Między cerkwią a karczmą – w kręgu łemkowskich paremii. Uwagi na temat książki Bolesława (Wasyla) Bawolaka, „Łemkowskie przysłowia i powiedzenia ze Świątkowej Wielkiej i okolic"
(przepisał, przetłumaczył i zredagował Tomasz Kwoka, Wydawnictwo Żyznowski, 2021, 798 s.)
Abstrakt
Artykuł zawiera polemiczną recenzję książki Bolesława (Wasyla) Bawolaka Łemkowskie przysłowia i powiedzenia ze Świątkowej Wielkiej i okolic (2021). Recenzowana publikacja zawiera zbór prawie 7 000 przysłów i powiedzeń, zróżnicowanych ze względu na obszar geograficzny (łemkowskie i ukraińskie), datowanie (dawne i współczesne) oraz sposób ich pozyskania (zasłyszane lub zaczerpnięte ze źródeł pisanych). Wątpliwości autorki recenzji budzą kryteria, na podstawie których tak różnorodny materiał można uznać za reprezentatywny dla mieszkańców Świątkowej Wielkiej i okolic. Recenzentka pyta także o autentyczność przekazu zawartego w przysłowiach, które Bolesław Bawolak poddał obróbce językowej. Za skomplikowany uznaje sposób uporządkowania materiału paremiologicznego – podział na 10 pól leksykalno-semantycznych, do których przypisane są słowa kluczowe wymienione zgodnie z porządkiem alfabetu łacińskiego, poprzedzające grupy przysłów uporządkowanych według alfabetu cyrylickiego. Mimo wskazanych wątpliwości autorka recenzji uznaje opisywaną publikację za cenne źródło materiału językowego i świadectwo kultury Łemków.
Słowa kluczowe
recenzja; przysłowie; powiedzenie; Łemkowie
Bibliografia
Chomiak, M. (2017). Łemkowskie przysłowia o przyrodzie, pogodzie, wróżbach i pracy. W: J. Lubocha-Kruglik, O. Małysa (red.), Świat za tekstem (s. 73–88). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Chomiak, M. (2022). Wilk syty i owca cała. Frazeologia języka łemkowskiego. Łemkowski Zespół Pieśni i Tańca „Kyczera”.
Franko, I. (Франко, I.) (1901–1910). Галицько-руські приповідк. Науковогe Товариствo імені Шевченка.
Kolberg, O. (1972–1974). Sanockie-Krośnieńskie. Polskie Towarzystwo Muzyczne.
Kwoka, T. (2021). Новий рік якый, цілий рік такый – łemkowskie ludowe przysłowia zimowo-wiosennego półrocza we wsi Świątkowa Wielka. Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie, 10, 48–65.
Murianka, P. (1989). Zobaczyć i umrzeć. W: P. Murianka. Jak sokół wodę z kamienia. Iskry, s. 16–17.
Panasenko, T. (Панасенко, T.) (2008). Українські прислів’я та приказки. Вiват.
Perih, R. (Періг, P.) (2017). Лемкы приповідают – Приповідкы і не лемпівнічних Лемків. [Львів].
Wirchniańska, A. (2018). Ilustrowana księga łemkowskich przysłów, ilustr. D. de Latour. Wydawnictwo Stara Droga.
Zacharowa, S. A. (red.). [Захарова, С. А. (ред.)] (1959). Mудрість народна. Українські прислів’я ma прикaзки. Дитвидав.
Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0002-2577-9319
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
