Dziecięce interpretacje związków frazeologicznych z komponentem głowa
Abstrakt
Celem zasadniczym autorki artykułu jest zaprezentowanie i omówienie materiału leksykalnego, zebranego wśród dzieci pięcioletnich, dotyczącego rozumienia i interpretacji dwunastu związków frazeologicznych z komponentem głowa. Wybór związków frazeologicznych podyktowany był zamiarem sięgnięcia do zagadnień bliskich dziecku, z którymi spotyka się ono na co dzień i które utrwalone są w tradycji językowej powiedzeń. Tematyka frazeologizmów miała także skłonić do formułowania na ich temat swobodnych wypowiedzi. Opracowanie pokazuje sposób, w jaki dzieci interpretują wybrane frazeologizmy użyte metatekstowo oraz jak definiują je za pomocą języka.
Słowa kluczowe
dziecięce definiowanie związków frazeologicznych; kompetencja językowa dzieci przedszkolnych; związek frazeologiczny
Bibliografia
Asch, S., Nerlove, H. (1960). The development of double punctuation terms in children: An experimental study. Perspectives in Psychological Theory, 1(960), 47–60.
Bobrow, S.A., Bell, S.M. (1973). On catching on to idiomatic expressions. Memory and Cognition, 1(3), 343–346.
Boniecka, B. (2009). Frazeologia dziecięca. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 27, 17–30.
Dean Qualls, C., Treaster, B., Blood, G., Scheffner Hammer C. (2003). Lexicalization of idioms in urban 5th graders: A reaction time study. Journal of Communication Disorders, 5248, 1–17.
Dryll, E. (2009). Rozumienie metafor z nazwą zwierzęcia w nośniku – perspektywa rozwojowa. Psychologia Rozwojowa, 14(2), 95–109.
Gardner, H. (1974). Metaphor and modalities: How children project polar adjectives onto diverse domains. Child Development, 45, 84–89.
Gibbs, R.W. (1980). Spilling the beans on understanding and memory for idioms in conversation. Memory and Cognition, 8, 149–156.
Gibbs, R.W. (1986). Skating in thin ice: Literal meaning and understanding idioms in conversation. Discourse Processes, 9, 149–156.
Haecki-Buhofer, A. (2004). La compréhension des phrasémes: Approches, psycholinguistiques. W: S. Mejri (red.), L’espace euro-méditerranéen: une idiomaticité partagée (t. 2, s. 141–148). Editions de l’ENS.
Haecki-Buhofer, A. (1980). Der Spracherwerb von phraseologischen Wortverbindungen. Huber.
Kubicka, D. (2005). Myślenie metaforyczne i jego uwarunkowania u dzieci w wieku od 4 do 10 lat. Studia Psychologiczne, 43(2), 59–73.
Kuszak, K. (2014). Świat związków frazeologicznych w języku dziecka. Inspiracje teoretyczne – badania – implikacje praktyczne. Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kuszak, K. (2012). Związki frazeologiczne w edukacji językowej dziecka – zarys problematyki. Studia Edukacyjne, 22, 321–339.
Lakoff, G., Johnson, M. (1988). Metafory w naszym życiu. Przekł. i wstęp T.P. Krzeszowski. Państwowy Instytut Wydawniczy.
Lewicki, A.M., Pajdzińska, A. (2001). Frazeologia. W: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski (s. 315–333). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Lodge, D.N., Leach, E.A. (1975). Children’s acquisition of idioms in the English language. Journal of Speech and Hearing Language, 18, 521–529.
Nippold, M.A. (1988). Figurative language. W: M.A. Nippold (red.), Later language development, ages 9 through 19 (s. 167–190). College Hill Press.
Ortony, A., Turner, T.J., Larson-Shapiro, N. (1985). Cultural and instructional influences on figurative language comprehension by inner city children. Research in the Teaching of English, 19, 25–36.
Piaget, J. (1961). Les mécanismes perceptifs. Presses Universitaires de France.
Piaget, J. (1984). Mowa i myślenie dziecka [przeł. J. Kołudzka]. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Podlawska, D., Świątek-Brzezińska, M. (2011). Słownik frazeologiczny języka polskiego. Wydawnictwo Szkolne PWN.
Pollio, M.R., Pollio, H.R. (1974). The development of figurative language in children. Journal of Psycholinguistic Research, 3, 185–201.
Searle, J. (1979). Metaphor. W: A. Ortony (red.), Metaphor and thought (s. 92–123). Cambridge University Press.
Sułkowska, M. (2015). Percepcja, rozumienie i przyswajanie związków frazeologicznych. Problemy Frazeologii Europejskiej, 10, 49–65.
Swinney, D., Cutler, A. (1979). The access and processing of idiomatic expressions. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, 18(5), 523–534. https://doi.org/10.1016/S0022-5371(79)90284-6.
Śliwa, K. (2014/2015). Rozumienie związków frazeologicznych przez młodzież z uszkodzeniami narządu słuchu. Biuletyn Logopedyczny, 1–2, 83–99.
Tokarski, J. (1986). Frazeologia i paremiologia. W: J. Podracki (red.), Dydaktyka nauki o języku. Wybór prac. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Vasta, R., Haith, M.M., Miller, S.A. (1995). Psychologia dziecka. Tłum. M. Babiuch [i in.]. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Wiejak, K., Kostka-Szymańska, M. (2001). Próba oceny myślenia przy pomocy testu interpretacji przysłów. W: B. Kaczmarek, K. Markiewicz, S. Orzechowski (red.), Nowe wyzwania w rozwoju człowieka (s. 67–75). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
