Wprowadzenie: Badania wykazały, że dorosłe osoby jąkające się zareagowały podwyższeniem przewodnictwa skóry i obniżeniem tętna podczas nagrań filmów prezentujących silne jąkanie w porównaniu z filmami z płynną mową. Nie ustalono jednoznacznie, w jaki sposób te wskaźniki fizjologiczne lub pobudzenia autonomiczne są powiązane z postawami wobec jąkania. Obecne badanie miało na celu porównanie fizjologicznych i psychometrycznych miar lęku z postawami wobec jąkania.
Metoda: W badaniu eksperymentalnym, z wykorzystaniem pomiaru kilku poziomów wyjściowych, 18 normalnie słyszących studentów słuchało krótkich próbek mowy jąkającej się, zamaskowanej i mowy normatywnie płynnej, ich przewodnictwo w skórze i zmienność rytmu serca były wtedy monitorowane przez urządzenie zamocowane na nadgarstku (typ Empatica E4). Uczestnicy oceniali przed eksperymentem oraz po każdym nagraniu (mowy z jąkaniem i płynnej) swój poziom komfortu w skali od 1 do 9. Przed pomiarami fizjologicznymi uczestnicy wypełnili Inwentarz Stanu i Cechy Lęku (STAI) (Spielberger, 1977), a następnie krótki inwentarz lęku stanowego. Na koniec wypełnili Ankietę Opinii Publicznej o Ludzkich Atrybutach – Jąkanie (POSHA–S).
Wyniki: Nie zaobserwowano żadnych znaczących głównych efektów dla żadnej miary autonomicznej dla trzech stanów mowy, ale interakcje były znaczące. Indywidualna analiza uczestników wykazała, że każdy respondent inaczej reagował na przewodnictwo skóry czy zmienność rytmu serca. Natomiast średnie oceny komfortu subiektywnego były częściej niższe po usłyszeniu mowy z jąkaniem lub zamaskowanej, a wyższe po usłyszeniu mowy płynnej. Korelacje między wszystkimi pomiarami a wynikami sumarycznymi POSHA–S ujawniły niewielki związek między miarami autonomicznymi a postawami wobec jąkania, ale wyższy poziom lęku jako stanu lub cechy wiązał się z bardziej pozytywnymi przekonaniami na temat osób jąkających się. W przeciwieństwie do tego, niższy poziom lęku wiązał się z bardziej pozytywnymi reakcjami własnymi u osób jąkających się.
Wnioski: Badanie to nie potwierdziło wcześniejszych doniesień o nasilonych autonomicznych reakcjach na jąkanie wśród niejąkających się osób dorosłych, chociaż pomiary psychometryczne sugerują związek między lękiem a postawami wobec jąkania. Dalsze badania powinny eksplorować te relacje, zwłaszcza u małych dzieci.

Na tle innych zaburzeń mowy jąkanie nie wykazuje wysokiej frekwencji. Dotyczy jednak osób w różnym wieku z różnych środowisk, żyjących w różnych czasach i miejscach. Dla osób z nim się zmagających często stanowi źródło frustracji i stresu. Niestety – jak wykazują badania – w całym społeczeństwie poziom wiedzy na temat jąkania nie jest zbyt wysoki, a osoby mówiące niepłynnie często doświadczają negatywnych reakcji społecznych (wyśmiewanie, drwina, niska ocena ich potencjału). Potwierdzają to badania z wykorzystaniem wystandaryzowanych narzędzi: POSHA-S/C oraz POSHA-S-Child. Do przyczyn upowszechniania się stereotypowego obrazu jąkania i mitów na ten temat zaliczyć można m.in. portretowanie tego zjawiska w filmach fabularnych. Należy mieć jednak nadzieję, że powstające w ostatnich latach filmy dokumentalne mogą przyczynić się do zmiany tego obrazu.
W niniejszym artykule podjęto próbę oceny, czy skonfrontowanie studentów z treścią pełnometrażowego filmu dokumentalnego o jąkaniu (When I stutter – „Czasami się jąkam”) może wpłynąć na zmianę percepcji tego zjawiska wśród respondentów, a przede wszystkim na zmianę postaw społecznych wobec jąkania i na zmianę stereotypowego postrzegania osób jąkających się. Badania metodą sondażu diagnostycznego przeprowadzono na grupie 158 studentów z dwóch polskich uczelni (Uniwersytet Rzeszowski i Państwowa Uczelnia im. Stefana Batorego w Skierniewicach). Ankietowani wypełnili kwestionariusze przed projekcją filmu i po niej. Wyniki przeprowadzonych analiz jednoznacznie pokazały zmianę postaw wobec osób jąkających się. Respondenci przed wydarzeniem uznawali, że istnieją liczne ograniczenia w wykonywaniu wielu zawodów (głównie logopedy, nauczyciela i aktora), po spotkaniu zmienili zdanie na ten temat – większość nie widziała już żadnych ograniczeń. Przed projekcją 2/3 ankietowanych uznało jąkających się za nerwowych, nieśmiałych i zalęknionych, po obejrzeniu filmu dominowały opinie, że są oni przede wszystkim odważni i wrażliwi. W ankiecie PRE respondenci sugerowali, że jąkający się powinni wkładać więcej wysiłku w pracę nad swoją mową, po projekcji takich sugestii było zdecydowanie mniej, a dominowały stwierdzenia o akceptacji i pochwałach.
Wszyscy uczestnicy spotkań podkreślali potrzebę upowszechniania filmów oraz organizowania wydarzeń przybliżających problemy osób zmagających się z jakimikolwiek ograniczeniami. Wyniki badań (zarówno tych zaprezentowanych w artykule, jak i innych dostępnych w literaturze przedmiotu) pozwalają wysnuć tezę, że film – jako medium ogólnodostępne i stosunkowo łatwe w odbiorze – może odgrywać znaczącą rolę dla zmiany postaw wobec osób zmagających się z rozmaitymi zaburzeniami. Nie tylko zatem można, ale wręcz trzeba go wykorzystywać dla podniesienia wiedzy społeczeństwa o różnych zaburzeniach, chorobach, niedyspozycjach.

Autorki przedstawiają wyniki badań ankietowych dotyczących postaw wobec niepłynności mowy. Badania zostały przeprowadzone na przełomie 2020 i 2021 roku na terenie Polski i wzięło w nich udział blisko 700 uczniów oraz 100 nauczycieli. W trakcie badań pytano szczegółowo o obawy i odczucia, jakie mogą towarzyszyć osobom jąkającym się, ale także wobec osób mówiących niepłynnie. Sprawdzono ponadto opinie rówieśników oraz nauczycieli, mających bezpośredni kontakt z uczniem zmagającym się z niepłynnością mowy, na temat stereotypów dotyczących jąkania się. W dalszej części zweryfikowano wiedzę badanych na temat znanych im zasad skutecznej komunikacji i podejścia terapeutycznego w przypadku jąkania się, a także sposobu ich omawiania na forum klasy. Na podstawie badań określono podobieństwa i różnice między podejściem nauczycieli i uczniów.

Przedmiotem badania jest diagnoza dysfonii i dysfagii u dziecka w wieku poniemowlęcym, u którego nastąpiło porażenie fałdów głosowych na skutek zabiegu operacyjnego. W zakresie metodologii badań logopedycznych posłużono się metodą studium przypadku, która wydaje się najwłaściwsza na drodze diagnozy i programowania terapii logopedycznej w opisywanym zagadnieniu. Autorki artykułu w części teoretycznej przedstawiają zaburzenia połykania i emisji głosu u dzieci z porażeniem fałdów głosowych w wyniku oddziaływań operacyjnych – przyczyny, objawy, możliwości diagnostyczne. W kolejnym etapie ukazują sposoby badania zaburzeń dysfagicznych i dysfonicznych u pacjenta w wieku poniemowlęcym, który brał udział w próbie eksperymentalno-klinicznej w Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym w Krakowie. W części dotyczącej zagadnień praktycznych – studium przypadku – badaczki zaprezentowały poszczególne etapy diagnozy dziecka, wnioski oraz rekomendacje. Przedstawiły zależność diagnozy miofunkcjonalnej z diagnozą umiejętności prelingwalnych i lingwalnych dziecka w aspekcie komunikacji i rozwoju. W konkluzji autorki artykułu pokazały konieczność prowadzenia równoległej diagnozy logopedycznej i medycznej w opisanym przypadku oraz jemu podobnych.

Zaburzenia płynności mowy stanowią pewien globalny fenomen, gdyż występują we wszystkich społeczeństwach. Jednocześnie istnieje wiele metod terapii logopedycznych dotyczących jąkania się. W artykule przedstawiono wyniki badania dotyczące efektów jednej z nich, tj. Palin PCI – terapii interakcyjnej rodzic – dziecko, zastosowanej w przypadku pięcioletniego jąkającego się chłopca. W badaniu wykorzystano jakościową metodę case study, w której ramach wykorzystano kilka źródeł danych: analizę dokumentów z terapii, obserwację, a także indywidualne wywiady pogłębione z rodzicami. Badanie wykazało, że zastosowanie programu Palin PCI przyczyniło się do zmniejszenia niepłynności mowy chłopca, a także znacznej zmiany postaw rodziców względem jąkania się syna.

Przeprowadzenie diagnozy logopedycznej za pośrednictwem tłumacza jest jednym z większych wyzwań stojących przed logopedami zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i na całym świecie. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy zachodzi potrzeba diagnozowania osób odmiennych pod względem językowym i kulturowym (McLeod & Verdon, 2017; Santhanam & Parveen, 2018). Proces ten wymaga współpracy trzech stron: usługodawcy, w tym przypadku logopedy, konsumenta (klienta i/lub rodzica, krewnego lub małżonka) oraz tłumacza. Niniejszy artykuł zawiera przegląd piśmiennictwa na temat opinii logopedów zatrudnionych w instytucjach medycznych i edukacyjnych na temat tego procesu. W artykule przedstawiono też zarys programu szkolenia zarówno tłumaczy, jak i logopedów w celu osiągnięcia pomyślnego wyniku takiej współpracy.

Celem autorki artykułu jest przedstawienie propozycji wykorzystania metody Kids’ Skills – Dam Radę! Bena Furmana (2010) w terapii dzieci z jąkaniem się w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Metoda ta opiera się na terapii krótkoterminowej skoncentrowanej na rozwiązaniach – TSR (ang. SFBT) oraz terapii ericksonowskiej, systemowej i narracyjnej (Furman, 2010). Współcześnie logopedzi coraz częściej czerpią z terapii krótkoterminowej skoncentrowanej na rozwiązaniu, pracując z osobami z różnymi zaburzeniami komunikacyjnymi, w tym z jąkaniem się (Fourlas, Ntourou, 2021; Kelman, Nicholas, 2020; Nicholas, 2015).
W artykule przedstawiono 15 kroków metody Kids’ Skills – Dam Radę! Bena Furmana oraz omówiono pytania zadawane przez terapeutę i stosowane techniki, wskazując na to, w jaki sposób podejście może być dostosowane do dzieci, które się jąkają. Kluczową ideą programu Kids’ Skills – Dam Radę! jest przekonanie, że problemy można interpretować jako brak umiejętności, które dziecko będzie w stanie nabyć. Celem metody jest zachęcenie dziecka i pomoc w zdobyciu nowej umiejętności, czy też pogłębienie, wykorzystanie umiejętności już posiadanych, by mogło ono przezwyciężyć swoje trudności.
Program jest oparty na współpracy z najbliższym środowiskiem dziecka – rodzicami, rodzeństwem, szkołą. Terapia dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, które się jąkają, powinna być zintegrowana, obejmować poznawcze, behawioralne i afektywne komponenty. Przedstawiono więc, jak można wykorzystać metodę Kids’ Skills – Dam Radę! w czterech kluczowych obszarach pracy z dzieckiem jąkającym się. Są to obszary: 1. Otwartość na temat jąkania. 2. Stosowanie technik/strategii pomocnych w kontrolowaniu jąkania. 3. Umiejętności najefektywniejszego komunikowania się. 4. Rozumienie uczuć, reakcji i przekonań związanych z jąkaniem i radzenie sobie z nimi. Metoda ta pozwala na dużą elastyczność i dopasowanie się do potrzeb dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym z jąkaniem oraz jego rodziców/opiekunów. Wymaga ona jednak od terapeuty dobrej znajomości metody Kids’ Skills – Dam Radę!, rozumienia trudności, przeżywanych emocji osób z jąkaniem i ich rodzin oraz doświadczenia w pracy różnymi metodami terapeutycznymi z dziećmi jąkajacymi się.

Niniejszy artykuł nawiązuje do sformułowanego przez Zofię Bilut-Homplewicz w 2013 roku dezyderatu kontrastywności interlingwistycznej i interdyskursywnej. Oba typy kontrastywności przedstawione są w odniesieniu do badań lingwistycznych nad dyskursem migracyjnym w Polsce i w Niemczech. Po obraniu za punkt wyjścia perspektywy interlingwistycznej i interdyskursywnej omówione zostają zmienne porównawcze, takie jak „migracja, dyskurs migracyjny, lingwistyczne badania dyskursu migracyjnego“ – każda z nich w odniesieniu do Polski, Niemiec lub krajów niemieckojęzycznych oraz badań polskich i niemieckich. W ramach porównania interdyskursywnego i interlingwistycznego uwaga skupiona jest w szczególności na pojęciu toposu i jego operacjonalizacji w obu obszarach badawczych.

Celem zasadniczym autorki artykułu jest zaprezentowanie i omówienie materiału leksykalnego, zebranego wśród dzieci pięcioletnich, dotyczącego rozumienia i interpretacji dwunastu związków frazeologicznych z komponentem głowa. Wybór związków frazeologicznych podyktowany był zamiarem sięgnięcia do zagadnień bliskich dziecku, z którymi spotyka się ono na co dzień i które utrwalone są w tradycji językowej powiedzeń. Tematyka frazeologizmów miała także skłonić do formułowania na ich temat swobodnych wypowiedzi. Opracowanie pokazuje sposób, w jaki dzieci interpretują wybrane frazeologizmy użyte metatekstowo oraz jak definiują je za pomocą języka.

Artykuł zawiera recenzję książki Too fast for words. How discovering that I don’t stutter but “clutter” changed my life (2020) autorstwa Rutgera Wilhelma – osoby doświadczającej giełkotu i aktywnego popularyzatora wiedzy na temat tego zaburzenia. Autorka recenzji podkreśla liczne walory opisywanej publikacji: przystępny sposób prezentowania najnowszych ustaleń na temat giełkotu, porady i zalecenia dla logopedów, ćwiczenia do wykorzystania w terapii. Wysoko ocenia także pierwszą część książki, napisaną w formie terapeutycznej autobiografii pacjenta, ujawniającą emocje osoby zmagającej się z giełkotem. Jedynym wskazanym mankamentem jest niepoprawność niektórych zapisów bibliograficznych oraz pominięcie w wykazie literatury części pozycji wymienianych w przypisach. Recenzja ma charakter sprawozdawczy i utrzymana jest w tonie pochwalnym.

Artykuł zawiera recenzję publikacji Uwagi na temat książki Dialog bez barier – kompleksowa interwencja logopedyczna w jąkaniu (2021) pod redakcją Katarzyny Węsierskiej i Hildy Sønsterud – kompendium wiedzy teoretycznej i praktycznej dotyczącej jąkania się, skierowanego do logopedów, studentów logopedii oraz innych specjalistów zajmujących się jąkaniem chronicznym. Autor recenzji za szczególnie wartościowe uznaje to, że rozdziały opisywanej publikacji napisane zostały przez ekspertów z zakresu zaburzeń płynności mowy z całego świata, a temat potraktowano wieloaspektowo i multidyscyplinarnie. Atutem opisywanej książki jest także udostępnienie jej w formule open access w Internecie. Recenzja ma charakter sprawozdawczy, a jej autor jednoznacznie rekomenduje książkę czytelnikom. Jedynymi wskazanymi mankamentami są: brak rozdziału dotyczącego kwestii etiologicznych, biologicznych, taksonomicznych, a także nadużywanie słowa klient na oznaczenie podmiotu oddziaływań terapeutycznych oraz narzucanie czytelnikowi we wstępie opinii o wyjątkowości publikacji.