Nr 6 (2003): ER(R)GO nr 6 (1/2003) - dylematy wielokulturowości/tarapaty tożsamości
Er(r)go,
kultura
kultury kulturowość wielokulturowość transkulturowość lokalność globalność
glokalność inna inny inność
ja
ty
trzeci
czyli wszystko to, co dotyczy różnicy i wynikającej z niej tożsamości oraz przestrzeni je ogarniających (Ewa Kosowska). Te relacje jednak nie mieszczą się już we wnętrzu domu ani też nie wystarcza im proste zewnętrze. Tu potrzebna jest ,,trzecia przestrzeń": ,,szczególny rodzaj hybrydyzacji sprawiający, iż przestrzeń realna oraz symulacje [...] stają się nierozdzielne". Szokuje nas być może ,,koniec starych ontologii przestrzeni" ale jednocześnie nakazuje ,,wypracowanie nowych, krytycznych ontologii" (Ewa Rewers). Inność nakazuje nam nie tylko wysiłek zrozumienia, ale takie wysiłek i przywilej tolerancji. Łatwiej żyłoby się, gdyby nie zaprzątała nas niewygodna myśl o ,,ludzkich odpadach", odrzutach ładu społecznego (Zygmunt Bauman). Nie trzeba by odwracać wzroku przed widokiem ludzkich śmietnisk ani czyścic sumienia z pomocą społecznych praktyk asenizacyjnych. Ale też tolerancja nie powinna stać się opaską na oczy przysłaniającą zobowiązania etyczne któregokolwiek z mieszkańców kulturowych przestrzeni: każda tożsamość jest także zadaniem. Jest daniem obowiązku przez Innego, ale i zadaniem lnnemu obowiązku równoprawnego (Wojciech Kalaga). Ceną za troskę o Innego nie może być cierpienie ani krzywda Trzeciego. Pytanie więc, jaki wybór w kategoriach makrospołecznych (Andrzej Szahaj; Edward Możejko): asymilacja (melting pot), czyli opresja i przemoc symboliczna, czy wielokulturowość (salad bowl), ale i aporie kryteriów równorzędności, hierarchiczności i aksjologii oraz możliwość politycznych dewiacji, masochistycznych ekspiacji, samobiczowania moralnego i egzaltacji nad wszelką miernotą inności? Hybrydyczne pytania,
hybrydyczne odpowiedzi.
W tym numerze pojawia się nowy dział, który otwiera granice ku tematom wcześniejszym („kontynuacje”: tutaj szkic Grażyny Gajewskiej powraca do problematyki historycznej), tematom przyszłym („antycypacje”: Bartosz Kuźniarz nawiązuje do teorii Luhmanna) i tematom nietematycznym („varia”).
Wojciech Kalaga
