Jako obiekt, jako subiekt. Kobiety w polskich hasłach politycznych XX i XXI wieku
Abstrakt
Autorka artykułu omawia specyfikę kobiecych haseł politycznych – takich, które są skierowane do kobiet, takich, których autorkami są kobiety, oraz takich, które niebezpośrednio odnoszą się do kobiet. Materiał badawczy obejmuje hasła (slogany) polityczne z lat 1918–2020, prezentowane zarówno w tekstach pisanych (na drukach ulotnych, w prasie, na transparentach eksponowanych podczas manifestacji), jak i w tekstach mówionych (przemówieniach polityków, hasłach skandowanych podczas wieców i demonstracji). Szczegółowo zaprezentowane zostały dwa aspekty haseł: pragmatyczny, przedstawiający zmieniającą się rolę polskich kobiet jako uczestniczek dyskursu politycznego i publicznego, oraz formalny, związany z kształtem językowym analizowanych przekazów. W badaniach ujawniły się następujące tendencje: zmienna w czasie aktywność kobiet, osiągająca swoje apogeum w drugiej dekadzie XXI wieku, oraz ewoluowanie form haseł od poetyki wezwania i nakazu do uogólniających sloganów, silnie nawiązujących do innych tekstów kultury.
Słowa kluczowe
slogan; propaganda; perswazja; korpus; widzialność kobiet
Bibliografia
Źródła
DL – Woszczyńska S.: Kobiety w walkach i pracach PPS. „Dziennik Ludowy” z 1.01.1933.
DŻS BN (Polona) – dokumenty życia społecznego w zasobach Biblioteki Narodowej – repozytorium Polona.
DŻS BUWr – dokumenty życia społecznego w zasobach Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu.
GL – „Głos Ludu” z 19.04.1946.
GW – „Głos Warszawy” z 24.04.1944.
IKC (NAC) – „Ilustrowany Kurier Codzienny” w zasobach Narodowego Archiwum Cyfrowego.
TL – „Trybuna Ludu” z 8.03.1960.
Literatura
Bratkowski P., 2020: Żądamy powrotu do przyszłości. „Newsweek”, nr 46, s. 34–37.
Butler J., 2016: Zapiski o performatywnej teorii zgromadzeń. Bednarek J., tłum. Wydawnictwo Krytyki Politycznej. Warszawa.
Chaciński B., 2020: Teraz k… wy…. „Polityka”, nr 45, s. 20–23.
Chlebda W., 2005: Szkice o skrzydlatych słowach. Interpretacje lingwistyczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego. Opole.
Dobek-Ostrowska D., 2012: Komunikowanie polityczne i publiczne. Podręcznik akademicki. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
Gupta D., 2017: Protest Politics Today. Polity Press. Cambridge.
Helios J., Jedlecka W., 2016: Wpływ feminizmu na sytuację społeczno-prawną kobiet. Seria e-Monografie [online: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/publication/80044; data dostępu: 29.11.2020].
Jarska N., 2015: Kobiety z marmuru. Robotnice w Polsce w latach 1945–1960. Instytut Pamięci Narodowej. Warszawa.
Kamińska-Szmaj I., 1996: Slogan reklamowy – budowa składniowa. „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 13–22.
Kamińska-Szmaj I., 2001: Słowa na wolności. Język polityki po 1989 roku – wypowiedzi, dowcip polityczny, słownik inwektyw. Wydawnictwo Europa. Wrocław.
Kłosińska K., 2012: Etyczny i pragmatyczny. Polskie dyskursy polityczne po 1989 roku. Narodowe Centrum Kultury. Warszawa.
Kochan M., 2002: Slogany w reklamie i polityce. Wydawnictwo TRIO. Warszawa.
Kolczyński M., 2007: Strategie komunikowania politycznego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice.
Machcewicz P., 1993: Polski rok 1956. Oficyna Wydawnicza „Mówią wieki”. Warszawa.
Małocha-Krupa A., 2018: Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych. Oficyna Wydawnicza ATUT. Wrocław.
Mazur M., 2002: Marketing polityczny. Studium porównawcze prezydenckich kampanii wyborczych w USA i w Polsce. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
Reboul O., 1980: Kiedy słowo jest bronią. Arnold J., tłum. W: Głowiński M., red.: Język i społeczeństwo. Wydawnictwo Czytelnik. Warszawa, s. 299–337.
Solarska M., 2016: Kobiety w sferze publicznej/politycznej – wyzwania historiograficzne. W: Kulak T., Dajnowicz M., red.: Drogi kobiet do polityki (na przestrzeni XVIII–XXI wieku). Wydawnictwo CHRONICON. Wrocław, s. 445–457.
Śleziak M., 2020: Projekt „Słownika haseł politycznych (1918–2018)”. W: Bańko M., Rudnicka E., Decyk-Zięba W., red.: Leksykografia w różnych kontekstach. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa, s. 289–301.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
