.2017).
Google Scholar

http://www.polskieradio.pl/17/76/Artykul/1720442,Pawi-tren-na-falach-Trojki-Recenzja-sluchowiska (dostęp: 06.09.2017).
Google Scholar

Kłocińska Agata. 2014. Relacja ja – Ty z bytami nieosobowymi. Filozofia Martina Bubera jako myśl prekursorska wobec posthumanizm, 269-280. W Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze, Tom 2. Od humanizmu do posthumanizmu. Red. Nauk. Justyna Tymieniecka-Suchanek. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Korszańska Iwona. 2016. „Pawi tren”. Dialog 6 : 59-77.
Google Scholar

Korszańska Iwona. Pawi tren. pdf, http://www.gnd.art.pl/wp-content/uploads/2016/04/Pawi-tren-Iwona-Korszanska.pdf (10.05.2017).
Google Scholar

Kotyczka Marzena. 2014. Słowo wstępne, 7-14. W Śmierć zwierzęcia. Współczesne zootanatologie. Red. Marzena Kotyczka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Kultura afektu – afekty w kulturze. Humanistyka po zwrocie afektywnym. 2015. Red. R. Nycz, A. Łebkowska, A. Dauksza. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN.
Google Scholar

Lorenz Konrad. 1975. Opowiadania o zwierzętach. Przeł. W. Kragen. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Ożóg Maciej. 2014. Oblicza zoe-filii. Nowe interpretacje dychotomii bios/zoe we współczesnej humanistyce, 79-90. W: Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. Tom 1. Aspekt posthumanistyczny i transhumanistyczny. Red. Nauk. Justyna Tymieniecka-Suchanek. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Powalisz Monika. 2005. Córka myśliwego albo polakożerczyni, 185-219. W Echa, repliki fantazmaty. Antologia nowego dramatu polskiego. Red. Małgorzata Sugiera, Anna Wierzchowska-Woźniak. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar

Remane Adolf. 1965. Życie społeczne zwierząt. Przeł. W. Serafiński. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Sikorska-Miszczuk Małgorzata. 2007. „Śmierć człowieka-wiewiórki”. Dialog 5 : 18-40.
Google Scholar

Singer Peter. 2004. Wyzwolenie zwierząt. Przeł. A . Alichniewicz, A. Szczęsna. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Weil Kari. 2012. A Report on the Animal Turn. W Eadem. Thinking Animals. Why Animal Studies Now?. New York: Columbia University Press.
Google Scholar

Monika Błaszczak

https://orcid.org/0000-0002-3942-8026

Affiliation:

Adam Mickiewicz University in Poznan Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Doktor, adiunkt w Zakładzie Estetyki Literackiej Instytutu Filologii Polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Literaturoznawca, kulturoznawca i teatrolog. Autorka monografii Ekrany i lustra w polskim dramacie współczesnym (Poznań 2009) oraz współautorka książki Estetyka. Między działaniem a emocją (Poznań 2016) wraz z dr hab. Ireną Górską i dr Ewą Szkudlarek. Autorka artykułów naukowych i recenzji wydarzeń kulturalnych. Do jej najnowszych publikacji należą artykuły Dyskurs teatralno-filmowo-literacki – o „Dyskretnym uroku burżuazji” Marcina Libera w: Dyskursy sztuki. Dyskursy o sztuce, (red. Teresa Pękala, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2018) oraz Chory znaczy inny – studium przypadku całkowitej inności / obcości na przykładzie dramatu „Psychosis 4:48” Sarah Kane i spektaklu Grzegorza Jarzyny w: Studia nad odmiennością na przestrzeni dziejów, (red. Justyna Żychlińska i Anetta Głowacka-Penczyńska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2018). Należy do Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych i Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego.

No. 5 (2019)
Published: 2019-12-31

ISSN: 2719-2687

eISSN: 2451-3849

10.31261/ZOOPHILOLOGICA

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit

“Zdychanie” – animal dying, or “umieranie” – human dying? – aesthetic and ethical dimensions of death in modern dramatic art

Abstract

Keywords:

Monika Błaszczak

Information