Nr 14 (2007): ER(R)GO nr 14 (1/2007) - (prze)twory kultury
Er(r)go,
PRZE-twory / prze-TWORY / (PO-TWORY?). Cyrkularność, powtórzenie, recykling, iterabilność, nieuniknioność nawrotu, niemożność oryginalności – banały, które lubimy dzisiaj powtarzać, zawsze jednak mając nadzieje, iż w PRZE-tworze znajdziemy więcej twora niż potwora. Albo też prze-TWORZENIE spetryfikowanych drobin, paproszków czy monumentów, na przykład odczytanie Biblii podejrzliwymi oczami Kobiety, prowadzące do twórczego wyobrażenia nowej wizji. Recykling pragnienia, ustawiczne odrzucanie odpadu przeszłości, niezłomna melancholia nowych początków, jak u Heleny Modrzejewskiej w podwójnym recyklingu życia: własnej autobiografii i quasi-fikcyjnej biografii autorstwa Susan Sontag. Paradoks odpadu: z jednej strony system, z którego „nic nie wypada z obiegu, a co za tym idzie pojęcie odpadu nie ma zastosowania” (Anna Chromik-Krzykawska), z drugiej strony wyrzucone poza system odrzuty, nad którymi tracimy kontrolę, i które stanowią zagrożenie tak przez niemożliwość ich symbolicznego okiełznania, jak i obecność gdzieś tam, poza systemem, zawsze grożącą nieoczekiwanym powrotem. A może nie żaden recykling, żadne odpady, tylko „ład idealny stosunku wzajemnego" (T.S. Eliot, cyt. Marek Kulisz), przebiegający w diachronicznym procesie przemiany, kiedy to „niemożliwość bycia oryginalnym ... staje się warunkiem możliwości oryginalności" (S. Masłoń)?
I wreszcie opublikowany, po kilku latach od złożenia do druku, szkic Krzysztofa Pezdka poświęcony Henri Bergsonowi. Szkic, planowany jako integralna cześć numeru Bergsonowskiego, dzisiaj ukazuje się w dziale „antycypacje”, przedłużając nasze nadzieje na realizację tego projektu.
Wojciech Kalaga
