Artykuł porusza problem pochodzenia tytułu Dominus noster (typowego dla późnego Cesarstwa Rzymskiego); jego pojawienia się i funkcjonowania w mennictwie rzymskim w okresie tetrarchii, za panowania Konstantyna Wielkiego. Występowanie tego tytułu w monetach zostało przedstawione chronologicznie, a także ukazano etapy jego popularyzacji w odniesieniu do osób sprawujących władzę. Ponadto artykuł śledzi związek między tytułem a poszczególnymi władcami, co — wraz z informacjami o datach emisji konkretnych monet i medali — utorowało drogę do jego stopniowego włączenia do tytulatury najwyższych władców.

Autorka analizuje kwestię uzależnienia typologii rodziny chłopskiej od układu gospodarczego. Istnieje pogląd, że wynikiem reformy agrarnej 1557 roku w Wielkim Księstwie Litewskim była zmiana dworskiego systemu gospodarowania, którego cechą charakterystyczną była do tej pory rodzina patriarchalna, na system włóczny. Wraz z tą przemianą nastąpił rozpad rodziny patriarchalnej, na miejscu której powstała rodzina nuklearna. Na podstawie źródeł autorka argumentuje, że na Wołyniu, gdzie
właścicielami ziemi byli książęta, pomiar włóczny zaprowadzano bardzo powoli. Do połowy XVII wieku większość majątków na tym obszarze pozostawała w systemie dworskim (folwarcznym), co rodziło zapotrzebowanie na większą liczbę pracowników. To z kolei chroniło rozszerzoną rodzinę chłopską.

W swojej propagandzie król August III z dynastii Wettynów świadomie odwoływał się do tradycji sarmackiej, ukazując się w stroju polskim tuż po koronacji w Krakowie 24 stycznia, podczas pielgrzymki do Częstochowy do sanktuarium Matki Boskiej, poprzez dary dla klasztoru, częsty udział w katolickich obrzędach religijnych oraz polowania — ulubioną rozrywkę monarchy. Ważną rolę odegrały również obrazy Louisa de Silvestre’a przedstawiające Augusta III i księżniczkę Marię Józefę w polskich strojach, pochlebne opinie o królu w pamiętnikach Jerzego Kitowicza oraz dzieła historyczne Jerzego Samuela Bandtkiego. Dopiero od 1815 roku zaczęło słabnąć uznanie dla króla; pod wpływem nowszej historiografii pozytywne opinie zostały zastąpione negatywnymi. Z kolei Stanisław August był często przedstawiany jako Europejczyk i kosmopolita; tradycyjny polski strój, taki jak żupan i kontusz, nosił jedynie w dzieciństwie. Później zaczął występować w zagranicznych ubiorach (francuskich). Liczne podróże zagraniczne oraz wychowanie przez niezwykle ambitną i dumną matkę, Konstancję Czartoryską, ukształtowały go mentalnie jako przyszłego króla, który okazywał pogardę wobec prowincjonalnej szlachty. Sejm konwokacyjny (1764) domagał się, by przyszły król nosił strój polski; jednak Stanisław August Poniatowski przedstawił zaświadczenia lekarskie, wskazujące na szkodliwość takiej mody (ze względu na obowiązkowe golenie głowy), wystawione przez siedmiu lekarzy. Strój koronacyjny króla (hiszpański) został uwieczniony na obrazie Marcella Bacciarellego. Większość obrazów i szkiców przedstawia króla w stroju francuskim; jednak istnieją dzieła ukazujące go w zbroi lub ubiorach nawiązujących do antyku, w mundurze Szkoły Rycerskiej, mundurze polskiego generała lub w codziennym stroju (bekieszy lub szlafroku). Później król był również widywany w angielskim fraku. Stanisław August podkreślał znaczenie zerwania z zdegenerowaną tradycją sarmacką zakorzenioną w ideologii i obyczajach, a także propagowania intelektualnych trendów Oświecenia oraz nowych form codzienności (popularyzacja „Monitora”, sztuki obalające starych Sarmatów, utwory literackie promujące nowe zwyczaje). Ponadto Stanisław August był mniej ostentacyjny w kwestiach religijnych, przez co sprzyjał tolerancji wyznaniowej.

Choć magnaci żyjący w dawnej Rzeczypospolitej byli krytykowani po jej upadku, zachowali swój elitarny status w społeczeństwie polskim, zwłaszcza pod panowaniem rosyjskim i austriackim. Potomkowie arystokracji z czasów panowania Stanisława Augusta zachowali swój prestiż w pamiętnikach, podczas gdy ci, którzy aspirując do związania się z magnaterią, nie spotykali się z uznaniem. Takie traktowanie nadawali im pamiętnikarze opisujący czasy Stanisława Augusta. Mniej krytyczne podejście prezentowali pamiętnikarze piszący w XIX wieku i urodzeni po 1795 roku, choć i oni z nostalgią wspominali minione czasy. Dawni magnaci zostali więc generalnie rozgrzeszeni; natomiast ci z XIX wieku byli nadal oceniani surowiej. Może to wynikać z faktu, że pamiętnikarze XIX-wieczni dystansowali się od epoki Stanisława Augusta, przez co pewne cechy mogły zostać łatwo zatarte. Taka potencjalna łagodność nie dotyczyła już magnatów, którzy wówczas dążyli do kontroli nad życiem społecznym i publicznym. Cechy typowe dla magnatów — zarówno pozytywne, jak i negatywne — nie uległy większym zmianom. Niemniej jednak aspekty (bardzo „ludzkie”), które przypisywali im pamiętnikarze, generalnie przypominały te kreowane przez ich zwolenników. Mając na uwadze takie zestawienie cech, można wysnuć wniosek, że choć grupa magnatów się powiększyła (przynajmniej teoretycznie), ponieważ status ten był stosunkowo łatwy do zdobycia po upadku Królestwa Polsko-Litewskiego, zwłaszcza na południowo-wschodnich kresach dawnej Rzeczypospolitej, to liczba cech negatywnych również wzrosła, choć były one mniej skoncentrowane w pojedynczych jednostkach. Nie ulega jednak wątpliwości, że do roku 1830 magnaci stanowili elitarną kategorię szlachty, i tak też byli przedstawiani w literaturze pamiętnikarskiej, w tym przez autorów opisujących czasy Stanisława Augusta.

W artykule poddano analizie rosyjskie plany operacyjne z okresu od lutego 1810 do czerwca 1812 roku oraz znaczenie ziem białoruskich w przyjętej strategii. Autor stwierdza, że prowadzone przez rosyjskich dowódców planowanie strategiczne na zachodnim terenie przyszłych działań wojennych podlegało ciągłej ewolucji. W planach ofensywnych ziemie białoruskie miały być miejscem koncentracji wojsk rosyjskich, ich podstawą operacyjną i źródłem zasobów wojennych. W planach wojny defensywnej z kolei ziemie białoruskie przewidziane były jako obszar głównych operacji wojennych. Miały posłużyć do znaczącego osłabienia nieprzyjaciela, po którym można byłoby zacząć z nim generalną bitwę. Szczególną uwagę przykładano do przygotowania rosyjskiego ataku wyprzedzającego na sojuszników Napoleona (styczeń—marzec 1812 roku). Autor wykazał, że zgodnie z przyjętymi planami na wiosnę 1812 roku wojska rosyjskie były gotowe do wkroczenia na terytoria Księstwa Warszawskiego i Prus. Zakładano zniszczenie potencjału wojskowego tych ziem, rozbicie armii, zdobycie Warszawy i przejęcie kontroli nad linią Wisły. Konsekwencją wcielenia w życie tych planów byłoby ogłoszenie restytucji Królestwa Polskiego. Jednak zmiana układu sił politycznych w Europie w kwietniu 1812 roku determinowała wycofanie się Rosji z prowadzenia operacji ofensywnych.

Jan Szygut (1838–1920) urodził się w rodzinie protestanckiej w Hnojniku (polski Gnojnik) na Śląsku Cieszyńskim. Od 1856 roku pracował jako nauczyciel. W 1857 roku został wybrany kierownikiem szkoły ewangelickiej w Puńcowie koło Cieszyna i pełnił tę funkcję aż do przejścia na emeryturę w 1907 roku. Początkowo był zaangażowany w polski ruch narodowy, jednak około 1879/1880 roku, pod wpływem pastora Theodora Haasego z Cieszyna, związał się ze stronnictwem niemiecko-liberalnym. W 1889 roku był redaktorem gazety „Nowy Czas”, założonej przez Haasego. W 1896 roku bez powodzenia kandydował jako liberał w wyborach do Sejmu Śląskiego w Opawie. Szygut był przewodniczącym Stowarzyszenia Nauczycieli Wiejskich w Cieszynie, działał w Czytelni Ewangelickiej założonej przez Haasego i wielokrotnie był wybierany na prezbitera zboru ewangelicko-augsburskiego w Cieszynie. Wbrew opiniom niektórych badaczy, sytuacji narodowo-wyznaniowej na Śląsku Cieszyńskim w czasach Szyguta nie można sprowadzać do prostego podziału: protestanci jako zwolennicy polskiego ruchu narodowego, a katolicy jako sympatycy niemieckości. Większość pastorów ewangelickich opowiadała się za stronnictwem niemiecko-liberalnym i wywierała wpływ zarówno na decyzje polityczne, jak i narodowe członków swoich zborów.

Artykuł koncentruje się na reformach administracyjnych w Królestwie Polskim (ziemie nadwiślańskie) w latach 1880–1890 oraz roli Iosifa Gurki (generała-gubernatora Warszawy) w wprowadzaniu zmian społecznych, gospodarczych i kulturalnych na ziemiach polskich. Autor analizuje działania władz rosyjskich z perspektywy interesów Imperium Rosyjskiego, podejmując próbę oceny eksperymentów prowadzonych przez rosyjskich administratorów, którzy dążyli do przekształcenia Polaków w rosyjskich poddanych bez wymazywania ich tożsamości narodowej, a także do czerpania z dorobku kulturowego Polski bez zamiaru jego zniszczenia. Artykuł zawiera pogłębioną analizę źródeł archiwalnych, z których większość została po raz pierwszy wprowadzona do obiegu naukowego. Z pewnością przyczynią się one do lepszego zrozumienia sposobu zarządzania ziemiami nadwiślańskimi w latach 1880–1890.

Gabriela Balicka (z domu Iwanowska, 1867–1962), córka Antoniego Iwanowskiego i Sybilli Rosenwerth. Po ukończeniu szkoły średniej w Warszawie podjęła studia przyrodnicze na Uniwersytecie w Genewie, gdzie poznała Zygmunta Balickiego, założyciela Związku Młodzieży Polskiej. Pobrali się w 1891 roku. Balicka ukończyła studia botaniczne i w 1893 roku uzyskała doktorat z nauk przyrodniczych. Była jedną z pierwszych Polek z wyższym wykształceniem uniwersyteckim. Do odzyskania przez Polskę niepodległości aktywnie uczestniczyła w pracy naukowej i dydaktycznej. Posłanka Stronnictwa Narodowego na Sejm Ustawodawczy (1919–1922) oraz kolejne trzy kadencje, należała do czołowych działaczek Narodowej Organizacji Kobiet. Jej działalność parlamentarna koncentrowała się głównie na kwestiach edukacji, wychowania oraz zwalczania alkoholizmu. Walczyła o prawa obywatelskie kobiet, jednak po 1935 roku wycofała się z życia politycznego. W czasie okupacji niemieckiej mieszkała w Górce Narodowej pod Krakowem. Zmarła i została pochowana na Cmentarzu Rakowickim. Balicka przełamała stereotypowe postrzeganie kobiet jako osób apolitycznych i ograniczonych do tradycyjnych ról. Od 1919 do 1935 roku była nieprzerwanie aktywna na scenie politycznej jako członkini partii konserwatywnej. Uzyskany w 1893 roku doktorat z nauk przyrodniczych oraz późniejsza działalność naukowa stanowiły znaczący sukces i wyróżniały ją na tle epoki.

Gdyby nie zawiła historia jego rodziny i jego samego, pisarz ten byłby znany wszystkim współczesnym czytelnikom jako Horst Eckert, czyli Janosch. Jego ojciec — drobny handlarz, przemytnik, miłośnik bimbru i przemocy domowej — Johann Valentin Eckert (1903–1983), nadał swemu pierworodnemu imię po niemieckim działaczu nazistowskim, Horście Wesselu. Wessel, uznany w III Rzeszy za męczennika narodowego socjalizmu, został zastrzelony w 1930 roku przez działacza Komunistycznej Partii Niemiec. Janosch urodził się 11 marca 1931 roku w robotniczej rodzinie, w domu przy ulicy Ciupkaweg (później Piekarskiej) w Porembie. Rzeka Czarnawka, przepływająca w pobliżu jego miejsca zamieszkania, wyznaczyła nową linię podziału na terenach plebiscytowych między Polską a Niemcami od października 1921 roku. Życie w przemysłowym Hindenburgu na Górnym Śląsku, zdominowanym przez narodowosocjalistyczne walki z Żydami, komunistami, duchownymi i Polakami; byli powstańcy śląscy, trudne dzieciństwo, przenikające się kultury, fascynacja nimi oraz nieustanne dylematy — wszystko to stanowi tło artykułu. Wśród miejsc, które odcisnęły piętno na życiu Janoscha, znajdują się: Górnośląskie Zabrze, ślady dzieciństwa przesiąknięte katolicyzmem; niemieckie miasta Oldenburg, Bad Zwischenahn, Nordhorn, początki kariery pisarskiej w Monachium; artystyczny Paryż oraz hiszpańskie wyspy Ibiza, La Gomera i Teneryfa. W 2011 roku Janosch został uhonorowany tytułem honorowego obywatela Zabrza — jako wyraz uznania za ślady pozostawione w rodzinnym mieście oraz za osiągnięcia literackie. Dziś Janosch określa siebie jako kosmopolitę, pozbawionego wyraźnej tożsamości narodowej.