Wyzwania "autotranscendencji" ducha w obliczu "biegunowości" bycia (Czytanie Teologii systematycznej Paula Tillicha dla humanistyki)
Abstrakt
Artykuł postuluje czytanie prac Paula Tillicha przede wszystkim jako wielkiego humanisty, którego zaplecze myślowe, poprzedzające jego teologiczne rozważania, jest bezcenne dla szerokiego pola refleksji humanistycznej. Autorka wskazuje wątki ciągle z trudem przebijające się w myśli humanistycznej, a głęboko rozwinięte i z powodzeniem zastosowane w systematycznej perspektywie Tillicha. Tekst uwypukla wybrane wątki z trzech kolejnych tomów Teologii systematycznej, związane z kategoriami pozwalającymi odrzucać roszczenia dualistyczne w dominującym myśleniu o kulturze, życiu społecznym, nauce i humanistyce. Autorka wpisuje odczytanie Tillicha w horyzont „przełomu dwoistości” opisanego przez Lecha Witkowskiego, nawiązując do jego przekrojów poznawczych jako odsłaniających możliwości zastosowań humanistycznych myśli wielkiego teologa poza jego ramą instytucjonalną.
Słowa kluczowe
biegunowość; dwoistość; roszczenia; autotranscendencja; humanistyka
Bibliografia
Jaworska-Witkowska, Monika. W stronę pedagogiki integralnej. Peregrynacje humanistyczne. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, 2007.
Jaworska-Witkowska, Monika. Przechwytywanie tekstów. Powidoki czytania. Bydgoszcz: Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej, 2016.
Migdalski, Paweł, red. Paul Tillich – teolog pogranicza. Śladami wielkiego myśliciela po Nowej Marchii. Trzcińsko-Zdrój-Chojna-Przyjezierze. Chojna: Stowarzyszenie Historyczno-Kulturalne “Terra Incognita”, 2012.
Tarnowski, Karol. Pragnienie metafizyczne. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2017.
Tarnowski, Karol. W mroku uczonej niewiedzy. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2017.
Tillich, Paul. Dynamika wiary, przeł. Adam Szostkiewicz, wstęp Jan Andrzej Kłoczowski OP. Poznań: Wydawnictwo “W drodze”, 1987.
Tillich, Paul. Męstwo bycia, przeł. Henryk Bednarek. Poznań: Rebis, 1994.
Tillich, Paul. Pytanie o Nieuwarunkowane. Pisma z filozofii religii, przeł. Juliusz Zychowicz, przedmowa Krzysztof Mech. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1994.
Tillich, Paul. Teologia systematyczna, tom I, przeł. Józef Marzęcki. Kęty: Wydawnictwo Antyk, 2004.
Tillich, Paul. Teologia systematyczna, tom II, przeł. Józef Marzęcki. Kęty: Wydawnictwo Antyk, 2004.
Tillich, Paul. Teologia systematyczna, tom III, przeł. Józef Marzęcki. Kęty: Wydawnictwo Antyk, 2005.
Tillich, Paul. Moje poszukiwania absolutów, przeł. Marcin Leszczyński. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2017.
Tillich, Paul. Teologia kultury, przeł. Jacek Aleksander Prokopski, Nadia Łomanowa-Barańska, przedmowa Marcin Hintz, wstęp i komentarze Jacek Aleksander Prokopski. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2020.
Werbick, Jürgen. Wprowadzenie do epistemologii teologicznej, przeł. Grzegorz Rawski. Kraków: Wydawnictwo WAM Księża Jezuici, 2014.
Witkowski, Lech. Ku integralności edukacji i humanistyki II. Postulaty – postacie – pojęcia – próby. Odpowiedź na Księgę Jubileuszową. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009.
Witkowski, Lech. Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia, teoria, krytyka. Kraków: Oficyna Wydawnicza “Impuls”, 2013.
Witkowski, Lech. Niewidzialne środowisko. Pedagogika kompletna Heleny Radlińskiej jako krytyczna ekologia idei, umysłu i wychowania. O miejscu pedagogiki w przełomie dwoistości w humanistyce. Kraków: Oficyna Wydawnicza “Impuls”, 2014.
Witkowski, Lech. Versus. O dwoistości strukturalnej faz rozwoju w ekologii cyklu życia psychodynamicznego modelu Erika H. Eriksona, posłowie Stanisław Zbigniew Kowalik. Kraków: Oficyna Wydawnicza “Impuls”, 2015.
Witkowski, Lech. Psychodynamiki i ich struktura. Studia z humanistyki stosowanej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2020.
Witkowski, Lech. Uroszczenia i transaktualność w humanistyce. Florian Znaniecki: Dziedzictwo idei i jego pęknięcia. Kraków: Oficyna Wydawnicza “Impuls”, 2022.
Uniwersytet Pomorski w Słupsku Polska
https://orcid.org/0000-0002-1874-7175
Profesor w Akademii Pomorskiej w Słupsku. Pedagog kultury, filozof edukacji i kultury, pedagog specjalna i psychotraumatolog, socjoterapeutka i trenerka warsztatu umiejętności psychospołecznych, arteterapeutka, hipnoterapeutka, malarka, rysowniczka i animatorka kultury. Badawczo zajmuje się głównie filozofią kultury, psychoanalizą, antropologią kultury oraz filozofią i teorią sztuki. Miłośniczka włoskiego renesansu. Autorka 16 książek (3 współautorka), redaktorka 14 publikacji, prowadzi pracownię arteterapeutyczną Laboratorium Egzystencji (pracowni arteterapeutycznej I psychotraumatologicznej) w Słupskim Ośrodku Kultury, Kierownik Pracowni Artystycznej w Akademii Pomorskiej w Słupsku, autorka ponad 80 artykułów naukowych; ekspert przy The International Bateson Institute w zakresie ekologii umysłu. Członkini Rady Międzynarodowego Instytutu Hermeneutyki. Stypendystka grantów artystycznych Prezydenta Miasta Bydgoszczy (2019, 2020). Autorka ponad 20 wystaw w kraju i za granicą, m.in. (Z)namiętne (z)myślenia. Kobietnik i psychoanaliza złota, Usytuowania i umiejscowienia Znaczącego, Cienie Ciała, Pozy Pozycje Miny, Heterotopie i histerie, Anamorfozy tożsamości, Mistyfikacje egzystencji, Moja Tamara, kiedy kolor przychodzi do kobiecości, Gry z Kajrosem, Znamiętnik. Miłośniczka sztuki (i) życia. Integruje różne rodzaje witalności egzystencjalnej. Uważa, że „żyć delikatnie ponad ziemią” jest dobre na początek, potem trzeba uruchomić formy zaklinania. Mama Olgi (Blu), (do) której miłość suplementuje jej duszę.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
