Język i obraz wobec koronawirusa. Przyczynek do rozważań nad komunikacją medialną w czasach pandemii
Abstrakt
Artykuł stanowi głos w dyskusji nad komunikacją w czasach pandemii koronawirusa. Przedmiotem analizy mediolingwistycznej autorka czyni warstwę językową i obrazową tekstów medialnych poświęconych pandemii i opublikowanych w okresie od marca do września 2020 roku w polskich mediach analogowych i cyfrowych (m.in. „Polityka”, „Newsweek”, „Tygodnik Powszechny” oraz media społecznościowe). Celem podjętym w opracowaniu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie o sposób budowania werbalnej i wizualnej narracji wokół koronawirusa. W artykule zaprezentowane i opisane zostaną elementy tzw. koronajęzyka, tj. neologizmy powstałe na użytek komunikacji w czasach pandemii. Analizie mediolingwistycznej poddane będą także okładki wybranych tygodników, na których – w warstwie werbalnej i wizualnej – podjęto temat pandemii, w tym ograniczeń, obaw i zagrożeń z nią związanych.
Słowa kluczowe
komunikacja medialna; komunikacja w czasach pandemii
Bibliografia
Źródła
https://cwid.uw.edu.pl/wplyw-pandemii-koronawirusa-na-jezyk/?fbclid=IwAR3-z_DFOBVVS78OHwbOW8YSSBCYgPQ-7er1Cmrup0MPvWCwDPi0u7XvTZU (data dostępu: 1.10.2020).
https://polki.pl/magazyn/o-tym-sie-mowi,koronaswirus-wypral-mojej-matce-mozg-teorii-spiskowych-i-niewierzacych-w-pandemie-w-sieci-nie-brakuje,10434071,artykul.html (4.05.2020; data dostępu: 1.10.2020).
https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Koronawirus;20058.html (data dostępu: 1.10.2020).
https://twitter.com/KONFEDERACJA/status/1290618854939467776 (@KONFEDERACJA, 4.08.2020; data dostępu: 1.10.2020).
https://twitter.com/Krzyszt64455392/status/1308371627231637504 (@Krzyszt64455392, 22.09.2020; data dostępu: 1.10.2020).
Słowniki
WSJP – P. Żmigrodzki, red. [online: https://wsjp.pl/; data dostępu: 10.09.2020].
Literatura
Bucher H.-J., 2007: Textdesign und Multimodalität. Zur Semantik und Pragmatik medialer Gestaltungsformen. In: Roth K.S., Spitzmüller J., Hrsg.: Textdesign und Textwirkung in der massenmedialen Kommunikation. UVK Verlagsgesellschaft mbH. Konstanz, s. 49–76.
Bucher H.-J., 2015: Rozumienie multimodalne lub recepcja jako interakcja. Teoretyczne i empiryczne podstawy systematycznej analizy multimodalności. Lisiecka-Czop M., tłum. W: Opiłowski R., Jarosz J., Staniewski P., red.: Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń. Atut. Wrocław – Neisse Verlag. Dresden, s. 79–110.
Cierpich-Kozieł A., 2020: Koronarzeczywistość – o nowych złożeniach z członem korona – w dobie pandemii. [online: https://jezyk-polski.pl/pl/najpierw-w-sieci/; data dostępu: 10.09.2020].
Evans C., 2019: Historia kolorów. Tajemniczy świat barw. Jeżewski W., tłum. Wydawnictwo Bellona. Warszawa.
Hopfinger M., 2003: Doświadczenie audiowizualne. Sic! Warszawa.
Hopfinger M., 2013: Czy obraz wypiera słowo. W: Wolny-Zmorzyński K., Furman W., Snopek J., Groń K., red.: Komunikacja wizualna w prasie i w mediach elektronicznych. Wydawnictwo Poltext. Warszawa, s. 11–14.
Klosa-Kückelhaus A., 2020: Neue Wörter in der Coronakrise – von Social Distancing und Gabenzaum. [online: https://ids-pub.bsz-bw.de/frontdoor/deliver/index/docId/9934/file/KlosaKueckelhaus_Neue_Woerter_in_der_Coronakrise_2020.pdf; data dostępu: 23.01.2021].
Leszkowicz M., 2012: Projektowanie graficzne a proces czytania i tworzenia wizualnych znaczeń. [online: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/5977/1/Infographics-M-E-K-2012.pdf; data dostępu: 10.09.2020].
Luginbühl M., 2015: Design tekstu w wiadomościach telewizyjnych. Multimodalne tworzenie znaczenia poprzez język, obraz i dźwięk. Mac A., tłum. W: Opiłowski R., Jarosz J., Staniewski P., red.: Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń. Atut. Wrocław – Neisse Verlag. Dresden, s. 163–181.
Łaziński M., 2020: Korona (nie tylko wirusa). [online: http://www.slowanaczasie.uw.edu.pl/koronanie-tylko-wirusa/; data dostępu: 10.09.2020].
Maćkiewicz J., 2017: Badanie mediów multimodalnych – multimodalne badanie mediów. [online: https://studiamedioznawcze.pl/Numery/2017_2_69/mackiewicz.pdf; data dostępu: 15.01.2021].
Mateja M., 2010: Czarne, żółte, czerwone. Korelacja grafiki i tematyki w prasie bulwarowej. W: Mocarska-Tycowa Z., Bielska-Krawczyk J., red.: Kolor w kulturze. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Toruń, s. 211–222.
Müller-Spitzer C., Wolfer S., Koplenig A., Michaelis F., 2020: cOWIDplus Viewer: Sprachliche Spuren der Corona-Krise in deutschen Online-Nachrichtenmeldungen. [online: https://ids-pub.bsz-bw.de/frontdoor/deliver/index/docId/10042/file/MuellerSpitzer_Wolfer_Koplenig_Michaelis_cOWIDplus_Viewer_2020.pdf; data dostępu: 23.01.2021].
Olechowska P., 2018: Metadziennikarstwo – funkcje okładek społeczno-politycznych w 2016 roku w analizie multimodalnej. W: Hofman I., Kępa-Figura D., red.: Współczesne media. Media multimodalne. T. 1: Zagadnienia ogólne i teoretyczne. Multimodalność mediów drukowanych. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Lublin, s. 119–149.
Schmitz U., 2015: Badanie płaszczyzn wizualnych. Wprowadzenie. Makowska M., tłum. W: Opiłowski R., Jarosz J., Staniewski P., red.: Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń. Atut. Wrocław – Neisse Verlag. Dresden, s. 57–77.
Schmitz U., 2016: Randgrammatik und Design. „IDS Sprachreport”, zeszyt 3, s. 8–17.
Stöckl H., 2004: Typographie: Gewand und Körper des Textes – Linguistische Überlegungen zu typographischer Gestaltung. „Zeitschrift für Angewandte Linguistik”, Nr. 41, s. 5–48.
Stöckl H., 2015: Czytanie tekstów językowo-obrazowych? Elementy kompetencji podstawowej. Pociask J., tłum. W: Opiłowski R., Jarosz J., Staniewski P., red.: Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń. Atut. Wrocław – Neisse Verlag. Dresden, s. 114–137.
Tittula L., Gautier L., Taborek J., 2020: Zur Sprache der Coronakrise in Finnland, Frankreich und Polen. [online: https://ids-pub.bsz-bw.de/frontdoor/deliver/index/docId/10222/file/Tiittula_Gautier_Taborek_Zur_Sprache_der_Coronakrise_in_FIN_FR_und_PL_2020.pdf; data dostępu: 23.01.2021].
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Polska
https://orcid.org/0000-0002-9414-048X
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
