Ameryka odkupiona, czyli Johna Mattesona <i>Miejsce gorsze niż piekło</i>
(Recenzja przedpublikacyjna w języku polskim)
Abstrakt
Niniejsze rozważania dotyczą tekstu, który opiera się wszelkim próbom jednoznacznej gatunkowej kategoryzacji. Rygorystyczna pod względem akademickim i wierna historycznym szczegółom, najnowsza książka Johna Mattensona – arcydzieło życiopisania (life-writing) – proponuje czytelnikowi nie tylko fascynujące doświadczenie intelektualne, ale także intymną podróż do wnętrza samego siebie. W Miejscu gorszym niż piekło biografie pięciu głównych bohaterów – Olivera Wendella Holmesa Jr., Johna Pelhama, Walta Whitmana, Arthura B. Fullera i Louisy May Alcott – stanowią płótno, na którym autor, laureat nagrody Pulitzera, maluje biografię młodzieńczego kraju na skraju upadku. Jest to opowieść o rytuale przejścia od egoistycznej stronniczości do obywatelskiej odpowiedzialności, historia społecznych przemian, które przeprowadziły Amerykę w dojrzałość. Po klęsce pod Fredericksburgiem, ostatecznej katastrofie Unii udało się zapobiec dzięki prawości jednostek. Głęboka moralność pojedynczych Amerykanów odkupiła wyrosłą z wiary inicjatywę, która powołała Amerykę do istnienia, i na której – od 1776 – roku Ameryka nieustannie wzrasta. Książka Johna Mattesona, która ujrzy światło dzienne na początku roku 2021, jest ważnym głosem w debacie o roli Stanów Zjednoczonych, mogącym zainspirować kolejne etyczne przebudzenie w narodzie, który od zakończenia wojny secesyjnej nie doświadczył tak głębokich jak dziś podziałów.
Słowa kluczowe
biografia; psychohistoria; historia Stanów Zjednoczonych; wojna secesyjna; Proklamacja Emancypacji; Oliver Wendell Holmes Jr.; John Pelham; Walt Whitman; Arthur B. Fuller; Louisa May Alcott; bitwa pod Fredericksburgiem
Bibliografia
Hawthorne, Nathaniel. Szkarłatna litera, przekład i posłowie Bronisława Bałutowa. Warszawa: Czytelnik, 1987.
Jędrzejko, Paweł. “Uniwersalny uścisk dłoni. W stronę egzystencjalnej etyki Hermana Melville’a”. Etyczne paradygmaty żeglarstwa w głównych nurtach komunikacji społecznej, red. Zbigniew Kosiorowski, 23–32. Warszawa–Szczecin: PZŻ i Wyższa Szkoła Humanistyczna TWP w Szczecinie, 2009.
Jędrzejko, Paweł. Płynność i egzystencja. Doświadczenie lądu i morza a egzystencjalizm Hermana Melville’a. Sosnowiec–Katowice–Zabrze: BananaArt.Pl/ExMachina/M-Studio, 2008.
Kosiorowski, Zbigniew, red. Etyczne paradygmaty żeglarstwa w głównych nurtach komunikacji społecznej. Warszawa–Szczecin: PZŻ i Wyższa Szkoła Humanistyczna TWP w Szczecinie, 2009.
Matteson, John. A Worse Place Than Hell: How the Civil War Battle of Fredericksburg Changed a Nation. New York and London: W. W. Norton & Company, 2021.
Melville, Herman. Moby Dick, czyli Biały Wieloryb, przeł. Bronisław Zieliński. Warszawa: Czytelnik, 1954.
Redding, Arthur. “Inicjatywy wyrosłe z wiary: Miasto Boże E. L. Doctorowa, czyli co się stało 11 września 2001 roku?”. W: Wielkie tematy literatury amerykańskiej, T.1. Bóg, wiara i religia w literaturze i kulturze amerykańskiej, red. Teresa Pyzik, 193–208. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2002.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
