Artykuł wstępny do części monograficznej najnowszego numeru „Chowanny” (pod redakcją Beaty Mazepy-Domagały) zatytułowanej: „Kultura wizualna – konteksty edukacyjne”, której główną tezą jest przeświadczenie, że kultura wizualna to nie same obrazy, lecz przede wszystkim nowoczesna skłonność do obrazowania lub wizualizowania egzystencji, a poddanie naukowemu rozpoznaniu wszelkich obrazów znajdujących się w przestrzeni społecznej oraz wszelkich widzialnych przejawów życia społecznego – w przekonaniu, że obrazy stanowią okno, przez które widzimy rożne społeczne konteksty – stanowi swoistą interpretację tego, co wizualne, w kategoriach życia codziennego. Zgromadzone w części monograficznej teksty ukazują wieloaspektowość relacji kultury wizualnej w światoobrazie współczesności.

W artykule analizowane są różne perspektywy i interpretacje pojęć: kultura, kultura wizualna, studia kulturowe, studia wizualne, postmedia, obraz, oprogramowanie, sprzęt, kody cyfrowe oraz wybrane teorie, które opisują zjawiska i procesy zachodzące w obrębie kultury wizualnej i współczesnego społeczeństwa, a także w edukacji. Na końcu artykułu opisano wybrane wyniki badań empirycznych przeprowadzonych w ramach kultury wizualnej.

Artykuł przedstawia jeden ze sposobów wykorzystania fotografii w badaniach nad życiem codziennym. Celem było rozpoznanie i opisanie elementów życia codziennego odnalezionych na fotografiach prywatnych poddanych analizie. Zastosowano metodę dokumentów osobistych, ponieważ fotografie amatorskie należą do tej kategorii dokumentów. Zastosowano wizualną macierz danych opracowaną przez P. Sztompkę. Analiza danych wizualnych sugeruje, że fotografie dokumentują sześć kontekstów życia społecznego (nauka, praca, edukacja, święta i uroczystości uniwersyteckie, religia i święta religijne oraz sport i rekreacja). Dodatkowo, każdy kontekst został zinterpretowany z perspektywy osób w nim zaangażowanych, ich działań i interakcji, społeczności, kultury i otoczenia.

Artykuł stanowi teoretyczną refleksję nad funkcjonowaniem młodego pokolenia w kulturze wizualnej, obrazowej, opartej na mediach z dominującym kodem wizualnym. Autorka porusza zagadnienia dotyczące specyfiki nowych mediów (wykorzystujących głównie kod ikoniczny), charakteryzuje kulturę obrazu i przedstawia jej nowych odbiorców. Następnie wskazuje na główne źródła i mechanizmy kultury obrazu oraz jej konsekwencje dla rozwoju nowego pokolenia. Artykuł kończy próba przedstawienia teoretycznego modelu wspierania rozwoju młodych pokoleń, który byłby adekwatny do cech (cech) kultury obrazu. Odwołuje się do tezy Henry'ego A. Giroux o porzuconym pokoleniu, koncepcji osobowości autora Kazimierza Obuchowskiego, idei transgresji Józefa Kozieleckiego oraz koncepcji psychologii pozytywnej M.E.P. Seligmana.

Rozważania przedstawione w niniejszym artykule mają na celu poszerzenie refleksji nad nauczycielem i jego rolą w warunkach współczesnej kultury medialnej, stanowiącej trudną do zdefiniowania mieszankę „tego, co nieoczywiste, z tym, co możliwe”. Autorzy artykułu zastanawiają się nad relacjami między nauczycielem a kulturą medialną, której przejawy i wytwory mogą wpływać na jego stosunek do świata, sztuki i wykonywanego zawodu. Przyjęta perspektywa prowadzi do nakreślenia obszaru niezbędnych zmian w całym systemie oświaty i porusza problem jakości edukacji kulturalnej nauczycieli.

Niniejszy artykuł jest rezultatem dyskusji na temat koncepcji umiejętności wizualnej i przygotowania dzieci do odbioru sztuki. Analiza wskazała na nowe, niezbędne i możliwe kierunki pracy z dziećmi, koncentrując się na programach edukacyjnych, które pozwalają dzieciom nauczyć się prawidłowej interpretacji i rozwijać ekspresję artystyczną w sztukach wizualnych.

Artykuł przedstawia wyniki wstępnych badań nad tym, jak ważne jest pierwsze środowisko wychowawcze i edukacyjne dziecka, takie jak rodzina czy przedszkole, a także pierwsze emocje towarzyszące odbiorowi danego dzieła sztuki, w kształtowaniu poczucia estetyki związanej ze sztukami wizualnymi. Autorka twierdzi, że pierwsze doświadczenia emocjonalne związane ze sztuką wpływają na wrażliwość estetyczną, rozwój umysłowy i ważniejsze uczucia. Konfrontuje swoje poglądy z edukacją polskich dzieci poprzez sztukę. Twierdzi również, że w polskim systemie edukacji należy poświęcać więcej uwagi sztuce w procesie nauczania i wychowania dzieci.

Wpływ mediów jest przedmiotem debaty od dziesięcioleci. Nie ma wątpliwości, że ze względu na swoją wszechobecność media mają ogromny wpływ jako nauczyciel norm społecznych. Co więcej, wiele badań dowiodło, że media mają ogromny wpływ na kształtowanie stereotypowego wizerunku kobiecości. Dzieje się tak, ponieważ media odgrywają znaczącą rolę w kształtowaniu postaw, przekonań i zachowań. Ponieważ powszechnie uważa się, że dzieci są najbardziej podatne na wpływ, przeprowadzono badania mające na celu analizę przekazów przekazywanych przez kreskówki dla dzieci, zwłaszcza filmy Disneya, które stanowią istotną część dzieciństwa wielu dzieci. Chociaż filmy Disneya niosą ze sobą pozytywne przesłania i wartości, są one również odpowiedzialne za negatywne przekazy medialne, które odzwierciedla nasze społeczeństwo. Dzieci na podstawie filmów zakładają, że kobiety powinny być piękne, szczupłe i uwodzicielskie, co może promować u nich negatywny obraz siebie.

W artykule przedstawiono wyniki badań empirycznych przeprowadzonych wśród dzieci 4–5-letnich. Badania koncentrowały się na ustaleniu preferencji kolorystycznych tych dzieci. Ponadto podjęto próbę określenia symboliki, jaką dzieci przypisywały poszczególnym kolorom.

Szybki rozwój technologii ultrasonograficznej umożliwia wizualizację płodu z coraz większą precyzją. Dwu-, trzy- lub czterowymiarowe obrazy USG pomagają kobietom w ciąży zwizualizować dziecko, wzmocnić je i rozwinąć więź matczyno-płodową. Cel niniejszego artykułu jest dwojaki. Po pierwsze, przedstawienie zwięzłego, aktualnego stanu wiedzy na temat roli komunikacji wizualnej w kształtowaniu więzi rodzicielskich w okresie prenatalnym rozwoju dziecka. Po drugie, przedstawienie własnych wyników badań autorów dotyczących roli obrazów USG w rozwoju rodzicielstwa w okresie prenatalnym. Prace badawcze, które doprowadziły do wyników przedstawionych w niniejszym artykule, miały charakter jakościowy i objęły 11 kobiet w ciąży lub kobiet, które już urodziły dziecko. Uzyskane wyniki potwierdzają hipotezę, że wizualizacja USG sprzyja budowaniu pozytywnej więzi rodzicielsko-płodowej, pomaga rodzicom zaakceptować swoją rolę rodzicielską i umożliwia im lepsze przygotowanie się do niej oraz nawiązanie pierwszej interakcji z dzieckiem.

Współczesny człowiek jest narażony na niezliczone obrazy, głównie produkty kultury popularnej. Ich odbiór zazwyczaj nie wymaga dużego wysiłku intelektualnego; treści wizualne są łatwo przyswajane przez masowego odbiorcę. Dominuje w nich ciało, którego „kształt” jest determinowany przez procesy społeczne i kulturowe. Wielokrotna ekspozycja na obrazy idealnego ciała propagowane przez kulturę zachodnią powoduje, że obraz ten jest internalizowany i postrzegany jako model, zwłaszcza przez młodzież. W konsekwencji młodzi ludzie definiują i oceniają siebie poprzez wygląd swojego ciała, jednocześnie podejmując wiele wysiłków, aby ten wygląd i prezentację społeczną poprawić. Takie zachowanie może jednak powodować różnorodne negatywne konsekwencje zarówno dla jednostki, jak i społeczeństwa. Świadomość autorki, że obrazy ciała prezentowane przez media zazwyczaj nie odzwierciedlają rzeczywistości, skłania ją do podkreślenia potrzeby opracowania strategii edukacji medialnej, promującej krytyczną interpretację i ocenę relacji wizualnej.

Niniejszy artykuł stanowi raport z badań dotyczących związku między kulturą wizualną a obrazem ciała oraz istotnej roli akceptacji ciała. Omówiono mechanizmy obniżające satysfakcję z ciała (internalizowanie ideału szczupłej sylwetki, samouprzedmiotowienie, porównywanie się z innymi, przywiązanie do celów zewnętrznych), implikacje negatywnego obrazu ciała (unikanie, aktywność internetowa) oraz rolę akceptacji ciała. Opisane badanie (N = 120) potwierdza, że związki między kulturą wizualną a obrazem ciała są zgodne z tymi opisywanymi w literaturze. Ponadto, wyniki wskazują na znaczenie akceptacji ciała w poprawie odporności na negatywne wpływy kulturowe (np. nierealistyczne ideały piękna). W części poświęconej dyskusji omówiono potencjalne implikacje dla programów profilaktycznych.

Wiedza dotycząca seksualności, płodności i prokreacji powinna być przekazywana młodym ludziom w rodzinach pokoleniowych, a następnie w placówkach oświatowych, takich jak szkoły. Prawidłowo prowadzona edukacja seksualna powinna dostarczać rzetelnych informacji na temat rozwoju psychofizycznego człowieka, dostępnych metod antykoncepcji oraz chorób przenoszonych drogą płciową. W polskich domach i szkołach ten rodzaj edukacji jest marginalizowany, co z kolei może przyczyniać się do zjawiska rosnącej liczby nastoletnich matek. Niniejszy artykuł przedstawia wyniki badania, w którym informacje zbierano metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem techniki wywiadu. Przeprowadzono ustrukturyzowany wywiad z nastoletnimi matkami, które urodziły pierwsze dziecko przed ukończeniem 18. roku życia.

Program „Szkoła Promująca Zdrowie”, którego głównym elementem jest całościowe podejście szkoły do zdrowia, jest rozwijany w Polsce i w Europie od 22 lat. Do tej pory działania koncentrowały się głównie na zdrowiu uczniów, ale w ostatnich latach w niektórych krajach wdrażana jest promocja zdrowia personelu szkolnego. W niniejszym artykule przedstawiono koncepcję, podstawy teoretyczne, model i etapy pierwszego w Polsce pilotażowego projektu „Promocja Zdrowia Kadry Szkolnej”. Projekt był realizowany w 21 szkołach podstawowych i gimnazjach, należących do sześciu regionalnych sieci Szkół Promujących Zdrowie w latach 2012–2015. Projekt stanowi próbę połączenia dwóch programów opartych na podejściu środowiskowym: szkół promujących zdrowie i promocji zdrowia w miejscu pracy.

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie terapeutycznego wpływu działań teatralnych w procesie kształtowania i rozwijania poczucia własnej wartości u młodzieży z lekką niepełnosprawnością intelektualną. Problemy psychologiczne i behawioralne u dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną są bardzo powszechne, dlatego w niniejszym artykule podjęto próbę wykazania, że poprawa poczucia własnej wartości odgrywa istotną rolę w radzeniu sobie z tymi problemami, zarówno potencjalnymi, jak i już istniejącymi.

W niniejszym artykule przedstawiono dane dotyczące skali, dynamiki i struktury deprywacji oraz czynów karalnych popełnionych przez nieletnich w latach 2000–2012. Przedstawione wyniki badań stanowią opracowanie własne autora na podstawie danych Departamentu Statystyki Ministerstwa Sprawiedliwości w Warszawie. Zapobieganie deprywacji i przestępczości nieletnich wymaga stosowania środków zaradczych przeciwko tym problemom na poziomie indywidualnym i zbiorowym oraz przeciwko procesom pogarszania się sytuacji. Od kilku lat obserwuje się rosnące zainteresowanie działaniami mającymi na celu zapobieganie i ograniczanie wielu niepokojących zachowań wśród dzieci i młodzieży. Skupienie się na tym problemie można wyjaśnić analizą statystyk policyjnych i sądowych, które każdego roku pokazują rosnącą liczbę nieletnich sięgających po alkohol lub inne środki odurzające, rozpoczynających wcześnie aktywność seksualną, dopuszczających się brutalnych aktów agresji i czynów przestępczych.

Pracując z więźniami – osobami pozbawionymi wolności, wykorzystuje się całe spektrum metod mających na celu ich resocjalizację, aby umożliwić im prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie. Mediacja może być jedną z takich metod, ułatwiających resocjalizację osób niedostosowanych społecznie. Chociaż mediacja po wydaniu wyroku została prawnie usankcjonowana w Polsce, w praktyce nikt z niej nie korzysta. Być może dobrym rozwiązaniem w tym przypadku byłoby promowanie działań na rzecz podnoszenia świadomości sprawiedliwości naprawczej wśród więźniów, która stanowi fundament mediacji. Dlatego w naszych badaniach postanowiliśmy zbadać, jakie są poglądy losowo wybranych więźniów na temat sprawiedliwości naprawczej.