Natura, cywilizacja, filozofia
Abstrakt
Artykuł ten dotyczy filozofii jako drogi, wiodącej człowieka, istotę cywilizowaną do skomunikowania się z tym, co Gilles Deleuze nazwał w jednym z esejów „pierwotną naturą”. Ów źródłowy fenomen, jako podstawowy zasób energii życiowej, umożliwia ludzki świat. Zarazem jednak – jako nieuwarunkowany, niepoddający się regulacjom i ograniczeniom – świat ten kwestionuje i może zaburzać jego funkcjonowanie. Ograniczenie kontaktu z pierwotną naturą jest dlatego zasadniczym celem istnienia cywilizacji. Niestety, jej rozwój z biegiem czasu nadmiernie ogranicza ów kontakt, potęgując w życiu społecznym alienację, frustrację i agresję. Spróbuję pokazać, że uprawianie filozofii może być jednym z podstawowych sposobów radzenia sobie z tym nieuchronnym cywilizacyjnym impasem.
Słowa kluczowe
pierwotna natura; cywilizacja; filozofia; Deleuze; Freud; Heidegger
Bibliografia
Augustyniak, Piotr. Aporetyczna nieśmiertelność. Esej o Fedonie, śmierci i nowoczesnym podmiocie. Kraków: Wydawnictwo Universitas, 2016.
Augustyniak, Piotr. Istnienie jest Bogiem, ja jest grzechem. Rozprawa o Teologii niemieckiej, Mistrzu Eckharcie, Lutrze, wolnych duchach i boskiej woli. Warszawa: Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, 2013.
Augustyniak, Piotr. Jezus Niechrystus. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria, 2021.
Deleuze, Gilles. “Bartleby albo formuła”, przeł. Grzegorz Jankowicz. W: Herman Melville, Kopista Bartleby. Historia z Wall Street, przeł. Adam Szostkiewicz, 61–104. Warszawa: Sic!, 2009.
Deleuze, Gilles. Nietzsche i filozofia, przeł. Bogdan Banasiak. Łódź: Wydawnictwo Officyna, 2012.
Freud, Sigmund. “‘Kulturowa’ moralność seksualna a współczesna nerwowość”. W: Sigmund Freud, Pisma społeczne, przeł. Aleksander Ochocki, Marcin Poręba, Robert Reszke, 5–24. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1998.
Freud, Sigmund. “Kultura jako źródło cierpień”. W: Sigmund Freud, Pisma społeczne, przeł. Aleksander Ochocki, Marcin Poręba, Robert Reszke, 163–227. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1998.
Freud, Sigmund. Poza zasadą przyjemności, przeł. Jerzy Prokopiuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.
Hadot, Pierre. Filozofia jako ćwiczenie duchowe, przeł. Piotr Domański. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2003.
Heidegger, Martin. “Koniec filozofii i zadanie myślenia”, przeł. Krzysztof Michalski. W: Martin Heidegger, Ku rzeczy myślenia, przeł. Krzysztof Michalski, Janusz Mizera, Cezary Wodziński, 77–99. Warszawa: Fundacja Aletheia, 1999.
Heidegger, Martin. “List o humanizmie”, przeł. Józef Tischner. W: Martin Heidegger, Znaki drogi, przeł. Seweryn Blandzi, Mateusz Falkowski, Jacek Filek, Janusz Mizera, Justyna Nowotnik, Krzysztof Pomian, Marcin Poręba, Janusz Sidorek, Józef Tischner, Krzysztof Wolicki, 271–312. Warszawa: Spacja, 1999.
Heidegger, Martin. Bycie iczas, przeł. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994.
Heidegger, Martin. Przyczynki do filozofii. (Z wydarzania), przeł. Bogdan Baran, Janusz Mizera. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 1996.
Heidegger, Martin. Wyzwolenie, przeł. Janusz Mizera. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 2001.
Kerenyi, Karl. Dionizos. Archetyp życia niezniszczalnego, przeł. Ireneusz Kania. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2008.
Mrówka, Kazimierz. Heraklit. Fragmenty: nowy przekład i komentarz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2004.
Nietzsche, Friedrich. To rzekł Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo, przeł. Sława Lisiecka, Zdzisław Jaskuła. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1999.
Platon. Dialogi, tom II, przeł. Władysław Witwicki. Kęty: Wydawnictwo Antyk, 2005.
Wodziński, Cezary. Metafizyka i metapolityka. Czarne zeszyty Heideggera. Gdańsk: fundacja terytoria książki, 2016.
Wodziński, Cezary. Trans, Dostojewski, Rosja, czyli o filozofowaniu siekierą. Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki, 2018.
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Polska
https://orcid.org/0000-0003-4822-5607
Piotr Augustyniak – filozof, eseista, dramaturg. Profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Autor licznych książek, m.in. bestsellerowego "Jezusa Niechrystusa" (2021), szeroko komentowanego eseju „Wyspiański. Burzenie polskiego kościoła” (2019) oraz pionierskich prac w obszarze polskiej humanistyki „Trans. Filozofia Cezarego Wodzińskiego” (2017) i „Istnienie jest Bogiem, ja jest grzechem” (2013). Członek redakcji „Przeglądu Politycznego” i zespołu redakcyjnego „Liberte!”. Publikował również w „Gazecie Wyborczej”, „Znaku”, „Respublice” czy „Kronosie”. W latach 2011-2012 stypendysta Republiki Austriackiej na Wydziale Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Wiedeńskiego. W Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie prowadzi cykl spotkań teatralno-filozoficznych dotyczących najważniejszych problemów współczesnośc, pt. „Myślnik”. Mieszka w Krakowie.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
