Artykuł dotyczy łaciny jako języka sakralnego w polskim obszarze kulturowym w historii i współcześnie. Szkicowo potraktowano w nim sytuację w innych obszarach kultury, takich jak semicki czy słowiański. Analizie zostały poddane status i funkcje łacińskiego języka liturgicznego w ujęciu historycznym i współcześnie – w odczuciu mówiących, teologów, językoznawców, filozofów religii. W tekście przedstawiono udokumentowanie łacińskiej twórczości średniowiecznych polskich kaznodziejów i troskę o rozumienie liturgii łacińskiej przez lud. Pokazano również rozpiętość między tendencjami do sakralizacji i desakralizacji, różnicę między rozumieniem werbalnym a duchowym, danym w rozmyślaniu.

Celem artykułu jest ukazanie formuł aktów strzelistych z perspektywy historycznej, teologicznej i językowej, aby nakreślić pełny obraz wyżej wymienionych tekstów religijnych. Omawiane zjawisko, którego początki sięgają pierwszych wieków chrześcijaństwa, jest szeroko reprezentowane w tradycji włoskiej, zarówno w wiekach minionych, jak i obecnie. Akty strzeliste pochodzące z podręczników modlitewnych z XVII–XIX w., a także teksty modlitw drukowane na świętych obrazach zostały poddane wielowymiarowej analizie, ukierunkowanej na specyfikę językową, funkcjonalną i tekstową modlitw. Przeprowadzone badanie umożliwiło osadzenie aktu strzelistego w ramach tekstu modlitewnego, eksponując przede wszystkim jego bogactwo ekspresywne. Analiza materiału językowego dowodzi stabilności formy aktu strzelistego na przestrzeni wieków. Wszystkie modlitwy będące przedmiotem badania odznaczają się zindywidualizowanym charakterem, wynikającym m.in. z ekspresywności formuł modlitewnych, przejawiającej się zastosowaniem terminów zwyczajowo kojarzonych z wyznaniami miłosnymi.

Przedmiotem obserwacji poczynionych w artykule jest XIX-wieczny żargon kryminalny. Szczegółowemu opisowi poddano leksykę należącą do pola tematycznego religia. W tekście przedstawiono mało znane (lub wręcz zupełnie nieznane) historyczne słownictwo socjolektalne. Skupiono się na przedstawieniu etymologii zebranego materiału leksykalnego, zaznaczając, że niektóre uwagi dotyczące pochodzenia słów mają charakter autorskich hipotez i stanowią pretekst do dalszej dyskusji. Słownictwo wyekscerpowano ze Słownika mowy złodziejskiej Antoniego Kurki (1896) i Szwargotu więziennego Karola Estreichera (1903; publikacja ta gromadzi słownictwo z prac Estreichera opublikowanych kilkadziesiąt lat wcześniej). W toku analiz oceniono stabilność zgromadzonej leksyki w polskim socjolekcie środowisk przestępczych, zaprezentowano rozwój leksyki należącej do omawianego pola – w tym celu zestawiono materiał XIX-wieczny z zapisami występującymi w późniejszej pracy Żargon mowy złodziejskiej autorstwa Wiktora Ludwikowskiego i Henryka Walczaka (wyd. 1922)..

Artykuł poświęcony jest religijno-legendarnej epice żebrzących śpiewaków w kontekście polskiej kultury ludowej na tle słowiańskim. Autorka przedstawiła dziadowską twórczość jako tekst kultury z uwzględnieniem, ludowego pochodzenia wędrownych śpiewaków, ich związku z Kościołem i wynikającej stąd funkcji szerzenia idei chrześcijańskiej wśród ludu i religijnej tematyki repertuaru pieśniowego. Autorka zwróciła uwagę na specyfikę polskich pieśni dziadowskich z mocno zaznaczonym kultem maryjnym, a w pieśniach historycznych dominującą nad przebiegiem zdarzeń wymowę moralizatorską utworu. Najistotniejsze różnice dotyczą interpretacji eschatologicznych motywów, zwłaszcza Sądu Ostatecznego, wędrówki dusz w zaświaty, kreacji osób boskich i ich ingerencji w życie ludzi. Do cech wspólnych należała obrzędowa rola dziada, jego funkcja mediacyjna oparta na kulcie przodków.

Celem w niniejszym artykule jest przedstawienie potencjału epistemologicznego modelu semiotaktycznego do analizy kulturowej opozycji sacrum/profanum. Domeną badawczą jest zatem społecznie konstruowana przestrzeń kulturowa, określana jako sakrosfera. Model semiotaktyczny bazuje na dokonaniach fonologii współczesnej (patrz np. Dziubalska-Kołaczyk, 2009) i służy do badania możliwości łączenia znaków i ich postulowanych części pierwszych. W tak zdefiniowanym paradygmacie skupiam się na określeniu niektórych procesów semiotycznych, jakim podlegają wybrane znaczniki hieratyczne sakrosfery (elementy ikonografii św. Mikołaja, kapliczki przydrożne i tablice Mojżeszowe). W szczególności skupiam się na procesach tzw. lenicji, czyli osłabienia, co analitycznie przekłada się na uproszczenie wewnętrznej struktury znaku. Omawiam też heurystycznie wyizolowane części składowe znaku hieratycznego, takie jak kierunkowość z wariantami, elevatio (wyniesienie) i locativus (pragmatyczne umocowanie).

Niniejsze opracowanie wpisuje się w szeroką problematykę zaburzeń komunikacji w warunkach dwujęzyczności dziecięcej, a w szczególności badań nad zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ang. autism spectrum disorder – ASD). W artykule zaprezentowano przegląd tematów poruszanych przez badaczy w międzynarodowych i polskich publikacjach dotyczących ASD w warunkach dwujęzyczności oraz ich teoretyczno-praktyczne implikacje. Zebrana literatura przedmiotu posłużyła do sformułowania postulatów przydatnych dalszym polskim badaniom nad komunikacją dwujęzycznych dzieci ze spektrum autyzmu. Do najważniejszych z nich należy zbudowanie świadomości, iż dzieci ze spektrum autyzmu mogą wzrastać w dwujęzycznym środowisku, zaś pozbawienie ich języka odziedziczonego może mieć wiele negatywnych konsekwencji.

Celem opracowania jest opis oraz porównanie warstwy językowej rytuału spożywania posiłków wśród użytkowników języka polskiego i hiszpańskiego. Akt biesiadowania, niezwykle istotny w analizowanych kręgach kulturowych, charakteryzuje się nie tylko określonym schematem zachowań, ale i rozmaitymi środkami językowymi towarzyszącymi konkretnym sytuacjom interakcyjnym. W niniejszym artykule przedstawiono najczęściej występujące akty mowy, rytualizmy językowe oraz spragmatykalizowane środki językowe wykorzystywane podczas rytuału jedzenia wśród społeczności polsko- i hiszpańskojęzycznej. Analiza opiera się na przykładach pochodzących z korpusów języka mówionego, stworzonych w Polsce i Hiszpanii, stanowiących transkrypcje codziennych rozmów członków wymienionych społeczności. Badanie pokazało, że obydwie społecznością łączy wiele wspólnych wartości związanych ze wspólnym spożywaniem posiłków, jednak każda z nich charakteryzuje się nieco odmiennymi środkami językowymi używanymi podczas rytuału.

Artykuł zawiera recenzję książki Kazimierza Ożoga Polskie pieśni religijne. Aspekty językowe i kulturowe (2022). Recenzowana monografia wpisuje się w prowadzone od kilku dziesięcioleci badania nad językiem religijnym i stanowi rezultat studiów Kazimierza Ożoga nad językiem i rolą pieśni religijnych w życiu Polaków. Autor recenzji wysoko ocenia wykorzystane w części analitycznej monografii różnorodne instrumentarium językoznawcze oraz osadzenie badań w szerokim kontekście kulturowym. Za wartość publikacji uznaje jej uporządkowaną kompozycję, którą szczegółowo omawia, wskazując na zawartość poszczególnych rozdziałów. Recenzja ma charakter sprawozdawczy, nie zawiera elementów polemicznych, a jej autor jednoznacznie ocenia opisywaną monografię jako interesującą, wartościową i cechującą się dużymi walorami poznawczymi.

Artykuł zawiera polemiczną recenzję książki Bolesława (Wasyla) Bawolaka Łemkowskie przysłowia i powiedzenia ze Świątkowej Wielkiej i okolic (2021). Recenzowana publikacja zawiera zbór prawie 7 000 przysłów i powiedzeń, zróżnicowanych ze względu na obszar geograficzny (łemkowskie i ukraińskie), datowanie (dawne i współczesne) oraz sposób ich pozyskania (zasłyszane lub zaczerpnięte ze źródeł pisanych). Wątpliwości autorki recenzji budzą kryteria, na podstawie których tak różnorodny materiał można uznać za reprezentatywny dla mieszkańców Świątkowej Wielkiej i okolic. Recenzentka pyta także o autentyczność przekazu zawartego w przysłowiach, które Bolesław Bawolak poddał obróbce językowej. Za skomplikowany uznaje sposób uporządkowania materiału paremiologicznego – podział na 10 pól leksykalno-semantycznych, do których przypisane są słowa kluczowe wymienione zgodnie z porządkiem alfabetu łacińskiego, poprzedzające grupy przysłów uporządkowanych według alfabetu cyrylickiego. Mimo wskazanych wątpliwości autorka recenzji uznaje opisywaną publikację za cenne źródło materiału językowego i świadectwo kultury Łemków.