Antyesencjalizm i relacjonizm w programie badawczym Bruno Latoura
Abstrakt
Ewa Bińczyk
Anti-essentialism and Relationism in Bruno Latour's Research Project
The article presents a research project by Bruno Latour, one of the actor-network theory (ANT) representatives. The project, which is often associated with the social studies of science, draws from the broader field of the sociology of knowledge. The agnostic dictionary of the actor-network theory is constructed in order to, whenever possible, avoid pre-descriptive reductions and a priori ontological hierarchies. Reformulating the rule of symmetry advocated by the sociology of knowledge, Latour consistently tries to design a language which would describe reality after having discarded such traditional oppositions as those between knowledge and society, nature and culture and subject and object. Trying to preserve a certain symmetry we should, according to Latour, explain both society and nature in terms of a third entity, as both notions are being co-produced in a process which is still to be grasped. That is why one should analyse the practice of establishing relations and creating hybrid networks. The main aim of the article is to present those elements of Latour's position which point to its relationism and anti-essentialism. Therefore, the article pays particular attention to such notions as actant, dichotomy of humans and non-humans and the idea of network.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika; Wydział Humanistyczny; Instytut Filozofii Polska
Ewa Bińczyk pracuje w Zakładzie Filozofii Nauki Instytutu Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jej zainteresowania oscylują wokół związków nauki i technologii we współczesnym świecie, esencjalizmu, filozofii wiedzy oraz filozoficznych podstaw nauki. Jest autorką licznych publikacji naukowych, w tym pięciu książek ("Studia nad nauką oraz technologią. Wybór tekstów", red. naukowa Ewa Bińczyk i Aleksandra Derra, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2014; "Modeling Technoscience and Nanotechnology Assessment. Perspectives and Dilemmas"". Współautor: Tomasz Stępień, Wydawnictwo Peter Lang, Frankfur am Mein, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Warszawa, Wien 2014; "Technonauka w społeczeństwie ryzyka. Filozofia wobec niepożądanych następstw praktycznego sukcesu nauki", Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2012; "Obraz, który nas zniewala. Współczesne ujęcia języka wobec esencjalizmu i problemu referencji", Universitas, Kraków 2007; "Socjologia wiedzy w Biblii", Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków 2003).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
