Speicher- oder Berechnungseffizienz? Zur mentalen Repräsentation der Flexionsparadigmen [Efektywność pamięciowa czy obliczeniowa? O mentalnej reprezentacji paradygmatów fleksyjnych]
Abstrakt
Zagadnienie, w jaki sposób formy fleksyjne są reprezentowane w leksykonie mentalnym, było przez ponad 20 lat przedmiotem wielu badań. Czy formy fleksyjne są przechowywane w pamięci długotrwałej jako całość, czy też powstają w wyniku operacji obliczeniowych? Jakie informacje o ich wewnętrznej strukturze są zapisane w leksykonie mentalnym? W niniejszym artykule omówiono kwestię reprezentacji relacji morfologicznych w pamięci długotrwałej oraz psychologiczną realność paradygmatów fleksyjnych z perspektywy pamięciowej i obliczeniowej efektywności.
Słowa kluczowe
efektywność pamięciowa; efektywność obliczeniowa; leksykon mentalny; paradygmat fleksyjny
Bibliografia
Allen M., Badecker W., Osterhout L., 2003: Morphological Analysis in Sentence Processing: An ERP Study. „Language and Cognitive Processes” 18, no. 4, s. 405–430.
Beretta A., Campbell C., Carr T.H., Huang J., Schmitt L.M., Christianson K., Cao Y., 2003: An ER-fMRI Investigation of Morphological Inflection in German Reveals that the Brain Makes a Distinction between Regular and irregular forms. „Brain and Language” 85, no. 1, s. 67–92.
Bornkessel-Schlesewsky I., Schlesewsky M., 2009: Processing Syntax and Morphology: A Neurocognitive Perspective. Oxford University Press. Oxford.
Butterworth B., 1983: Lexical Representation. In: Butterworth B., ed.: Language Production. Academic Press. London, s. 257–294.
Chomsky, N., Halle, M., 1968: The Sound Pattern of English. Harper & Row Publishers. New York–Evanston–London.
Clahsen H., 1997: The Representation of Participles in the German Mental Lexicon: Evidence for the Dual-mechanism Model. In: Booij G., van Marle J., eds.: Yearbook of Morphology 1996. Kluwer. Dordrecht, s. 73–96.
Clahsen H., 1999: Lexical Entries and the Rules of Language: A Multidisciplinary Study of German inflection. „Behavioral and Brain Sciences” 22, s. 991–1013.
Clahsen H., Eisenbeiss S., Sonnenstuhl I., 1997: Morphological Structure and the Processing of Inflected Words. „Theoretical Linguistics” 23, no. 3, s. 201–249.
Clahsen H., Hadler M., Weyerts H., 2004: Speeded Production of Inflected Words in Children and Adults. „Journal of Child Language” 31, no. 3, s. 683–712.
Forster K.I., Chambers S.M., 1973: Lexical Access and Naming Time. „Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior” 12, no. 6, s. 627–635.
Friederici A.D., 2002: Towards a Neural Basis of Auditory Sentence Processing. „Trends in Cognitive Sciences” 6, no. 2, s. 78–84.
Frost R., Deutsch A., Forster K., 2000: Decomposing Morphologically Complex Words in a Nonlinear morphology. „Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition” 26, no. 3, s. 751–765.
Hagoort P., Wassenaar M., Brown C.M., 2003: Syntax Related ERP-effects in Dutch. „Cognitive Brain Research” 16, s. 38–50.
Hoen M., Dominey P.F., 2000: ERP Analysis of Cognitive Sequencing: A Left Anterior Negativity Related to Structural Transformation Processing. „Neuroreport” 11, no. 14, s. 3187–3191.
Joanisse M.F., Seidenberg M.S., 2005: Imaging the Past: Neural Activation in Frontal and Temporal Regions during Regular and Irregular Past-tense Processing. „Cognitive, Affective and Behavioral Neuroscience” 5, no. 3, s. 282–296.
Just M.A., Carpenter P.A., Woolley J.D., 1982: Paradigms and Processes in Reading Comprehension. „Journal of Experimental Psychology” 111, no. 2, s. 228–238.
Kaan E., Harris A., Gibson E., Holcomb P., 2000: The P600 as an Index of Syntactic Integration Difficulty. „Language and Cognitive Processes” 15, s. 159–201.
Kutas M., Federmeier K.D., 2011: Thirty Years and Counting: Finding Meaning in the N400 component of the Event-related Brain Potential (ERP). „Annual Review of Psychology” 62, s. 621–647.
Lukacs Á., Pléh C., 1999: Hungarian Cross-modal Priming and Treatment of nonsense Words Supports the Dual-process Hypothesis. „Behavioral and Brain Sciences” 22, no. 6, s. 1030–1031.
MacWhinney B., Leinbach J., 1991: Implementations are not Conceptualizations: Revising the Verb Learning Model. „Cognition” 40, no. 1–2, s. 121–157.
Marcus G.F., Brinkmann U., Clahsen H., Wiese R., Pinker, S., 1996: German Inflection: The exception that proves the rule. „Cognitive Psychology” 29, no. 2, s. 189–256.
McClelland J.L., Patterson K., 2002: Rules or Connections in Past-tense Inflections: What does the Evidence Rule Out? „Trends in Cognitive Sciences” 6, no. 11, s. 465–472.
Meunier F., Marslen-Wilson W.D., 2000: Regularity and Irregularity in French Inflectional Morphology. „Proceedings of the Annual Meeting of the Cognitive Science Society” 22, s. 1–6.
Münte T.F., Say T., Clahsen H., Schiltz K., Kutas M., 1999: Decomposition of Morphologically Complex Words in English: Evidence from Event-related Brain Potentials. „Cognitive Brain Research” 7, s. 241–253.
Newman A.J., Ullman M.T., Pancheva R., Waligura D.L., Neville H.J., 2007: An ERP Study of Regular and Irregular English Past Tense Inflection. „Neuroimage” 34, no. 1, s. 435–445.
Orsolini M., Marslen-Wilson W., 1997: Universals in Morphological Representation: Evidence from Italian. „Language and Cognitive Processes” 12, s. 1–47.
Pinker S., 1999: Words and Rules: The Ingredients of Grammar. Basic Books. New York.
Pinker S., Prince A., 1988: On Language and Connectionism: Analysis of a Parallel Distributed Processing Model of Language acquisition. „Cognition” 28, no. 1–2, s. 73–193.
Pinker S., Prince A., 1994: Regular and Irregular Morphology and the Psychological Status of Rules of Grammar. In: Lima S.D., Corrigan R., Iverson G.K., eds.: The Reality of linguistic Rules. J. Benjamins. Amsterdam, s. 353–388.
Reid A., Marslen-Wilson W., 2002: Regularity and Irregularity in an Inflectionally Complex Language: Evidence from Polish. Paper Presented at the 23rd Annual Conference of the Cognitive Science Society, Mahwah, NJ.
Rodriguez-Fornells A., Clahsen H., Lleó C., Zaake W., Münte T.F., 2001: Event-related Brain Responses to Morphological Violations in Catalan. „Cognitive Brain Research” 11, s. 47–58.
Rodriguez-Fornells A., Münte T.F., Clahsen H., 2002: Morphological Priming in Spanish Verb Forms: An ERP Repetition Priming Study. „Journal of Cognitive Neuroscience” 14, no. 3, s. 443–454.
Sach M., Seitz R., Indefrey P., 2004: Unified Inflectional Processing of Regular and Irregular Verbs: A PET Study. „Neuroreport” 15, no. 3, s. 533–537.
Sahin N.T., Pinker S., Halgren E., 2006: Abstract Grammatical Processing of Nouns and Verbs in Broca’s Area: Evidence from fMRI. „Cortex” 42, no. 4, s. 540–562.
Schriefers H., Zwitserlood P., Roelofs A., 1991: The Identification of Morphologically Complex Spoken Words: Continuous Processing or Decomposition? „Journal of Memory and Language” 30, no. 1, s. 26–47.
Seidenberg M.S., 1992: Connectionism without Tears. In: Davis S.I., ed.: Connectionism: Theory and Practice. Oxford University Press. New York, Oxford, s. 84–122.
Sonnenstuhl I., Eisenbeiss S., Clahsen H., 1999: Morphological Priming in the Mental Lexicon: Evidence from German. „Cognition” 72, s. 203–236.
Taft M., Ardasinski S., 2006: Obligatory Decomposition in Reading Prefixed Verbs. „The Mental Lexicon” 1, s. 183–199.
Tsapkini K., Jarema G., Kehayia E., 2002: Regularity Revisited: Evidence from Lexical Access of Verbs and Nouns in Greek. „Brain and Language” 81, no. 1–3, s. 103–119.
Ullman M.T., 2004: Contributions of Memory Circuits to Language: The Declarative/procedural Model. „Cognition” 92, s. 231–270.
Veríssimo J., Clahsen H., 2009: Morphological Priming by Itself: A Study of Portuguese Conjugations. „Cognition” 112, no. 1, s. 187–194.
Weyerts H., Münte T.F., Smid H., Heinze H.-J., 1996: Mental Representations of Morphologically Complex Words: An event-related Potential Study with Adult humans. „Neuroscience Letters” 206, no. 2–3, s. 125–128.
Zeeuw de M., Schreuder R., Verhoeven L., 2013: Processing of Regular and Irregular Past-Tense Verb Forms in First and Second Language Reading Acquisition. „Language Learning” 63, no. 4, s. 740–765.
Zwitserlood P., Bölte J., Dohmes P., 2002: Where and How Morphologically Complex Words Interplay with Naming Pictures. „Brain and Language” 81, no. 1–3, s. 358–367.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Polska
https://orcid.org/0000-0003-0167-7526
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
