Artykuł podejmuje problematykę pojęcia „ludzkie potencjalności”, które jest w niniejszej części monograficznej czasopisma rozumiane jako wewnętrzna możliwość, zasób, prawdopodobny wybór, ewentualność, a także w kontekście szansy, perspektywy przyszłego sukcesu. Obserwuje się bowiem w ostatnim czasie ogromne społeczne zapotrzebowanie na wykorzystanie potencjałów ludzkich, w szczególności w obszarze posiadanych przez jednostki zdolności i uzdolnień, co ściśle wiąże się z postępem technologicznym, procesami urbanizacji, internetyzacji i modernizacji. Patrząc na rozwój człowieka przez pryzmat wykorzystywania, realizowania i aktualizowania się osobowych potencjalności człowieka w celu umocnienia go we własnym bytowaniu, autorzy w zamieszczonych tutaj artykułach piszą o rożnych potencjalnościach: poznawczych, emocjonalnych, społecznych i twórczych.

Artykuł omawia różne koncepcje poziomów (biegunów) kreatywności i podejmuje próbę zilustrowania różnej jakości przejawów ludzkiej kreatywności, aby zapobiec dychotomicznemu i uproszczonemu postrzeganiu tego zjawiska (codzienna kreatywność – wybitna kreatywność). W drodze syntezy autor przedstawia czytelnikowi kilka mniej znanych koncepcji poziomów kreatywności autorstwa I. Taylora, A. Cropleya, J. Kaufmana, R. Beghetto i M. Karwowskiego. Następnie autor przechodzi do przedstawienia własnego teoretycznego modelu Pięciu Stadiów Kreatywności. Oprócz tego Szmidt wskazuje na rolę pedagoga, który pomaga uczniom na różnych etapach procesów twórczych. Na koniec autor kładzie silny nacisk na potencjalne przejawy kreatywności dzieci i nastolatków w kategoriach diagnozy i wsparcia, a nie tylko na łatwo dostrzegalne ślady ich kreatywności (zorientowanej na proces, a nie na produkt).

Celem niniejszego artykułu jest przegląd literatury dotyczącej teoretycznego statusu i ważności predykcyjnej potencjału twórczego w odniesieniu do osiągnięć twórczych. Omawiamy wyniki klasycznych i współczesnych badań, które pozwalają nam wnioskować, które składniki potencjału twórczego są kluczowe dla zrozumienia skuteczności i sukcesu w różnych dziedzinach kreatywności. Szczególną uwagę zwraca się na konstrukcję twórczej samoskuteczności, którą uważamy za ważny, a dotychczas niedoceniany element potencjału twórczego, a także na twórczą tożsamość osobistą: traktowaną jako moderator relacji między potencjałem a osiągnięciem.

W artykule przedstawiono autorską strategię pracy z dzieckiem opartą na aktywnościach cielesnych, wykorzystywaną do aktywizacji potencjalnej kreatywności dziecka. W tekście przedstawiono uwagi teoretyczne oraz pilotażowe badania empiryczne, które przeprowadzono wśród dzieci w wieku przedszkolnym.

Zgodnie z teorią dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego, zdolność wiąże się z wrodzonym potencjałem rozwojowym jednostki. Silny potencjał rozwojowy obejmuje nadzwyczajną inteligencję, specyficzne zdolności i pięć form nadpobudliwości (OE): zmysłową, psychomotoryczną, wyobrażeniową, intelektualną i emocjonalną. Nadpobudliwość, intensywność i emocjonalność reakcji i doświadczeń, które są typowe dla osób wysoce uzdolnionych, są uważane przez badaczy za dobre wskaźniki zdolności. Badania osób uzdolnionych przeprowadzone za pomocą OEQ i OEQ-II wykazały zróżnicowane profile nadpobudliwości z jedną dominującą specyficzną formą OE, w zależności od rodzaju zdolności. Ponadto wyniki badań między płciami wskazały na dominację OE zmysłowo-emocjonalnych u kobiet oraz OE psychomotoryczno-intelektualnych u mężczyzn.

Artykuł poświęcony jest wspieraniu rozwoju uczniów zdolnych według współczesnych psychologicznych koncepcji mądrości (autorstwa P. Baltesa, R. Sternberga i D. Kramera). Głównym celem jest omówienie założeń tych teorii w odniesieniu do specyfiki psychospołecznego funkcjonowania osób zdolnych oraz niezadowalającego stanu społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. Na podstawie tej analizy możliwe będzie zaprojektowanie innowacyjnych form pracy z osobami zdolnymi w środowisku szkolnym. Włączenie kształcenia mądrości do systemu edukacji osób zdolnych nie tylko służy ich integralnemu rozwojowi osobowości (równowadze między inteligencją analityczną, praktyczną i kreatywną), ale także pomoże przyjąć zaangażowanie na rzecz budowania dobra wspólnego.

Przedmiotem analizy są wybrane działania mające na celu identyfikację i rozwój talentów uczniów w ogólnodostępnych szkołach w Bułgarii. W szczególności – zmiany, jakie obecnie zachodzą pod wpływem nowych regulacji prawnych dotyczących organizacji zajęć pozalekcyjnych i olimpiad przedmiotowych oraz innowacji w przygotowywaniu nauczycieli do pracy z uczniami uzdolnionymi i utalentowanymi. Celem artykułu jest analiza zagadnień rozwoju potencjału ludzkiego z perspektywy wybranych działań edukacyjnych. Międzynarodowe badania porównawcze pokazują, że w systemach szkolnych różnych krajów stosowane są podobne zestawy metod, form pracy i opieki nad uczniami uzdolnionymi. Różnice są wynikiem odmienności kulturowych, dominujących ideologii edukacyjnych, tradycji edukacyjnych, możliwości finansowania zajęć, kompetencji i motywacji nauczycieli.

W niniejszym artykule podjęto zagadnienia związane z procesem rozwijania postaw twórczych wśród dzieci, z perspektywy roli i celów edukacji szkolnej. Autor niniejszego artykułu bada intensywność postaw twórczych i bada ich ewolucję w toku edukacji szkolnej (konkretnie, pierwsze 3 lata wczesnej edukacji szkolnej). Postawy twórcze są powszechnie rozumiane jako preferencja dla planów działań i strategii, które mają na celu radzenie sobie z trudnymi sytuacjami wymagającymi kreatywnego podejścia. Obejmują one myślenie rozbieżne, motywację twórczą, strategię opracowania, postawę wobec porażki, a także strategie mające na celu radzenie sobie z problemami intrapersonalnymi i interpersonalnymi. Dane zebrane w wyniku tych badań wskazują na wysoki poziom postaw twórczych wśród dzieci wczesnoszkolnych w odniesieniu do wszystkich ich cech i wskazują, że postawy te ewoluują pozytywnie w toku edukacji szkolnej, co wydaje się być konsekwencją naturalnego rozwoju dzieci lub działań edukacyjnych. Można jednak wyciągnąć wniosek, że szkoły nie utrudniają naturalnego rozwoju dzieci. Co więcej, edukacja szkolna prawdopodobnie ułatwia proces rozwoju, co zostało potwierdzone wynikami niniejszego badania.

Przedmiotem prezentowanej analizy jest tożsamość traktowana jako obszar emancypacji i transgresji agentów społecznych. Przedstawiono zagadnienia związane z wybranymi aspektami tożsamości, emancypacji i polityki życiowej. Wskazano również na specyfikę statusu tożsamości w kontekście nowoczesnej i postmodernistycznej matrycy władzy dyscyplinarnej.

Wśród cech osobowości możemy wyróżnić te, które nas zbliżają do innych ludzi, a tym samym umożliwiają nam nawiązywanie bliskich i stabilnych relacji, jak również te, które sprzyjają egocentrycznym i antyspołecznym zachowaniom. Pojęcie ciemnej triady jest zbiorczym terminem oznaczającym trzy społecznie awersyjne i niepożądane cechy, które tutaj są odczytywane jako wyraz „normalnej” zmienności w obrębie osobowości – to jest makiawelizmu, subklinicznego narcyzmu i subklinicznej psychopatii. Ludzie przejawiający wysokie natężenie takich cech nie mają empatii i traktują innych w sposób obiektywny, mają tendencję do bycia bezdusznymi i egocentrycznymi, a także mają tendencję do wykorzystywania interpersonalnych manipulacji i wykorzystywania swoich partnerów. Badania prowadzone nad ciemną triadą przynoszą bardzo interesujące wyniki porównawcze, które pozwalają na analizę podobieństw i różnic w zachowaniach osób, które noszą w sobie określone ciemne cechy, a więc stosują trzy podobne ale jednocześnie różne strategie interpersonalne.

Tekst rozwija interdyscyplinarne ramy dla konceptualizacji potencjału emocjonalnego w edukacji, czerpiąc w szczególności z podejścia zdolności, kapitału kulturowego, a z drugiej strony teorii interakcji zdolności lub pedagogiki emocji. Praktycznym przypadkiem do rozważenia jest poszerzenie uczestnictwa potencjału emocjonalnego w procesach edukacyjnych i pedagogiczne implikacje rozwoju potencjału emocjonalnego w edukacji. Na koniec przedstawiono argument za myśleniem „biwalentnym”, które integruje rozwój indywidualny i społeczny oraz agentów w strukturach społecznych.

Artykuł jest wynikiem analizy narracji przekazanych przez nauczycieli/liderów projektu edukacyjnego „Szkoła wspierająca umiejętności” poprzez wywiady w formie swobodnej. Dzięki takim wywiadom rozmówcy byli w stanie opisać rzeczywistość z własnej perspektywy, tak jak jej doświadczali. Obraz samoskuteczności w rozwijaniu umiejętności i talentów został ujawniony podczas dyskusji z nauczycielami. Wyniki wywiadów zostały uporządkowane według następujących kryteriów: pogląd na role zawodowe w kontekście dyskusji o samoskuteczności, a także obszary aktywności zawodowej związane z samoskutecznością.

Podstawowym celem niniejszej pracy jest diagnoza dwóch typów nonkonformistów: konstruktywnych i pozornych w trzech pokoleniach Polaków. Badania pokazują, że wśród nonkonformistów często można spotkać w pokoleniu 70 i 90 nonkonformistów konstruktywnych niż pozornych. W pokoleniu 80 częściej można spotkać wśród mężczyzn nonkonformistów konstruktywnych niż kobiet.

W artykule przedstawiono tezę, że jedynie łączenie procesów edukacji formalnej z nieformalną i pozaformalną jest uważane za impuls do pełnego rozwoju potencjału jednostki. Postawiono tezę, że udział w programie Erasmus, określanym w literaturze jako „katalizator rozwoju”, jest wyjątkową okazją do indywidualnie skonstruowanego połączenia wszystkich trzech typów procesów edukacyjnych. Zjawisko tak powszechnej mobilności studentów jest zasadniczo uważane za pole analiz socjologicznych i ekonomicznych, w mniejszym stopniu zainteresowania psychologii empirycznej. Badania zostały podjęte w celu poszukiwania cech osobowościowych uczestników programu Erasmus. Uzyskane wyniki pokazują, że studenci korzystający z „katalizatora rozwoju” mają wyższy poziom otwartości na doświadczenie i silniejszą kontrolę wolicjonalną (pod względem realizacji) w porównaniu ze studentami niemobilnymi.

Artykuł ma na celu analizę porównawczą założeń Krajowych Ram Kwalifikacji (NQF) dla uczenia się przez całe życie – dynamika spiralna przesłanych przez C. Gravesa i uzupełnionych o strefę najbliższego rozwoju (ZPD) L. Wygotskiego. Treść NQF została przeanalizowana pod kątem kompetencji społecznych w odniesieniu do opisów poziomów rozwoju zgodnie z dynamiką spiralną. Analizy pokazują, że NQF nie uwzględnia zasad wsparcia rozwoju człowieka w zadowalającym stopniu. Ponadto w założeniach NQF podejście atomistyczne wydaje się przeważać nad relacyjnym. Może to dowodzić, że zgodnie z NQF, które ledwo obejmują kompetencje postkonwencjonalne, edukacja staje się nieadekwatna dla Europy postkonwencjonalnej.

Autor podejmuje próbę udowodnienia, że manifestacja poczucia tożsamości wspólnotowej nie stanowi zagrożenia dla państwa narodowego. Wręcz przeciwnie, może wzbogacić państwo narodowe, pod warunkiem że świat rzeczywisty stanie się pozbawiony złudzeń, a stereotypy i przesądy zostaną porzucone, co stanowi część zadania tłumaczy kultur, do których należą pedagodzy. Narzucanie tożsamości bez zwracania uwagi na fakt, że można stać się nosicielem wielu tożsamości, które współistnieją ze sobą na różnych poziomach, ogranicza możliwości i głębię potencjału zarówno jednostek, jak i grup. Co więcej, jest to forma kolonizacji, która może prowadzić do konfrontacji opartej na dychotomii „my” – „oni”

W Polsce spory dotyczące przemocy wobec dzieci nie zostały wyraźnie wyróżnione aż do transformacji ustrojowej w latach 90. XX wieku. Na przestrzeni lat Polska jako kraj uczestniczący w strukturach międzynarodowych przyjęła odpowiedzialność za podejmowanie odpowiednich działań w zakresie ochrony dzieci przed przemocą. Stopniowo wprowadzano reformy legislacyjne oraz regulacje i rozwiązania formalne mające na celu poprawę realizacji praw dziecka (prawa do ochrony przed przemocą, o którym mowa w Konwencji o prawach dziecka i kolejnych dokumentach). W Polsce z jednej strony istnieje formalna podstawa ochrony dzieci przed przemocą, w tym bezwzględny zakaz kar cielesnych w edukacji i w rodzinie (od 2010 r.), z drugiej strony mimo formalnych regulacji istnieje wysoka tolerancja dla przemocy wobec dzieci, która jest powszechnie uznawana za część procesu wychowania. Odnotowano stosunkowo wysokie wskaźniki doświadczania przemocy przez dzieci. W artykule przedstawiono dwa oblicza zjawiska przemocy wobec dzieci w Polsce, tj. formalne regulacje, a także wykorzystanie różnych wskaźników i badań – społeczną rzeczywistość jej występowania.

W artykule przedstawiono wyniki częściowych badań poświęconych strategiom rodzicielskim rozpoznawania i rozwijania zainteresowań i uzdolnień dzieci w wieku przedszkolnym. Przyjęto założenie, że to matki są tymi, które przede wszystkim rozwiązują i podejmują działania istotne dla edukacji dzieci, a także rozpoznawania i zaspokajania ich potrzeb percepcyjnych. W związku z tym w artykule poszukiwano odpowiedzi na pytanie „W jaki sposób wykształcenie matek różnicuje sposoby rozpoznawania i rozwijania zainteresowań i uzdolnień dzieci w rodzinach?”

Niniejsza praca stanowi próbę syntezy zagadnień dotyczących obecności refleksyjności w procesie rozwoju człowieka dorosłego (indywiduacji) z perspektywy interdyscyplinarnej (filozofia, psychologia, pedagogika). Interesuje mnie zjawisko refleksyjności jako bodźca indywiduacji, czyli procesu rozwoju osobistego, który można traktować jako uczenie się przez całe życie, szczególnie w wieku dorosłym. Celem artykułu jest analiza znaczenia refleksji, a także jej antynomii „nierefleksyjności”, którą traktuje się w tej pracy jako zjawisko pozytywne z perspektywy rozwojowej, a także relacji w obszarze refleksji i emocji, w porządku podmiotowym i przedmiotowym procesu rozwoju osobistego.

Autorka zarysowuje koncepcję edukacji planetarnej (globalnej) w kontekście obecnej sytuacji społecznej i politycznej. Edukacja planetarna może być umiejscowiona w hierarchii uzupełniających się kategorii: edukacja regionalna – edukacja międzykulturowa – edukacja planetarna. Doświadczenia Unii Europejskiej przekonują, że budowanie szerszej wspólnoty opartej na współpracy i porozumieniu jest możliwe. W artykule przedstawiono filozoficzne i kulturowe podstawy edukacji planetarnej, a także potencjalne czynniki sprzyjające tworzeniu edukacji globalnej: rozwój nowoczesnych technologii i języka angielskiego jako języka globalnego. Autorka opisuje zalążki „wzorca kultury postnarodowej” i wskazuje na bariery edukacji planetarnej.