Externe und interne Textsortenmerkmale des Feuilletons am Beispiel der Zeitschriften „Be active“ und „Vegan World“ – eine Fallstudie
Abstrakt
Otwartość, rozmyte granice lub subiektywizm charakteryzujące felieton, są głównym powodem, dla których określenie jego cech gatunkowych w dwóch obszarach badawczych można uznać za ciekawe przedsięwzięcie. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie felietonu jako gatunku prasowego w badaniach polonistycznych i germanistycznych. Przedmiotem badań jest ukazanie zewnętrznych i wewnętrznych wyznaczników gatunkowych felietonu na przykładzie dwóch magazynów lifestylowych, polskiego „Be active” i niemieckiego „Vegan World”, za pomocą metody badawczej studium przypadku.twartość, rozmyte granice lub subiektywizm charakteryzujące felieton, są głównym powodem, dla których określenie jego cech gatunkowych w dwóch obszarach badawczych można uznać za ciekawe przedsięwzięcie. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie felietonu jako gatunku prasowego w badaniach polonistycznych i germanistycznych. Przedmiotem badań jest ukazanie zewnętrznych i wewnętrznych wyznaczników gatunkowych felietonu na przykładzie dwóch magazynów lifestylowych, polskiego „Be active” i niemieckiego „Vegan World”, za pomocą metody badawczej studium przypadku.
Słowa kluczowe
genologia lingwistyczna; lingwistyka tekstu; gatunek tekstu / gatunek prasowy; styl; intertekstualność
Bibliografia
Literatur
Agricola, Erhard (1979): Textstruktur. Textanalyse. Informationskern. Leipzig.
Antos, Gerd, Opiłowski, Roman (2015): W drodze do lingwistyki obrazu. Kierunki rozwoju nowej subdyscypliny lingwistycznej z perspektywy polsko-niemieckiej. In: tekst i dyskurs – text und dyskurs, 8, S. 11–36.
Barańska-Szmitko, Anna (2014): Możliwości i ograniczenia felietonu jako narzędzia kreowania wizerunku jego autora. In: Acta Universitatis Lodziensis Folia Litteraria Polonica. T. 23, Nr. 1, S. 211–227.
Baßler, Moritz (1994): Die Entdeckung der Textur. Tübingen.
Bellert, I (1971): O pewnym warunku spójności tekstu. In: Mayenowa, Maria, Renata (Hrsg.): O spójności tekstu. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, S. 110–112.
Bilut-Homplewicz, Zofia (2014): Kontrastywność rozumiana inaczej – germanistyczna lingwistyka tekstu z perspektywy badań polonistycznych. In: Roczniki Humanistyczne, LXII (8), S. 13–25.
Bilut-Homplewicz, Zofia (2013): Prinzip Perspektivierung: Germanistische und polonistische Textlinguistik - Entwicklungen, Probleme, Desiderata. T. 1. Germanistische Textlinguistik. Frankfurt a. Main, Peter Lang Publishing Group.
Bilut-Homplewicz, Zofia, Krauz, Maria (2017): Textorientierte Kontrastivität – Entwicklungen und Probleme In: Bilut-Homplewicz, Zofia, Krauz, Maria (Hrsg.): Text im Fokus zweier Linguistiken: aus der polonistischen und germanistischen Forschung. Frankfurt am Main, Peter Lang Publishing Group, S. 125–143.
Bilut-Homplewicz, Zofia (2021): Prinzip Perspektivierung: Germanistische und polonistische Textlinguistik - Entwicklungen, Probleme, Desiderata. T. 2. Polonistische Textlinguistik. Berlin, Peter Lang Publishing Group.
Bohrmann, Hans (2002): Als der Krieg zu Ende war. Von der Zeitungswissenschaft zur Publizistik. In: Medien & Zeit. Kontinuitäten und Umbrüche. Von der Zeitungs- zur Publizistikwissenschaft. Heft 2–3. Jahrgang 17. Wien, S. 12–33.
Burger, Harald, Luginbühl, Martin (2014): Mediensprache: Eine Einführung in Sprache und Kommunikationsformen der Massenmedien. De Gruyter Mouton, Berlin–Boston.
Chudziński, Edward (1996): Felieton. In: Bauer, Zbigniew, Chudziński, Edward (Hrsg.): Dziennikarstwo i świat mediów. Kraków, S. 181–194.
Chudziński, Edward (2000): Felieton. Geneza i ewolucja gatunku. In: Bauer, Zbigniew, Chudziński, Edward (Hrsg.): Dziennikarstwo i świat mediów. Kraków, S. 197–213.
Chudziński, Edward (2012): Felieton. In: Bauer, Zbigniew, Chudziński, Edward (Hrsg.): Dziennikarstwo i świat mediów. Kraków, S. 345–377.
Czachur, Waldemar (2007): Textmuster im Wandel. Ein Beitrag zur textlinguistischen Erforschung der Vereinssatzungen im 19. Jahrhundert. Wrocław–Dresden.
De Beaugrande, Robert-Alain, Dressler, Wolfgang, Ulrich (1981): Einführung in die Textlinguistik. Konzepte der Sprach- und Literaturwissenschaft. Tübingen.
Dickmannshenke, Hajo, Klemm, Michael, Stöckl, Harmut (2011): Philologische Studien und Quellen. Bildlinguistik: Theorien – Methoden – Fallbeispiele. Berlin.
Dijk, Teun, Adrianus van (1977): Text and context. Explorations in the semantics and pragmatics of discourse. London.
Dobrzyńska, Teresa (1991): Tekst: próba syntezy. In: Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej. T. 82, Heft 2, S. 148–161.
Eckstein, Ernst (1876): Beiträge zur Geschichte des Feuilletons. Erster Band. Zweite Auflage. Leipzig.
Eroms, Hans-Werner (2008): Stil und Stilistik. Berlin.
Fix, Ulla (2000): Aspekte der Intertextualität. In: Antos, Gerd, Brinker, Karl, Heinemann, Wolfgang, Sager Sven F. (Hrsg.): Text- und Gesprächslinguistik. Bd. 1: Textlinguistik. Berlin–New York, S. 449–457.
Fix, Ulla (2008): Texte und Textsorten – sprachliche, kommunikative und kulturelle Phänomene.
Frank & Timme Berlin.
Fras, Janina (1999a): Dziennikarski warsztat językowy. Wrocław.
Fritz, Gerd (1982): Kohärenz: Grundfragen der linguistischen Kommunikationsanalyse. Tübingen.
Haacke, Wilmont (1969): Das Feuilleton in Zeitung und Zeitschrift. In: Dovifat, Emil (Hrsg.): Handbuch der Publizistik. T. 2. Berlin, S. 218–237.
Hackl-Rößler, Sabine (2006): Textstruktur und Textdesign: Textlinguistische Untersuchungen zur sprachlichen und optischen Gestaltung weicher Zeitungsnachrichten. Tübingen.
Heinemann, Wolfgang (2010a): Alles Stil oder was? Reflexionen zum Verhältnis von Text und Stil. In: Bilut-Homplewicz, Zofia, Mac, Agnieszka Smykała, Marta, Szwed, Iwona (Hrsg.): Text und Stil. Frankfurt a. Main, S. 145–165.
Lüger, Heinz-Helmut (1995): Pressesprache. 2., neu bearbeitete Auflage. Niemeyer.
Hoffmann, Michael (2011): Erlebnisbetontes Verbreiten von Neuigkeiten. Ein Beitrag zum Thema Pressesprache. In: Schäfer, Patrick, Schowalter, Christine (Hrsg.): In mediam linguam Mediensprache – Redewendungen – Sprachvermittlung. Festschrift für Heinz-Helmut Lüger zum 65. Geburtstag. Landau, S. 13–26.
Hoffmann, Michael (2014): „Darüber müssen wir mal reden!“ Kolumnen in medienlinguistischer Differenzierung. In: Hauser, Stefan, Kleinberger, Ulla, Roth, Kersten Sven (Hrsg.): Musterwandel – Sortenwandel. Aktuelle Tendenzen der diachronen Text(sorten)linguistik. Bern, S. 209–243.
Jakobs, Eva-Maria (1999): Textvernetzung in den Wissenschaften: Zitat und Verweis als Ergebnis rezeptiven, reproduktiven und produktiven Handelns. Tübingen.
Janich, Nina (2008): Intertextualität und Text(sorten)vernetzung. In: Janich, Nina (Hrsg.): Textlinguistik. 15 Einführungen. Tübingen, S. 177–178.
Jäger, Georg (1988): Das Zeitungsfeuilleton als literaturwissenschaftliche Quelle. Probleme und Perspektiven seiner Erschließung. In: Bibliographische Probleme im Zeichen eines erweiterten Literaturbegriffs. München, S. 53–71.
Jedliński, Ryszard (1984): Gatunki publicystyczne w szkole średniej. Warszawa.
Kaufmann, Kai, Bogner, Ralf Georg (1999): Die lange Geschichte der Kleinen Form. In: Zeitschrift für Germanistik: Beiträge zur Feuilletonforschung: ein Forschungskolloquium zu den historischen und systemischen Wissensbeständen zum Feuilleton. T. 9, Nr. 3, S. 702–705.
Kernmayer, Hildegard, Jung, Simone (2017): Feuilleton. Interdisziplinäre Annäherungen an ein journalistisch-literarisches Phänomen. In: Kernmayer, Hildegard, Jung, Simone (Hrsg.): Feuilleton. Schreiben an der Schnittstelle zwischen Journalismus und Literatur. Bielefeld, S. 9–30.
Loewe, Iwona (2018): Styl w mediach czy styl mediów? In: Polskie Studia Slawistyczne. Zweiter Band, Nr. 13, S. 177–186.
Maziarski, Jacek (1976): Felieton. In: Maślanka, Julian (Hrsg.): Encyklopedia wiedzy o prasie. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, S. 80–89.
Maziarski, Jacek (1967): Rozważania nad felietonem. Zeszyty Prasoznawcze, Nr. 1, S. 17–18.
Norwid, Cyprian, Kamil (1968): O felietonie felieton. In: Gomulicki, Juliusz, Wiktor (Hrsg.): Pisma wybrane. T. 4: Proza. Warszawa, S. 185.
Pietrzak, Magdalena (2013): Wyznaczniki gatunkowe felietonu drugiej połowy XIX wieku na przekładzie tekstów Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa i Aleksandra Świętochowskiego. Łódź.
Prüver, Christina (2007): Willy Haas und das Feuilleton der Tageszeitung „Die Welt“. Würzburg.
Racic, Georg (1987): Zur Konzeption und Strukturierung von literatur- und sprachbezogenen Beiträgen innerhalb der Kulturberichterstattung überregionaler Tageszeitungen im deutschen Sprachraum. Tübingen.
Rams, Stanisław (1970): Co to jest felieton? (Spór o definicję). In: Profile, Nr. 5, S. 46–49.
Schmale, Günter (2020): Zur Interaktion von materiellem und idiomatischem Bild in deutschen Printwerbungen. In: tekst i dyskurs – text und dyskurs, 13, S. 235–251.
Stasiński, Piotr (1982): Poetyka i pragmatyka felietonu. In: Sławiński, Janusz Balcerzan, Edward,
Bartoszyński, Kazimierz (Hrsg.): Z dziejów form artystycznych w literaturze polskiej. T. 61. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Storrer, Angelika (2009): Koherencja w hipertekstach. In: Bilut-Homplewicz, Zofia, Czachur, Waldemar, Smykała, Marta (Hrsg.): Lingwistyka tekstu w Niemczech. Pojęcia, problemy, perspektywy. Antologia tłumaczeń. Wrocław, S. 259–270.
Szczepakowska, Joanna (2000): Drugie podwórko. Londyn.
Wojtak, Maria (2004): Gatunki prasowe. Lublin.
Wolny-Zmorzyński, Kazimierz, Kaliszewski, Andrzej, Furman, Wojciech (2006): Gatunki dziennikarskie. Teoria, praktyka, język. Warszawa.
Das Verzeichnis der Feuilletons
[Anonym] (2017): Leben und leben lassen. In: Der Graslutscher. Vegan World, S. 50.
Pontoizeau, Kasia (2017): SEZAMIE, OTWÓRZ SIĘ !. In: Be active, Nr. 10, S. 54.
Pontoizeau, Kasia (2018): Tik, tak tik, tak… In: Be active, Nr. 3, S. 40.
Schnitzer, Carmen (2019): Bin ich schön?. In: Vegan World, Nr. 5, S. 12–15
Uniwersytet Rzeszowski (doktorantka) Polska
https://orcid.org/0000-0001-6206-4817
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
