Przemoc kolonialna, strategie oporu i przywracanie pamięci w filmie Wi Te-shenga <i>Wojownicy tęczy</i>
(Article in Polish/Artykuł w języku polskim)
Abstrakt
Punktem wyjścia jest założenie, że kino stanowi ważny głos w debacie na temat pamięci historycznej, pokazuje ambiwalentny stosunek do przeszłości i jest środkiem przekazu poruszającym kwestie polityczne oraz kulturowe. W swoim artykule przyjmuję perspektywę postkolonialną, uwzględniając nie tyle dziedzictwo zachodniego imperializmu, co raczej jego dalekowschodnią odmianę. Po drugie, wskazuję na istotne podobieństwa między różnymi rodzajami przemocy, które prowadzą do podporządkowania lub zniszczenia kultury podbitego narodu. Po trzecie, zastanawiam się nad sposobami przedstawiania historii i możliwością przywracania pamięci za pomocą sztuki filmowej. Przedmiotem analizy jest film tajwańskiego reżysera Wei Te-shenga Wojownicy tęczy (Warriors of the Rainbow: Seediq Bale, 2011), w którym dostrzegam przykład nowoczesnego kina politycznego w rozumieniu Gilles’a Deleuze’a.
Słowa kluczowe
przemoc; kolonializm; postkolonializm; pamięć; opór; kino; Wei Te-Sheng
Bibliografia
Michael Berry, A History of Pain: Trauma in Modern Chinese Literature and Film, Columbia University Press, New York 2008.
Paul Cannerton, Jak społeczeństwa pamiętają, przeł. Marcin Napiórkowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012.
Leo Ching, Savage Construction and Civility Making: The Musha Incident and Aboriginal Representations in Colonial Taiwan, „Positions: East Asia Cultures Critique”, 2000, vol. 8, nr 3, s. 795-818.
Kuei-fen Chiu, Violence and indigenous visual history, w: Taiwan Cinema: International Reception and Social Change, red. Kuei-fen Chiu, Ming-yeh T. Rawnsley, Gary D. Rawnsley, Routledge, New York 2017, s. 146-158.
Gilles Deleuze, Kino, przeł. Janusz Margański, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2008.
Gilles Deleuze, Félix Guattari, Kafka. Ku literaturze mniejszej, przeł. Anna Zofia Jaksender, Kajetan Maria Jaksender, Wydawnictwo Eperons-Ostrogi, Kraków 2016.
Jacques Derrida, Widma Marksa, przeł. Tomasz Załuski, PWN, Warszawa 2016.
Director Wei talks about ‘Seediq Bale’, „Taipei Times” 2011, October 04, http://www.taipeitimes.com/News/taiwan/archives/2011/10/04/2003514896.
Frantz Fanon, Wyklęty lud ziemi, przeł. Hanna Tygielska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1985.
Alison Landsberg, Engaging the Past: Mass Culture and Production of Historical Knowledge, Columbia University Press, New York 2015.
Chin-ching Lee, Taiwanese mountain area as place/landscape presented in Seediq Bale, „NCUE Journal of Humanities”, 2013, nr 7, s. 205-220.
Yu-lin Lee, In Serach of a People: Wei Te-sheng’s Seediq Bale and Taiwan’s Postcolonial Condition, w: Deleuze and Asia, red. Ronald Bogue, Hanping Chiu and Yu-lin Lee, Cambridge Scholars Publishing, Newcastle upon Tyne 2014, s. 182-196.
Yu Lin Lee, The Excess of Affect: The Technology of History in Seediq Bale, w: Poisoned Cornucopia: Excess, Intemperance and Overabundance across Cultures and Literatures, red. Ryszard Wolny, Stankomir Nicieja, Peter Lang, Frankfurt am Main 2014, s. 251-268.
Krzysztof Loska, Orchidea z Mandżurii – Xianglan Li (Kōran Ri) i projekt japońskiego kina kolonialnego, w: (Nie)widzialne kobiety kina, red. Małgorzata Radkiewicz, Monika Talarczyk, WUJ, Kraków 2018, s. 155-168.
Robert A. Rosenstone, Seediq Bale as history, w: Taiwan Cinema: International Reception and Social Change, red. Kuei-fen Chiu, Ming-yeh T. Rawnsley, Gary D. Rawnsley, Routledge, New York 2017, s. 134-145.
Gayatri Chakravorty Spivak, Czy podporządkowani inni mogą przemówić?, przeł. Ewa Majewska, „Krytyka Polityczna”, 2011, nr 24-25, s. 196-239.
Darryl Sterk, Mona Rudo’s scar: Two kinds of epic identity in Seediq Bale, w: Taiwan Cinema: International Reception and Social Change, red. Kuei-fen Chiu, Ming-yeh T. Rawnsley, Gary D. Rawnsley, Routledge, New York 2017, s. 173-189.
Kuo-ch’ing Tu, Mountains, Forests, and Taiwan Literature, „Taiwan Literature; English Translation Series” 2006, nr 18, s. XV-XXIV.
Hayden White, Fabularyzacja historyczna a problem prawdy, przeł. Ewa Domańska, w: Poetyka pisarstwa historycznego, Universitas, Kraków 2000, s. 211-236.
Chialan Sharon Wang, Becoming a nation. The shaping of Taiwan’s native consciousness in Wei Te-sheng’s post-millenium films, w: Taiwan Cinema: International Reception and Social Change, red. Kuei-fen Chiu, Ming-yeh T. Rawnsley, Gary D. Rawnsley, Routledge, New York 2017, s. 95-110.
Chia-rong Wu, Re-Examining Extreme Violence: Historical Reconstruction and Ethnic Consciousness in Warriors of the Rainbow: Seediq Bale, „ASIA Network Exchange” 2014, vol. 21, nr 2, s. 24-32.
Instytut Sztuk Audiowizualnych, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0003-4078-798X
Dyrektor Instytutu Sztuk Audiowizualnych UJ. Zajmuje się kulturą japońską, postmodernizmem, literaturą współczesną i kinem gatunkowym. Członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
