O przestrzeni humanistyki
Abstrakt
Chciałbym w artykule powtórzyć twierdzenie, że nauki humanistyczne to Geisteswissenschaften, choć daleki jestem od naiwnego powtarzania XIX-wiecznych sloganów. Szanuję to, co wydarzyło się w humanistyce w XX wieku, wydaje mi się jednak, że można na nowo odwoływać się do starych pojęć, nadając im nowe życie. Takim pojęciem jest pojęcie ducha. Próbuję nadać mu nowe znaczenia, poprzez wydobycie na plan pierwszy związki z przestrzenią (na dalszy plan przesuwając związki z czasem). Przestrzeń jednak zostaje tu pomyślana zupełnie inaczej niż tradycyjnie. Duch okazuje się przestrzenią humanistyki.
Słowa kluczowe
filozofia; humanistyka; przestrzeń; duch (der Geist); czas
Bibliografia
Agamben, Giorgio. Czas, który zostaje. Komentarz do Listu do Rzymian, przeł. Sławomir Królak. Warszawa: Sic!, 2009.
Bachmann-Medick, Doris. Cultural turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze, przeł. Krystyna Krzemieniowa. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2012.
Braidotti, Rosi. Po człowieku, przeł. Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk. Warszawa: PWN, 2014.
Colli, Giorgio. Narodziny filozofii, przeł. Stanisław Kasprzysiak. Kraków: Oficyna Literacka, 1994.
Deleuze, Gilles, Félix Guattari. Wprowadzenie – Kłącze. W: ciż, Tysiąc plateau [brak informacji o tłumaczu], 3–30. Warszawa: Bęc Zmiana, 2015.
Derrida, Jacques. O duchu. Heidegger i pytanie, przeł. Barbara Brzezicka. Warszawa: PWN, 2015.
Derrida, Jacques. Ousia i gramme, przeł. Adam Dziadek, w: tenże, Marginesy filozofii, 57–100. Warszawa: KR, 2002.
Foucault, Michel. “Inne przestrzenie”, przeł. Agnieszka Rejniak-Majewska. Teksty Drugie 6(2005), 117–125.
Geulen, Eva. Giorgio Agamben. Wprowadzenie, przeł. Mikołaj Ratajczak. Warszawa: Sic!, 2012.
Gumbrecht, Hans Urlich. Po roku 1945. Latencja jako źródło współczesności, przeł. Aleksandra Paszkowska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2015.
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Encyklopedia nauk filozoficznych, przeł. Światosław Florian Nowicki. Warszawa: PWN, 1990.
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich, Wykłady z filozofii dziejów, przeł. Janusz Grabowski, Adam Landman. Warszawa: PWN, 1958.
Lyotard, Jean-François. Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, przeł. Małgorzata Kowalska, Jacek Migasiński. Warszawa: Fundacja „Aletheia”, 1997.
Przyłębski, Andrzej. Duch czy życie? Studia i szkice z filozofii niemieckiej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2011.
Przyłębski, Andrzej. “Pojęcie ‘ducha’ w filozofii niemieckiej. Szkic problemu. W: Fenomen duchowości, red. Anna Grzegorczyk, Jacek Sójka, Rafał Koschany. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2006.
Ricoeur, Paul. Czas i opowieść, tom I, Intryga i historyczna opowieść, przeł. Małgorzata Frankiewicz. Kraków: Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
Ricoeur, Paul. Czas i opowieść, tom II, Konfiguracja w opowieści fikcyjnej, przeł. Jarosław Jakubowski. Kraków: Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
Ricoeur, Paul. Czas i opowieść, tom III, Czas opowiadany, przeł. Urszula Zbrzeźniak. Kraków: Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
Schnädelbach, Herbert. Filozofia w Niemczech 1831–1933, przeł. Krystyna Krzemieniowa. Warszawa: PWN, 1992.
Sloterdijk, Peter. Musisz życie swe odmienić. O antropotechnice, przeł. Jarosław Janiszewski. Warszawa: PWN, 2014.
Sloterdijk, Peter. “Reguły dla ludzkiego zwierzyńca. Odpowiedź na Heideggera list o humanizmie”, przeł. Arkadiusz Żychliński. Przegląd Kulturoznawczy 1 (2008), 40–62.
Taubes, Jacob. Zachodnia eschatologia, przeł. Andrzej Serafin. Warszawa: Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, 2016.
Vico, Giambattista. Nauka nowa, przeł. Jan Jakubowicz. Warszawa: PWN, 1966.
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Polska
https://orcid.org/0000-0003-2125-8871
Łukasz Kołoczek – doktor filozofii, autor dwóch monografii poświęconych Martinowi Heideggerowi: Bóg Heideggera. Onto-teo-logiczny wymiar „Przyczynków do filozofii” (2013) oraz Być, czyli mieć. Próba transpozycji projektu „Przyczynków do filozofii” Martina Heideggera (2016), w której przedstawił oryginalny program pomyślenia filozofii Heideggera w polskim żywiole językowym. W 2019 opublikował książkę: Na skraju. Wokół filozofii Cezarego Wodzińskiego. W latach 2013-2014 stypendysta Österreichische Austauschdienst na Uniwersytecie w Wiedniu. W 2017 otrzymał nagrodę „Nobel Zachodniopomorski” w dziedzinie humanistyki. W 2020 roku wygrał Konkurs o Nagrodę im. Barbary Skargi esejem pt. Nowe wprowadzenie do metafizyki, wydanym przez PWN (2021).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
