Dzieło antropocenu sytuuje się na styku sztuki i nauki, ponieważ sam antropocen jest konstrukcją naukową. Jako że antropocen opiera się na efektach rozwoju technologicznego, które w żadnym wypadku nie są zamierzone, nie można go powstrzymać za pomocą imperatywów etycznych. Jest on raczej wynikiem epistemologii, która nie uznaje aktantów za przedmioty. Dlatego Bruno Latour domaga się estetyki propagującej efekty sprzężenia zwrotnego. Taka epistemologicznie skoncentrowana sztuka powinna ograniczyć się do multiplikowania tego, co możliwe, i zrezygnować ze swojej autonomii. Doktrynie tej zaprzecza sam Latour, jako że zespół aktantów, wespół z ciałem niebieskim Gaja zamieszkiwanym przez życie w Strefach Krytycznych, jest zjawiskiem nieznanym i słabo zbadanym naukowo. Granica niewiedzy przebiega zatem przez sztukę ekologiczną, która znajduje się w samym środku ruchu transformacyjnego.

Filmowa konfrontacja „na granicy” w czasach zimnej wojny była zarówno rzeczywista, jak i symboliczna. Nierzadko posługiwano się w niej także jedną z bardziej wyrazistych metafor konfrontacji politycznej – żelazną kurtyną. Produkcje filmowe obrazujące to zjawisko dotyczą nie tylko przejawów inkluzji i ekskluzji, procesów przebiegających niejako równolegle do granic systemowych, ale także samego problemu anulowania żelaznej kurtyny, a więc ukazywania jej swoistej przepuszczalności. Szczególnie wyraźnie widać to w specyficznym „trójkącie politycznym” – w relacjach między dwoma państwami niemiec­kimi a PRL-em. W RFN Polska była postrzegana jako klucz do bloku wschodniego, w NRD – jako potencjalne zagrożenie, ponieważ zarówno w Niemczech Zachodnich, jak i Wschodnich uważano ją za mniej lojalną wobec systemu, a wręcz za liberalną. Autorka artykułu obrazuje tę problematykę na przykładzie wybranych produkcji filmowych i telewizyjnych, poruszając w szczególności kwestię przepuszczalności i (nie)przekraczalności żelaznej kurtyny, zamkniętej granicy czy muru, wzniesionego w samym środku Berlina w 1961 roku oraz roli, jaką w tym kontekście odgrywać miała bądź odegrała Polska.

W swojej debiutanckiej powieści Außer sich (2017) Sasha Marianna Salzmann wybiera się w podróż przez historię ostatnich stu lat i ukazuje ją na przykładzie czterech generacji, podejmując tematy: ucieczki, migracji, płci, poszukiwania tożsamości oraz traum pokoleniowych. Główna bohaterka, ok. 25-letnia Alissa, zwana Ali, wyrusza do Stambułu w poszukiwaniu Antona, swojego brata bliźniaka. Granice płci podważają transpłciowi bohaterowie, granice geograficzne zostają przekroczone dzięki zmianom miejsc i czasu. Granice kulturowe i językowe towarzyszą operującej w przestrzeni i czasie pracy pamięci. Autorka artykułu skupia się na trzech istotnych dla powieści znaczeniach granic: granicach geograficznych/terytorialnych, granicach czasowych oraz granicach płciowych i indywidualnych.

Autor artykułu analizuje nowelę Unheilbar Paula Heyse pod kątem granicznych doświadczeń głównej bohaterki Marie. Przebywająca w sanatorium protagonistka jest przekonana, że umiera – błędnie zdiagnozowano u niej gruźlicę płuc. Celem artykułu jest z jednej strony analiza przestrzeni, w której porusza się bohaterka, oscylująca między sztuką życia a sztuką umierania. Z drugiej strony samo sanatorium jawi się jako przestrzeń graniczna, zawieszona między życiem a śmiercią, w rozumieniu heterotopii Foucaulta.
Przedmiotem refleksji jest przede wszystkim związek rysujący się między przestrzenią a pierwszoosobową narratorką Marie. Protagonistka postrzega samotność jako nowy rodzaj wolności. W sanatorium – miejscu heterotopicznym – Marie poszukuje wyzwolenia od społecznych ograniczeń i przestarzałych koncepcji moralności.

Bertolt Brecht już w młodości chciał zostać ważnym pisarzem. W jego rozumieniu warunkiem koniecznym, by to osiągnąć, był sukces: reputacja, sława, pieniądze, które chciał zarobić swoją twórczością. Zaplanował swoją karierę niemal strategicznie. Zaletą była pewna elastyczność moralna, która prowadziła między innymi do tego, że zawsze szukał kontaktów z wpływowymi osobistościami, nie przejmując się zbytnio ich postawą polityczną. Na szczególną uwagę w tym kontekście zasługują jego kontakty z przedstawicielami nazistowskiej elity kulturalnej, o które Brecht zabiegał i które kultywował od późnych lat czterdziestych, co nie zostało jeszcze odpowiednio zbadane. Być może po to, by nie kwestionować wizerunku Brechta jako socjalistycznego świętego?

W niniejszym tekście przedstawiono i omówiono wybrane artykuły ze współczesnymi narracjami historycznymi na temat górnośląskich emigrantów do Teksasu w XIX wieku, tzw. śląskich Teksańczyków/Silesian Texans. Krytycznej analizie poddane zostały występujące w nich atrybucje kategorii narodowych w odniesieniu do tożsamości, języka, pochodzenia kulturowego i miejsca. Zastosowana metoda to imagologia porównawcza według „Aachener Programm/Programu z Akwizgranu”. Jest ona szczególnie przydatna do tego typu badań na obszarach transnarodowych, takich jak Górny Śląsk i jego zamorskie
formy w Teksasie w USA. Przytoczone źródła z ostatnich trzech dekad są zestawione z najnowszymi wynikami badań nad śląskimi Teksańczykami, jak również nad językiem (górno) śląskim. Artykuł można traktować jako przegląd aktualnych źródeł na temat fenomenu śląskich Teksańczyków, jak również ich krytyczną dyskusję. Studium wskazuje na błędy historyczne i anachronizmy w narracjach historycznych, w których region pochodzenia śląskich Teksańczyków nie jest postrzegany zgodnie z jego charakterem jako region pogranicza, zatem ani jako region wielokulturowy, ani transnarodowy.

Niniejszy artykuł poświęcony jest tematyce „języka i przemocy”, „języka i wojny” na przykładzie rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie. Badane są w nim związki między przemocą werbalną i fizyczną, a także rola leksyki ekspresyjnej, agresji słownej oraz kreatywności językowej i humoru w codziennych działaniach wojennych.