<i>Encyklopedierotyk</i> jako (auto)biofikcja. Ewa Kuryluk a Roland Barthes
(Artykuł w języku polskim/Article in Polish)
Abstrakt
Artykuł przedstawia interpretację postmodernistycznej epistolarnej powieści – Encyklopedierotyk ze względu na zastosowane w niej biofikcyjne i autofikcyjne strategie pisarskie oraz odtwarza dokonaną w utworze krytykę Fragmentów dyskursu miłosnego Rolanda Barthes’a. Pokazuje związki między rzeczywistą a zmyśloną biografią semiologa i odsłania znaczenie najistotniejszych “biograficznych przesunięć”. Ujawnia relację między literackim sobowtórem Ewy Kuryluk i nią samą: pomiędzy bohaterką i autorką nie ma pełnej tożsamości. Charakter tej relacji jest metonimiczny: działania powieściowej Ewy są śladami poczynań pisarki, co prowokuje do zadania pytań o kwestię niemożności twórczej oraz o powód uczynienia Barthes’a główną postacią Encyklopedierotyku.
Słowa kluczowe
Encyklopedierotyk; Kuryluk; Barthes; biofikcja; autofikcja; dyskurs miłosny
Bibliografia
Barthes, Roland. “Krytyka i prawda”, przeł. Wanda Błońska. W: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. Henryk Markiewicz, 114–137. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1972.
Barthes, Roland. Fragments d’un discours amoureux. Paris: Éditions du Seuil, 1977
Barthes, Roland. Sade, Fourier, Loyola, przeł. Renata Lis. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1996.
Roland, Barthes. Fragmenty dyskursu miłosnego, przeł. Marek Bieńczyk. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2011.
Barthes, Roland. Roland Barthes Roland Barthes, przeł. Tomasz Swoboda. Gdańsk: słowo/obraz/terytoria, 2011.
Barthes, Roland. Dziennik żałobny, przeł. Kajetan Maria Jaksender. Wrocław: Teatr Polski we Wrocławiu, 2013.
Barthes, Roland. Ziarno głosu. Wywiady 1962–1980, przeł. Maciej Falski. Kraków: Eperons-Ostrogi, 2016.
Barthes, Roland. Incydenty, przeł. Daniela Dzienniak-Pulina, Kajetan Maria Jaksender. Kraków: Eperons-Ostrogi, 2017.
Baudrillard, Jean. Symulakry i symulacja, przeł. Sławomir Królak. Warszawa: Sic!, 2005.
Binet, Laurent. Siódma funkcja języka, przeł. Wiktor Dłuski. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2018.
Calvet, Louis-Jean. Roland Barthes. A biography, trans. Sarah Wykes. Cambridge–Malden: Polity Press, 1996.
Cioran, Emil, Rozmowy, przeł. Ireneusz Kania. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2017.
Culler, Jonathan. Barthes. A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press, 2002.
Derrida, Jacques. “Dziwna instytucja zwana literaturą”, przeł. Michał Paweł Markowski. Literatura na świecie, nr 1–12 (1998), 176–225.
Dziadek, Adam. “Narracja a tożsamość – przypadek Rolanda Barthes’a”. Przestrzenie Teorii, nr 3–4 (2004), 101–114.
Dziadek, Adam. Projekt krytyki somatycznej. Warszawa: IBL PAN, 2014.
Eco, Umberto. Wyspa dnia poprzedniego, przeł. Adam Szymanowski. Warszawa: Noir Sur Blanc, 2007.
Grzemska, Aleksandra. “Praktyki autobiograficzne Ewy Kuryluk”. Autobiografia. Literatura. Kultura. Media, nr 2 (2016), 93–106.
Habermas, Jürgen. Filozoficzny dyskurs nowoczesności, przeł. Małgorzata Łukasiewicz. Kraków: Universitas, 2000.
Howard, Richard. “Remembering Roland Barthes”. W: Signs in Culture. Roland Barthes Today, ed. Steven Ungar, Betty R. McGraw. Iowa City: University of Iowa Press, 1998.
Jakubowski, Piotr. Pułapki tożsamości. Między narracją a literaturą. Kraków: Universitas, 2016.
Kłosiński, Krzysztof. “Miłosna rozmowa”. W: Pogranicza wrażliwości w literaturze dawnej oraz współczesnej, red. Inga Iwasiów, Piotr Urbański. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, 1998.
Kłosiński, Krzysztof. “Patchwork o sobie: Roland Barthes”. W: Osoba w literaturze i komunikacji literackiej, red. Edward Balcerzan, Włodzimierz Bolecki. Warszawa: IBL PAN, 2000.
Kuryluk, Ewa. Weronika i jej chusta. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1998.
Kuryluk, Ewa. Encyklopedierotyk. Warszawa: Sic!, 2001.
Kuryluk, Ewa. Frascati. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009.
Kuryluk, Ewa; Drotkiewicz, Agnieszka. Manhattan i Mała Wenecja. Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich, 2016.
Kuryluk, Ewa. Nie śnij o miłości. 2016. https://mnk.pl/wystawy/nie-snij-o-milosci-kuryluk (4.05.2020).
Kuryluk, Ewa. Trio dla ukrytych 1999–2000. http://www.kuryluk.art.pl./index.php?option=com_content&task=view&id=136&Itemid=156〈=pl (5.03.2020).
Lacan, Jacques. Seminarium I. Pisma techniczne Freuda, przeł. Jacek Waga. Warszawa: PWN, 2017.
Lejeune, Philippe. Wariacje na temat pewnego paktu: o autobiografii, przeł. Wincenty Grajewski i in. Kraków: Universitas, 2001.
Lis, Jerzy. Obrzeża autobiografii. O współczesnym pisarstwie autofikcyjnym we Francji. Poznań: WN UAM, 2006.
Markowski Michał Paweł. Anatomia wrażliwości. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1999.
Mavor, Carol. Reading Boyishly: Roland Barthes, J.M Barrie, Jacques Henri Lartigue, Marcel Proust, and D. W. Winnicott. Durham–London: Duke University Press, 2007.
McHale, Brian. Powieść postmodernistyczna, przeł. Maciej Płaza. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2012.
Nycz, Ryszard. “Tropy ‘ja’: koncepcje podmiotowości w literaturze polskiej ostatniego stulecia”, Teksty drugie, nr 2 (1994), 7–27.
“Protoewangelia Jakuba”. W: Apokryfy Nowego Testamentu, red. Marek Starowiejski. Lublin: TN KUL, 1980.
Ryziński, Remigiusz. Rzecz niemożliwa. Fragmenty o pisaniu i kochaniu. Warszawa: Europejskie Kolegium Edukacji, 2010.
Samoyault, Tiphaine. Barthes. A biography, trans. Andrew Brown. A. Cambridge-Malden: Polity Press, 2017.
Tomczok (Cuber), Marta. “Hologramy Zagłady”, Opcje, nr 1–2 (2011), 134–141.
Tomczok (Cuber), Marta. Metonimie Zagłady. O polskiej prozie lat 1987–2012. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013.
Thiel-Jańczuk, Katarzyna. “Jak umiera pisarz? ‘Śmierci urojone (Morts imaginaires)’ Michaela Schneidera jako nekrofikcje”. Zeszyty Naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein – Wobec Śmierci, nr 9 (2012), 203–214.
Turczyn, Anna. “Autofikcja, czyli autobiografia psychopolifoniczna”. Teksty Drugie, nr 1–2 (2007), 204–211.
Ulicka, Danuta. Literaturoznawcze dyskursy możliwe. Studia z dziejów nowoczesnej teorii literatury w Europie Środkowo-Wschodniej. Kraków: Universitas, 2007.
Instytut Literaturoznawstwa, Uniwersytet Śląski Polska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
