Znaczenia językowe funkcjonują w konkretnej rzeczywistości społecznej. Wiedza o tej rzeczywistości jest – zdaniem Fritza Hermannsa – integralną częścią wiedzy semantycznej, która obejmuje trzy aspekty ludzkich działań językowych: kognicje, emocje i intencje, rozumiane jako kolektywne dyspozycje kognitywne, afektywne i wolitywne. Dyskurs z tej perspektywy sprowadza się do całokształtu wiedzy aktualizowanej w praktykach komunikacyjnych, należących do danej formacji dyskursywnej, natomiast zadaniem hermeneutyki dyskursu jest wyjaśnienie, jak manifestują się w poszczególnych wypowiedziach społecznie dzielone kognicje, emocje i intencje różnych grup społecznych, i odwrotnie: jak różne formy kolektywnego myślenia, odczuwania i chcenia zmieniają istniejące konwencje językowe.

Celem artykułu jest prześledzenie strategii komunikacyjnych podejmowanych przez uczestników receptywnej komunikacji międzykulturowej na przykładzie półspontanicznych dialogów prowadzonych przez Polaków i Czechów w ich rodzimych językach. Materiał badawczy został zgromadzony podczas polsko-czeskich warsztatów językowych i zarejestrowany w formie nagrania audiowizualnego. Analiza ma charakter  pragmalingwistyczny i skupia się na strategiach wzmacniających wzajemne zrozumienie w toku zaplanowanej pod kątem potrzeb badawczych interakcji w modelu lingua receptiva. Jej wyniki potwierdzają ważną rolę czynników pragmatycznych w receptywnej komunikacji międzykulturowej.

Artykuł stanowi głos w dyskusji nad komunikacją w czasach pandemii koronawirusa. Przedmiotem analizy mediolingwistycznej autorka czyni warstwę językową i obrazową tekstów medialnych poświęconych pandemii i opublikowanych w okresie od marca do września 2020 roku w polskich mediach analogowych i cyfrowych (m.in. „Polityka”, „Newsweek”, „Tygodnik Powszechny” oraz media społecznościowe). Celem podjętym w opracowaniu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie o sposób budowania werbalnej i wizualnej narracji wokół koronawirusa. W artykule zaprezentowane i opisane zostaną elementy tzw. koronajęzyka, tj. neologizmy powstałe na użytek komunikacji w czasach pandemii. Analizie mediolingwistycznej poddane będą także okładki wybranych tygodników, na których – w warstwie werbalnej i wizualnej – podjęto temat pandemii, w tym ograniczeń, obaw i zagrożeń z nią związanych.

Autor artykułu omawia użycie partykuł epistemicznych w Rocznikach Jana Długosza. Analizie zostały poddane zagadnienia ich dystrybucji w kronice oraz wzorców w obrębie literatury łacińskiej, z których Długosz mógł korzystać, wprowadzając partykuły do narracji. Uwagę poświęcono również zasięgowi oddziaływania partykuł epistemicznych w funkcji operatora modalnego oraz kwestii położenia tych leksemów w linearnym szyku zdania. Przeprowadzone analizy pokazują, że sposób użycia partykuł przez Długosza nie odbiega znacząco od normy językowej utrwalonej w łacinie klasycznej. Zasadniczy wywód został poprzedzony wstępem teoretycznym na temat badań nad partykułami w języku łacińskim i – ze względów metodologicznych i porównawczych – w języku polskim. W artykule wykorzystywane są bowiem propozycje terminologiczne i interpretacyjne wypracowane dla współczesnej polszczyzny przez Macieja Grochowskiego.

Zagadnienie, w jaki sposób formy fleksyjne są reprezentowane w leksykonie mentalnym, było przez ponad 20 lat przedmiotem wielu badań. Czy formy fleksyjne są przechowywane w pamięci długotrwałej jako całość, czy też powstają w wyniku operacji obliczeniowych? Jakie informacje o ich wewnętrznej strukturze są zapisane w leksykonie mentalnym? W niniejszym artykule omówiono kwestię reprezentacji relacji morfologicznych w pamięci długotrwałej oraz psychologiczną realność paradygmatów fleksyjnych z perspektywy pamięciowej i obliczeniowej efektywności.

Przedmiotem badań artykułu jest tekst mówiony telewizyjnej transmisji sportowej, a zwłaszcza formy konwersacyjne, które dominują we współczesnym przekazie telewizyjnym. Z wybranych transmisji różnorodnych dyscyplin sportowych emitowanych we wrześniu i październiku 2020 r. wyekscerpowano materiał badawczy, który stanowi tekst komentarza prowadzonego przez dwie osoby – dziennikarza i eksperta bądź w konfiguracji dziennikarz–dziennikarz. W artykule rozpatrywany jest typ relacji komunikacyjnej pomiędzy nimi. Ponieważ mamy do czynienia z dwiema osobami, najbardziej naturalną formą wydaje się dialog. Jednak badania pokazują, że występują także inne formy komunikacyjne. Duety komentatorskie albo prowadzą profesjonalny dialog relacjonująco-komentatorski, albo ich wymiany przypominają reakcje rozemocjonowanych kibiców, albo pojawia się „monolog równoległy”, związany z prowadzeniem odrębnych narracji powiązanych tematycznie.

Odmowa to akt mowy, należący do tzw. krytycznych aktów mowy. Jego realizacja powoduje zagrożenie dla równowagi interakcyjnej między nadawcą i odbiorcą. Z tego też powodu użytkownicy języka stosują różne werbalne i niewerbalne strategie związane z realizacją ODMAWIANIA. Szczególnym przypadkiem realizacji tego aktu mowy są listy odmowne na podania o pracę, w których powinna – pośrednio lub bezpośrednio – zostać wyrażona odmowa. Nadawcy wskazanego gatunku tekstu formułują ją w różny sposób. Przedmiotem artykułu są formy realizacji aktu mowy ODMAWIANIE w języku niemieckim na podstawie wskazanego gatunku tekstu. Celem jest skierowanie uwagi na strategie stosowane w realizacji tego aktu mowy oraz próba stworzenia typologii form używanych w językowej realizacji ODMAWIANIA.

Przedmiotem analiz w opracowaniu są apele o darowizny na rzecz zwierząt, zamieszczane w Internecie przez Fundację Centaurus. Działania językowe w obrębie tych tekstów są podporządkowane określonemu celowi – zebraniu pieniędzy potrzebnych na uratowanie życia konkretnemu koniowi przeznaczonemu na rzeź. Przeprowadzone badania przybliżają zarówno wzorzec gatunkowy apelu, jak i najczęstsze strategie stosowane przez nadawców w celu zjednania adresatów i nakłonienia ich do dokonywania wpłat. Istotne dla tych analiz wydaje się wykorzystanie metodologii językowego obrazu świata, pozwalającej na przedstawienie konceptualizacji zwierząt, którym poświęcane są te teksty. Obrazowanie wynikające z określonego punktu widzenia wpływa na zwiększenie siły illokucyjnej przekazu.

Celem artykułu jest refleksja nad rolą czynnika ludzkiego przy produkcji informacji w środkach masowego przekazu. Nawet jeśli człowiek nadal uczestniczy w procesie tworzenia informacji, nie zawsze można uznać go za producenta w procesie komunikacji. Jego rola jest często ograniczona do trzech czynności: wyprodukowania komputera, jego wstępnego zaprogramowania i wpisania nowej treści do wcześniej zaprogramowanego schematu graficznego. Można jednak stwierdzić, że żadna z tych czynności nie jest bezpośrednio związana z wytwarzaniem informacji, co oznacza, że faktyczna produkcja informacji wykracza poza aktywność człowieka jako producenta i może być raczej postrzegana jako maszynowa rekonstrukcja określonego uprzednio schematu.

Autorka niniejszego artykułu poddaje analizie konteksty użyć absolutnych lakun językowych we fragmentach dyskursu. Za lakuny absolutne uważa się leksemy, które nie występują jako wyrażenia hasłowe w słownikach dwujęzycznych polsko-niemieckich i niemiecko--polskich ani nie mają odpowiednika w języku docelowym. Przeprowadzona analiza kontekstów występowania absolutnych lakun językowych opiera się na kategoriach analitycznych Krytycznej Analizy Dyskursu (KAD) (Jäger, 2004) i płaszczyzny intratekstualnej modelu DIMEAN (Warnke, Spitzmüller, 2008; 2011). W jej wyniku zostało zrekonstruowane aktualne znaczenie niemieckojęzycznych absolutnych lakun językowych i został im nadany status słów kluczy i słów stygmatów.

Celem autora niniejszego artykułu jest analiza konceptualizacji konstruktu [IŚĆ/JECHAĆ] w ujęciu społeczeństw polskiego oraz włoskiego. Zakładając niewystarczalność narzędzi badawczych tradycyjnych nurtów językoznawczych, autor skłania się ku wykorzystaniu odkryć językoznawstwa kognitywnego, a dokładniej rzecz biorąc, przyjmuje za prymarne zadanie zbadanie procesów konceptualizacyjnych wspomnianego konstruktu, skupiając się przede wszystkim na tym, jak obrazowana jest scena poszczególnych wyrażeń językowych oraz jakie kryją się za nimi schematy przedkonceptualne i metafory konceptualne. Za przykład posłużą różnice w obrazowaniu włoskich konstruktów [AND + IN] oraz [AND + A] i polskich [IŚĆ/JECHAĆ + W] oraz [IŚĆ/JECHAĆ + DO/NA]. Rezultatem badania jest ukazanie sposobów obrazowania przedmiotowych konstruktów w dwóch różnych systemach językowych i wytyczenie kolejnych ścieżek badawczych analizy przyimka w ujęciu kognitywnym.