Logopedia Silesiana 10(1) 2021

Logopedia Silesiana 10(1) 2021

W artykule omówiono przemiany, jakie się dokonały poprzez użytkowanie nowych mediów, zwłaszcza internetu, uwzględniając kontekst powstania i rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych, przedstawiono też różnice pomiędzy klasyczną komunikacją a kontaktami internetowymi. Scharakteryzowano najczęstsze rodzaje zagrożeń internetowych i omówiono niejednoznaczny wpływ kontaktów sieciowych na człowieka i jego życie społeczne, w tym przede wszystkim więzi z innymi. Podkreślono, że nowe media mają wiele zalet, mogą jednak być również źródłem wielu ryzykownych sytuacji, dlatego konieczna jest edukacja w tym zakresie, obejmująca zwłaszcza (choć nie tylko) młode pokolenia. Wskazane są też dalsze wieloaspektowe badania, które umożliwiałyby diagnozę zmieniającej się rzeczywistości i służyły opracowywaniu rozwiązań problemów związanych z ryzykiem, jakie towarzyszy użytkowaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych.

W obrazie klinicznym otępienia z ciałami Lewy’ego (DLB) zaburzenia mowy i komunikacji współwystępują z deficytami funkcji poznawczych. W zakresie dyskursu odnotowuje się zaburzenia w aspekcie syntaktycznym i leksykalnym. Badanie miało na celu wykazanie korelacji scyntygraficznych z nieprawidłowościami leksykalnymi i syntaktycznymi w mowie opowieściowej chorych. W badaniu uczestniczyło 12 pacjentów z DLB. Wyniki przeprowadzonej analizy ukazują zależności pomiędzy wybranymi aspektami dyskursu narracyjnego w DLB a zaburzeniami perfuzji mózgowej. Stwierdzono, że istnieje zależność pomiędzy zaburzeniami w aspekcie leksykalnym i syntaktycznym wypowiedzi a hipoperfuzją okolic skroniowych, ciemieniowych i potylicznych w półkuli lewej i prawej. Zdolność do tworzenia wypowiedzi mówionej na podstawie złożonego materiału ilustracyjnego wymaga zaangażowania percepcji wzrokowej, co może wyjaśniać związek zaburzeń dyskursu z hipoperfuzją tylną, szczególnie po stronie prawej.

W literaturze przedmiotu wciąż brakuje pozycji poświęconych terapii logopedycznej dziecka z SMA1. Postępujący charakter choroby nie pozwalał na uzyskiwanie zasadniczych postępów w terapii. Zmiany, jakie u pacjentów wywołuje dostępne dziś leczenie, są widoczne m.in. w sferze aktywności aparatu mowy, w zakresie umiejętności pobierania pokarmów i połykania oraz w czynnościach oddechowych. Logopeda jest w stanie, wykorzystując celowe postępowanie i odpowiednie techniki rehabilitacyjne, uzyskać pozytywne efekty swoich działań i obserwować rozwój funkcji, które bez dostępnego dziś wsparcia lekowego zanikałyby. W artykule zaprezentowano studium przypadku dziecka z SMA1. Na podstawie odpowiednio dobranych narzędzi diagnostycznych dokonano oceny zasobu słownictwa dziecka, bazowych umiejętności komunikacyjnych oraz oceny sensomotorycznej traktu ustno-twarzowego. Przedstawiono również podejmowane podczas terapii działania i techniki rehabilitacyjne, uznane za najistotniejsze i mające największy wpływ na jej efektywność.

Artykuł jest pierwszą częścią studium poświęconego słownictwu w zaburzeniach należących do spektrum autyzmu. W krótkim rysie historycznym autorka charakteryzuje kierunki badań nad autyzmem i ich odniesienie do zagadnień językowych, w tym słownikowych. Następnie przedstawia główne obszary badań nad leksyką w autyzmie, uwzględniając aspekt ilościowy i jakościowy – specyfika w zakresie drugiego aspektu jest dla autyzmu szczególnie charakterystyczna, ujawnia się na poziomie ekspresji i rozumienia, dotyczy zawartości słownika i głębi rozumienia znaczeń. W ostatniej części zostały wskazane główne problemy związane z przyjmowaną dotąd przez badaczy metodologią badań.

Kobieta, spożywając alkohol w czasie ciąży, może przyczynić się do wystąpienia u swojego dziecka problemów natury fizycznej, psychicznej, poznawczej i społecznej. Najbardziej niebezpiecznym powikłaniem jest alkoholowy zespół płodowy (fetal alcohol syndrome, FAS). Ważnym wskaźnikiem poziomu funkcjonowania osób z FAS jest system składniowy, ponieważ budowa wypowiedzeń stanowi wykładnik umiejętności zdaniotwórczych. W artykule zaprezentowano wyniki badań dotyczących umiejętności składniowych dzieci z FAS. Analiza wypowiedzeń sześcio i dziesięciolatków z FAS pokazała różnice w zakresie stosowania schematów i reguł składniowych w porównaniu do ich rówieśników z grup kontrolnych. Na obniżony poziom kompetencji składniowej u dzieci z FAS wskazuje ograniczona liczba konstrukcji składniowych tworzących opowiadanie, niska średnia długość zdań, częstsze posługiwanie się wypowiedzeniami pojedynczymi niż złożonymi oraz niewielkie zróżnicowanie struktur składniowych w tekstach tych dzieci.

Uzależnienie od alkoholu jest chorobą przewlekłą, która prowadzi do uszkodzenia różnych organów i układów w organizmie człowieka, w tym uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Toksyczne działanie alkoholu na mózg powoduje zaburzenia poznawcze i zaburzenia funkcji językowych. W artykule zaprezentowano wykładniki ukonkretnienia języka pojawiające się w wybranych wypowiedziach narracyjnych trzech mężczyzn uzależnionych od alkoholu, poddawanych terapii uzależnienia alkoholowego i zachowujących abstynencję.

Zmiany o charakterze inwolucyjnym są normatywnym skutkiem starzenia się organizmu. Przejawiają się przekształceniami w budowie tkanek i narządów. Zachodząca wraz z wiekiem reorganizacja ogólnoustrojowa przekłada się na funkcje (zmianę aktywności hormonalnej i ilości neurotransmiterów) i strukturę (stopniowy ubytek masy mózgowia) ośrodkowego układu nerwowego. Wykładnikami zmian neurobiologicznych jednostki są jej możliwości kognitywne, które współcześnie rozpatruje się jako wskaźnik potencjału i plastyczności mózgu. Jako teoretyczną podstawę opisu przyjęto model selektywnej optymalizacji i kompensacji oraz koncepcję regulacyjno-adaptacyjną, zgodnie z którymi zmiany zachodzące w okresie senioralnym wynikają z naturalnych przeobrażeń i można je uznać za miarę możliwości przystosowawczych jednostki. Artykuł stanowi propozycję spojrzenia na okres późnej dorosłości z perspektywy posiadanych zasobów, co w wymiarze praktycznym implikuje do prowadzenia działań edukacyjnych i usprawniających, podnoszących jakość życia seniorów.

Artykuł jest drugą częścią publikacji poświęconej badaniom nad poziomem umiejętności nominacyjnych dzieci w wieku od czterech do sześciu lat. W poprzedniej części skupiono się na zabawkach humanoidalnych oraz zabawkach niewzorowanych na istotach żywych. W niniejszym opracowaniu zbadane zostało nazewnictwo zwierząt oraz pluszowych zabawek wzorowanych na zwierzętach. Przeanalizowano metody tworzenia nazw przez dzieci oraz elementy rzeczywistości pozajęzykowej utrwalone w tych onimach. Zbadano ponadto wpływ czynników społeczno-kulturowych (wieku, płci) na rozwój umiejętności nominacyjnych przedszkolaków.

Głos jest narzędziem pracy w wielu profesjach, najliczniejszą zaś grupę ludzi zawodowo posługujących się głosem stanowią nauczyciele. Narażeni są oni na powstawanie zaburzeń głosu, które mogą wynikać z braku wiedzy i doświadczenia związanego z prawidłową emisją głosu oraz higieną pracy. Mimo coraz większej wiedzy i świadomości na temat konieczności prawidłowego posługiwania się głosem duży odsetek chorób narządu głosu stanowią schorzenia wynikające z nadmiernego i nieprawidłowego wysiłku głosowego. W artykule przedstawiono podsumowanie wstępnych wyników badań mających na celu ocenę wiedzy i doświadczenia nauczycieli z zakresu higieny głosu.

W artykule podjęto próbę przedstawienia zależności pomiędzy wybranymi aspektami elastyczności psychologicznej a doświadczaniem syndromu wypalenia zawodowego wśród czynnych zawodowo logopedów. Zaprezentowano wyniki badań korelacyjnych (n = 143) nad zależnościami pomiędzy syndromem wypalenia zawodowego (OLBI) a wybranymi aspektami elastyczności psychologicznej: unikaniem doświadczenia (MEAQ-30), fuzją poznawczą (CFQ) oraz akceptacją i działaniem (AAQ-II). Wyniki te wskazują na istnienie istotnych statystycznie zależności (p < 0,05) pomiędzy wypaleniem zawodowym a brakiem akceptacji i działaniem (0,38), fuzją poznawczą (0,56), jak również składowymi unikania działania: awersją do stresu (0,4), prokrastynacją (0,37), wyparciem/zaprzeczeniem (0,33) i wytrzymałością na stres (–0,26). We wnioskach podkreślono zasadność prowadzenia profilaktyki wypalenia zawodowego w grupie logopedów poprzez edukację w zakresie umiejętności składających się na poszczególne aspekty elastyczności psychologicznej.

Lgopedia Silesiana tom 10(1) 2021