Braci mniejszych większy sens. Zwierzę w wierszach Georga Trakla i Bolesława Leśmiana
Abstrakt
Georg Trakl as well as Bolesław Leśmian used poetry to question about peoples’ relationship with the world and both of them noticed that – as Tadeusz Sławek in the article Ratujące niebezpieczeństwo postsekularyzmu wrote – “human could be saved or redeemed only thanks to something which is nonhuman and associated with animal or God.” This statement is for me the Anzatspunkt and allows to compare a poem entitled W locie by Bolesław Leśmian and a mysterious blaues Wild figure in Trakl’s pieces. This article attempts to show specific identity of an animal, which is usually defined as the other being. It is possible to observe this factor also on the language basis. The name “animal” – as Jacques Derrida noticed – violent by itself, is a harmful category. Leśmian’s godlike creature and blaues Wild are not easy to describe –
they make readers attentive to the text. This article attempts to analyse this problematic animal noun, because without understanding its nature it might be also impossible to solve the issue what “humane” and “divine” mean.
Słowa kluczowe
Leśmian; Trakl; animal; God; blue
Bibliografia
Böschenstein, Bernhard. “Motivwanderung in Trakls Gedichten. Am Beispiel des ‘Wilds’.” In Text + Kritik, no. 4 (1985): 45–52.
Culler, Jonathan. Literatura w teorii. Translated by Maciej Maryl. Kraków: Uniwersitas, 2013.
Čapek, Karel. Fabryka absolutu. Translated by Paweł Hulka-Laskowski. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze “Mewa,” 2015.
Derrida, Jacques. “Zwierzę, którym więc jestem (dalej idąc śladem).” Translated by Michał Koza. https://www.academia.edu/3316323/Jacques_Derrida__Zwierzę_którym_więc_jestem_dalej_idąc_śladem_. Accessed 1 Sep. 2019.
Hiebel, Hans. Das Spektrum der modernen Poesie. Würzburg: Königshausen & Neumann GmbH, 2006.
Karpowicz, Tymoteusz. Poezja niemożliwa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975.
Kuryluk, Ewa. Wiedeńska Apokalipsa. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974.
Lam, Andrzej. “Tenebrosa w ‘Sadzie rozstajnym’ Bolesława Leśmiana i we wczesnej poezji Georga Trakla.” In Prace z literatury polskiej i czeskiej na XI Międzynarodowy Kongres Slawistów w Bratysławie. Edited by Alicja Nowicka-Jeżowa, and Janusz Pelc. 101–106. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1992.
Lestel, Dominique. “Myśleć sierścią. Zwierzęcość w perspektywie drugoosobowej.” Translated by Anastazja Dwulit. In Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego
paradygmatu. Edited by Dorota Łagodzka, and Anna Barcz. 17–33.
Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2015.
Leśmian, Bolesław. Poezje wybrane. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1983.
Leśmian, Bolesław. Szkice literackie. Edited by Jacek Trznadel. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2011.
Lyon, James. 1970. “Georg Trakl’s Poetry of Silence.” In Monatshefte, no. 62 (4) (1970): 340–356.
Markowski, Michał Paweł. Polska literatura nowoczesna. Leśmian, Schulz, Witkacy. Kraków: Universitas, 2007.
Nawrocki, Michał. Wariacje istnieniowe. O ontologii poetyckiej Bolesława Leśmiana. Tarnów: Wydawnictwa Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej – Zakłady Graficzne “Drukarz,” 2009.
Nietzsche, Fryderyk. Tako rzecze Zaratustra. Translated by Wacław Berent. Warszawa: Jakób Mortkowicz, 1905.
Pankowski, Marian. Leśmian, czyli bunt poety przeciw granicom. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1999.
Pilipowicz, Andrzej. Die Implosion des Daseins: die Existenzinterferenzen in der Poesie von Georg Trakl. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2013.
Rowiński, Cezary. Człowiek i świat w poezji Leśmiana. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.
Rölleke, Hans. “Zivilisationskritik im Werk Trakls.” In Text + Kritik 4/4a (1985): 67–78.
Schumann, Detlev W. “Conjunctive and Disjunctive Enumeration in Recent German Poetry.” In Modern Language Association, no. 60 (4) (1945): 517–566.
Sławek, Tadeusz. Kim jesteśmy? Fragmenty do poezji Georga Trakla. Katowice: Para, 2011.
Sławek, Tadeusz 2012. “Ratujące niebezpieczeństwo postekularyzmu. Słowo wstępne.” In Drzewo Poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach. Edited by Piotr Bogalecki, and Alina Mitek-Dziemba. 9–24. Katowice: Wydawnictwo FA-art – Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2012.
Trakl, Georg. Die Dichtungen. Leipzig, 1913.
Trakl, Georg. Dichtungen und Briefe. Salzburg: Otto Müller Verlag, 1974.
Trakl, Georg. Poezje wszystkie. Translated by Andrzej Lam. Mikołów: Instytut Mikołowski, 2012.
Trakl, Georg. Sebastian we śnie i inne wiersze. Edited by Adam Pomorski. Kraków: Oficyna Literacka, 2011.
Trzeciakowski, Wiesław. “Metafory i kolory przeżyć w wierszu ‘Helian’ Georga Trakla.” In Emocje, język, literatura. Edited by Diana Saniewska. Kraków: Wydawnictwo Libron – Filip Lohner, 2016.
Webber, Andrew. The Sexuality and the Sense of Self in the Works of Georg Trakl and Robert Musil. London: Modern Humanities Research Association, 1990.
Winiecka, Elżbieta. Z wnętrza dystansu. Leśmian – Karpowicz – Białoszewski – Miłobędzka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2012.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
