Kształcenie online w perspektywie pragmalingwistycznej (przykład dydaktyki uniwersyteckiej w modelu synchronicznym)
Abstrakt
Autorka, przywołując skomplikowane, wieloskładnikowe zależności rządzące sytuacją komunikacyjną, aktualizuje wiedzę na ten temat w odniesieniu do nowego, błyskawicznie upowszechnionego kontekstu kształcenia zdalnego. Złożoność narzędzi, udostępnionych przez pragmatykę językową, umożliwia opis nowego zdarzenia dydaktycznego, uruchamiającego konieczność przedstawienia dwóch kluczowych odniesień: realnej sytuacji, w którą zanurzony jest każdy uczestnik spotkania, oraz wspólnego dla wszystkich uczestników kontekstu wirtualnego. Autorka dowodzi, że oba wymiary wzajemnie się warunkują, wskazuje jednocześnie, że opisywane mechanizmy oddziaływania podczas zdarzenia komunikacyjnego twarzą w twarz (np. zabieranie głosu, podtrzymywanie kontaktu wzrokowego, sygnalizowanie emocji) wymagają weryfikacji, aktualizacji w warunkach zdalności.
Słowa kluczowe
pragmalingwistyka; sytuacja komunikacyjna; skuteczność komunikacyjna; nauczanie zdalne (online)
Bibliografia
Bachtin M., 1986: Problem gatunków mowy. Ulicka D., tłum. W: Idem: Estetyka twórczości słownej. Czaplejewicz E., wstęp. Państwowy Instytut Wydawniczy. Warszawa, s. 348–402.
Barabasz G., 2016: Nauczanie i uczenie się w sieci. Kompetencje nauczyciela w kształceniu internetowym. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Poznań.
Beaugrande R. de, Dressler W.U., 1990: Wstęp do lingwistyki tekstu. Szwedek A., tłum. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
Blackmore D., 1992: Understanding Utterances. Blackwell. Oxford.
Boniecka B., 1999: Lingwistyka tekstu. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Lublin.
Bourdieu P., Passeron J.-C., 1990: Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania. Neyman E., tłum. Kłoskowska A., wstęp. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
Carnap R., 2007: Wprowadzenie do semantyki. Poręba M., tłum. W: Carnap R.: Pisma semantyczne. Fundacja Aletheia. Warszawa, s. 5–198.
Dębski M., 2021: Jak ułożyć swoje relacje z technologiami – 10 wskazówek nt. Higieny cyfrowej [online: https://sektor3-0.pl/blog/jak-ulozyc-swoje-relacje-z-technologiami-10-wskazowek-nt-higienycyfrowej/; data dostępu: 30.03.2021].
Dudzikowa M., Knasiecka-Falbierska K., red., 2013: Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej. Oficyna Wydawnicza Impuls. Kraków.
Gajda S., 2001: Nowe społeczności dyskursywne a edukacja komunikacyjna. W: Bralczyk J., Mosiołek-Kłosińska K., red.: Zmiany w publicznych zwyczajach językowych. Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN. Warszawa, s. 7–13.
Genette G., 1992: Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia. Milecki A., tłum. W: Markiewicz H., red.: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia. T. 4, cz. 2: Literatura jako produkcja i ideologia. Poststrukturalizm. Badania intertekstualne. Problemy syntezy historycznoliterackiej. Wydawnictwo Literackie. Kraków, s. 317–366.
Goban-Klas T., 2002: Edukacja wobec pokolenia SMS-u. W: Strykowski W., Skrzydlewski W., red.: Media i edukacja w dobie integracji. Wydawnictwo eMPi2. Poznań, s. 43–48.
Goffman E., 2020: Człowiek w teatrze życia codziennego. Datner H., Śpiewak P., tłum. Szacki J., wstęp. Wydawnictwo Aletheia. Warszawa.
Goffman E., 2011: Relacje w przestrzeni publicznej. Mikrostudia porządku publicznego. Siara O., tłum. Wroniecka G., red. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
Gorzko M., 2000: Kategoria poczucia bezpieczeństwa w świetle wybranych teorii socjologicznych. „Forum Socjologiczne” X, s. 41–52.
Guzik B., 2003: Powinnościowy charakter języka w dyskursie edukacyjnym. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej. Kraków.
Hall E.T., 2001: Poza kulturą. Goździak E., tłum. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
Howe N., Strauss W., 2000: Millennials Rising: The Next Great Generation. Knopf Doubleday Publishing Group. New York.
Hyla M., 2016: Przewodnik po e-learningu. Wolters Kluwer Polska. Warszawa.
Levinson S.C., 2010: Pragmatyka. Ciecierski T., Stachowicz K., tłum. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
Machalska M., 2019: Digital learning. Od e-learningu do dzielenia się wiedzą. Wolters Kluwer Polska. Warszawa.
Maliszewski R., 2019: Rola dialogu w procesie wychowawczym – ujęcie filozoficzne i pedagogiczne. „Pedagogika Społeczna” nr 1, s. 97–116.
Marody M., red., 1991: Co nam, zostało z tych lat… Społeczeństwo polskie u progu zmiany systemowej. Aneks. Londyn.
McCrindle M., Wolfinger E., 2010: The ABC of XYZ: Understanding the Global Generations. McCrindle Research. Sydney.
McQueen M., 2016, Pokolenie Y. Współistnienie czy współdziałanie. Nowe zasady komunikacji międzypokoleniowej. Grzegrzółka L., tłum. Studio Emka. Warszawa.
Mead M., 1978: Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego. Hołówka J., tłum. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
Mokwa-Tarnowska I., 2015: E-learning i blended learning w nauczaniu akademickim. Zagadnienia metodyczne. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej. Gdańsk.
Nęcki Z., 2000: Komunikacja międzyludzka. Antykwa. Kraków.
Nocoń J., 2013: Styl dydaktyczny – styl dyskursu dydaktycznego. W: Malinowska E., Nocoń J., Żydek-Bednarczuk U., red.: Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej. Universitas. Kraków, s. 111–134.
Patterson M.L., 2011: Więcej niż słowa. Potęga komunikacji niewerbalnej. Przylipiak M., tłum. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk.
Pisarkowa K., 1978: Zdanie mówione a rola kontekstu. W: Skubalanka T., red.: Studia nad składnią polszczyzny mówionej. Wydawnictwo Naukowe PWN. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 7–20.
Polański G., 2014: Cechy pokolenia sieci w perspektywie pokolenia Y. Raport z badań. W: Morbitzer J., Musiał E., red.: Człowiek – media – edukacja. Katedra Technologii i Mediów Edukacyjnych. Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN. Kraków, s. 296–304.
Potyrała K., 2017: iEdukacja. Synergia nowych mediów i dydaktyki. Ewolucja. Antynomie. Konteksty. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego. Kraków.
Rothenbuhler E.W., 2003: Komunikacja rytualna. Od rozmowy codziennej do ceremonii medialnej. Barański J., tłum. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków.
Rittel T., Rittel S.J., 2015: Dyskurs edukacyjny. Zagadnienia – znaczenia – terminy. Wybór i opracowanie. Collegium Columbinum. Kraków
Rypel A., 2017: Dyskurs edukacyjny w ujęciu procesualno-kognitywnym. „Kultura. Społeczeństwo. Edukacja” nr 2, s. 9–35.
Sawicka G., red., 2010: Sytuacja komunikacyjna i jej parametry. Bydgoszcz.
Siemieniecka D., Siemieniecki B., 2019: Teorie kształcenia w świecie cyfrowym. Oficyna Wydawnicza Impuls. Kraków.
Skudrzyk A., Warchala J., 2008: Dyskurs edukacyjny a kompetencja interakcyjna. W: Ostaszewska D., Cudak R., red.: Polska genologia lingwistyczna. PWN. Warszawa, s. 273–281.
Sperber D., Wilson D., 2011: Relewancja. Komunikacja i poznanie. Majewska M., Solska A., tłum. Jodłowiec M., Piskorska A., red. Tertium. Kraków.
Stańczyk P., 2012: Nuda w szkole – między alienacją a emancypacją. „Teraźniejszość. Człowiek. Edukacja” XVIII, nr 3, s. 3–56.
Szmidt K., 2013: Nuda jako problem pedagogiczny. „Teraźniejszość. Człowiek. Edukacja” XVI, nr 3, s. 55–69.
Tapscott D., 2010: Cyfrowa dorosłość. Jak pokolenie sieci zmienia nasz świat. Cypryański P., tłum. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. Warszawa.
Twenge J.M., 2019: iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne, mniej szczęśliwe – i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości i co to oznacza dla nas wszystkich. Dziedzic O., tłum. Wydawnictwo Smak Słowa. Sopot.
Wierzbicka A., 2019: Dydaktyczne i komunikacyjne aspekty e-edukacji akademickiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź.
Witosz B., 2003: Schematy, wzorce tekstowe, gatunki mowy… (O kategoryzacji, kategoriach wypowiedzi językowych i ich modelowaniu). „Przestrzenie Teorii” nr 2, s. 89–102.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-5139-3786
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
