-

Celem niniejszego artykułu jest zbadanie fenomenów bezgraniczności, tożsamości i konfliktów integracyjnych w powieści Khuê Pham Wo auch immer ihr seid (2021). Analiza uwzględnia doświadczenia obcości, wyobcowania, wykluczenia i marginalizacji. W przyczynku uwzględniono również koncepcje hybrydowości i teorii kłącza/ rizomatyczności. W przeciwieństwie do przedstawicieli pokolenia „przybyszów”, Khuê Pham należy do pokolenia „dzieci przybyszów”, którzy urodzili się w Niemczech, od najmłodszych lat mieli kontakt z tamtejszą kulturą i dorastali w erze hiperkulturowości, czyli epoce pozornie nieograniczonych możliwości. Wymienione aspekty wpływają na proces kształtowania się tożsamości i powodują, że przebiega on inaczej niż u przedstawicieli pokolenia „przybyszów”.

W odniesieniu do tematu bezgraniczności, autorka artykułu próbuje pokazać, że ofiara znajduje się w centrum powieści Michela Houellebecqa Serotonina – zarówno na poziomie indywidualnym, jak i zbiorowym. Jak zawsze ex negativo: kiedy bohater nie poświęca swojego syna na krzyżu, Houellebecq pokazuje, że anamneza śmiertelności może odkupić człowieka indywidualnie, a także doprowadzić do bardziej społecznej, sprawiedliwej i zrównoważonej gospodarki na poziomie politycznym.

W artykule analizowane są przyczyny i konsekwencje migracji na przykładzie powieści Engelszungen Dimitré Dineva, a w szczególności znaczenie przekraczania granic dla rozwoju bohaterów. Okazuje się, że samo przekroczenie granicy jest mniej istotne w życiu migrantów niż związane z tym nauczenie się obcego języka i innego systemu społecznego oraz politycznego. Jednocześnie jednak osobiste predyspozycje zauważalne przed migracją są istotne z punktu widzenia późniejszego życia, co oznacza, że proces migracji jako taki może być postrzegany jedynie jako etap w rozwoju bohaterów.

Żydowska „praska niemiecka” pisarka Lenka Reinerová (1916–2008) została opisana w 2005 roku jako „ostatnia żyjąca spadkobierczyni Kafki”. Pomimo tej chwalebnej spuścizny wartość (literacka) jej prozy jest czasami kwestionowana. Jednak obecne statystyki UNHCR dotyczące uchodźców, które wyraźnie porównują sytuację uchodźców na świecie do tej po II wojnie światowej, zmuszają do ponownego przeczytania wielu dzieł Reinerovej, w tym dwóch analizowanych w tym artykule ksiażek: Grenze geschlossen (1958) i Alle Farben der Sonne und der Nacht (2003). Autorzy najnowszych opinii z kręgu Critical Refugee Studies (CRS) i Border Studies starają się wydobyć na światło dzienne doświadczenia graniczne marginalizowanych i zagrożonych grup. W dwóch omawianych tu utworach pierwszoosobowa narratorka, która występuje jako przekonana komunistka, napotyka zamknięte granice. Są to granice państwowe, mury więzienne i granice ideologiczne, które następnie zostają zlikwidowane. Poznanie i analiza twórczości Reinerovej może wzbogacić obecną dyskusję na temat poetyki granic. Zamiast ulegać uporczywej nieufności wobec granic Reinerová pokazuje, że bezgraniczność należy ograniczyć. Swoim pozornie nostalgicznym spojrzeniem na przeszłość przypomina czytelnikom i czytelniczkom, że ludzie należą do tradycji myślenia i działania, nawet jeśli są oni uciskani, kwestionowani i wyczerpani, oraz że niektóre rzeczy należy uratować i odnowić.

Artykuł poświęcony jest wpływowi pandemii koronawirusa na język i roli języka w kształtowaniu nowej rzeczywistości związanej z pandemią na przykładzie życia codziennego w Wiedniu w czasie pandemii i dialektu wiedeńskiego. Szczególną uwagę zwrócono na użycie leksyki dialektalnej w sloganach reklamowych, które nawoływały do przestrzegania zasad pandemicznych, do szczepień lub przyjęcia dawek przypominających.
Przedstawiono neologizmy pandemiczne, figury stylistyczne, frazeologizmy i leksykę ekspresywną oraz omówiono funkcje leksyki dialektalnej i rolę humoru.

Badanie analizuje zarówno międzyjęzykowe jak i wewnątrzjęzykowe wpływy na rozumienie tekstu pisanego w języku niemieckim jako trzecim w czterech kombinacjach językowych. Jak pokazują wyniki, zaobserwowano różne błędy w rozumieniu tekstu, które można przypisać wpływom języka pierwszego, języka drugiego, języka trzeciego, dwóch języków równocześnie, jak również wnioskowaniu z kontekstu. To potwierdza, że języki w wielojęzycznym leksykonie mentalnym są ze sobą powiązane i interakcje między nimi wpływają na rozumienie tekstów pisanych.

Artykuł stanowi recenzję pracy doktorskiej Alexandra Happa, która w formie monografii opublikowana została w serii Sprache und Wissen. Artykuł przedstawia główne cele, pytania i metody badawcze oraz umieszcza pracę w szerszym kontekście podobnych badań dyskursu. Recenzja szczegółowo przedstawia treści każdego z rozdziałów i podsumowuje kluczowe wnioski analizy. Autor recenzji docenia szczegółowość przeprowadzonego przez Happa badania i zebranego materiału językowego (ponad 2700 tekstów z okresu od 1990 do 2015 roku). Na uwagę zasługuje również jasność wywodu oraz nowatorskie podejście badawcze. Artykuł charakteryzuje rozprawę jako wzorcową analizę dyskursu publicznego i podkreśla jej znaczący wkład w tę dziedzinę badań.