Perskie oko Hermesa. "Numery" Olgi Tokarczuk, czyli hermeneutyka w działaniu
(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)
Abstrakt
Perskie oko Hermesa. "Numery" Olgi Tokarczuk, czyli hermeneutyka w działaniu
W świetle przedstawionej w artykule interpretacji “Numery” (1993) – jedno z pierwszych opowiadań Olgi Tokarczuk – są literackim wcieleniem refleksji hermeneutycznej z kluczowymi dla niej pojęciami śladu, tajemnicy i znaczeniowego prześwitu. W swych odczytaniach znaków pozostawionych przez hotelowych gości narratorka-pokojówka jest spadkobierczynią myśli Diltheya, Gadamera i Derridy, która nakazuje dociekać prawdy o drugim człowieku, godząc się jednocześnie z jej niekonkluzywnością i rozproszeniem. Dla hermeneutycznej wykładni utworu istotny jest także sam gest jego interpretacji, dublujący niejako procedurę bohaterki i nadpisujący na zasadzie kontrsygnatury metaliteracki (i tym samym metahermeneutyczny) poziom znaczeń.
Słowa kluczowe
hermeneutyka; interpretacja; <i>Numery<i>; Olga Tokarczuk
Bibliografia
Attridge, Derek. Jednostkowość literatury, przeł. Paweł Mościcki. Kraków: Universitas, 2007.
Barthes, Roland. Przyjemność tekstu, przeł. Ariadna Lewańska. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1997.
Bienias, Adam, Rabizo-Birek, Magdalena. “Bibliografia rozproszonych tekstów Olgi Tokarczuk”. W: Światy Olgi Tokarczuk. Studia i szkice, red. Magdalena Rabizo-Birek, Magdalena Pocałuń-Dydycz, Adam Bienias, 365–370. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Biblioteka „Frazy”, 2013.
Darska, Bernadetta. “Między realnością a mitem. O twórczości Olgi Tokarczuk”. W: Skład osobowy. Szkice o prozaikach współczesnych, cz. 1, red. Agnieszka Nęcka, Dariusz Nowacki, Jolanta Pasterska, 491–523. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014.
Derrida, Jacques. “Struktura, znak i gra w dyskursie nauk humanistycznych”. W: Pismo i różnica, przeł. Krzysztof Kłosiński, 483–504. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2004.
Derrida, Jacques. O gramatologii, przedmowa, posłowie i przekład Bogdan Banasiak. Łódź: Wydawnictwo Officyna, 2011.
Dybel, Paweł. “Co to jest prawda?”. W: Granice rozumienia i interpretacji. O hermeneutyce Hansa-Georga Gadamera, 153–189. Kraków: Universitas, 2004.
Dybel, Paweł. Oblicza hermeneutyki. Kraków: Universitas, 2012.
Gadamer, Hans-Georg. “Kim jestem Ja i kim jesteś Ty?”. W: Czy poeci umilkną?, przeł. Kazimierz Bartoszyński, 67–165. Bydgoszcz: Wydawnictwo Homini, 1998.
Gadamer, Hans-Georg. “Tekst i interpretacja”. W: Język i rozumienie, wybór, przekład i posłowie Piotr Dehnel i Beata Sierocka, 99–141. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2003.
Gadamer, Hans-Georg. Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. Bogdan Baran. Kraków: Inter Esse, 1993.
Janion, Maria. “Hermeneutyka”. W: Humanistyka. Poznanie i terapia, 123–131. Warszawa: PIW, 1982.
Januszkiewicz, Michał. Kim jestem ja, kim jesteś ty? Etyka, tożsamość, rozumienie. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012.
Kalaga, Wojciech. “Interpretacja i ontologia”. Teksty Drugie 1 (1996), 42–48.
Kalaga, Wojciech. “Mgławice tekstu”. W: Mgławice dyskursu. Podmiot, tekst, interpretacja, 205–241. Kraków: Universitas, 2001.
Klejnocki, Jarosław. “Deus ex armario”. FA-art 1–2 (1998), 48.
Koziołek, Ryszard. Dobrze się myśli literaturą. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2016.
Markiewicz, Henryk. “Wyznaczniki literackości”. W: Prace wybrane, t. 3: Główne problemy wiedzy o literaturze, 58–70. Kraków: Universitas, 1996.
Rabizo-Birek, Magdalena. “Komputer, numery i stara szafa”. Twórczość 7 (1998), 112–115.
Robię porządki. Z Olgą Tokarczuk rozmawiali Michał Cichy i Włodzimierz Nowak. Gazeta Wyborcza, 12.10.2019 [dodatek Nasza Tokarczuk, 6]. 163
Rosner, Katarzyna. “Hermeneutyczny model obcowania z tekstem literackim”. W: Problemy teorii literatury, seria 4: Prace z lat 1985–1994, wybór Henryk Markiewicz, 296–304. Wrocław: Ossolineum, 1998.
Rybicka, Elżbieta. “Rzut oka na konstrukcje labiryntowe”. W: Formy labiryntu w prozie polskiej XX wieku, 11–71. Kraków: Universitas, 2000.
Szaj, Patryk. “Śledzenie (śladów) sensu. Tekst i lektura w hermeneutyce ponowoczesnej”. Forum Poetyki wiosna/lato 2017, 85. http://fp.amu.edu.pl/sledzenie-sladow-sensutekst-i-lektura-w-hermeneutyce-ponowoczesnej/ (22.09.2021).
Szaj, Patryk. Wierność trudności. Hermeneutyka radykalna Johna D. Caputo a poezja Aleksandra Wata, Tadeusza Różewicza i Stanisława Barańczaka. Kraków: Universitas, 2019.
Szałagan, Alicja. “Olga Tokarczuk”, w: Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XXi XXI wieku. W: http://www.ppibl.ibl.waw.pl/mediawiki/index.php?title=Olga_TOKARCZUK (21.04.2022).
Tokarczuk, Olga. “Gra na wielu bębenkach”. W: Gra na wielu bębenkach, 381–410. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2015.
Tokarczuk, Olga. “Palec w soli, czyli krótka historia mojego czytania”. W: Czuły narrator, 93–113. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2020.
Tokarczuk, Olga. “Prace Hermesa, czyli jak tłumacze codziennie ratują świat”. W: Czuły narrator, 73–92. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2020.
Tokarczuk, Olga. “Numery”. W: Szafa, 13–51. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2016.
Tokarczuk, Olga. Szafa. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1997.
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Humanistyczny, Instytut Literaturoznawstwa Polska
https://orcid.org/0000-0001-5508-9805
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
