Groźba karalna zabójstwa jako przestępstwo językowe w świetle orzecznictwa polskich sądów karnych
Abstrakt
Celem podjętym w artykule było poddanie analizie orzeczeń polskich sądów karnych dotyczących jednego z przestępstw lingwistycznych – groźby karalnej. W artykule przybliżono pojęcie przestępstwa lingwistycznego oraz typologie przestępstw lingwistycznych. Analizę orzecznictwa polskiego prowadzono pod kątem sprawdzenia, które jednostki leksykalne traktowane są jako wypełniające kryteria groźby karalnej penalizowanej w art. 190 § 1 Kodeksu karnego, a które nie i z jakich przyczyn. W celu zawężenia pola badawczego pod uwagę wzięto wyłącznie orzeczenia odnoszące się do groźby pozbawienia życia jako prototypowej w pryzmacie językoznawstwa kognitywnego. Analizę osadzono ponadto w językoznawstwie współczesnym, w związku z czym pod uwagę wzięto orzeczenia wydane przez polskie sądy karne w ostatniej dekadzie – od 2012 do 2022 r. włącznie. Uzyskane wyniki badawcze omówiono w perspektywie pragmatyczno-kognitywnej.
Słowa kluczowe
przestępstwo lingwistyczne; groźba karalna; orzecznictwo karne; pragmatyka; kognitywizm
Bibliografia
Akty prawne
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. Dz.U. nr 88, poz. 553 z późniejszymi zmianami
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 września 2014 roku
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 3 grudnia 2018
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 31 stycznia 2022 roku
Wyrok Sądu Okręgowego dla Warszawy-Pragi 9 stycznia 2019 roku
Wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 27 listopada 2013 roku
Wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 19 października 2019 roku
Literatura
Austin, J. L. (1962). How to do things with words. Clarendon Press.
Bańko, M. (2000). Inny słownik języka polskiego. T. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Demenko, A. (2021). Przestępstwa popełniane przez wypowiedź. Wydawnictwo C. H. Beck.
Falana-Jafra, A. (2021a). Jak nie działać słowami, czyli o penalizowanych aktach mownych w ujęciu prawnym i językoznawczym. Konteksty Społeczne, 1, 47–59.
Falana-Jafra, A. (2021b). Milczenie jako performatywny akt przestępczy na przykładzie polskiego Kodeksu karnego. Poradnik Językowy, 10, 66–76.
Falana-Jafra, A. (2021c). Pojęcie przestępstwa lingwistycznego i jego typologie. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 1, 45–56.
Gardocki, L. (2019). Prawo karne. Wydawnictwo C. H. Beck.
Konarska-Wrzosek, V. (2020). Kodeks karny. Komentarz. Wolters Kluwer.
Pieńkos, J. (1999). Podstawy juryslingwistyki. Język w prawie – prawo w języku. Oficyna Prawnicza Muza SA.
Safjan, M., Bosek, L. (red.). (2016). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. T. 1: Komentarz do art. 1–86. Wydawnictwo C. H. Beck.
Stefański, R. A. (red.). (2022). Kodeks karny. Komentarz. Wydawnictwo C. H. Beck.
Tuleja, P. (red.). (2019). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Wolters Kluwer.
Uniwersytet im. Jana Długosza w Częstochowie Polska
https://orcid.org/0000-0002-9901-1791
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
