Michaił Bierchin (Bieniediktow) to jeden z ważnych rosyjskich czy też rosyjsko-żydowskich dziennikarzy, przywódca syjonistyczny i lojalny zwolennik Władimira Żabotyńskiego. Jego obszerny dorobek dziennikarski w języku rosyjskim, angielskim, hebrajskim i jidysz pozostaje niemal nieznany, a jego życie osobiste, działalność i twórczość literacka nie zostały dotąd zbadane. Niniejszy artykuł stanowi pierwszą, w zasadzie, próbę przedstawienia w miarę pełnego przeglądu dostępnego materiału biograficznego, dotyczącego Bierchina oraz jego dorobku ideologicznego i twórczego.

 W artykule analizowane jest podejście do kwestii żydowskiej Fiodora Dostojewskiego w powieści Leonida Cypkina Lato w Baden. Zgodnie z zasadą tekstu ponowoczesnego narracja prowadzona jest w kilku wymiarach. Kwestia żydowska rozumiana jest w kontekście korpusu tekstów Dostojewskiego, ale jednocześnie atrybutem ekspresji staje się pamiętnik żony pisarza — Anny Dostojewskiej. Zauważalne jest subiektywne podejście Cypkina, który od czasu do czasu wchodzi w gatunek eseju literackiego, a także przeżywa wewnętrzny konflikt swojego pochodzenia. Paradoksem jest tu humanizm i antysemityzm Dostojewskiego. Wygrywa miłość do literatury, ale kwestia żydowska pozostaje traumą nie do przezwyciężenia. Odwołanie się do kwestii żydowskiej określa specyfikę poetyki powieści.

Na materiale jednego (przedwojennego) opowiadania Wasilija Grossmana stopniowo wyłaniane i określane są parametry oraz hierarchicznie uporządkowane elementy składowe tego, co ze względu na swoją specyfikę należałoby interpretować jako typowe dla przedstawionego w utworze środowiska żydowskiego. Środowiska czasów wojny polsko-bolszewickiej, wojny domowej, w okresie jej eskalacji i trwania. Czas jest tu istotny, ponieważ schemat życia codziennego Żydów, typowy dla ówczesnej Ukrainy, istniał w opisywanym przez autora kształcie. Posiada on cechy szczególne, jak choćby specyfika rosyjsko-żydowskiej mowy, zachowanie i stosunek do licznego potomstwa, rodziny, ogniska domowego i inne. Przejawiają się owe cechy w typowych sytuacjach i miejscach — na ulicy, targu, w hałaśliwym, krzykliwym tłumie. Wraz z tokiem narracji opowiadania i wskazywaniem przykładów „żydowskiego” zachowania, wyłaniane i klasyfikowane są cechy,
które należy uznać za nieprzypadkowe i rozpoznawczo-ikoniczne. Łączone są one w tematycznie zorientowane parametry i omawiane wspólnie z wyobrażeniem o stojącym za tym wszystkim modelującym systemie. Ów system przejawia się w jednostkach semantycznych podobnych do konceptualnych „wypowiedzi”, jako projekcji wiedzy na temat własnej istoty.

W artykule zanalizowano formy narracyjne, ideologie i ich funkcje w autobiografii Mary Antin Ziemia obiecana
(1912). Aby podkreślić swoje poparcie dla procesu asymilacji i przekonać amerykańskich czytelników, że imigranci z Imperium Rosyjskiego nie są zagrożeniem dla życia kulturalnego i politycznego Amerykanów, Antin
świadomie wybiera autobiografię i narracje niewoli jako gatunki, które mocno zakorzeniły się w amerykańskiej
literaturze i kulturze. W swojej bezkrytycznej akceptacji wszystkich aspektów życia w Ameryce, Antin korzysta
z koncepcji Michela Guillaume’a Jean’a de Crèvecœura, a także z teorii amerykańskiego transcendentalizmu.

Wydany pośmiertnie zbiór opowiadań Shylock Must Die (“Szajlok musí umrzeć”, 2018) brytyjskiego pisarza żydowskiego pochodzenia Clive'a Sinclaira na wiele twórczych sposobów nawiązuje do sztuki Szekspira Kupiec wenecki. Historie te podejmują główne wątki antysemityzmu właśnie z Kupca weneckiego, z Shylockiem jako głównym bohaterem żydowskim na czele, ale ich akcja rozgrywa się zazwyczaj nie w renesansie, lecz w XX lub XXI wieku. Niektóre z opowiadań są odpowiedzią na ważne przedstawienia Kupca weneckiego na całym świecie, np. w Sztokholmie w 1944 r., w Londynie w 2012 r. czy w Wenecji z okazji 500. rocznicy założenia getta żydowskiego w 2016 r. Opowiadania zawierają również elementy tragikomiczne, co jest cechą charakterystyczną literatury żydowskiej.

Artykuł stanowi omówienie wybranych tekstów z wielojęzycznego „Kanonu literatury wspomnieniowej Żydów polskich”. Większość z nich nie była dotąd publikowana w języku polskim. Niektórzy autorzy mieszkali na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim lub okresowo przebywali w przed- lub porewolucyjnej Rosji. W spisanych egodokumentach koncentrowali się na doświadczeniach własnych, religii, kulturze i tożsamości żydowskiej. Stworzyli też, choć niekiedy jedynie na marginesie wspomnień, obraz Żydów rosyjskich, Rusinów i Rosjan. Odnosili się do kultury i języka rosyjskiego, polityki, historii i napięć społecznych. Stanowią świadectwo życia w wielokulturowym i wielojęzycznym niekiedy tyglu, a ich treść, odzwierciedla bogatą i zróżnicowaną kulturę. Teksty „Kanonu wspomnieniowego” to źródła odkrywane na nowe, stwarzające możliwość nowych interdyscyplinarnych interpretacji.

Wywiad z izraelską pisarką Eleną Makarovą.

Александр Любинский — израильский прозаик, поэт, эссеист и литературный критик. Родился в 1949 году в Москве. В начале 1970–х окончил Институт Народного хозяйства им. Г.В. Плеханова, посещал поэтические семинары «Зеленая лампа» при журнале «Юность». Репатриировался в Израиль в 1989 году. Начиная с 1990–х годов работал в местных русскоязычных газетах, вел еженедельную колонку литературной критики в газете «Новости недели». Выпустил книги: сборник прозы и эссеистики Фабула (Иерусалим, 1997); роман Заповедная зона, (Алетейя, Санкт-Петербург, 2005), сборник эссе и культурологических статей На перекрестье (Алетейя, Санкт-Петербург, 2007), роман Виноградники ночи (Алетейя, Санкт-Петербург, 2011) (Русская премия 2011 года в номинации «крупная проза»), сборник повестей Тени вечерние (Алетейя, Санкт-Петербург, 2015).

Еłumaczenie fragmentu prozy Aleksandra Lubińskiego. Fragment zatytułowany "Strefa chroniona"