Krytyczne retro a kształtowanie pamięci zbiorowej w kinie amerykańskim XXI wieku
(Article in Polish/Artykuł w języku polskim)
Abstrakt
Jednym z aspektów retromanii jest przywracanie/konstruowanie pamięci o minionych epokach we współczesnej popkulturze. W tekście dominuje spojrzenie na krytyczne retro w kinie amerykańskim XXI wieku jako na sposób, w jaki filmowe środki wyrazu są wykorzystywane do budowania określonego wyobrażenia o relatywnie nieodległej przeszłości i konstruowania obejmującej ją pamięci zbiorowej. Znaczenie ma to, w jaki sposób pamięć zbiorowa jest wytwarzana i przechowywana w wytworach kultury, także w kinie, twórcy krytycznego retro posługują się bowiem zestawem wyrazistych, rozpoznawalnych strategii, takich jak – między innymi – samoświadomość wizualna, cytaty intertekstualne, stosowanie oswojonych konwencji do wypełniania luk w narracjach (i w pamięci). Co istotne, robią to z wyraźną intencją budowania/ odzyskiwania pamięci i historii grup społecznych wykluczanych z tych obszarów we wcześniejszej kulturze dominującej.
Słowa kluczowe
Retro, nostalgia, film nostalgiczny, krytyczne retro, studia pamięciologiczne, pamięć zbiorowa
Bibliografia
Jean Baudrillard, Ameryka, przeł. Renata Lis, Sic!. Warszawa 1998.
Svetlana Boym, The Future of Nostalgia, Basic Books, New York 2001.
Mary Ann Doane, Film and the Masquerade: Theorising the Female Spectator, „Screen” 1982, nr 3-4 (23).
Marc Ferro, Kino i historia, przeł. Tomasz Falkowski, PWN, Warszawa 2011.
Betty Friedan, Mistyka kobiecości, przeł. Agnieszka Grzybek, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2010.
Elizabeth Guffey, Retro. The Culture of Revival, Reaktion Books, London 2006.
Alicja Helman, Andrzej Pitrus, Podstawy wiedzy o filmie, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2008.
Fredric Jameson, Postmodernizm albo kulturowa logika późnego kapitalizmu, przekł. Katarzyna Malita, Pismo Literacko-Artystyczne, 1988, nr 4.
Fredric Jameson, Postmodernizm i społeczeństwo konsumpcyjne, przeł. Przemysław Czapliński, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. Ryszard Nycz, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków 1998.
Konrad Klejsa, Filmowe oblicza kontestacji, Trio, Warszawa 2008.
Tadeusz Lubelski, Strategie autorskie w polskim filmie fabularnym lat 1945-1961, Rabid, Kraków 2000.
Sharon Monteith, The Movie-made Movement: Civil Rites of Passage, w Memory and Popular Film, red. Paul Grainge, Manchester University Press, Manchester-New York.
Simon Reynolds, Retromania. Jak popkultura żywi się własną przeszłością, przeł. Filip Łobodziński, Kosmos Kosmos, Warszawa 2018.
Kaja Silverman, Fragments of a Fashionable Discourse, w Studies in Entertainment. Critical Approaches to Mass Entertainment, red. Tania Modleski, Indiana University Press Bloomington & Indianapolis, Indiana University Press 1986.
Uniwersytet Pedagogiczny Polska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
