Inspiracją do powstania niniejszego artykułu była refleksja, iż mimo przekształceń, jakie dokonały się w przestrzeni Górnego Śląska przede wszystkim w nowym milenium, region ten wciąż jeszcze postrzegany jest przez pryzmat przemysłu, zaś w jego percepcji dominuje w sensie dosłownym i metaforycznym czarna barwa. Autorka artykułu stara się przełamać ten stereotypowy obraz, dokonując przeglądu wybranych leśnych krajobrazów regionu utrwalonych na kartach literatury niemieckiej inspirowanej regionalnym kolorytem.

Autorka artykułu analizuje książkę historyczną dla dzieci i młodzieży Ich war dabei. Geschichten gegen das Vergessen (2004) Gudrun Pausewang i koncentruje się na problemie przedstawiania historii, rozpoznawania winy i przyznawania się do niej w kontekście współczesnej literatury dla dzieci i młodzieży. Bada, w jaki sposób i w jakim celu wprowadzana jest do literatury dla dzieci i młodzieży tematyka narodowego socjalizmu i holocaustu. Wykazuje, że również literatura dla dzieci i młodzieży umożliwia rozliczenie z narodowym socjalizmem i przyczynia się do politycznego kształcenia dzieci i młodzieży. Analizowane opowiadania problematyzują tradycyjne wzorce wypierania winy i pokazują, jak dzieci i młodzież podchodzą do propagowania ideologii nazistowskiej. Pausewang wskazuje swoimi opowiadaniami na indywidualne i zbiorowe znaczenie rozliczania się z przeszłością w książkach dla dzieci.

Górna Austria (1972) Franza Xavera Kroetza jest sztuką spod znaku gatunku nowej sztuki ludowej, którego autorzy stawiali sobie za cel zainicjowanie procesów emancypacyjnych w społeczeństwie. Zasadniczo dramaturgia lat 70. ma spory ładunek subwersji wobec istniejącego porządku. Dotyczy to w równym stopniu systemów politycznych i społecznych, w tym rodzącego się w RFN-ie w tym okresie społeczeństwa konsumpcyjnego. Współczesna dramaturgia niemieckojęzyczna, której reprezentantem w niniejszym artykule jest dramat Vereinte Nationen (Zjednoczone Narody (2017)) austriackiego pisarza Clemensa J. Setza, w niemniejszym stopniu eksploruje podobne tematy, choć środki do osiągnięcia celu zdają się zasadniczo różne. Obie sztuki łączy temat utowarowienia dziecka w celu krytycznego wyostrzenia struktur rządzących społeczeństwem opartym na przesłankach filozofii konsumpcji. Opierając się na teoriach konsumpcji stworzonych przez Jeana Baudrillarda, Zygmunta Baumana i Norberta Bolza autor próbuje w niniejszym artykule prześledzić podobieństwa i zmiany w podejściu do sposobów myślenia i środków postępowania społeczności opartej na zasadach konsumpcji.

Dla Heinza Piontka (1925–2003), niemieckiego pisarza pochodzącego ze Śląska, okres największego zainteresowania trwał od lat 50. do 80. XX stulecia. Po początkowych sukcesach, odnoszonych zwłaszcza w poezji, stawiano go pośród najciekawszych zjawisk w literaturze Republiki Federalnej Niemiec. Jednak pod koniec życia znalazł się na marginesie życia literackiego i stopniowo popadł w zapomnienie. Mimo że jego teksty były tłumaczone na wiele języków obcych, on sam nigdy nie został szerzej przyswojony w Polsce. Przez wiele dziesięcioleci jedyną książką Piontka wydaną w polskim przekładzie był tom opowiadań Gorące kasztany (1966). Artykuł przedstawia polską recepcję tego pisarza od jej początków w latach 60. XX wieku do chwili obecnej. Rozpoczęta obiecująco prezentacja tego twórcy w Polsce mieści rozproszone przeważnie w prasie oraz paru antologiach przekłady jego liryki i nielicznych utworów prozą, obejmując ponadto dotyczące go szkice, recenzje, artykuły, obecność w skryptach uniwersyteckich, podręcznikach historii literatury niemieckiej i słownikach pisarzy, a w ostatnich dekadach również poświęcone mu prace naukowe (w tym monografie książkowe) polskich germanistów.

Michael Opitz: Wolfgang Hilbig. Eine Biographie. Frankfurt am Main: S. Fischer Verlag, 2017: 663 S.

Isabel Hernández, Dorota Sośnicka (Hg.): Fabulierwelten. Zum (Auto)Biographischen in der Literatur der deutschen Schweiz.
Festschrift für Beatrice Sandberg zum 75. Geburtstag. Würzburg: Königshausen & Neumann, 2017: 255 S.

Lothar Pikulik: Natur und die westliche Zivilisation. Literarische Kritik und Kompensation einer Entfremdung. Hildesheim, Zürich, New York: Georg Olms Verlag, 2016: 242 s.

Heinrich Böll: Wybór pism. Red. Bruno Arich-Gerz i Paweł Piszczatowski. Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi, 2017: 225 s.

Rolf Peter Sieferle: Das Migrationsproblem. Über die Unvereinbarkeit von Sozialstaat und Masseneinwanderung.
Hg. von Frank Böckelmann (Die Werkreihe von Tumult, Nr. 1) Dresden: Manuscriptum, 2017: 135 S.

Erasmus Mundus Joint Master Degree Europäischer Master für Lexikographie/European Master in Lexicography (EMLex)

Konferenz „Tabubrüche in der Deutschschweizer Literatur” (Szczecin, 17.–19.05.2018)