Od Redakcji

W wyniku niedawnej nowelizacji ustawy o odpadach dodany został art. 26a, który umożliwia organom administracji zastępcze usunięcie odpadów
z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania i magazynowania. Nowelizacja ustawy o odpadach podyktowana jest koniecznością rozwiązania problemu usunięcia odpadów z miejsc na ten cel nieprzeznaczonych, jak również z miejsc, w których zakończono działalność w zakresie gospodarki odpadami niezgodnie z przepisami obowiązującego prawa. Gromadzenie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych często stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego, dlatego koniecznym stało się wyposażenie organów administracji w środki prawne, które umożliwią im podjęcie szybkiej reakcji na istniejące zagrożenie. Od wejścia w życie art. 26a u.o. minął rok, dlatego jest to dobry moment, aby zastanowić się, czy dodanie niniejszego przepisu stanowi dla organów administracji pomoc w walce z nielegalnym gromadzeniem odpadów.

Artykuł dotyczy analizy gospodarki odpadami komunalnymi w Republice Słowackiej. Autor ocenia stan realizacji celów gospodarowania odpadami zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami, zajmuje się rolą podmiotów zaangażowanych w gospodarkę odpadami komunalnymi oraz analizuje możliwe metody i instrumenty, które mogą być wykorzystane do osiągnięcia wyznaczonych celów.

According to art. 22 of the GMA mining and geological licences, depending on the kind and place of the activity, are granted by the minister in charge of the environment, the head of the poviat or the marshal of the voivodship. The grant of the licence always must be preceded by cooperation with the authorities determined in art. 23 (like the President of National Atomic Energy Agency, the head of the local community, authorities responsible for the water management etc.). Depending on the kind of the licence or place of the activity, the „cooperating authorities” are consulting the draft of the licence (opinion) or the draft has to be agreed with them. Unfortunately, in most situations the premises determining results of such cooperation are very unclear. The result of such cooperation may be controlled by the administrative court.

The subject of the considerations contained in the article is the analysis of the legal structure used in the Act of 9 June 2011 in relation to the ownership of minerals and in the Act of 20 July 2017 on Water Law in relation to waters. This analysis covered the determination of the subject
of ownership, right holders, the content of ownership and protection instruments of the owner. It showed a lot of significant shortcomings in legal regulation, especially that concerning water properties. This regulation is in fact incomplete, and, moreover, dispersed and devoid of a clearer idea.

Korzystanie z pojazdów mechanicznych wiąże się z ryzykiem uczestniczenia w zdarzeniach drogowych, których skutkiem jest m.in. uszkodzenie pojazdu. Wysokie koszty napraw oraz zadośćuczynień dla uczestników zdarzeń drogowych skutkują koniecznością zawierania przez posiadaczy pojazdów umów obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (tzw. ubezpieczenia OC). Wśród posiadaczy pojazdów popularne są również dobrowolne ubezpieczenia casco pojazdów lądowych (tzw. ubezpieczenia AC/autocasco). Uczestnik zdarzenia drogowego, który chce zgłosić roszczenia związane z uszkodzeniem jego pojazdu, uczestniczy w tzw. postępowaniu likwidacyjnym określanym również jako „likwidacja szkody”. Jego efektem jest decyzja ubezpieczyciela, który odmawia uznania roszczeń lub uznaje je za zasadne w części lub w całości. W przypadku uznania roszczeń ubezpieczyciel podejmuje decyzję, czy w postępowaniu likwidacyjnym ustalono istnienie tzw. szkody częściowej lub szkody całkowitej. W potocznym rozumieniu szkoda całkowita oznacza brak opłacalności naprawy pojazdu. Szkoda częściowa uprawnia do otrzymania
odszkodowania obejmującego koszt niezbędnych napraw. Zgodnie z raportem Polskiej Izby Ubezpieczeń w 2019 r. w ramach ubezpieczeń OC zlikwidowano 1 189 674 szkody, co oznacza, że około 5 na 100 ubezpieczonych w tym roku pojazdów brało udział w postępowaniu likwidacyjnym. Z kolei w ramach ubezpieczenia AC zlikwidowano 805 203 szkody (11 na 100 ubezpieczonych w tym roku pojazdów). Raport nie wskazuje, ile z tych szkód było szkodami całkowitymi. Według danych przeanalizowanych przez firmę autoDNA wśród 10 modeli najczęściej weryfikowanych w raportach tej firmy aut szansa na stwierdzenie szkody całkowitej wynosiła od 6,8—13,2%, zależnie od konkretnego modelu. Zagadnienie szkód całkowitych i częściowych dotyczy również pojazdów importowanych. W samym tylko 2019 r. w Polsce zarejestrowano 929 028 osobowych pojazdów używanych, które zostały sprowadzone z zagranicy. Aż 54,5% z nich miało ponad 10 lat, 34,3% z nich było wyprodukowanych od 4 do 10 lat przed pierwszą rejestracją w Polsce. Pozostałe 11,1% stanowiły pojazdy w wieku młodszym niż 4 lata. W przypadku pojazdów starszych, ze względu na okres ich użytkowania, rośnie prawdopodobieństwo ich pokolizyjnej przeszłości. W przypadku pojazdów bardzo młodych istnieje wysokie ryzyko, że ich sprzedaż za granicę zaledwie do 4 lat po kupnie wiąże się ze szkodą całkowitą, której usuwanie w kraju pochodzenia było nieopłacalne. Według raportu firmy CARFAX, która m.in. gromadzi historię pojazdów ze Stanów Zjednoczonych, ponad 20% samochodów importowanych z USA do Europy miało stwierdzoną szkodę całkowitą. Polska jest czwartym krajem importu, do którego najczęściej trafiają pojazdy z taką historią. Wskazane wyżej okoliczności są relewantne prawnie na kilku płaszczyznach. W artykule kolejno omawiane są cywilnoprawne i techniczne aspekty likwidacji szkód komunikacyjnych, ich wpływ na status pojazdu jako odpadu, a także stosowanie przepisów z zakresu ochrony środowiska do importu, sprzedaży i naprawy pojazdów po szkodzie całkowitej. Opisanie cywilnoprawnych i technicznych aspektów likwidacji szkód komunikacyjnych jest niezbędne dla wyjaśnienia, jakie przesłanki decydują o uznaniu, że pojazd jest przedmiotem szkody całkowitej. Zakres znaczeniowy tego pojęcia jest kluczowy dla zrozumienia praktycznych aspektów stosowania przepisów prawa odpadowego w kontekście użytkowania i obrotu pojazdami, które to zagadnienia opracowane są w dalszej części publikacji. Ze względu na brak
literatury analizującej status pojazdu jako odpadu kluczowym elementem opracowania jest analiza nielicznych orzeczeń sądów administracyjnych oraz omówienie najistotniejszych przepisów powoływanych w judykaturze.

Celem tego artykułu jest przedstawienie zasady stałej suwerenności nad zasobami naturalnymi w orzecznictwie sądów międzynarodowych. Opracowanie to jest kontynuacją zagadnień omówionych w poprzednich artykułach dotyczących górnictwa transgranicznego i tzw. zasobów naturalnych dzielonych. Do opracowania tego tematu wykorzystano literaturę polską i zagraniczną, a przede wszystkim orzecznictwo sądów międzynarodowych. W pierwszej części niniejszego artykułu przedstawiono teoretyczne podstawy konieczne do dalszych rozważań. Zawiera ona definicje oraz podstawy zasady stałej suwerenności nad zasobami naturalnymi. Druga część opisuje najbardziej istotne prawa i obowiązki wynikające z omawianej zasady. Na koniec zaprezentowano analizę orzeczeń sądów międzynarodowych w odniesieniu do zasady stałej suwerenności nad zasobami naturalnymi oraz wnioski wynikające z tej analizy.

Artykuł poświęcono różnym aspektom opodatkowania ekologicznego na Ukrainie i w UE. Dokonano podziału podatków ekologicznych na Ukrainie ze względu na podmioty opodatkowania oraz przedstawiono ich zestawienie z podatkami ekologicznymi funkcjonującymi w UE. W pracy podano niektóre najwyższe i najniższe kwoty emisji zanieczyszczeń ze stacjonarnych źródeł zanieczyszczenia. Określono także efektywność fiskalną opodatkowania ekologicznego na Ukrainie i wskazano sposoby udoskonalenia systemu opodatkowania ekologicznego na Ukrainie na podstawie doświadczeń krajów UE.

W ostatnim numerze „Prawnych Problemów Górnictwa i Ochrony Środowiska” Sebastian Wójcik-Jackowski w interesujący sposób zajął się problematyką podwójnej reglamentacji przez przepisy ustaw z dnia 9 czerwca 2011 r. — Prawo geologiczne i górnicze oraz z dnia 20 lipca 2017 r. — Prawo wodne działalności polegającej na wydobywaniu z wód powierzchniowych kamieni, żwiru, piasku i innych materiałów, dalej dla uproszczenia określanych także jako kruszywa. Działalność ta może być mianowicie postrzegana zarówno jako wydobywanie kopalin ze złóż w rozumieniu pierwszej z powołanych ustaw, która podlega przewidzianym przez nią wymogom, m.in. łączącym się z obowiązkiem uzyskania
koncesji, jak i jako korzystanie z wód, mogące wymagać pozwolenia wodnoprawnego. S. Wójcik-Jackowski już w punkcie wyjścia swoich rozważań nawiązał zarazem do wcześniejszego artykułu, jaki ukazał się na ten temat na łamach PPGiOŚ, podając w wątpliwość przyjęte w nim założenie, że kruszywa stanowią złoże kopaliny. Podsumowując natomiast swój wywód, przyznał, że zagadnienie pozostaje nadal otwarte, co można potraktować jako zaproszenie do dalszej dyskusji i do jej kontynuacji w kolejnym opracowaniu, składającym się już przez to na cykl publikacji naświetlających zagadnienie z różnych perspektyw i wyodrębniających się w zwarty wątek tematyczny, jaki Czytelnik PPGiOŚ mógłby prześledzić. Stanowisko S. Wójcika-Jackowskiego, które nie budzi zastrzeżeń, zwłaszcza jeśli chodzi o analizę przepisów Prawa wodnego i specjalistycznych
kwestii hydrologicznych, skłania zaś do dalszych refleksji, szczególnie z punktu widzenia Prawa geologicznego i górniczego. Refleksje te, ze względu na przedstawioną tezę wyjściową, negującą — jak się okaże, w przeważającym stopniu słusznie — uznanie materiałów wydobytych z wód za złoża kopalin, muszą mieć charakter głównie terminologiczny i koncentrować się na wyjaśnieniu treści i zakresu pojęć, które w istocie mają zasadnicze znaczenie dla zastosowania do określonej działalności przepisów Prawa geologicznego i górniczego regulujących wydobycie kopalin ze złóż. Zależy to bowiem od ustalenia po pierwsze, że przedmiotem działalności jest kopalina, po drugie że kopalina znajduje się w złożu i po trzecie — że działalność polega na wydobyciu. Dopiero wówczas można też rozstrzygać ewentualną kolizję pomiędzy Prawem geologicznym i górniczym a Prawem wodnym, która wchodzi przecież w rachubę jedynie wtedy, gdy dany stan faktyczny wyczerpuje hipotezy przepisów zamieszczonych
w obu tych aktach prawnych. Problem zbiegu tych przepisów w rozpatrywanej materii powstaje wszak, gdy jedna działalność może być kwalifikowana jednocześnie jako korzystanie z wód i wydobywanie kopalin ze złóż. W opracowaniu zostaną omówione trzy przywołane wyżej pojęcia, z niezbędnym uwzględnieniem Prawa wodnego. Wcześniej jednak, tytułem krótkiego wprowadzenia merytorycznego, przedstawienia wymaga problem, który S. Wójcik-Jackowski zamierzał rozstrzygnąć, i wcześniejsze próby podejmowane w doktrynie w tym zakresie. Pozwoli to ocenić, czy i w jakim stopniu problem ten został rozwiązany.

Niniejszy artykuł powstał w celu wyjaśnienia ogólnych zagadnień związanych z wprowadzaniem sprzętu elektrycznego i elektronicznego na rynek oraz dalszym postępowaniem, kwalifikowanym już jako odpad. Temat ten jest warty podjęcia z uwagi na ciągle rosnący popyt na sprzęt użytkowany w różnych dziedzinach życia człowieka oraz idącą za tym podaż, przejawiającą się poprzez szeroką dostępność i ilość wszelkich kategorii sprzętu. Istotne jest zatem, aby regulacje dotyczące sprzętu elektrycznego oraz wiążący się z nimi system gospodarowania były znane, a wątpliwości pojawiające się podczas stosowania tych regulacji, sukcesywnie wyjaśniane. Pierwszy merytoryczny rozdział pracy zawiera ogólny opis problemu, jakim jest rozwój technologii oraz idąca z nim w parze potrzeba wymiany urządzeń na takie, które odpowiadają najnowszym trendom technologicznym. W rozdziale drugim, zostało wyjaśnione pojęcie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na podstawie nieodzownej definicji odpadu, funkcjonującej w polskim porządku prawnym. W trzecim rozdziale omówiono regulacje dotyczące zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, obowiązujące na poziomie Unii Europejskiej. Czwarty rozdział zawiera charakterystykę krajowego systemu związanego ze sprzętem elektrycznym i elektronicznym stworzoną na podstawie ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. W piątym rozdziale pomieszczono ocenę funkcjonującego w Polsce systemu związanego ze sprzętem elektrycznym i elektronicznym, ze wskazaniem pozytywnych oraz negatywnych aspektów jego funkcjonowania. W ostatnim rozdziale zostały natomiast opisane koncepcje rozwoju obowiązującego systemu w zakresie dalszego postępowania ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym. Artykuł powstał w głównej mierze na podstawie analizy treści stworzonych w ramach doktryny prawa ochrony środowiska i orzecznictwa oraz własnych spostrzeżeń formułowanych podczas analizy aktów prawnych. Stan prawny, w oparciu o który został sporządzony niniejszy artykuł, został przyjęty na dzień 3 lipca 2020 r.