Strona tytułowa i spis treści.

Triumwir Marek Licyniusz Krassus nie należy z pewnością do najważniejszych bohaterów Farsalii Lukana. To jednak on jest pierwszą w utworze postacią wymienioną z nazwiska, a kilkanaście wzmianek na temat jego i jego syna Publiusza (szczególnie wiele jest ich w ks. VIII poematu) tworzy dość spójny obraz, którego najważniejszym punktem jest wyprawa partyjska Krassusa i jego śmierć w bitwie pod Carrhae w 53 roku p.n.e. Z tego powodu Krassus staje się symbolem wojny zewnętrznej przeciwstawionej w poemacie — stanowczo przez Lukana krytykowanej — wojnie domowej. Jednocześnie jednak poeta odwołuje się do politycznej koncepcji zemsty za śmierć Krassusa wypracowanej u schyłku Republiki i często wykorzystywanej także w poezji augustowskiej. Odniesienia do poległego triumwira rzucają światło na inne postacie Farsalii, takie jak Pompejusz,
Lentulus czy Kornelia. Dzięki temu Krassus, choć nie jest postacią autonomiczną, odgrywa pewną rolę w strukturze eposu Lukana.

Marek Licyniusz Krassus w trakcie wyprawy przeciwko imperium Partów poniósł klęskę pod Carrhae, w wyniku której poległ. Wrogowie przejęli wtedy znaki legionowe pokonanej armii. Dążenie do ich odzyskania określiło cele rzymskiej polityki na Wschodzie w następnych latach. Stało się również priorytetem rzymskiej propagandy w czasach Augusta.

Syn hetmana koronnego Mikołaja Potockiego, po ojcu starosta kamieniecki, przed 1648 rokiem odznaczył się w batalii pod Kumejkami (1637) oraz Ochmatowem (1644), dowodząc rotą kozacką swego ojca. Od 1643 roku jako starosta kamieniecki odpowiadał za bezpieczeństwo Kamieńca Podolskiego, co miało szczególne znaczenie w czasie powstania Bohdana Chmielnickiego. W związku z przebywaniem w murach twierdzy nawet po otrzymaniu urzędu wojewody bracławskiego (1651) Piotr Potocki rzadko pojawiał się na sejmach walnych. Kilkakrotnie odpierał ataki wojsk kozacko-tatarskich próbujących zdobyć Kamieniec; uczestniczył w wyprawie białocerkiewskiej (1651) oraz żwanieckiej (1653) na czele pułku jazdy. W trakcie powstań kozackich odpowiadał za organizację wywiadu płytkiego, przekazując istotne informacje o siłach kozacko-tatarskich m.in. od hospodara mołdawskiego Bazylego Lupula. Brał udział w wyprawie wojsk koronnych (wiosna 1654) na Ukrainie w związku z poddaniem się B. Chmielnickiego Moskwie. W 1655 roku okazał się oddanym stronnikiem Jana Kazimierza, utrzymując w wierności wobec monarchy Kamieniec i podległe mu siły. Za zasługi wojenne, jako obrońca Podola i twierdzy kamienieckiej, był zalecany przez szlachtę ruską na wielu sejmikach do nagrody.

W artykule ukazano przebieg sejmików relacyjnych w województwie mazowieckim, które zostały zwołane po zakończonym sejmie konwokacyjnym 1733 roku. Przedstawiono również stosunek sejmikującej szlachty poszczególnych ziem do uchwalonego na tym sejmie aktu konfederacji generalnej wykluczającego cudzoziemca od tronu polskiego.

Artykuł dotyczy procesu w sprawie przeciwko Maciejowi Mielżyńskiemu toczącego się 20—21 lutego 1914 roku przed sądem przysięgłych w Międzyrzeczu. Sędziowie przysięgli uznali oskarżonego o popełnienie podwójnego zabójstwa za niewinnego zarzucanego mu czynu. Przedstawienie tego zagadnienia było możliwe dzięki analizie treści publikowanych na łamach trzech poznańskich dzienników: „Dziennika Poznańskiego”, „Kuriera Poznańskiego” oraz „Postępu”. Proces hrabiego Mielżyńskiego odbywał się bez udziału publiczności i przedstawicieli prasy, jednak bogactwo materiału zawartego w polskich i niemieckich gazetach pozwoliło w części poznać jego przebieg. Niestety z powodu utajnienia rozpraw trudno zrozumieć kontrowersyjny wyrok, który oczyścił oskarżonego z zarzutów. W artykule przybliżono zarówno sam proces, jak i tło, które doprowadziło do tragedii rodzinnej w sferach wielkopolskiej arystokracji.

Sobór Watykański II (1962—1965) był jednym z najważniejszych wydarzeń nie tylko w historii Kościoła katolickiego, lecz także całego XX wieku. Papież Franciszek nazwał go „pięknym dziełem Ducha Świętego”, a wielu naukowców podkreśla, że istnieje nieustanna potrzeba jego badania. Kierując się tymi wnioskami i postulatami, w artykule skoncentrowano się na obrazie Soboru Watykańskiego II wyłaniającym się z kart nietypowego i rzadko analizowanego źródła historiograficznego, jakim są szkolne podręczniki do historii. Na potrzeby analizy wybranych zostało osiem opracowań, z których uczniowie polskich szkół mieli okazję korzystać w ostatnich latach. Wynika z niej, że z większości badanych podręczników szkolnych uczniowie mogą poznać najważniejsze fakty związane z Soborem Watykańskim II. Ponadto w podręcznikach doceniona została rola papieży — Jana XXIII i Pawła VI.

Celem artykułu jest przybliżenie postaci Eugeniusza Adamczyka, niedocenionego bohatera podziemia niepodległościowego z czasów II wojny światowej. Pełniąc w Armii Krajowej ważną funkcję dowódcy wywiadu i kontrwywiadu Obwodu Jędrzejów, a następnie szefa wywiadu Okręgu Radomsko-Kieleckiego, przeniknął jednocześnie do struktur Gestapo. Pracując dla kryminalnej policji Kripo, wykorzystywał swoją pozycję i wiedzę m.in. do ratowania Polaków przed aresztowaniami przez Niemców, ułatwiał odbijanie więźniów, pomógł zorganizować udany zamach na życie Helmuta Kappa, zastępcy dowódcy Gestapo w Jędrzejowie.

Zbigniew Nienacki (1929—1994) był bardzo popularnym pisarzem w okresie Polski Ludowej. Największy rozgłos przyniósł mu cykl powieści o Panu Samochodziku. W artykule omówiono, na podstawie analizy treści książek Z. Nienackiego oraz kwerendy prasowej i internetowej, wartość tych publikacji w edukacji historyczno-krajoznawczej i kulturalnej, przybliżono także kwestie recepcji czytelniczej, adaptacji filmowych oraz ich odbioru, poruszono zagadnienia dostępności i popularności powieści na nośnikach cyfrowych. Efektem analizy materiału badawczego jest potwierdzenie słuszności wstępnych tez o dużej wartości edukacyjnej oraz stałej poczytności powieści o Panu Samochodziku, a także niegasnącej popularności serialu Samochodzik i templariusze.

Przedmiotem recenzji jest opracowanie Anny Tatarkiewicz poświęcone kobiecie stającej się matką w świecie rzymskim. W książce przybliżone zostały takie aspekty życia i funkcjonowania kobiet w starożytnym Rzymie, jak: narodziny dziewczynki, jej ślub, ciąża, biologiczne narodziny dziecka oraz dies lustricus, czyli usankcjonowane prawnie społeczne narodziny dziecka, a także symboliczne narodziny matki.

Książka Śląsk zbuntowany Dariusza Zalegi to pozycja, która stanowi próbę nowego sposobu pisania o ruchu robotniczym: popularnego w formie i pozbawionego antykomunistycznego nastawienia. Autor zabiera czytelnika w podróż wraz z wywodzącymi się z Górnego Śląska robotnikami — ochotnikami Brygad Międzynarodowych, biorącymi udział po stronie Frontu Ludowego w wojnie domowej lat 1936—1939 w Hiszpanii. Oprócz opisu samego udziału w walkach w książce sporo miejsca poświęcono okolicznościom, które doprowadziły bohaterów rozważań do Hiszpanii, przedstawiono także pokrótce losy tych, którym udało się przeżyć zmagania przeciwko wojskom gen. Francisca Franco.

Książka Ukryty geniusz. Pigułki na rozum, hakerzy mózgu i sekrety inteligencji Davida Adama to pozycja wpisująca się w trend wydawniczy do publikowania książek przez znanych i cenionych historyków i popularyzatorów nauki, jak np. Niall Ferguson, Youval Noah Harari czy Bill Bryson. Autor, z wykształcenia chemik, zabiera czytelnika w podróż po historii badań ludzkiej inteligencji. W książce sporo miejsca poświęcono także serii eksperymentów, którym — na potrzeby publikacji — autor sam się poddał. Wnioski, jakie wyciągnął zarówno z przeszłości, jak i teraźniejszości, skłoniły go do stwierdzenia, że przyszłość należy do rewolucji neuronaukowej.

Recenzowana książka dotyczy 50 -letniej działalności Sekcji Folklorystycznej (później przekształconej w Sekcję Ludoznawczą) i Sekcji Historii Regionu Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego. Pozycja jest skierowana głównie do osób zainteresowanych Zaolziem, ale niektóre teksty mogą zostać wykorzystane jako materiał uzupełniający przez badaczy podejmujących szersze zagadnienia, jak np. funkcjonowanie stowarzyszeń mniejszości narodowych w krajach komunistycznych czy „oddolne” wizje historii regionalnej.

Metryczka wydawnicza numeru.