Dystrybucja wiedzy o przeszłości języka niemieckiego w dydaktyce akademickiej oraz wśród społeczności lokalnej
Abstrakt
W programach nauczania z zakresu studiów niemcoznawczych przedmioty dotyczące historii języka, jego rozwoju i diachronii są często traktowane marginalnie. Do marginalizacji tej przyczyniają się głównie złożoność i specyficzny charakter tych zajęć, odbiegający wyraźnie od dominującego obecnie modelu studiów, opartego na komunikatywności i pragmatyzmie, co prowadzi do stopniowego zawężania tego typu zajęć. Nie podważając słuszności praktycznego podejścia do kształcenia, nie wolno jednak zapominać, że przedmioty ukierunkowane diachronicznie stanowią fundament pojmowania istoty rozwoju i transformacji języka, odnosząc się przy tym do podstaw wiedzy filologicznej nie tylko o języku dawnym, ale również współczesnym. Autor opracowania stawia sobie za cel podkreślenie znaczenia historii języka oraz teorii przemian językowych dla dydaktyki na studiach germanistycznych, a ogólnie – filologicznych. Jednocześnie autor dostrzega tendencję do nadmiernie teoretycznego podejścia w dydaktyce takich przedmiotów i opowiada się za bardziej konkretnym ich oparciem na autentycznych korpusach historyczno-lingwistycznych. Artykuł zawiera również przykłady wkładu własnego autora w łączenie badań historyczno-lingwistycznych z praktyką akademicką
oraz działaniami popularyzacyjnymi.
Słowa kluczowe
diachronia; germanistyka; pragmatyka; historia języka; przemiany językowe
Bibliografia
Źródła
Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego. Pobrano 29 października 2024 z: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/14703/PDF/outimg-0001.pdf
Biszczanik, M. (2021). Grünberg in Schlesien. Językowy obraz dziejów miasta w monografii Hugona Schmidta (1922) i jego źródłach. Studium filologiczne. Cz. 1: O języku kronik i dokumentów do roku 1740 (Studia nad językiem niemieckim na Dolnym Śląsku / Studien zur deutschen Sprache in Niederschlesien). Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Reiche, S. (1918; odpis oryginału z II połowy XVIII wieku): Sa[m]mlung Chronologischer Nachrichten größtentheils Grünberg betreffende. Grünberg in Schlesien. (Odpis zaginionej kroniki miasta Zielona Góra, pióra Samuela Reichego, wykonany przez Hugona Schmidta w 1918 r.).
Talleyrand-Périgord, D., de (2023). Wspomnienia z podróży 1852–1853. M. Biszczanik (tłum. i red. opr. polskojęzycznego). Point Group Sp. z o.o.
Literatura
Biszczanik, M. (2015). Formenparallelität als Faktor des Sprachwandels am Beispiel von verbalen Morphosyntaktika im Ersten Stadtbuch aus Schweidnitz. W: W. Czachur, M. Czyżewska, K. Zielińska (red.), Sprache in der Zeit – Zeit in der Sprache (s. 179–199). Uniwersytet Warszawski.
Cherubim, D. (1987). Mehrsprachigkeit in der Stadt der Frühen Neuzeit. Am Beispiel Braunschweigs und Hermen Botes. W: D. Schöttker, W. Wunderlich (red.), Hermen Bote. Braunschweiger Autor zwischen Mittelalter und Neuzeit (s. 97–118). Harrassowitz.
Große, R. (1991). Überlieferte Texte und erschlossene Sprachnormen – Grundfragen der prachgeschichtsforschung. W: H. Hörz (red.), Soziolinguistische Aspekte der Sprachgeschichte (s. 8–20). Akademie.
Hartig, M., Kurz, U. (1973). Sprache als soziale Kontrolle. Neue Ansätze zur Soziolinguistik. Suhrkamp Verlag.
Herborn, W. (2002). Entwicklung der Professionalisierung der politischen Führungsschicht der Stadt Köln. W: G. Schulz (red.), Sozialer Aufstieg: Funktionseliten im Spätmittelalter und in der Frühen Neuzeit: Büdinger Forschungen zur Sozialgeschichte 2000 und 2001 (s. 29–49). Oldenbourg Wissenschaftsverlag.
Keller, R. (2014). Sprachwandel. Von der unsichtbaren Hand in der Sprache. 4. Auflage. UTB. A. Francke.
Kilian, J. (1994). Historische Lexikologie und Didaktik. Zeitschrift für germanistische Linguistik, 22, 31–49.
Kilian, J. (2002). Lehrgespräch und Sprachgeschichte. Untersuchungen zur historischen Dialogforschung. Niemeyer.
Kotin, M. L. (2007). Die Sprache in statu movendi. Sprachentwicklung zwischen Kontinuität und Wandel (t. 2: Kategorie – Prädikation – Diskurs). Universitätsverlag Winter.
Löffler, H. (1994, 2005). Germanistische Soziolinguistik. Schmidt.
Meier, J. (2003). Kanzleisprachenforschung im Kontext Historischer Stadtsprachenforschung und Historischer Soziopragmatik. W: J. Meier, A. Ziegler (red.), Aufgaben einer künftigen Kanzleisprachenforschung. Beiträge zur Kanzleisprachenforschung (t. 3, s. 9–21). Edition Praesens.
Oubouzar, E. (1974). Über die Ausbildung der zusammengesetzten Verbformen im deutschen Verbalsystem. W: G. Schieb, W. Fleischer, R. Grosse, G. Lerchner (red.), Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur (t. 95, s. 5–96). VEB Max Niemeyer Verlag.
Paul, H. (2007). Mittelhochdeutsche Grammatik (Sammlung kurzer Grammatiken germanischer Dialekte. Reihe A. Band 2). 23. Auflage. Neu bearbeitet von T. Klein, H.-J. Solms und K.-P. Wegera. Mit einer Syntax von I. Schöbler, neubearbeitet und erweitert von H.-P. Prell. Niemeyer.
Polenz, P. von (2000). Deutsche Sprachgeschichte vom Spätmittelalter bis zur Gegenwart. (t. 1: Einführung – Grundbegriffe – 14. bis 16. Jahrhundert). De Gruyter.
Reinhard, W. (2000). Geschichte der Staatsgewalt: eine vergleichende Verfassungsgeschichte Europas von den Anfängen bis zur Gegenwart. C. H. Beck Verlag.
Sinner, C. (2014). Varietätenlinguistik. Eine Einführung. Narr.
Warnke, I. (1995). Typologische Aufgaben der historischen Textlinguistik. Linguistika, 35(1), 95–121.
Wegera, K.-P. (1998). Deutsche Sprachgeschichte und Geschichte des Alltags. W: W. Besch, A. Betten, O. Reichmann, S. Sonderegger (red.), Sprachgeschichte. Ein Handbuch zur Geschichte der deutschen Sprache und ihrer Erforschung (s. 139–159). De Gruyter.
Wehler, H.-U. (1993). Bibliographie zur neueren deutschen Sozialgeschichte. C. H. Beck Verlag.
Zeman, S. (2010). Tempus und Mündlichkeit. Zur Interdependenz grammatischer Perspektivensetzung und „Historischer Mündlichkeit“ im mittelhochdeutschen Tempussystem. De Gruyter.
Ziegler, A. (2003). Historische Textlinguistik und Kanzleisprachenforschung. W: J. Meier, A. Ziegler, (red.), Aufgaben einer künftigen Kanzleisprachenforschung. Beiträge zur Kanzleisprachenforschung (t. 3, s. 23–36). Edition Praesens.
Ziegler, A. (2010). Jahrbuch für Germanistische Sprachgeschichte: Perspektiven der Germanistischen Sprachgeschichtsforschung. De Gruyter.
Uniwersytet Zielonogórski Polska
https://orcid.org/0000-0002-2344-2296
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
