Autorka artykułu omawia fenomen kulturowy, jakim w latach 2016–2025 było powstanie przekładów dwóch utworów klasyki literackiej (Kubusia Puchatka Alana Alexandre’a Milne’a i Małego Księcia Antoine’a de Saint-Exupéry’ego) na polskie gwary i języki regionalne, w kontekście zjawiska, jakim był zapoczątkowanego w latach 90. XX w. renesansu lokalności. Stawia przy tym pytanie o znaczenie i funkcję społeczną tych tłumaczeń. W odniesieniu do Kubusia… prezentuje warstwę onimiczną i analizuje mechanizmy humoru oryginału (tu: wybrane gry językowe oraz odwołania do kultury angielskiej), aby następnie porównać je z rozwiązaniami, jakie zaproponowali w tej materii autorzy tłumaczeń na gwarę śląską, wielkopolską, podhalańską i cieszyńską. Natomiast porównanie języka przekładów na gwary Małego Księcia z językiem oryginału pozwala autorce na sformułowanie tezy o abstrakcyjnym charakterze polszczyzny literackiej, a opisowym gwar.

W tekście podjęto próbę rekonstrukcji językowego obrazu kobiety w dyskursach polskiej manosfery, którą można zdefiniować jako sieć stron internetowych poświęconych problemom mężczyzn oraz ich poglądom (w szczególności tym, które dotyczą kobiet). W jej obrębie funkcjonują takie społeczności jak zwolennicy ideologii red pill, incele, MGTOW (Man Going Their Own Way) czy artyści podrywu. Wyodrębniono cztery językowe profile konceptu kobiety, a więc cztery różne wymiary, w których jest ona postrzegana – aksjologiczny, seksualny, intelektualno-charakterologiczny oraz społeczny. Każdy z nich pozwala spojrzeć na kobietę z innego punktu widzenia – choć zawsze jest to punkt widzenia mężczyzny – i wyeksponować inny jej aspekt. Formułowane na stronach mano­sfery charakterystyki kobiet obfitują w krzywdzące stereotypy, mowę nienawiści, a niekiedy wręcz niebezpieczną mowę, czyli bezpośrednie nawoływanie do agresywnego działania.

Artykuł analizuje zależności między językiem a płcią z perspektywy lingwistycznej. Postawiono tezę, że pozytywne zmiany społeczne ról płciowych w sferach społecznej, politycznej i zawodowej nie zawsze mają pozytywny wpływ na przedstawianie różnic płciowych w języku przez różne grupy społeczne, w tym środowiska naukowe. Gotowość do uznania prymatu ideologii nad systemem językowym prowadzi w wielu przypadkach do naruszeń norm ortograficznych i gramatycznych. W dyskusji uwzględniono formy językowe, które mają na celu uwidocznienie zróżnicowanych koncepcji płci, a ich ocena została osadzona w kontekście reguł gramatycznych i ortograficznych. Omówiono m.in. imiesłowy i przymiotniki odrzeczownikowe, generyczny rodzaj męski, formy podwójne, konstrukcje bierne oraz różne warianty graficzne w języku pisanym. Zwrócono także uwagę na trudności wymowy niektórych form pisanych proponowanych przez nurt gender. Argumentacja opiera się na autentycznych przykładach z tekstów, w których wprowadzane są zasady proponowane przez zwolenników ideologii gender. W konkluzji stwierdzono, że wśród form językowych wrażliwych na płeć są takie, które w określonych sytuacjach komunikacyjnych uznawane są za społecznie zasadne i grzeczne, oraz takie, które mogą być postrzegane jako stylistyczne i estetyczne dewiacje, nieuzasadnione i nieakceptowalne odstępstwa od normy językowej, które niekoniecznie przynoszą pozytywne efekty w komunikacji.

Koncepcja języka neutralnego dynamicznie rozwija się na gruncie współczesnej polszczyzny. Elementy tej koncepcji coraz częściej przenikają do języka ogólnego, co niewątpliwie będzie wymagało reakcji osób tworzących materiały dydaktyczne do nauczania języka polskiego jako obcego. W artykule poddano analizie wybrane propozycje zaczerpnięte ze strony internetowej zaimki.pl, stanowiącej­
główne źródło informacji o omawianym zagadnieniu, i podjęto próbę usystematyzowania reguł słowo­twórczych rządzących formami języka neutralnego. W tekście przyjrzano się m.in.: (neo)zaimkom i rodzajowi neutralnemu, neutralnym nazwom osobowym (neutratywom) oraz konstrukcjom z wykorzystaniem epicenu osoba (osobatywom). W toku analizy wyodrębniono i opisano mechanizmy gramatyczne rządzące procesem tworzenia wymienionych form oraz oceniono szanse i możliwości włączenia każdej z nich do treści nauczania języka polskiego jako obcego. Jak wykazano, część zagadnień już dziś mogłaby zostać z powodzeniem umieszczona w programie nauczania; w odniesieniu do pozostałych wskazano przeszkody takiego działania.

Przedmiotem artykułu jest ogląd sposobów manifestowania się kryzysu autorytetów/ekspertów i wiedzy naukowej w dyskursie sceptyków wobec szczepień przeciw COVID-19. W tym celu dokonano rekonstrukcji toposów argumentacyjnych obecnych w wypowiedziach odnoszących się do ekspertów medycznych oraz do osób przyjmujących szczepienia i statusu tych osób w społeczeństwie. Materiał egzemplifikacyjny stanowią komentarze internautów zamieszczane pod postami na oficjalnym profilu Ministerstwa Zdrowia na Facebooku. Przeprowadzona analiza umożliwiła zarysowanie głównych toposów dotyczących autorytetów naukowych (w tym ekspertów medycznych): toposu nierzetelnych/niekompetentnych ekspertów, toposu nieprawdziwych/fałszywych ekspertów, toposu ekspertów kłamców i toposu ekspertów zależnych (od firm farmaceutycznych / rządu) oraz odnoszących się do osób zaszczepionych (topos niejednakowego/nierównego traktowania obywateli, topos szczepienia się dla benefitów oraz topos zaszczepionych jako zagrożenia).

Przedmiotem analizy jest zjawisko odwoływania się do świata zwierząt w rosyjskiej i polskiej korespondencji sąsiedzkiej. Podejście funkcjonalno-kognitywne pozwala odpowiedzieć na pytania, dlaczego i kiedy autorzy listów zwracają się ku „zwierzęcemu”. Wspólną dla materiału polskiego i rosyjskiego była funkcja figuratywnego wyrażania negatywnie wartościującego stosunku do sąsiadów wraz z możliwością ich znieważenia, a często dehumanizacji, pojedyncze przykłady ukazują też funkcję kpiąco-ironicznego złagodzenia oceny negatywnej. Różnice między tekstami rosyjskimi i polskimi dotyczą wyboru środków językowych. Typologia odwołań pokazuje, że możliwe są analogie dźwiękowe i behawioralne ze światem zwierzęcym, skojarzenia z brudem i ze śmieciami jako cechami stereotypowo przypisywanymi zwierzętom, wykorzystanie nazw zwierząt jako określeń osób celowo działających na szkodę; tendencja do opisywania odgłosów współżycia seksualnego ludzi jako odgłosów zwierzęcych znalazła odzwierciedlenie jedynie w materiale polskim, natomiast problem śmieci – jedynie w materiale rosyjskojęzycznym.

W tekście poddano analizie adaptację niemieckiego słowa Zeitenwende w polskim dyskursie prasowym. Materiał źródłowy, na który składają się teksty publikowane w wybranych, reprezentujących różne światopoglądy gazetach i tygodnikach opinii, zbadano pod kątem tłumaczenia pojęcia Zeiten­wende na język polski, przypisywanego słowu znaczenia oraz stosowanych strategii adaptacyjnych. Sprawdzono także, w jakich kontekstach słowo Zeitenwende występuje, i wykazano różnice w jego adaptacji w zależności od światopoglądu autorów. Szczegółową analizę poprzedza przedstawienie leksemu Zeitenwende w języku niemieckim w ujęciu słownikowym, na osi czasu oraz w przemówieniach niemieckich polityków. W pracy zastosowano metodologie szkoły düsseldorfskiej badania dyskursu oraz językowego i dyskursywnego obrazu świata. Przeprowadzona analiza potwierdza tezę, że Zeitenwende może być słowem kluczowym przydatnym do badania współczesnego dyskursu.

W artykule przeanalizowano głosy odrębne w głosowaniu na laureata Nagrody im. Kazimierza Kutza w 2022 r., którym został wówczas Szczepan Twardoch. Autorami tych głosów są Iwona Świętochowska-Kutz oraz Jerzy Illg. Oba są wyeksponowane, ale różnią się materią, formą, środkami, motywacją oraz zamiarem. Oba zostały skomentowane przez Szczepana Twardocha. Badania przeprowadzono metodą analizy dyskursu, skupiono się zwłaszcza na pragmatycznej i retorycznej analizie sytuacji. Celem artykułu jest wskazanie mechanizmów sytuacyjnych decydujących o intencjach i celach uczestników zdarzenia komunikacyjnego. Wnioski wynikające z badań dotyczą na poziomie pragmatycznym – ataków na cudzy image (twarz), natomiast na poziomie retorycznym – konstrukcji ethosów i doprowadzenia do ich starcia.

W pracy podjęto problematykę bilingwizmu dziecięcego. Wymiarem dwujęzyczności, któremu poświęcono szczególną uwagę, jest społeczna charakterystyka osoby bilingwalnej. Mieści się to w zakresie opisu bilingwizmu danej jednostki. Zaprezentowano logopedyczną koncepcję oceny dwujęzyczności u dziecka. Zastosowaną metodą opisu jest biografia językowa, która w połączeniu z klasyfikacją ICF, procedurą RIOT, kwestionariuszem LEAP stanowi zestaw narzędzi mogących posłużyć w ocenie bilingwizmu u dzieci. Egzemplifikacją tego działania jest badanie przypadku R. – chłopca wychowywanego w dwujęzyczności polsko-angielskiej.

W pracy poruszono problem wartości i wartościowania w tekstach promocyjnych na stronach internetowych kancelarii prawnych. Materiał wyekscerpowano z witryn 10 kancelarii prawnych, które w okresie od 21 sierpnia do 11 września 2020 roku znajdowały się na czołowych pozycjach po wpisaniu słowa „kancelaria” w wyszukiwarce Google. Głównym celem artykułu jest wskazanie, jakie typy wartości uznawane są za istotne w tej części dyskursu prawniczego, która dotyczy informowania o usługach prawnych, a także określenie dostrzeżonych środków aksjologizacji wypowiedzi. Zebrany materiał zdaje się dowodzić, że w tekstach badanego rejestru silnie eksponuje się wartości intelektualne, interpersonalne i prestiżowe, a najważniejsze z nich to kompetencje i wiedza osób świadczących usługi. Wartościowaniu służą przede wszystkim środki leksykalne: przymiotniki i przysłówki. Źródłem dokonanych w tekście odniesień uczyniono ustalenia teoretyczne wypracowane na gruncie lingwistyki antropologicznej.

Niniejszy artykuł ma na celu analizę włoskiego słownictwa opisującego miasto poprzez badanie profilowania struktur miejskich oraz ich projekcji na inne pojęcia. Domena kognitywna miasta (città) w języku włoskim okazuje się niezwykle produktywna, generuje szeroką gamę wyrażeń, w których wykorzystywane są elementy infrastruktury miejskiej do opisu obiektów, działań, zjawisk i innych aspektów rzeczywistości. W zaprezentowanym badaniu szczególną uwagę poświęcono elementom struktur miejskich pełniącym funkcję łączącą. Jako narzędzie metodologiczne do analizy zastosowano proces obrazowania (construal), w szczególności odniesiono się do jednego z jego wymiarów: profilowania, pojęcia wywodzącego się z teorii gramatyki kognitywnej wprowadzonej przez Ronalda W. Langackera. Celem badania jest pokazanie, w jaki sposób miasto i jego elementy są opisywane w języku włoskim, na podstawie ich konceptualizacji, oraz w jaki sposób są wykorzystywane do opisu i rozumienia innych sfer życia codziennego.

Jednym z parametrów charakteryzujących leksykę tekstu jest wskaźnik powtarzalności słownictwa, porównywalny tylko wtedy, gdy badamy teksty lub reprezentatywne próbki tekstów o jednakowej długości. Aby porównywać teksty o różnej (lub podobnej) stylistycznej proweniencji, najczęściej analizie poddaje się 10 tys. słowoform i bada wartość wskaźnika dla tej próby. Wartość wskaźnika dla badanych w artykule polskich reportaży książkowych waha się między 2,94 a 3,88. Średnia wartość wskaźnika dla badanych reportaży wynosi ok. 3,39 i jest zbliżona do wartości analizowanego parametru dla humanistycznych prac naukowych, głównie z zakresu literaturoznawstwa i historii. Wydaje się to uzasadnione tematyką reportaży, odwołujących się często do faktów historycznych, i sposobem literackiej prezentacji tekstów, a także tym, że w reportażach dużą grupę stanowią wy­razy niezależne od autora (nazwy miejscowe, nazwiska, terminy politologiczne itp.). Badania dowodzą, że reportaż książkowy cechuje się małą powtarzalnością słownictwa, a co za tym idzie – leksyką zróżnicowaną, bogatą i oryginalną.

W sprawozdawczej recenzji książki Estetyka a pragmatyka: estetyczne akty mowy Aleksandra Kiklewicza autorka położyła nacisk na problematyczne i porównawcze omówienie estetycznych aktów mowy. Zestawiła je z propozycją obrazowych aktów mowy – oba typy aktów mowy powstają w komunikacji jako efekt świadomej intencji nadawcy oraz jej deszyfracji koniecznie z użyciem kontekstu. Za wartościowe uznała w książce tło stylistyczne, pragmalingwistyczne i literaturoznawcze. Wydobyła z recenzowanej publikacji treści, które mogą stanowić odpowiedzi na istotne dla czytelnika pytania.