Autoportrety Adama Zagajewskiego
(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)
Abstrakt
Artykuł analizuje cykl poetyckich autoportretów Adama Zagajewskiego w kontekście esejów poety oraz współczesnych pisarzowi teorii, zwłaszcza dekonstrukcji Paula de Mana oraz filozofii duchowości Michela Foucaulta. Zgodnie z tą analizą autoportrety Zagajewskiego zbliżają się charakterem i funkcją do ćwiczeń duchowych opisywanych przez Pierre’a Hadota: poeta za ich pomocą próbuje przebudować swoją osobowość, projektując jej bogatszą i dojrzalszą postać, częściowo na wzór postaci mistrzowskich, takich jak Józef Czapski. Tak ujęta, twórczość Zagajewskiego zaskakuje bogactwem treści teoretycznych, których dotąd w niej nie poszukiwano.
Słowa kluczowe
autobiografia; autoportret; duchowość; Adam Zagajewski
Bibliografia
Arno, Anna. 2010. “Jerzyki, czereśnie i okaleczony świat”. Tygodnik Powszechny, 30.06.2010, https://www.tygodnikpowszechny.pl/jerzyki-czeresnie-i-okaleczony-swiat-142724.
Beaujour, Michel. “Autobiografia i autoportret”, przeł. Krystyna Falicka. Pamiętnik Literacki 70, z. 1 (1979), 317–336.
Czabanowska-Wróbel, Anna. “‘Piękno i groza zawsze razem’. Poetycki dialog Zbigniewa Herberta i Adama Zagajewskiego”. W: Monografie w toku. Kompendia multimedialne, red. Paweł Próchniak. http://stronypoezji.pl/monografie/piekno-i-groza-zawsze-razem-poetycki-dialog-zbigniewa-herberta-i-adama-zagajewskiego (1.10.2020).
Czabanowska-Wróbel, Anna. “Twórczość [Adama Zagajewskiego]”. W: Monografie w toku. Kompendia multimedialne, red. Piotr Próchniak http://stronypoezji.pl/monografie/tworczosc-1/ (1.10.2020).
Czermińska, Małgorzata. Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie. Kraków: Universitas, 2000.
Foucault, Michel. Hermeneutyka podmiotu, przeł. Michał Herer. Warszawa: PWN, 2012.
Gusdorf, Georges. “Warunki i ograniczenia autobiografii”, przeł. Janusz Barczyński. Pamiętnik Literacki 70, z. 1 (1979), 261–278.
Hadot, Pierre. Filozofia jako ćwiczenie duchowe, przeł. Piotr Domański. Warszawa: Aletheia, 2003.
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Wykłady o estetyce, t. I, przeł. Janusz Grabowski, Adam Landman. Warszawa: PWN, 1964.
Kaczmarski, Paweł. “Polska poezja domyślna [rec. Wierszy wybranych A. Zagajewskiego]”. ArtPapier 267, nr 3 (2015). http://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=217&artykul=4776 (1.10.2020).
Klejnocki, Jarosław. Bez utopii? Rzecz o poezji Adama Zagajewskiego. Wałbrzych: Wydawnictwo Ruta, 2002.
Klejnocki, Jarosław. “Dziesięć powodów, dla których inni polscy poeci nienawidzą Adama Zagajewskiego”. W: Monografie w toku. Kompendia multimedialne, red. Piotr Próchniak. http://stronypoezji.pl/monografie/dziesiec-powodow-dla-ktorych-inni-polscy-poeci-nienawidza-adama-zagajewskiego (1.10.2020).
Lacan, Jacques. Funkcje i pole mówienia i mowy w psychoanalizie, przeł. Barbara Gorczyca, Wincenty Grajewski. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1996.
Madejski, Jerzy. “Adam Zagajewski i nihilizm”. Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska 3 (2004), 243–251.
de Man, Paul. “Autobiografia jako od-twarzanie”, przeł. Maria Bożena Fedewicz. Pamiętnik Literacki 77, z. 2 (1986), 307–318.
de Man, Paul. Ideologia estetyczna, przeł. Artur Przybysławski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2000.
Nyczek, Tadeusz. Kos. O Adamie Zagajewskim. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2002.
Potkański, Jan. “Dekonstrukcja jako technika Siebie”. Przegląd Filozoficzno-Literacki 41, nr 1 (2015), 93–113.
Renza, Louis, A. “Wyobraźnia stawia veto: teoria autobiografii”, przeł. Maciej Orkan-Łęcki. Pamiętnik Literacki 70, z. 1 (1979), 279–306.
Salecl, Renata, Slavoj Žižek (red.). Gaze and Voice as Love Objects. Durham: Duke University Press, 1996.
Starobinski, Jean. “Styl autobiografii”, przeł. Władysław Kwiatkowski. Pamiętnik Literacki 70, z. 1 (1979), 307–316.
Zagajewski, Adam. Jechać do Lwowa. Londyn: Wydawictwo Aneks, 1985.
Zagajewski, Adam. Dwa miasta. Paryż: Zeszyty Literackie, 1991.
Zagajewski, Adam. Ziemia ognista. Poznań: Wydawnictwo a5, 1994.
Zagajewski, Adam. Pragnienie. Kraków: Wydawnictwo a5, 1999a.
Zagajewski, Adam. W cudzym pięknie. Kraków: Wydawnictwo a5, 1999b.
Zagajewski, Adam. Obrona żarliwości. Kraków: Wydawnictwo a5, 2002.
Zagajewski, Adam. Solidarność i samotność. Warszawa: Zeszyty Literackie, 2002.
Zagajewski, Adam. Anteny. Kraków: Wydawnictwo a5, 2005.
Zagajewski, Adam. Poeta rozmawia z filozofem. Warszawa: Zeszyty Literackie, 2007.
Zagajewski, Adam. Niewidzialna ręka. Kraków: Znak, 2009.
Zagajewski, Adam. Asymetria. Kraków: Wydawnictwo a5, 2011a.
Zagajewski, Adam. Lekka przesada. Kraków: Wydawnictwo a5, 2011b.
Zagajewski, Adam. Prawdziwe życie. Kraków: Wydawnictwo a5, 2019.
Zagajewski, Adam. Substancja nieuporządkowana. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2019.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0002-9332-1940
Jan Potkański, dr hab., adiunkt w Zakładzie Literatury XX i XXI wieku Instytutu Literatury Polskiej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Autor książek: Sobowtór. Różewicz a psychoanaliza Jacquesa Lacana i Melanii Klein (2004), Sens nowoczesnego wiersza. Wersyfikacja Białoszewskiego, Przybosia, Miłosza i Herberta (2004), Parabazy wpływu. Iwaszkiewicz – Bloom – Lacan (2008), Epoka spojrzenia. Literatura i społeczeństwo nowego kapitalizmu (2014), Wolność realnego. Kant, Hegel i Deleuze a literatura polska (2018). Ostatnio współredagował Filozofię filologii (2019).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
