Sprawcą mobbingu nie zawsze będzie sam pracodawca. Odpowiedzialność pracodawcy za działania innych osób wynika z naruszenia przez pracodawcę obowiązku przeciwdziałania mobbingowi (art. 943 § 1 k.p.). Z całą pewnością mobbing jest zjawiskiem negatywnym, niepożądanym, a interpretacja przepisów kształtujących odpowiedzialność pracodawcy za skutki mobbingu powinna uwzględniać cel, jakim jest całkowite wyeliminowanie tego zjawiska ze środowiska pracy. Właśnie z uwagi na ów cel, za istotne i wymagające szerszego omówienia przez pryzmat art. 943 k.p., należy uznać stanowisko wyrażone przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 listopada 2018 r. (Vicent Del Campo przeciwko Hiszpanii, skarga nr 25527/13), w którym podkreślono, że podanie w wyroku sądowym danych osobowych pracownika, który nie był stroną postępowania, ze wskazaniem, iż pracownik ten dopuścił się czynów stanowiących nękanie psychiczne innego pracownika, stanowi naruszenie prawa sprawcy tychże czynów do poszanowania jego życia prywatnego.

Mobbing to zjawisko, które istnieje w relacjach zawodowych od czasu ustanowienia stosunków pracy. Kwestia mobbingu jednak rozpatrywana jest jako zagadnienie prawne dopiero od niedawna.
Nasz artykuł skupia się na doprecyzowaniu definicji mobbingu. Panadto w naszej pracy omówione i przeanalizowane zostały tureckie przepisy prawne oraz opinie prawne dotyczące mobbingu.

Dyskryminacja pracownika, który poza obowiązkami zawodowymi wypełnia również obowiązki rodzicielskie, pozostaje wysoce naganna. Praca zawodowa, jak i życie rodzinne, stanowią najważniejsze sfery życia, które pozostają ze sobą ściśle powiązane i wzajemnie od siebie zależne, a jednocześnie względem siebie silnie konkurencyjne. Ochrona pracownika-rodzica powinna dotyczyć nie tylko przyznania mu stosownych uprawień, ale przede wszystkim stwarzać skuteczne środki ochrony (prawne, poza-
prawne) przed dyskryminacją. Jeżeli korzystanie z licznych uprawnień z tytułu
rodzicielstwa staje się przyczyną nierównego traktowania, to dochodzi do niedozwolonej dyskryminacji ze względu na rodzicielstwo. Wybór życiowy, jakim pozostaje rodzicielstwo a w konsekwencji wypełnianie obowiązków z nim związanych może mieć znaczący wpływ na traktowanie i pozycję pracownika w środowisku pracy stąd też winno być ono – de lege ferenda – zawarte w treści kodeksowej zasady jako kryterium niedozwolonego różnicowania. Przy czym ochroną przed dyskryminacją z uwagi na rodzicielstwo objęci winni być nie tylko sami pracownicy, ale również kandydaci do pracy oraz byli pracownicy. Ustawodawca stworzył pracownikowi--rodzicowi kilka możliwość, z których ten może skorzystać w przypadku wystąpienia dyskryminacji, takich jak np. rozwiązanie umowy o prace bez wypowiedzenia (choć nie w każdym przypadku) czy roszczenia odszkodowawcze, ale przy faktycznej ochronie przed dyskryminacją wydają się być one jednak niewystarczające. Ochrona przed dyskryminacją pracowników–rodziców nie będzie kompletna, jeśli pozosta-
nie oparta jedynie na rozwiązaniach kodeksowych. Bez konkretnych rozwiązań w zakresie obligatoryjnego wdrażania przez pracodawcę stosownych procedur anty-
dyskryminacyjnych nie będzie możliwe zapewnienie pełnej i skutecznej ochrony. Jednakże, aby móc sięgnąć do kodeksowych środków ochrony, należy przede wszystkim uregulować je tak, aby nie był wątpliwy ich charakter prawny oraz zakres. I stąd też zmiana obowiązujących regulacji pozostaje absolutnie konieczna.

Celem niniejszego artykułu jest analiza reform prawa pracy przeprowadzonych w Hiszpanii na przestrzeni ostatnich piętnastu lat, a także wpływu tych reform na poziom stabilności lub niestabilności zatrudnienia. W szczególności artykuł skupia się na podnoszeniu lub obniżaniu stabilności zatrudnienia poprzez promocję atypowych form zatrudniania. Artykuł kończy się wnioskami, zgodnie z którymi legislacyjne próby promocji zatrudnienia na podstawie umowy o pracę polegające głównie na obniżeniu obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne płaconych przez pracodawcę zostały – w tym samym czasie i wbrew logice – zrównoważone przez reformy prawa pracy promujące atypowe formy zatrudnienia, takie jak umowy na czas określony, staże, umowy na część etatu oraz promocję samozatrudnienia. W rezultacie wzrosła popularność atypowych form zatrudnienia, które stały się tym samym nowymi elastycznymi formami zatrudnienia, co spowodowało wzrost niestabilności na rynku pracy.

Przedmiotem niniejszego opracowania jest analiza prawnej odpowiedzialności za mobbing. W artykule przedstawiono uwagi na temat charakteru prawnego, podstaw oraz zakresu odpowiedzialności prawnej z tytułu mobbingu. Punktem wyjścia dla prowadzonych rozważań stało się pytanie czy regulacja prawna zawarta w art. 943 Kodeksu pracy ma charakter całościowy. Dokonana w tym zakresie analiza pozwoliła na określenie roli przepisów Kodeksu cywilnego w dochodzeniu zadośćuczynienia oraz odszkodowania za mobbing. W opracowaniu niniejszym skomentowano również najnowszą nowelizację art. 943 § 4 k.p., która została wprowadzona do Kodeksu pracy poprzez Ustawę z dnia 16 maja 2019 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2019 poz. 1043). Przeprowadzone rozważania stały się podstawą do sformułowania propozycji de lege ferenda.

Szczególne prawo pracy obejmuje pragmatyki służbowe (pracownicze), występujące w sferze publicznej. Mamy tu do czynienia ze sferą zatrudnienia określaną jako sfera budżetowa (państwowa i samorządowa), obejmującą „jednostki sektora finansów publicznych”, wymienione w art. 9 ustawy o finansach publicznych. Pracodawcy tej sfery mają odrębny status administracyjny i pewną odrębność administracyjnoprawną wobec władz, które je tworzą. Sektor publiczny, dzięki rozbudowanemu aparatowi
biurokratycznemu oraz mającemu oparcie w zasadzie hierarchiczności stosun-
kowi podległości służbowej, stanowi szczególnie podatny grunt dla mobbingu, który wywołuje negatywne skutki nie tylko dla zatrudnionych tam osób, ale również dla członków ich rodzin, interesantów i dla całego społeczeństwa. W tzw. sferze budżetowej zasady wyodrębniania poszczególnych jednostek organizacyjnych będących pracodawcami, ich przekształceń i likwidacji, a także obsady stanowisk kierowniczych są bardziej sztywne. Mobberzy autorytarni doskonale czują się w sektorze publicznym, gdzie dopuszczenie do awansów, podwyżek, premii, prestiżowych zadań ma charakter uznaniowy, a ostateczna decyzja zależy od zwierzchnika. Nękanie lub zastraszanie musi charakteryzować się jednak więcej niż małą uciążliwością oraz trwać dłuższy czas, aby mogło zostać zakwalifikowane jako mobbing w rozumieniu art. 943 § 2 k.p.