Ku humanistyce eko-logicznej, czyli przebudowa na czas kryzysu
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie propozycji uzupełnienia myśli humanistycznej o posthumanistyczne aktywistyczne narzędzia ontoepistemologiczne. W tym celu autor, biorąc za punkt wyjścia koncepcję posthumanistycznej wspólnoty, dokonuje przez jej pryzmat relektury oikologii – wyrosłej na gruncie śląskim nauki o domu. Posthumanistyczna oikologia ma stanowić przekroczenie ograniczeń, na jakie napotyka myśl ekologiczna, w kierunku autorskiej koncepcji eko-logiki. Uprawiana w jej duchu humanistyka ma stanowić afirmatywną odpowiedź na kryzys poznawczy związany m.in. ze zmianami klimatu i zapowiadaną katastrofą.
Słowa kluczowe
eko-logika; posthumanizm; wspólnota; współ-życie; oikologia; ekologia
Bibliografia
Barad, Karen. “Posthumanistyczna performatywność: ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie, przeł. Joanna Bednarek. W: Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. Agnieszka Gajewska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012.
Bauman, Zygmunt. Wspólnota. W poszukiwaniu bezpieczeństwa w niepewnym świecie, przeł. Janusz Margański. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2008.
Bhabha, Homi K. Miejsca kultury, przeł. Tomasz Dobrogoszcz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
Bińczyk, Ewa. Epoka człowieka. Retoryka i marazm Antropocenu. Warszawa: PWN, 2018.
Braidotti, Rosi. Po człowieku, przeł. Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk. Warszawa: PWN, 2014.
Derrida, Jacques. “Gościnność nieskończona”, przeł. Paweł Mościcki. Przegląd Filozoficzno-Literacki 3, no. 9 (2004): 257–261.
Esposito, Roberto. Pojęcia polityczne. Wspólnota, immunizacja, biopolityka, przeł. Katarzyna Burzyk, Mateusz Burzyk, Monika Surma-Gawłowska, Joanna Ugniewska, Magdalena Wrana. Kraków: TAiWPN Universitas, 2015.
Haraway, Donna. Staying with the Trouble. Making Kin in the Chthulucene. Durham–London: Duke University Press, 2016.
Hayles, Neil Katherine. How We Became Posthuman. Virtual Bodies in Cybernetics, Literature, and Informatics. Chicago–London: The University of Chicago Press, 1999.
Jelewska, Agnieszka. Ekotopie. Ekspansja technokultury. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2013.
Koch, Wilfried. Style w architekturze, przeł. Waldemar Baraniewski i in. Warszawa: Świat Książki, 2005.
Kulas, Dariusz. “Dom – to, co istotne”, Anthropos? 16–17 (2011): 59–66.
Kunce, Aleksandra, Zbigniew Kadłubek. Myśleć Śląsk. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007.
Latour, Bruno. “Czekając na Gaję. Komponowanie wspólnego świata poprzez sztukę i politykę”, przeł. Agnieszka Kowalczyk. W: Ekologie, red. Aleksandra Jach, Piotr Juskowiak, Agnieszka Kowalczyk. Łódź: Muzeum Sztuki, 2014.
Latour, Bruno. Down to Earth. Politics in the New Climatic Regime, przeł. Catherine Porter. Cambridge–Medford: Wiley, 2018.
Markiewicz, Miłosz. “Maszyna poetycka według Wojciecha Bruszewskiego i Stanisława Lema. Refleksja posthumanistyczna”. Magazyn antropologiczno-społeczno-kulturowy MASKA, 31 (2016): 159–169.
Markiewicz, Miłosz. “Nowa wspólnota dla antropocenu? Eko-logika, czyli myślenie domem. Zarys problematyki”. Studia Europaea Gnesnensia 18 (2018): 163–177.
Markiewicz, Miłosz. “Przekroczyć człowieka. Uwagi o postantropocentrycznym problemie umiejscowienia”. Anthropos? 24 (2015): 110–120.
Markiewicz, Miłosz. “Wszyscy jesteśmy kochankami”. W: Basia Bańda. Najbardziej na świecie, red. Marta Lisok. Zielona Góra: BWA Zielona Góra, 2022.
Moore, Jason W. “Kryzys: ekologiczny czy ekologicznieświatowy?”, przeł. Andrzej Wojciech Nowak, Krzysztof Abriszewski. Praktyka Teoretyczna 4, no. 14 (2014): 259–267.
Morley, David. Przestrzenie domu. Media, mobilność i tożsamość, przeł. Jolanta Mach. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2011.
Morton, Timothy. “Lepkość”, przeł. Anna Barcz. Teksty Drugie 2 (2018): 284–295.
Nancy, Jean-Luc. Rozdzielona wspólnota, przeł. Michał Gusin, Tomasz Załuski. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 2010.
O kryzysie. Rozmowy w Castel Gandolfo. Tom II, red. Krzysztof Michalski. Warszawa: Res Publica, 1990.
Pisarek, Adam. “Przekroczyć gościnność. O granicach domu i państwa”. Anthropos? 14–15 (2010): 27–33.
Pisarek, Adam. Gościnność polska. O kulturowych konkretyzacjach idei. Katowice: grupa-kulturalna.pl, Uniwersytet Śląski, 2016.
Ptak, Anna, “Wszechświat mówi do nas językiem architektury”. W: Amplifikacja natury. Wyobraźnia planetarna architektury wepoce antropocenu, red. Anna Ptak. Warszawa: Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, 2018.
Siewior, Kinga. “Kompleks Anteusza. O starym i nowym regionalizmie”. Teksty Drugie 2 (2019): 117–131.
Sloterdijk, Peter. “Foreword to the Theory of Spheres”. W: Cosmograms, red. Melik O’Hanian, Jean-Christophe Royoux. Nowy Jork: Lukas and Sternberg, 2005.
Sławek, Tadeusz. “Adres i wędrówka. Szkic oikologiczny”. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 24 (2014): 65–76.
Sławek, Tadeusz, Aleksandra Kunce, Zbigniew Kadłubek. Oikologia. Nauka o domu. Katowice: Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych, 2013.
Sławek, Tadeusz, Aleksandra Kunce. Oikologia. Powrót. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2020.
Sławek, Tadeusz. Nie bez reszty. O potrzebie niekompletności. Mikołów: Instytut Mikołowski, 2018.
Sławek, Tadeusz. Ujmować. Henry David Thoreau i wspólnota świata. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2009.
Solnit, Rebecca. Nadzieja w mroku, przeł. Anna Dzierzgowska, Sławomir Królak. Kraków: Karakter, 2019.
Tönnies, Ferdinand. Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury, przeł. Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-7350-4301
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
