Roman experiences with elephants in battle, proving that these “ancient tanks” posed a threat to enemies and friendlies alike, which is why — despite the beliefs of Hellenistic strategists — Roman commanders were reluctant to use war elephants. However, these seemingly useless giants (defeated, but also tamed) became a valuable prize for the Romans, as they constituted a spectacular evidence of their victory.

The goal of this article is to present the methods elephants were used outside of the battlefield: as a part of triumph ceremonies and — in some measure as their consequence — at the arenas of Roman amphitheaters; furthermore, it aims to analyze antique texts on the character of the giants’ presentation in the Eternal City, especially in the Republic era. The games organized by Pompey in 55 BC were a significant event in the context of this story — the people protested the killing of elephants at the arena, which was an unprecedented occurrence. The later venations with the participation of these animals resembled more their contemporary circus performances.

The article opens with a presentation of the figure of Adolph Occo III (1524—1606), the author of Imperatorum Romanorum Numismata. He is one of the most prominent representatives of the numismatic literature, today mostly forgotten. In subsequent parts of the work, Imperatorum Romanorum Numismata serves to present the methods of preserving the memory of Trajan, the ruler of the Roman Empire between 98 and 117AD, in numismatic material.

The author analyzed Occo’s records of legends and descriptions of the iconography of numismatics and the emerging image of emperor Trajan, interested in the East and its conqueror. The recognized, designated marks of this image are a common part of the ancient tradition and that stemming from later times, concerned with Trajan as a conqueror. There are, however, other elements, introduced as a novum exclusively by Adolph Occo, who included them within his descriptions of Trajan’s numismatics. Such reading of Imperatorum Romanorum Numismata allows to see the author as an extraordinary erudite.

Na podstawie kwerendy przeprowadzonej w Państwowym Archiwum Historycznym Litwy w Wilnie (materiały Komisji Skarbowej Wielkiego Księstwa Litewskiego — WKL) autorka analizuje środki i rezultaty kontroli celnej na granicy z Prusami i Kurlandią w 1769 roku, co dotychczas nie zostało opisane w historiografii.

Omawiana kontrola jest pierwszym znanym przedsięwzięciem tego rodzaju w przypadku służby celnej WKL. Jej powstanie było zainicjowane przez Komisję Skarbową Księstwa — specjalny organ państwowy nadzorujący rozwój ekonomiczny kraju. Do kompetencji tej komisji należało m.in. ogólne kierownictwo organami celnymi i taka ich organizacja, by jak najefektywniej przyczyniały się do zwiększenia dochodów skarbu państwa.

Bezpośrednio kontrolę przeprowadzał komisarz Komisji Skarbowej WKL, podkomorzy powiatu upickiego — Jerzy Lenarski, zgodnie ze specjalną instrukcją z 11 stycznia 1769 roku. Lenarski miał objechać z żołnierzami wszystkie komory i posterunki celne w strefie granicy celnej WKL z Prusami i Kurlandią oraz przekazać swoje propozycje odnośnie do ich rozlokowania, ze szczegółowym opisem celowości ich rozmieszczenia i zasięgu terytorialnego.

W trakcie objazdu Lenarski zaobserwował wiele przypadków nadużyć i naruszenia dyscypliny pracy przez urzędników skarbowych, z których najbardziej rozpowszechnione było pijaństwo, wykorzystywanie pieniędzy publicznych w celach prywatnych, nieporządek w księgach celnych, przekroczenie pełnomocnictw przez urzędników w trakcie przeprowadzania kontroli celnej i inne.

Jerzy Lenarski przeprowadził optymalizację rozmieszczenia punktów celnych, sporządził szczegółową charakterystykę komór i posterunków celnych, oberstraży i straży z ukazaniem odległości między posterunkami i wyraźnym zaznaczeniem głównych dróg publicznych, a także szlaków przemytniczych. Na podstawie poszczególnych opisów sporządzono mapy, na które naniesiono posterunki celne, miejsca zasiedlone, karczmy, młyny, tamy i drogi (zwykłe i przemytnicze).

Lenarski opracował także specjalną instrukcję, w której szczegółowo opisał zasady pracy posterunków celnych, obowiązki oficjalistów, przebieg kontroli celnej, formy i podstawy pobierania opłat celnych. 

Rezultatem przeprowadzonej w 1769 roku przez Jerzego Lenarskiego pierwszej w WKL lustracji komór, a także jego obserwacje i propozycje były dla Komisji Skarbowej podstawą dla urzeczywistnienia wielu przedsięwzięć mających na celu podwyższenie efektywności pracy całej państwowej służby celnej.

Autor omawia w opracowaniu kwestie pojawienia się Polaków na terytorium Kraju Penzeńskiego w Rosji i charakteryzuje rolę, jaką w wieku XVIII i w pierwszej połowie XIX stulecia w nim odegrali.

Pierwsze informacje o obecności Polaków w Kraju Penzeńskim pochodzą z XVII wieku, kiedy na tym terytorium budowano system umocnień obronnych. Wśród pracowników państwowych, którzy zostali przeniesieni na nowe miejsce służby, znaleźli się także przedstawiciele ludności polskiej. Kolejne pojawienie się Polaków w Kraju Penzeńskim związane jest z kolonizacją ziemiańską z XVIII wieku. W 1785 roku, na podstawie edyktu Katarzyny II o prawach, wolnościach i przywilejach szlachetnie urodzonych rosyjskich ziemian, została utworzona korporacja ziemiańska guberni penzeńskiej. W jej skład już pod koniec XVIII wieku weszło kilka rodów polsko-litewskiego pochodzenia: Błażewscy, Łopatiny, Strujscy, Czufarowscy, Jagodzińscy. Należy jednak wspomnieć, że w tym czasie te szlacheckie rody w większym lub mniejszym stopniu były zruszczone, a ich przedstawiciele w przeważającej części przyjęli wiarę prawosławną. Ważnym wydarzeniem, mającym wpływ na pojawienie się Polaków w Kraju Penzeńskim, była wojna ojczyźniana 1812 roku. W pierwszej połowie XIX wieku Polacy w guberni penzeńskiej znajdowali się głównie na służbie państwowej, jednak już w tym czasie, od lat 30. XIX wieku, gubernia stała się także miejscem czasowego pobytu zesłańców polskich, co przyczyniło się do zwiększenia ich liczebności i roli w społeczno-kulturalnym rozwoju regionu.

After the Red Army entered Eastern regions of Poland between July and August of 1944, southern Podlasie (the eastern part of what is now the Mazovia Province and a part of the Lublin Province — Biała Podlaska, Siedlce, Łuków, Radzyń Podlaski, Sokołów, Węgrów Podlaski among others) became a part of the so-called “Lublin Poland”. Their initial moves were to eliminate or arrest the representatives of the Polish Underground State, mainly delegates of the Polish Government in Exile, and subsequently — to destroy the structures of Polish military conspiracy, chiefly the Home Army, by arresting and executing many officers, placing them in camps (such as Krześlinek, Świdry, Sokołów Podlaski, and Borowicze) and deporting Home Army commanders and soldiers to the USSR.

After creating the Provisional Government of National Unity in June 1945, the return of StanisławMikołajczyk to the country, and creating the Polish People’s Party, 2800 persons — working in conspiracy until then — decided to reveal themselves. However, several thousands of soldiers
decided to stay “in the forest”, as a result of repressions of the Security Service towards many exposed members of the underground. Before the 1946 referendum and the 1947 Legislative Parliament election, repressions of the communist authorities towards both the legal and illegal opposition intensified, which resulted in a significant debilitation of the armed conspiracy. Additionally, as a result of the amnesty from February 22nd, 1947, over 5700 members of the anti-communist underground decided to reveal themselves. The remaining conspirators consisted of a few units remaining from the Home Army, the National Armed Forces, and the “MiecziPług” organization. Most of them ended
their activities in 1948.

The armed activities of the anti-communist underground in southern Podlasie between 1944 and 1948 left a bloody toll on both sides of the political barricade. About 240 people died at the hands of the communists in the Sokołów district; in the Siedlce district 430 people died between 1944 and 1954; in the Radzyń district — about 120 people; in the Włodawa district — over 1300 people. Overall, approximately 2500 people died at the hands of the communist authorities in southern Podlasie between 1944 and 1948. It is necessary to add the victims of the popular justice, sentencing 100 people to death; overall, there were 2600 victims of communism in Podlasie. Adding about 900 people who
were killed by the members of the independence underground, the death toll increases to about 3500 people. It is the price that the people of southern Podlasie paid during power struggles between 1944 and 1948.

Artykuł recenzyjny monografii Erik Manders pt. "Coining Images of Power. Patterns in the Representation of Roman Emperors on Imperial Coinage, A.D. 193—284" (Leiden—Boston 2012).

Recenzja wydanej przez Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego z okazji 220. rocznicy powstania kościuszkowskiego monografii naukowej autorstwa prof. zw. dr. hab. Henryka Kocója pt. "Dyplomaci sascy wobec powstania kościuszkowskiego" (Kraków 2013). 

Recenzja edyzji wspomnień i dziennika krakowskiego adwokata i działacza ludowego Stanisława opracowana oraz wydana przez Karolinę i Stanisława Grodziskich.

Recenzja naukowa pracy pt. "Uchodźcy wojenni i polscy żołnierze internowani na Litwie w czasie II wojny światowej" autorstwa Gintautasa Surgailisa, wydanej w Warszawie w 2013 roku. 

Recenzja naukowa monografii Jolanty Mysiakowska-Muszyńska pt. "Zabiegi o legalizację Stronnictwa Narodowego w kraju w latach 1945–1947", wydanej nakładem Wydawnictwa Neriton (Warszawa) w 2011 roku.