Refleksja estetyczna nad opowiadaniem Ryūnosuke Akutagawy <i>W krainie wodników</i>
Abstrakt
For an abstract in English, scroll down
Przemysław Górecki
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Refleksja estetyczna nad opowiadaniem Ryūnosuke Akutagawy W krainie wodników
Abstrakt: Artykuł jest próbą odczytania modernistycznego opowiadania Ryūnosukego Akutagawy, japońskiego mistrza małej formy, pod kątem estetycznym. Przedmiotem analizy czynię polski przekład utworu W krainie wodników, znanego w Polsce również pod tytułem Kappy, dokonany przez Mikołaja Melanowicza. Historia opowiada o fantasmagorycznej wizycie w kraju antropomorficznych istot oraz o trzeźwych obserwacjach niepokojąco nietypowej krainy czynionych przez głównego bohatera. Ze względu na mnogość rozpoznawalnych kulturowo wątków nawiązujących do historii o Guliwerze, utwór nosi znamiona antyutopii. Moja analiza podejmuje wątki opowiadania istotne z punktu widzenia tej gałęzi filozofii oraz jego symboliczny wymiar z jego zanurzeniem w tradycji japońskiej estetyki. Opierając swoją interpretację na krytycznej rewizji podstawowych założeń szkoły japońskiej estetyki i bliskim odczytaniu dwu płaszczyzn utworu (literalnej i symbolicznej), przyglądam się sposobowi filozoficznego funkcjonowania tekstu. Artykuł koncentruje się zarówno na dosłownie estetycznej płaszczyźnie wyrażania (opisy świata przedstawionego) jak i na estetyce narracji oraz sposobu konstrukcji tekstu.
Słowa kluczowe: literaturoznawstwo; komparatystyka; Japonia; modernizm; estetyka; antyutopia
An Aesthetic Reflection on Kappa by Ryūnosuke Akutagawa
Abstract: The article is an attempt of reading the modernistic short story of Ryūnosuke Akutagawa, a Japanese “father of short story”, in terms of aesthetics. The subject of this analysis is the Polish translation of the work Kappa, also known in Poland under the title In the land of Aquarius, made by Mikołaj Melanowicz. The story shows a phantasmagoric visit to the strange country (peopled by anthropomorphic creatures) and some sober observations of this disturbingly atypical land made by the main character. Due to the multitude of culturally recognizable themes referring to the history of Gulliver, the work bears remarkable signs of anti-utopia. My analysis takes on the themes of the story that are important from the point of view of this branch of philosophy and on its symbolic dimension with its immersion in the tradition of Japanese aesthetics. Basing my interpretation on the critical revision of the basic assumptions of the Japanese aesthetics school and on the close reading of the two surfaces of the work (literal and symbolic), I consider how the text functions in a philosophical way. The article focuses both on the literally aesthetic level of expression (descriptions of the presented world) as well as on the aesthetics of narration and the way of constructing the text.
Keywords: literary studies, comparative studies, Japan, modernism, aesthetics, anti-utopia
Słowa kluczowe
literaturoznawstwo; komparatystyka; Japonia; modernizm; estetyka; antyutopia
Bibliografia
Akutagawa, Ryūnosuke. W krainie wodników. W: Życie szaleńca. Przeł. Mikołaj Melanowicz, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 1998.
Bauman, Zygmunt. Socjalizm. Utopia w działaniu. Przeł. Michał Bogdan. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2010.
Kubiak Ho-Chi, Beata. Estetyka japońska. W: Estetyka i sztuka japońska. Wybrane zagadnienia. Kraków: Universitas, 2009.
Welsch, Wolfgang. Estetyka I anestetyka. Przeł. Małgorzata Łukasiewicz. W: Postmodernizm. Antologia przekładów, red. Ryszard Nycz. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 1996.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
