Fotograficzny kościół zapośredniczenia. Rozważania o relacji człowieka ze światem
(Artykuł w języku polskim)
Abstrakt
Punktem wyjścia do rozważań jest przekonanie o tym, że na pewnym ogólnym, w pewien sposób zmetaforyzowanym poziomie, da się przedstawić relację człowieka ze światem poprzez analizę i interpretację cielesnych praktyk zakorzenionych w materialnym charakterze swego rodzaju narzędzi kulturowych, które pośredniczą w poznaniu świata przez człowieka i tę relację również ustanawiają. Celem tekstu jest przedstawienie koncepcji wpływu kształtu aparatów fotograficznych na wykształcenie się myślenia podmiotowego w XIX wieku, a następnie interpretacja wpływu fotografii na człowieka współczesnego, co w efekcie prowadzi do ponownego ustanawiania zbiorowości. Kontekstem i podłożem interpretacyjnym do tego będą rozważania o średniowiecznej symbolice kościołów, traktowanych tutaj jako aparaty numinotyczne.
Słowa kluczowe
fotografia; aparat fotograficzny; aparat numinotyczny; myślenie symboliczne; epistemologia; podmiotowość
Bibliografia
Baudelaire, Charles. “Salon 1859”. W: Charles Baudelaire, Rozmaitości estetyczne, przeł. Joanna Guze. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2000.
Berger, John. “Użycia fotografii”. W: John Berger, O patrzeniu, przeł. Sławomir Sikora. Warszawa: Fundacja Aletheia, 1999.
Crary, Jonathan. Camera obscura i jej podmiot, przeł. Magdalena Szcześniak. W: Antropologia kultury wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów, red. i oprac. Iwona Kurz, Paulina Kwiatkowska, Łukasz Zaremba. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2012.
Durkheim, Émile. Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii, przeł. Anna Zadrożyńska, wstęp i red. nauk. Elżbieta Tarkowska. Warszawa: PWN, 1990.
Dziewit, Jakub. Aparaty i obrazy. W stronę kulturowej historii fotografii. Katowice: grupakulturalna.pl, 2014.
Dziewit, Jakub. “Od budowania tożsamości do zniewolenia. Rozważania o funkcji fotografii w kulturze Zachodu”. W: Pomiędzy tożsamością a obrazem, red. Miłosz Markiewicz, Agata Stronciwilk, Paweł Ziegler. Katowice: grupakulturalna.pl, 2016.
Eliade, Mircea. Sacrum, mit, historia. Wybór esejów, przeł. Anna Tatarkiewicz, wstęp Marcin Czerwiński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974.
Flusser, Vilém. Ku filozofii fotografii, przeł. Jacek Maniecki, wstęp Piotr Zawojski. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2015.
Foucault, Michel. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. Tadeusz Komendant. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2009.
Friedberg, Anne. Wirtualne okna, przeł. Łukasz Knap. W: Antropologia kultury wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów, red. i oprac. Iwona Kurz, Paulina Kwiatkowska, Łukasz Zaremba. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2012.
Gustawicz, Bronisław, Emil Wyrobek. Księga wynalazków, przygód i podróży: najnowsze odkrycia i wynalazki z dziedziny przemysłu, techniki, przyrody, fizyki, chemii, astronomii i meteorologii tudziez opisy podróży, przygód myśliwskich, krajów i ludów, t. 3. Łódź–Warszawa: Księgarnia Ludwika Fiszera, E. Wende, 1912.
Hugo, Victor. Nędznicy. T. 1, przeł. Krystyna Byczywek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976.
Krzywka, Łukasz. “Miniatury portretowe i sylwetki”. Obscura. Biuletyn amatorskich stowarzyszeń fotograficznych w Polsce nr 4. 1982, 36–39.
Le Goff, Jacques. Kultura średniowiecznej Europy, przeł. Hanna Szumańska-Grossowa. Warszawa: PWN, 1970.
Łotman, Jurij, Boris Uspienski. O semiotycznym mechanizmie kultury, przeł. Jerzy Faryno. W: Semiotyka kultury, red. Elżbieta Janus, Maria Renata Mayenowa Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975.
Michałowska, Marianna. Foto-teksty. Związki fotografii z narracją. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2012.
Michałowska, Marianna. Niepewność przedstawienia. Od kamery obskury do współczesnej fotografii. Poznań: Wydawnictwa Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, 2017.
“Perspektywa”, w: Słownik języka polskiego PWN: https://sjp.pwn.pl/sjp/perspektywa;2499421.html (14.11.2019).
Sikora, Sławomir. Fotografia. Między dokumentem a symbolem. Izabelin–Warszawa: Świat Literacki, Instytut Sztuki PAN, 2004.
Solomon-Godeau, Abigail, “Who Is Speaking Thus? Some Questiuons about Documentary Photography”. W: Abigail Solomon-Godeau, Photography at the Dock. Essays on Photographic History, Institutions, and Practices. Minneapolis: University of Minnesota Press, 1991.
Sontag, Susan, “W Platońskiej jaskini”. W: Susan Sontag, O fotografii, przeł. Sławomir Magala. Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2009.
Stieglitz, Alfred. “Aparat ręczny – jego znaczenie”, przeł. Sławomir Magala. Obscura. Biuletyn amatorskich stowarzyszeń fotograficznych w Polsce nr 4, 1984, 27–30.
“Szaleństwo”, w: Słownik języka polskiego PWN: http://sjp.pwn.pl/szukaj/szaleństwo.html (14.11.2019).
Talbot, William Henry Fox. The Pencil of Nature. London: Longman, Brown, Green and Longmans, 1844.
Urry, John. Spojrzenie turysty, przeł. Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
