Autorka artykułu interpretuje podtytuł powieści Friederike Helene Unger jako protest autorki przeciwko zawłaszczeniu kobiecej historii, w której postać kobieca staje się ucieleśnieniem ideału wyrzeczenia (Entsagung). Wyznania, „spisane przez nią samą” (tak podtytuł ów można przetłumaczyć), mają charakter programowy: ewokują bowiem wizję kobiecego przymierza, tzn. kształtowanego zgodnie z własną wolą życia, sytuującego się z dala od obowiązującego porządku płci, oraz języka, jaki potrafi wykreować miłość pozbawiona pożądania – za pośrednictwem sztuki. Esej wpisuje się w rozwijany wraz z Peterem Bürgerem począwszy od lat 70. minionego wieku projekt literaturoznawstwa krytycznego, włączającego do badań wypartą tradycję pisarstwa kobiet.

Przedmiotem artykułu są sądy i obserwacje odnoszące się do muzyki, z jaką w obcych krajach stykały się podróżujące kobiety, a którą postrzegały jako pewną osobliwość. Tak szerokie ujęcie problemu badawczego – opisy muzyki są bowiem zjawiskiem raczej rzadkim – ma swoje uzasadnienie: śpiew oraz gra na instrumentach stanowiły element wyższego wykształcenia dziewcząt, wskutek czego krytyka literacka zezwalała kobietom formułować sądy na ten temat. Opinia publiczna nie miała nic przeciwko temu, aby pisarki wydawały spontaniczne i emocjonalne opinie, i wręcz domagała się irracjonalności jako typowo kobiecej cechy. Przed badaczami kultury otwiera się zatem wielce obiecujące pole badawcze.
Na podstawie przeprowadzonych badań można zauważyć, że doświadczanie inności nie ogranicza się do doświadczenia egzotyczności, lecz pojawia się już w chwili kontaktu z muzyką obcego kraju lub innego wyznania. Friederike Brun, Ida Hahn-Hahn oraz Louise Mühlbach, których teksty składają się na korpus niniejszego przyczynku, formułowały opinie raczej uwłaczające i bardzo osobiste. Brak w ich ocenach ostrożnego i zdystansowanego podejścia do obcości jako tego, co nieznane i inne; obcość percypowana jest jako zjawisko negatywne, przywołujące negatywne konotacje. Uzupełnieniem lub alternatywą takich osądów jest twierdzenie, iż to, co obce, jest także zacofane.
Pisarki rezygnowały z odwoływania się do opracowań naukowych, przykładowo Louise Mühlbach przeniosła do świata fikcji wyniesioną z lektury wiedzę o egipskich instrumentach, zawodowych śpiewaczkach i tekstach piosenek, przedstawiając ją jako nabytą na drodze własnego doświadczenia. Niemieckie pisarki starały się zaprezentować czytelnikom właśnie takie spontaniczne i bezpośrednie opisy, jakich się po nich spodziewano. Było to posunięcie błędne, co mocno krytykowali już w XIX wieku niektórzy badacze; także dzisiaj uznamy je za ogromny nietakt; zarazem jednak był to również efekt powszechnych wówczas wyobrażeń na temat płci.

Powieść graficzna autorstwa Ari Folmana i Davida Polonsky’ego jest pierwszą adaptacją dziennika autoryzowaną przez Anne Frank Fonds. Za wyborem takiego gatunku literackiego kryła się intencja zainicjowania dyskusji o historii Anne Frank wśród młodych ludzi, odbierających dzieło literackie za pośrednictwem mediów innych niż tradycyjne. Dziennik Anne Frank jest jednym z ważniejszych dzieł literackich poświęconych II wojnie światowej oraz jej skutkom, posiadającym wysokie walory literackie oraz charakteryzującym się złożonością i wieloaspektowością. Celem artykułu jest omówienie strategii, które zastosowali autorzy powieści graficznej w procesie adaptacji dzieła literackiego, oraz wskazanie na podobieństwa i różnice między oryginałem a adaptacją. Obok skrótów, mających umożliwić zrozumienie głównego wątku, przerysowanych i częściowo komicznych postaci adaptacja dziennika charakteryzuje się odniesieniami intra- oraz intermedialnymi. Te ostatnie są nośnikiem wielowarstwowych treści historycznych oraz informacji związanych z postaciami. Skoncentrowanie się na empatycznym ukazywaniu uczuć oraz skorelowanie grafiki z problematyką utworu ułatwiają młodym odbiorcom zapoznanie się z tematyką dzieła. Powieść może zostać wykorzystana w procesie kształcenia na poziomie szkolnym, jak i akademickim, gdyż otwiera przed odbiorcami nowe możliwości interpretacji kanonicznego dziennika.

Niniejszy artykuł stanowi filologiczną analizę zjawisk liminalnych i transformacji w drugim rozdziale powieści Yoko Tawady Etüden im Schnee [Etiudy w śniegu]. Celem zaprezentowanego w tekście badania jest prześledzenie wielowymiarowego uwikłania Etüden im Schnee w intertekstualnej przestrzeni „pomiędzy”, w której konstytuują się nienormatywne możliwości istnienia pomiędzy dominacją świata wewnętrznego i zewnętrznego, jak również ludzkiego i zwierzęcego. W procesie eksploracji tej przestrzeni zostały zastosowane poststrukturalne i postkolonialne metody badawcze.

Dyskutowany w ostatnich latach w przestrzeni publicznej temat ucieczki ma swoje miejsce w literaturze. Powieść Michaela Köhlmeiera Das Mädchen mit dem Fingerhut (2016), której bohaterką jest mała dziewczynka przybywająca do obcej sobie społeczności, podejmuje takie tematy jak: obcość, niemoc językowa, integracja dzieci i młodzieży w nowym środowisku. Narracyjne konstrukcje procesów migracyjnych, problemu ucieczki oraz doświadczenia obcości we współczesnej literaturze niemieckojęzycznej mają duży potencjał wychowawczy oraz dydaktyczny: opierając się na literaturze poświęconej tematowi ucieczki, możliwe jest bowiem nie tylko rozwijanie umiejętności analizy tekstu literackiego, ale także kompetencji interkulturowej oraz uwrażliwienie uczniów na kompleksowe problemy teraźniejszości. Odnosząc się do aspektów społecznych związanych z problemem ucieczki, autorka artykułu analizuje powieść M. Köhlmeiera z perspektywy literaturoznawczej oraz dydaktyki literatury. Przydatność i zasadność wykorzystania omawianej powieści na lekcji literatury analizowane są przez pryzmat modeli teoretycznych Spinnera (kompetencja interkulturowa) oraz Byrama (kompetencja literacka).

Opierając się na występującym w Fauście J.W. Goethego leksemie Fräulein oraz wielu innych wyrażeniach pochodzących z XVI-wiecznego języka wczesno-nowo-wysoko-niemieckiego, takich jak: Elend oraz Gelobtes Land, autor artykułu wykazuje, iż tradycyjna teoria historycznego dryfu semantycznego, kontrastująca ze sobą dawne, nieużywane już dzisiaj znaczenie słowa z jego nowym, aktualnym znaczeniem, okazuje się zbyt prosta. Przyjmując przeciwne stanowisko dotyczące leksykalnych przemian zachodzących w języku, autor artykułu stawia tezę o diachronicznej polisemii, zgodnie z którą w miarę upływu czasu semantyczne cechy leksemów zostają często uporządkowane na nowo, w efekcie czego wiele znaczeń zanika, a w ich miejsce pojawiają się nowe. Częstotliwość użycia może się zmienić, znaczenia główne stają się pobocznymi i na odwrót. Poszczególne cechy mogą przy tym ulec zatarciu lub całkowicie zaniknąć, mogą także pojawić się nowe. Czytając teksty, w których występują słowa odsyłające do rzadko występujących znaczeń, pomocne mogą być zatem: wrażliwość semantyczna oraz świadomość językowa – w jej trzech wariantach: polisemicznym, morfologicznym oraz kolokacyjnym. Rozwijanie świadomości językowej winno odbywać się na lekcjach z zakresu języka w ramach edukacji szkolnej.

Celem artykułu jest przedstawienie problematyki dotyczącej struktury/treści, tzw. chunks (fragmentów tekstu) oraz gramatyki w tekstach kandydatów na studia, dla których język niemiecki jest językiem obcym. Analizie i ocenie według ustalonego katalogu kryteriów poddane zostaną teksty napisane przez kandydatów przystępujących do egzaminu na studia (tzw. DSH), którzy uczęszczali na kurs przygotowawczy,
oraz tych, którzy przystąpili do egzaminu bez takiego przygotowania. Wyniki analizy pozwolą sformułować zalecenia pomocne do ustalenia podstawowych ram treściowych dla tego egzaminu.

Celem artykułu jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, na ile digitalizacja procesu nauczania-uczenia się pozwala na przeniesienie i realizację koncepcji dydaktycznych w nauczaniu hybrydowym. Postrzegając przekazywanie wiedzy jako stałą antropologiczną na przykładzie pisania blogów i wykorzystania leksykonów internetowych na lekcji języka niemieckiego, autor dowodzi, że wspólny tekst daje możliwość stworzenia zrębów wspólnoty socjalnej w przestrzeni wirtualnej. Jako przykład realizacji projektu rozwijania kompetencji pisania zespołowego wykorzystana została w artykule Wikipedia, by w dalszej kolejności na przykładzie platform internetowych omówić najważniejsze kwestie związane z nauczaniem hybrydowym jako nowym doświadczeniem socjalnym. W dalszej kolejności, odwołując się do założeń dydaktyki krytyczno-konstruktywnej Wolfganga Klafki, autor wykazuje, że dydaktyka hybrydowa – dzięki technice transferu – z powodzeniem wychodzi naprzeciw nowym wyzwaniom.

Bartoszewicz, Iwona; Szczęk, Joanna; Tworek, Artur (Hg.): Linguistische Treffen in Wrocław, Vol. 17 (I). Wrocław: Oficyna Wydawnictwo ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Neisse Verlag 2020, 424 S.