Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Sprawy spadkowe w umowie polsko-ukraińskiej z 1993 r.

Maksymilian Pazdan

Język: PL | Data publikacji: 14-12-2022 | Abstrakt | s. 133-161

The article is dedicated to the matters of succession in the Agreement of 1993 on Legal Aid concluded between Poland and Ukraine. The author touches upon a number of issues. First, he discusses the role of the “general compatibility clause” provided for in Article 97 of the 1993 Agreement. He concludes that the clause does not produce effects with regard to the Regulation (EU) No 650/2012. Under the “general compatibility clause”, in all situations where the 1993 Agreement does not provide for a rule being the equivalent of the rules laid down in the Hague Convention of 1961 determining the law applicable to the form of a testamentary disposition, in Poland, in relations between Poland and Ukraine, the law applicable to the form of a testament is to be determined pursuant to the provisions of the Hague Convention of 1961.
Second, the author discusses the conflict-of-laws rules set out in the Agreement which designate, as the applicable law, either Polish or Ukrainian law. He contends that where the deceased is a Polish and Ukrainian national, in order to determine which of those nationalities have to be taken into account for the purposes of Article 37 (1) of the 1993 Agreement, the criterion of the most effective (more closely connected) nationality should be relied on. However, the situations that involve a deceased of Polish or Ukrainian nationality, who is also a third-State national, do not fall within the scope of the 1993 Agreement. The application of the 1993 Agreement is, on the other hand, not barred by the fact that an immovable property in a third State forms part of the estate. Jurisdiction and the law applicable to the succession of such immovable property must be determined, both in Poland and in Ukraine, pursuant to their general conflict-of-laws regulations on matters of succession. The author explains also that the drafters of the 1993 Agreement (in Articles 37 (1) and (2)) ruled out the principle of unity of succession in favour of the principle of scission, employing the connecting factors of nationality and of location of the immovable property. This results in numerous complications in the determination of the applicable law and in its application. However, the law applicable to succession determined on the basis of Article 37 (1) and (2) of the 1993 Agreement of 1993 governs the succession as a whole, with the exception of issues covered by other rules provided for in that agreement (for example, Article 39) and of the issues that do not fall within its scope of the 1993 Agreement. Although Article 39 (1) of the 1993 Agreement expressly mentions only consequences of defective consent, there is no doubt that the said rule also covers the legal requirements for effective declaration of consent.
Third, the author addresses the function of Article 38 of the 1993 Agreement, which is a substantive law provision on the estate without a claimant. This provision enjoys priority over Article 33 of the Regulation No 650/2012. Article 38 solely determines the State (Poland or Ukraine) acquiring the estate without a claimant. The concerned State enjoys the competence to designate the entity that will become the subject of rights and obligations forming part of the estate without a claimant.
Finally, the author comments on the pending case resulting from the preliminary question posed by the Opole District Court (Sąd Okręgowy, case no II Czz. 438/21). The Opole Court requested from the European Court a ruling on whether a Ukrainian national residing in Poland may, under Article 22 of the Regulation No 650/2012, choose Ukrainian law. The author suggests, that — although not without a doubt — it is tempting to answer this question in the affirmative. The argument here is that the freedom to choose the applicable law in matters of succession falls entirely outside the ambit of the 1993 Agreement and so the Agreement does not preclude the choice.

2022-12-14



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Kolizyjnoprawne aspekty płci

Paulina Twardoch

Język: PL | Data publikacji: 17-04-2025 | Abstrakt | s. 5-38

The article deals with legal gender from the conflict-of-laws perspective. Its aims are: to identify the law applicable to the establishment (upon birth) and change of legal gender under Polish private international law, to determine that law’s scope of application, and to indicate the values that should be taken into account when considering the intervention of the ordre public. Given the gap existing in Polish PIL in matters of legal gender, the applicable law should be searched for on the basis of a generic rule of art. 67 of the Polish PIL Act. In my opinion, under that rule, it is the national law of a person that should be considered to be the law applicable to that person’s legal gender. However, the establishment or change of legal gender that occurred abroad may be qualified as “a closed legal situation.” Thus, the law determined by the relevant rule of that situation’s state of origin may be deemed the applicable one. The laws applicable to the potential impact of the legal gender’s change on marriage, name and surname, filiation and succession should be searched for separately. If the change of legal gender is inadmissible under the applicable law, the public policy exception may be used in order to allow such change, based on the individual’s right to respect for their sexual self-determination, which is one of the aspects of the right to respect for private life under the ECHR. However, the decision to apply the public policy exception should always be preceded by an assessment in concreto. This also concerns dealing with a foreign rule that provides for “the third gender” being assigned to a child. The child’s best interests and the values related to the cross-border continuity of a personal legal status should be taken into account in this regard.

2025-04-17



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Styk prawa prywatnego i publicznego z kolizyjnoprawnego punktu widzenia

Wojciech Popiołek

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2016 | Abstrakt | s. 31-58

Artykuł bada konsekwencje w zakresie prawa prywatnego międzynarodowego wynikające z rosnącej roli regulacji publicznoprawnych w sprawach międzynarodowych. W tym kontekście artykuł przygląda się koncepcji przepisów wymuszających swoje zastosowanie, przyjętej również w polskim prawie prywatnym międzynarodowym, a także regulacji art. 6 ust. 1 Ustawy Prawo prywatne międzynarodowe z 2011 r. Zgodnie z tym przepisem: „Prawo właściwe, ustalone zgodnie z przepisami niniejszej ustawy, obejmuje przepisy prawa publicznego, jeżeli z ich treści lub celu wynika, że powinno się je stosować do danego stosunku prawnego”. Oznacza to, że system prawny wskazany jako właściwy przez polską normę kolizyjną, niezależnie od tego, czy jest to system krajowy czy obcy, powinien być stosowany jako całość, włączając w to jego przepisy prawa publicznego. To samo prawo właściwe określa, czy dany przepis prawa publicznego powinien zostać zastosowany. Publicznoprawny charakter danego przepisu nie wyklucza jego zastosowania. Sędzia sądu orzekającego nie jest uprawniony do manipulowania prawem właściwym poprzez aprioryczne kategoryzowanie przepisów jako należących do sfery prawa publicznego i odmawianie ich stosowania z tego powodu. Nie oznacza to jednak, że wszystkie przepisy prawa publicznego prawa właściwego zostaną zastosowane. Ich zastosowanie zależy przede wszystkim od ich własnej „woli zastosowania” („intent to apply”), co oznacza, że ich zakres zastosowania rationae materiae (przedmiotowy) i rationae personae (podmiotowy) obejmuje daną sytuację faktyczną ze względu na określony związek z terytorium danego państwa. Ponadto, istotne są kompetencje organu. Sąd orzekający nie może przejmować kompetencji organu władzy publicznej państwa, którego prawo jest właściwe. W konsekwencji sąd jest między innymi związany sankcją przewidzianą w prawie właściwym i musi ją zastosować, pod warunkiem, że mieści się to w jego kompetencjach. Nie może jednak wykonywać władzy publicznej wobec stron spornego stosunku prawnego. W przypadku konfliktu między obcym prawem publicznym a krajowym prawem publicznym sądu orzekającego, co do zasady pierwszeństwo ma to drugie.

2016-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Transgraniczne przekształcenia (zmiana formy prawnej) spółek w prawie prywatnym międzynarodowym — zagadnienia wybrane

Arkadiusz Wowerka

Język: PL | Data publikacji: 21-06-2022 | Abstrakt | s. 57-78

This paper delas with the selected issues of cross-border conversions of companies in private international law. Conversion is one of the forms of transformations of companies. The basic form of cross-border transformations mostly used by companies are mergers. However, as evidenced in particular by the judgment of the Court of Justice in the case of Polbud, also the change of the legal form is an institution of interest and present in the practice of cross-border activities of companies. In the foreground are the conflict of laws issues arising under private international law, in particular the question of the law applicable to the cross-border change of the company’s legal form. In order to answer this question, a definition of a conversion under the private international law has been provided. A cross-border conversion of a company must be distinguished from a cross-border transfer of the seat of the company as a connecting factor, as they are two completely different operations governed by different conflict-of-law rules of private international law. In the case of Polbud, there are serious doubts as to whether there was a cross-border conversion or cross-border transfer of the company’s seat. The law applicable to cross-border conversions is determined on the basis of the principle of combination or unification of the personal statutes of the state of the exit form and the state of the intended form of the company. Under this principle, however, the application of both legal systems is problematic. Useful guidelines are provided by the model expressed in art. 86c in connection with art. 86q of the directive on certain aspects of company law. The scope of application of the law applicable to cross-border conversions is determined by both leges societatis in question. Cross-border conversion operations also arise qualification problems related to issues such as the protection of creditors, minority shareholders and employees. The harmonized substantive provisions of the directive on certain aspects of company law make it easier to carry out cross-border conversions in the European dimension. The existence of such harmonized norms removes the barriers resulting from the applicable substantive law based on various principles and rules and makes the conflict-of-law issues then practically of secondary importance.

2022-06-21



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Prawo właściwe dla przysposobienia według polsko-ukraińskiej umowy o pomocy prawnej

Bogusława Gnela

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2022 | Abstrakt | s. 61-80

The subject of the study is the analysis of the conflict of law rules contained in Article 30 of the Agreement between the Republic of Poland and Ukraine on legal assistance and legal relations in civil and criminal matters, made in Kiev on May 24, 1993 (Journal of Laws of 1994, No. 96, item 465) determining the jurisdiction and applicable law for establishing, amending, terminating and canceling the adoption. Before proceeding with this analysis, some differences in the substantive and procedural/technical rules relating to adoption in Polish and Ukrainian law are pointed out. Furthermore, it is emphasized that under Article 30 of the Agreement the institution of renvoi plays no part. In the event of multiple Polish and Ukrainian citizenship, the decisive factor becomes the “effective” citizenship. Article 30, on the other hand, offers no solution for stateless persons. Next, the jurisdiction designated by Article 30 sec. 5 sentence 1 of the Agreement (dealing with matters of adoption, as well as the amendment, termination or annulment of the adoption) is analyzed. Subsequently, the author takes up the questions relating to determination of the law applicable to adoption by one person and the joint adoption by spouses. The author contends that the law applicable to the adoption is fixed and so it is not subject to changes. The article assumes that the effects of a full adoption “transform” — on the confl ict-of-laws level — into relations between parents and children, and the effects of a partial adoption are governed by the law applicable to the establishment of adoption.
The article shows that the law applicable to its establishment of the adoption is applicable also to the amendment, termination and annulment of adoption. The author further submits that in theory the public policy clause may be used under the Polish-Ukrainian Agreement, but in practice this should not occur too often because there are no provisions of the Ukrainian adoption law, the application of which would result in consequences contrary to the fundamental principles of the Polish legal order.

2022-12-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Niejednolitość terytorialna prawa hiszpańskiego a prawo prywatne międzynarodowe

Jakub Krysa

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2014 | Abstrakt | s. 9-50

Celem artykułu jest przedstawienie problematyki terytorialnej niejednolitości prawa w kontekście prawa prywatnego międzynarodowego oraz wewnętrznych regulacji państw, których systemy prawne są niejednolite. Ustalenie prawa właściwego w takich państwach może powodować szereg trudności, niemożliwych do rozwiązania jedynie poprzez zastosowanie prawa prywatnego międzynarodowego. Dlatego w takich sytuacjach konieczne jest zastosowanie wewnętrznych norm kolizyjnych danego państwa. Artykuł przedstawia zagadnienie terytorialnej niejednolitości prawa z dwóch różnych perspektyw. Pierwsza polega na analizie kwestii niejednolitości prawa z punktu widzenia zarówno polskich, jak i zagranicznych przepisów prawa prywatnego międzynarodowego. Analiza w tym zakresie prowadzona jest na podstawie polskich ustaw Prawo prywatne międzynarodowe z 2011, 1965 i 1926 roku oraz regulacji unijnych. Jednym z najczęstszych sposobów radzenia sobie z problemem międzylokalnego konfliktu praw jest zasada, że jeżeli w państwie, którego prawo jest właściwe, obowiązuje kilka odrębnych systemów prawnych, to prawo tego państwa wskazuje, który z tych systemów należy zastosować. Takie rozwiązanie przyjęła również polska ustawa Prawo prywatne międzynarodowe z 2011 roku. Druga perspektywa przedstawia zagadnienie terytorialnej niejednolitości prawa z punktu widzenia hiszpańskich regulacji międzylokalnych (interregionalnych). Normy te określają prawo właściwe w ramach stosunków prawnych ograniczonych do Hiszpanii, jednak mogą mieć również zastosowanie do stosunków prawnych zawierających element obcy. W takim przypadku normy prawa międzylokalnego uzupełniają normy prawa prywatnego międzynarodowego. Artykuł przedstawia zasady hiszpańskiego prawa międzylokalnego w ujęciu historycznym, systemowym i praktycznym. Analiza prowadzona jest na podstawie hiszpańskiego ustawodawstwa, orzecznictwa i doktryny prawnej. Opisowy i porównawczy charakter artykułu zapewnia kompleksowe spojrzenie na zagadnienie terytorialnej niejednolitości prawa oraz możliwe sposoby jego regulacji zarówno w polskim, jak i zagranicznym prawie prywatnym międzynarodowym. Pomaga również odpowiedzieć na pytanie, jak określić prawo właściwe, jeżeli ma nim być prawo hiszpańskie.

2014-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Prawo właściwe dla zawarcia małżeństwa w polsko-ukraińskiej umowie o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych

Wojciech Popiołek

Język: PL | Data publikacji: 22-03-2023 | Abstrakt | s. 5-28

The law applicable to marriage between Polish and Ukrainian nationals is set out in the 1993 Convention between the Republic of Poland and Ukraine concerning legal aid. The Convention stipulates that that a marriage can be contracted if the prerequisites provided for in the prospective spouses’ national laws are satisfied - determined separately for each of them. The Convention concerns only marriages between Polish and Ukrainian citizens and does not apply to stateless persons. The form of marriage is governed by the law of the State where the marriage was celebrated. The article discusses some issues concerning the prerequisites and scope of application of these regulations, taking into account the differences between the Polish and Ukrainian family law. These differences concern mainly the form of marriage (Ukrainian law does not provide for a religious form and does not allow the marriage by proxy) and some obstacles to marriage (in Ukrainian law the invalidity of marriage results, inter alia, if the marriage in question constitutes a sham or if there occurred a misrepresentation as to the health of a prospective spouse). The reader’s attention is also drawn to a specific ordre public exception contained in Article 58, paragraph 1 of the Ukrainian Law on Private International Law, according to which a marriage between a Ukrainian national and a foreigner concluded under foreign law outside the territory of Ukraine is valid in Ukraine provided that the Ukrainian national complies with the provisions of the Family Code of Ukraine concerning the grounds invalidating the marriage. However, this provision should not be applied if Polish law applies on the basis of the provisions of the Convention. The paper also touches upon the Ukrainian law to the extent it contains a residual regulation concerning engagement.  Under this regulation, the person who refuses to marry despite an earlier engagement must reimburse the other party for the costs incurred in connection with the preparation for the registration of the marriage and the wedding. The study also draws attention to some practical aspects of marriage conclusion - in Poland by a Ukrainian citizen (Ukrainian law does not provide for the possibility of issuing a certificate of capacity to marry) and in Ukraine by a Polish citizen.

2023-03-22



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Modern Changes in the Conflict-of-Laws Methodology: The Blending of the Savignian Multilateralism, the American Unilateralism, and the Recognition of Legal Relationships

Maria Anna Zachariasiewicz , Maciej Zachariasiewicz

Język: PL | Data publikacji: 31-07-2025 | Abstrakt | s. 39-108

Over the centuries, the preference for a conflict-of-laws methodology was subject to twists and turns. A number of methods coexisted and continue to compete today. First, the unilateralism involves determining the spatial scope of application of either the forum’s own law or foreign law. This is achieved through the use of one-sided choice-of-law rules or through the functional interpretation of specific substantive provisions. Second, the multilateralism assumes a neutral and territorial localization of the legal situation in question. It seeks to identify the legal system most closely connected to the matter, based on objective connecting factors. The third approach, which is sufficiently distinct from the first two to warrant separate analysis, boils down to recognition of legal events crystallized under foreign law. The article reviews some of the most important trends and developments in the conflict-of-laws, occurring during the second half of the XX century and the first decades of the XXI century, on both sides of the Atlantic Ocean. At the outset, it briefly introduces characteristics of the multilateral method as understood in Europe and the unilateralism, focusing on its American version. An attempt is made to show how the unilateral and multilateral methods are intertwined in the US conflicts of laws, with a particular attention devoted to the draft of the Restatement (Third) of the Conflict of Laws. The attention is then transferred back to Europe, putting an emphasis on the expressions of unilateralism, not only in their classic forms of the public policy exceptions and overriding mandatory rules, but also hybrid instruments which essentially constitute a mixture of the multilateral technique and a substantive-result-orientation. The article deals also with recognition as a conflicts method, focusing on the recent case law of the Court of Justice of the European Union, which effectively ignores the conflict-of-laws analysis, because it is guided by a different imperative, namely to safeguard the free movement within the Union. The article concludes with a suggestion that — although the methodological starting points and accents undoubtedly differ on either side of the Atlantic — a common feature of contemporary developments in conflict-of-laws theory, both in Europe and the United States, is the blend of unilateral and multilateral approaches to solving the conflict-of-law problems. A fundamental distinction between European and American approaches, however, lies in the European reluctance to replace the multilateral method with a unilateral one. The prevailing view in Europe remains that unilateral methodologies may be employed only in exceptional cases, serving as supplementary or corrective mechanisms within the broader framework of traditional conflict-of-laws system, and only in relation to specific institutions or techniques designed to address particular deficiencies. The article posits, nevertheless, that the role of these mechanisms has gained increasing prominence within the traditional framework of private international law. Moreover, it is essential to recognize that they reflect a unilateral methodology grounded in a conceptual premise fundamentally distinct from that of traditional conflict-of-law rules based on neutral connecting factors. Specifically, this alternative approach centers on delineating the spatial scope of application of a substantive rule — whether domestic or foreign — that asserts its relevance, without resorting to a multilateral determination of the applicable law governing the legal relationship in question. The article also attempts to show how the American Restatement (Second) and the current Draft of the Restatement (Third) represent hybrid constructs that blend the “revolutionary” doctrines of interest analysis with elements that remain rooted in traditional, multilateral choice-of-law rules. The authors argue in this context, that while there is no inherent contradiction in combining unilateral and multilateral methodologies within a single conflict-of-laws framework, this can satisfactory be done only if the distinct methodologies are kept separate and understood as having very different premises, with a clear defined role and hierarchy within the system. Both the existing and planned Restatements fail to achieve clarity in that regard, as often reminded by the American conflict scholars themselves.

2025-07-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Stosowanie obcych norm kolizyjnych

Maksymilian Pazdan

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2016 | Abstrakt | s. 19-30

W każdym państwie sądy stosują przede wszystkim własne normy kolizyjne. Istnieją jednak wyjątki od tej zasady. Można je znaleźć w przepisach dotyczących odesłania (renvoi) oraz warunkowego stosowania legis rei sitae (prawa miejsca położenia rzeczy). Kolejny wyjątek wynika z rozwiązań przyjętych na potrzeby rozstrzygania kwestii wstępnej w prawie prywatnym międzynarodowym. W Ustawie z 2011 r. polski ustawodawca ograniczył stosowanie odesłania. W art. 5 Ustawy dopuścił jedynie odesłanie zwrotne (odesłanie z powrotem do prawa sądu orzekającego), podczas gdy odesłanie dalsze (odesłanie do prawa państwa trzeciego) jest dozwolone jedynie w odniesieniu do prawa właściwego dla osób prawnych (art. 17 ust. 2). W końcowej fazie prac nad projektem Ustawy z 2011 r. ustawodawca odrzucił propozycję uwzględnienia „przyjętego” odesłania dalszego. Ustawa z 1926 r., w odniesieniu do stosunków między małżonkami oraz między rodzicami a dziećmi, przewidywała stosowanie prawa miejsca położenia nieruchomości, jednak z zastrzeżeniem norm kolizyjnych państwa miejsca położenia nieruchomości (warunkowe zastosowanie lex rei sitae). Zostało to ostro skrytykowane przez Kazimierza Przybyłowskiego. W konsekwencji podobna reguła nie została przyjęta ani w Ustawie z 1965 r., ani w nowej ustawie z 2011 r., i słusznie. Zarówno w Polsce, jak i za granicą, istnieją spory co do metod stosowanych w celu ustalenia prawa właściwego dla kwestii wstępnej. Zaproponowano, aby: a) stosować prawo ustalone zgodnie z normą kolizyjną sądu orzekającego (lex fori), która reguluje daną kwestię, b) stosować prawo ustalone zgodnie z normą kolizyjną prawa właściwego dla kwestii głównej (lex causae), c) ustalać prawo właściwe dla kwestii wstępnej elastycznie, w zależności od okoliczności danej sprawy (a tym samym elastycznie stosować metodę pierwszą lub drugą). Zalecana jest metoda trzecia. Jednakże przy ustalaniu prawa właściwego dla stanu faktycznego, który został w całości zamknięty w przeszłości, gdy tylko niewielka część faktów stanowi kwestię główną, należy stosować normy kolizyjne państwa, z którym dany stan faktyczny – od początku do końca – był najściślej związany.

2016-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Prawo właściwe dla roszczenia o uznanie umowy za bezskuteczną — skarga pauliańska w prawie prywatnym międzynarodowym

Wojciech Popiołek , Maciej Zachariasiewicz

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2012 | Abstrakt | s. 115-139

Skarga pauliańska jest instrumentem ochrony wierzycieli w przypadku oszukańczego przeniesienia majątku przez dłużnika, które uniemożliwia mu zaspokojenie wierzycieli. Kwestia prawa właściwego dla skargi pauliańskiej nie została uregulowana ani w rozporządzeniu Rzym I, ani w rozporządzeniu Rzym II. Nie ma też żadnej konkretnej reguły w nowej polskiej ustawie z 2011 r. o prawie prywatnym międzynarodowym. Jednocześnie szczególne cechy tego instrumentu — tj. fakt, że jest on powiązany z umową, odpowiedzialnością deliktową, prawem rzeczowym i dochodzeniem roszczeń — utrudniają jego klasyfikację w ramach obowiązujących przepisów kolizyjnych. W doktrynie i orzecznictwie istnieje wiele zróżnicowanych propozycji rozwiązania tego problemu. Autorzy przedstawiają siedem różnych metod stosowanych w celu ustalenia prawa właściwego dla skargi pauliańskiej. Są to: prawo właściwe dla chronionego roszczenia, prawo właściwe dla oszukańczego przelewu, klasyfikacja deliktowa, prawo państwa, w którym znajdują się przeniesione aktywa, prawo państwa, w którym skupiają się główne interesy dłużnika, test najbliższego związku oraz kumulatywne lub równoległe stosowanie dwóch lub więcej ustawodawstw. Po przeanalizowaniu istniejących propozycji autorzy uważają, że nieuniknione jest rozróżnienie różnych elementów actio pauliana i poddanie ich prawu właściwemu dla chronionego roszczenia lub oszukańczego przelewu. Niemniej jednak sugeruje się, aby prawo właściwe dla chronionego roszczenia odgrywało wiodącą rolę, chociaż może być konieczne umożliwienie interwencji prawa właściwego dla oszukańczego przelewu, jeśli byłoby to uzasadnione potrzebą ochrony oczekiwań osób trzecich.

2012-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Wybór prawa dla umowy o pracę

Glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 lipca 2021 r. w sprawach połączonych DG, EH c/a SC Gruber Logistics SRL (C-152/20) oraz Sindicatul Lucrătorilor din Transporturi, TD c/a SC Samidani Trans SRL (C-218/20)

Witold Kurowski

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2021 | Abstrakt | s. 169-190

This paper comments on a recent ruling concerning the choice of law to the individual employment contract according to the Rome I Regulation. In the judgement in the joined cases C–152/20 and C–218/20 (DG, EH v. SC Gruber Logistics SRL and Sindicatul Lucrătorilor din Transporturi, TD v. SC Samidani Trans SRL), the Court of Justice of the European Union (CJEU) provided the interpretation of Article 8 of the Rome I Regulation on two issues.

At first, the EU Court was asked about the freedom of choice of law applicable to the individual employment contract if (a) national law required the inclusion of a clause into that contract under which the contractual provisions are supplemented by national law and (b) the contractual clause concerning that choice was drafted by the employer. The second issue was connected with the concept of the employee’s protection, under which the choice of law may not have the result of depriving the employee of the protection afforded to him (her) by provisions that cannot be derogated from by agreement, under the law that would have been applicable to the contract in the absence of choice.

Regarding the first question, the CJEU admitted that the parties to an individual employment contract dispose of freedom to choose the law applicable to that contract, even if the contractual provisions are supplemented by national labour law under a (relevant) national provision, if “the national provision in question does not require the parties to choose national law as the law applicable to that contract”. Secondly, the Court found that the parties to an individual employment contract were “to be regarded as being, in principle, free to choose the law applicable to that contract, even if the contractual clause concerning that choice is drafted by the employer”. Therefore, the CJEU confirmed the application of the rules concerning the choice of law resulting from Article 3 of the Rome I Regulation to the individual employment contracts.

Referring to the second issue of the commented ruling, the CJEU confirmed that Article 8 (1) of the Rome I Regulation must be interpreted as meaning that, where the parties have chosen the law governing the individual employment contract, the application of the law that would apply to the contract in the absence of choice must be excluded, with the exception of “provisions that cannot be derogated from by agreement”, if those provisions offer the employee concerned greater protection than those of the law chosen by the parties. The EU Court underlined that rules on the minimum wage could be treated as “provisions that cannot be derogated from by agreement” and the law that, in the absence of choice, would be applicable should decide about it. Unfortunately, it is necessary to follow the commented judgment’s justification to correctly understand the concept of an employee’s protection applied in Article 8 (1) of the Rome I Regulation. The thesis of the ruling in this regard seems to be too laconic, and it can be misinterpreted. 

2021-12-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

W poszukiwaniu prawa właściwego dla cywilnoprawnych roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia RODO (art. 82 RODO)

Monika Jagielska , Mariusz Jagielski

Język: PL | Data publikacji: 19-06-2021 | Abstrakt | s. 51-73

The main purpose of this study is to determine which conflict of law rules constitute the basis for the search for the law applicable to private-law compensation claims provided for in Article 82 of the GDPR, and whether it is possible to apply the Rome II Regulation on the law applicable to non-contractual obligations in this regard. The authors first set out the main features of the claim, with particular emphasis on those areas where discrepancies may arise at the level of national law. They then qualify the claim as a tortious one, which leads them to pose a question about the applicability of the Rome II Regulation in this case. Special attention is given to the relationship between privacy and personal data protection. The authors argue that these two spheres have become gradually separated from each other and finally, under GDPR, claims for damages for a breach of personal data protection being independent of claims for an infringement of personal rights. Consequently, they assume that the law applicable to a claim under Article 82 of the GDPR should be indicated on the basis of the Rome II Regulation, despite the doubts arising from the exclusion provided for in Article 1.2.g Rome II. If approach is accepted, it will have significant consequences for the harmonisation of the application of the GDPR in the EU Member States, and for achieving the harmonisation of decisions at the level of national law.

2021-06-19



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Wpływ przepisów wymuszających swoje zastosowanie na rozstrzyganie spraw spadkowych pod rządami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 650/2012

Łukasz Żarnowiec

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2019 | Abstrakt | s. 43-65

Since August 17, 2015 the courts of the Member States of the European Union apply the conflict-of-laws rules adopted in the EU Succession Regulation (EU) in succession matters. From the Polish point of view, this constitutes not only the change of the rules applied for the purposes of determining jurisdiction and the applicable law, but also a new approach to the overriding mandatory provisions.

Contrary to other European instruments of private international law, the Succession Regulation neither uses the term “overriding mandatory provisions”, nor defines its meaning. Nevertheless, in Article 30 the Regulation provides for application — irrespective of the law applicable to the succession under its conflict rules — of the special rules of the State, where certain immovable property, enterprises or other special categories of assets are located, and which — for economic, family or social considerations — impose restrictions concerning or affecting the succession in respect of those assets, in so far as, under the law of that State, they are applicable irrespective of the law applicable to the succession.

The interpretation of this provision cause difficulties. It is not clear whether the concept of the special provisions embodied in Article 30 refers to the concept of overriding mandatory rules, well known in the European private international law, or whether it constitutes an original solution. Another controversial issue discussed in the paper is the relevance of the mandatory rules of the forum or the third State other than those mentioned in Article 30.

2019-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Wyznaczanie prawa właściwego dla zaskarżania czynności prawnych upadłego dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli na gruncie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/848 z dnia 20 maja 2015 roku w sprawie postępowania upadłościowego

Robert Obrzud

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2017 | Abstrakt | s. 95-108

Ustalenie prawa właściwego dla zaskarżenia czynności upadłego dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli w transgranicznym postępowaniu upadłościowym jest złożonym procesem, który nie jest jednolicie uregulowany prawnie. Stosowanie prawa państwa wszczęcia postępowania upadłościowego (lex fori concursus) w odniesieniu do zasad nieważności, zaskarżalności lub bezskuteczności względnej czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli zasadniczo nie budzi zastrzeżeń i jest akceptowane ze względu na skuteczność i efektywność postępowania upadłościowego. Jednakże mechanizm oparty na art. 16 Rozporządzenia 2015/848 przewiduje możliwość powołania się przez stronę broniącą się przed zaskarżeniem czynności na prawo właściwe dla tej czynności (lex causae), inne niż prawo państwa wszczęcia postępowania (lex fori concursus), jeżeli prawo to chroni tę czynność przed zaskarżeniem. Ustalenie tego prawa właściwego dla samej czynności prawnej (lex causae) nie było dotychczas jednolicie rozwiązywane. W rezultacie istniały dwa poglądy, przy czym jeden z nich dopuszczał stosowanie norm kolizyjnych państwa lex fori concursus, podczas gdy drugi wskazywał na konieczność stosowania ogólnych norm prawa prywatnego międzynarodowego państwa sądu orzekającego. Obecnie sprawy związane ze zaskarżaniem czynności upadłego podlegają jurysdykcji sądu właściwego do wszczęcia postępowania upadłościowego. Prowadzi to do uznania, że prawo właściwe będzie ustalane zgodnie z normami kolizyjnymi (prawa prywatnego międzynarodowego) państwa wszczęcia postępowania upadłościowego, co z kolei służy przewidywalności prawa i jego skuteczności.

2017-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Stwierdzenie treści oraz zastosowanie prawa obcego przez notariusza wykonującego zawód w Rzeczypospolitej Polskiej

Piotr Rodziewicz

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2015 | Abstrakt | s. 125-160

Nie ulega wątpliwości, że polskie sądy są zobowiązane do ustalenia treści i zastosowania prawa obcego, o ile jest ono prawem właściwym zgodnie z odpowiednią normą kolizyjną. Niemniej jednak, w odniesieniu do wskazanych zagadnień, istnieją poważne wątpliwości dotyczące notariuszy praktykujących w Polsce. Notariusze stosują prawo w inny sposób niż sądy, dlatego powstaje pytanie, czy notariusz ma obowiązek ustalenia treści i zastosowania prawa obcego? Głównym celem niniejszego artykułu jest odpowiedź na powyższe pytanie. Ponadto, zamierzeniem jest przedstawienie sposobu stosowania prawa obcego przez notariuszy oraz wpływu na to norm prawa prywatnego międzynarodowego, w szczególności klauzuli porządku publicznego, przepisów wymuszających swoje zastosowanie oraz zasad stosowanych, gdy treść prawa obcego nie może zostać ustalona. W artykule zaprezentowano środki, które mogą być wykorzystane przez notariusza w celu ustalenia treści prawa obcego.

2015-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

O poszukiwaniu prawa właściwego do oceny spraw majątkowych zarejestrowanego za granicą związku partnerskiego według polskiego prawa prywatnego międzynarodowego

Paulina Twardoch

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2012 | Abstrakt | s. 71-115

Choć instytucja związku partnerskiego nie jest znana polskiemu prawu rodzinnemu, to jednak w obliczu rosnącej mobilności ludności należy wziąć pod uwagę, że sytuacja partnerów może zależeć od orzeczenia wydanego przez polski sąd lub od prawidłowego postępowania polskiego notariusza, adwokata, radcy prawnego lub pracownika banku. Dlatego też zasadne jest poszukiwanie w polskim prawie prywatnym międzynarodowym reguły kolizyjnej wskazującej prawo właściwe dla spraw majątkowych związanych ze związkiem partnerskim. Główna trudność związana z tym zadaniem wynika z faktu, że wśród obowiązujących w Polsce przepisów kolizyjnych nie ma jednoznacznej regulacji dotyczącej tego tematu. Na rozpatrzenie zasługują zatem następujące sposoby ustalenia prawa właściwego dla stosunków majątkowych między zarejestrowanymi partnerami: a) rozszerzenie — na gruncie prawa prywatnego międzynarodowego — pojęcia małżeństwa na związek partnerski, b) podział różnych rodzajów związków partnerskich między dwie kategorie znane polskiemu prawu prywatnemu międzynarodowemu, w szczególności: „małżeństwo” i „zobowiązanie umowne”, zgodnie z tym, że dany model związku partnerskiego charakteryzuje się dominacją elementu instytucjonalnego albo umownego, c) zastosowanie norm kolizyjnych dotyczących małżeństwa i małżonków w drodze analogii, d) zrównanie — na gruncie prawa prywatnego międzynarodowego — związku partnerskiego z konkubinatem. Jednakże uzasadnione racje przemawiają za odrzuceniem tych rozwiązań i zastosowaniem art. 67 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. — Prawo międzynarodowe prywatne, zgodnie z którym norma kolizyjna ustalająca prawo właściwe dla związku partnerskiego (w tym stosunków majątkowych między partnerami) zaczerpnięta z treści ww. przepisu powinna działać z kryterium wskazującym na państwo, w imieniu którego działał organ, który dokonał rejestracji związku. Niemniej jednak niektóre kwestie majątkowe, w szczególności sprawy spadkowe i kwestie alimentacyjne między partnerami, powinny być rozpatrywane według prawa wskazanego w przepisach kolizyjnych dotyczących tych kwestii.

2012-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej w ustawie o prawie prywatnym międzynarodowym z 2011 roku

Krzysztof Pacuła

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2013 | Abstrakt | s. 61-86

Odpowiedzialność deliktowa za szkody wynikające z acta iure imperii jest wyraźnie wyłączona z zakresu Rozporządzenia nr 864/2007 o prawie właściwym dla zobowiązań pozaumownych (Rzym II). Niektórzy autorzy wyrażają jednak pogląd, że roszczenia przeciwko władzy publicznej nie wchodzą w zakres Rozporządzenia Rzym II z uwagi na to, że nie są kwestią prawa cywilnego. Zgodnie z tym podejściem odpowiedzialność „organów zarządzających” jest uważana za domenę prawa publicznego. Niemniej jednak ostatnie zmiany zmierzają w kierunku odmiennej charakterystyki roszczeń wynikających z acta iure imperii. Dlatego w sytuacjach eksterytorialnych konieczne staje się ustalenie, które prawo ma zastosowanie na mocy krajowych norm kolizyjnych. Polska ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o prawie prywatnym międzynarodowym przewiduje szczególną regułę, która wyznacza prawo właściwe w sprawach odpowiedzialności deliktowej władz publicznych. Zgodnie z artykułem 35 odpowiedzialność cywilna za działania i zaniechania podmiotów, które są zaangażowane w działalność władzy publicznej w danym państwie, podlega prawu tego państwa. Zakres tej zasady ogranicza się wyłącznie do tych działań i zaniechań organów publicznych, które miały miejsce na terytorium organu, w imieniu którego te organy działały. Zatem transgraniczna działalność organów publicznych nie mieści się w zakresie art. 35. Niemniej jednak w pewnych sytuacjach może być konieczne ustalenie prawa właściwego. Polska ustawa z 2011 r. o prawie prywatnym międzynarodowym nie jest w tej kwestii jasna. Istnieje kilka możliwych rozwiązań. Po pierwsze, działania i zaniechania organów publicznych poza terytorium państwa przyjmującego mogą być traktowane jako acta iure gestionis. Po drugie, czyny niedozwolone, które miały miejsce poza terytorium państwa przyjmującego, mogą być traktowane jako publiczne. Po trzecie, te czyny niedozwolone można określić jako „zobowiązania pozaumowne” w rozumieniu art. 33. Dlatego prawo właściwe należy wyznaczyć przepisami rozporządzenia Rzym II. Wreszcie można uznać, że sytuacje te nie mieszczą się w zakresie stosowania żadnej z krajowych norm kolizyjnych. Prowadziłoby to do wniosku, że istnieje luka regulacyjna, która musi zostać wypełniona uzupełniającą normą kolizyjną. W konsekwencji właściwe prawo zostanie określone zgodnie z art. 67. Uważa się, że konieczne jest ustalenie kraju najbardziej związanego z danym stosunkiem prawnym. Podobne podejście jest charakterystyczne dla niemieckiej i austriackiej doktryny prawa prywatnego międzynarodowego. To rozwiązanie prawdopodobnie zostanie przyjęte przez sądy polskie.

2013-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

O podstawach stosowania wobec dzieci ukraińskich rozstrzygnięć opiekuńczych przewidzianych w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfl iktem zbrojnym na terytorium tego państwa

Michał Wojewoda

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2022 | Abstrakt | s. 81-101

The Act of March 12, 2022 on Assistance to Citizens of Ukraine in Connection with Armed Conflict on the Territory of Ukraine introduced the possibility of establishing temporary custody for minor citizens of Ukraine who — following the war in their home country — found themselves on the territory of the Republic of Poland without the protection of adults (Article 25 of the Law). The author seeks to determine what are the grounds for the application of the above-mentioned provisions of Polish law to Ukrainian citizens while examining the grounds for asserting the domestic jurisdiction of Polish courts in temporary custody cases.
Despite the existence of a 1993 bilateral agreement in Polish-Ukrainian relations, which contains conflict-of-law rules on applicable law and jurisdiction, the 1996 Hague Convention on Parental Responsibility, to which both Poland and Ukraine are parties, takes precedence in guardianship cases. Article 6 of this convention stipulates that for the children who, due to disturbances occurring in their country, are internationally displaced, the authorities of the country on the territory of which these children are present as a result of their displacement have jurisdiction. Article 15 of the Hague Convention, on the other hand, stipulates that the authority that has jurisdiction applies its own law.
The author notes, however, that the Polish legislator has not referred to the abovementioned conflict rules justifying the jurisdiction of Polish courts and the jurisdiction of Polish law, but seems to treat the provisions on temporary custody as the international mandatory rules (lois l’application immédiate). It is also unfortunate that Article 25 of the Act refers to Polish law with regard to the premise of a minor present in Poland unaccompanied by “responsible adults.” However, the author contends that the point of reference here must be Polish conflict of laws (and not family law), which leads to the conclusion that the determination of who is responsible for the child should be determined on the basis of Ukrainian law.

2022-12-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Projekt ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym z dnia 9 października 2006 r.

Redakcja PPPM

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2007 | Abstrakt | s. 115-131

Artykuł analizuje projekt ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym z dnia 9 października 2006 roku. Projekt ten ma na celu kompleksowe uregulowanie prawa właściwego dla stosunków z zakresu prawa prywatnego powiązanych z więcej niż jednym państwem. Ustawa określa m.in. prawo właściwe dla zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osób fizycznych, stosunków majątkowych między małżonkami, spraw spadkowych, a także zawiera klauzulę porządku publicznego, która wyłącza stosowanie prawa obcego, jeśli jego zastosowanie miałoby skutki sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego RP. Projekt ustawy przewiduje również możliwość wyboru prawa właściwego przez strony w określonych przypadkach. W przypadku braku wskazania prawa właściwego w ustawie, w przepisach szczególnych lub w umowach międzynarodowych, do stosunku objętego zakresem zastosowania ustawy stosować należy prawo państwa, z którym stosunek ten jest najściślej związany. Projekt ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym z 2006 roku stanowi istotny krok w kierunku modernizacji i ujednolicenia polskich przepisów w zakresie prawa prywatnego międzynarodowego.

2007-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Remarks on the EU regulation of 24 June 2016 in matters of matrimonial property regimes

Paulina Twardoch

Język: EN | Data publikacji: 30-06-2018 | Abstrakt | s. 69-85

The article is devoted to an analysis of EU regulation 2016/1103 of 24 June 2016 in matters of matrimonial property regimes. It starts with a description of perturbations that emerged during the preparation of the regulation and led to the need for proceeding by way of enhanced cooperation. This part of the paper presents the official position adopted by Poland towards the regulation. The section that follows discusses the notion of matrimonial property regime within the meaning used in the regulation. In doing so, it addresses the issue of doubts accompanying the qualification of the obligation to participate in satisfying family needs and donations inter vivos between spouses. This is followed by presentation and evaluation of solutions adopted within the framework of particular conflict rules. Special attention in this regard is paid to the issue of the choice of law’s effect over time. With respect to the rules that determine applicable law in the event of absence of a choice of law, the article concentrates on a solution consisting in petrification of applicable law and the possibility of breaking it. The final part is devoted to the scope of application of the law applicable to the matrimonial property regime. Here, the solution concerning the material validity of matrimonial property agreement and the effects of the matrimonial property regime on a legal relationship between a spouse and third parties is evaluated.

2018-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Ogólna charakterystyka zasad prawnych obowiązujących w norweskim prawie prywatnym międzynarodowym

Błażej Kuźniacki

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2010 | Abstrakt | s. 91-107

Opis reguł prawnych obowiązujących w norweskim prawie prywatnym międzynarodowym może być interesującą lekturą nie tylko dla naukowców, ale także dla zwykłych obywateli. Wynika to z faktu, że w Norwegii blisko 12% całej populacji stanowią cudzoziemcy. Imigranci mieszkający w Norwegii pochodzą z 216 krajów z całego świata. Warto zauważyć, że obywatele Polski stanowią największą grupę imigrantów mieszkających w Norwegii i liczą blisko 50 000 osób. Ze względu na tak duże zróżnicowanie etniczne w Norwegii istnieje duża potrzeba częstego stosowania przez norweskie sądy norm prawa prywatnego międzynarodowego. Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie polskiemu czytelnikowi systemu prawa prywatnego międzynarodowego w Norwegii. Artykuł został napisany głównie w oparciu o literaturę norweską i orzecznictwo. Zasady prawne występujące w norweskim prawie prywatnym międzynarodowym zostały opisane w sposób ogólny, bez wchodzenia w szczegółowe zagadnienia. Przede wszystkim artykuł ten zawiera opis norm prawnych w norweskim międzynarodowym prawie prywatnym, takich jak: prawo zobowiązań umownych i pozaumownych, prawo rodzinne, prawo spadkowe, prawo rzeczowe oraz prawo ubezpieczeń na życie. Omówiona została również problematyka stosowania przez Królestwo Norwegii norm prawnych obowiązujących w Unii Europejskiej. Przedstawiono również znaczenie tworzenia norm norweskiego międzynarodowego prawa prywatnego przez norweskie orzecznictwo oraz relevantne w tym zakresie poglądy doktryny. Wynika to z faktu, że stosowanie pewnych przepisów prawnych wymaga wsparcia teoretycznego udzielanego przez doktrynę – na przykład w zakresie porządku publicznego (ordre public) – oraz wsparcia praktycznego poprzez tworzenie norm prawnych przez sądy. Jest to szczególnie potrzebne w tych częściach międzynarodowego prawa prywatnego, w których występują luki prawne, takie jak w zobowiązaniach umownych i pozaumownych.

2010-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

O poszukiwaniu prawa właściwego dla testamentów wspólnych w polskim prawie prywatnym międzynarodowym

Aneta Pająk‑Kozub

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2017 | Abstrakt | s. 77-94

Artykuł zawiera analizę kolizyjnoprawnego zagadnienia testamentu wspólnego z perspektywy prawa prywatnego międzynarodowego stosowanego przez polskie sądy. Ze względu na niedawną zmianę norm kolizyjnych właściwych dla spraw spadkowych, spowodowaną stosowaniem Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r., rozważania prowadzone są zarówno na tle poprzedniego, jak i obecnego stanu prawnego, z uwzględnieniem aspektów intertemporalnych. Materialne prawo spadkowe poszczególnych państw prezentuje różne podejście do kwestii dopuszczalności testamentu wspólnego. Dlatego właściwe określenie prawa właściwego dla jego oceny nabiera istotnego znaczenia praktycznego. Wprowadzeniem do głównych rozważań jest analiza źródeł prawa prywatnego międzynarodowego stosowanych przez polskie sądy w odniesieniu do spraw spadkowych. Dalsze rozważania poświęcono prawu właściwemu dla testamentu wspólnego zgodnie z Ustawą z dnia 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe oraz Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. Kwestia dopuszczalności sporządzenia testamentu wspólnego (jako należąca do zakresu formy) została rozgraniczona od zagadnień związanych z jego odwołaniem oraz skutkami rozrządzeń zawartych w takim testamencie. Zwrócono również uwagę na kwalifikację niektórych form testamentu wspólnego jako umowy dotyczącej dziedziczenia w rozumieniu Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r.

2017-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

W sprawie rozgraniczenia statutu rzeczowego i spadkowego. Uwagi na tle projektu rozporządzenia w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych i dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie utworzenia e

Jerzy Pisuliński

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2012 | Abstrakt | s. 19-32

Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń i dokumentów urzędowych w sprawach spadkowych oraz utworzenia europejskiego certyfikatu spadkowego (COM 2009/154). Artykuł 1 ust. 3 lit. j) proponowanego rozporządzenia stanowi, że charakter praw rzeczowych dotyczących majątku i ich upublicznianie jest wyłączone z zakresu rozporządzenia. Ponadto motyw 10 proponowanego rozporządzenia stanowi, że rozporządzenie powinno obejmować metodę nabywania prawa rzeczowego w odniesieniu do majątku materialnego lub niematerialnego, zgodnie z prawem właściwym dla dziedziczenia, wyczerpujący wykaz („numerus clausus”) praw rzeczowych, które mogą istnieć na mocy prawa krajowego państw członkowskich, które jest zasadniczo regulowane przez lex rei sitae, powinien zostać uwzględniony w krajowych przepisach regulujących kolizję praw. Jednak publikacja tych praw i skutki wpisu lub braku wpisu do rejestru powinny być regulowane przez prawo państwa członkowskiego, w którym znajduje się przedmiot majątku. Przepis ten próbuje dokonać rozróżnienia między zakresem stosowania praw regulujących prawa rzeczowe i dziedziczenie. Proponowane rozporządzenie opiera się na założeniu, że prawo regulujące dziedziczenie będzie miało zastosowanie również do nabycia praw rzeczowych. Problem pojawia się, jeśli prawo państwa członkowskiego, w którym to prawo powinno zostać wpisane do rejestru, nie zna takiego prawa rzeczowego. Prezydencja belgijska zaproponowała, aby w takim przypadku państwo członkowskie nie było zobowiązane do uznania takiego prawa rzeczowego, ale prawo to mogłoby zostać przekształcone w inne, odpowiednie prawo rzeczowe, które jest znane prawu krajowemu tego państwa członkowskiego. Propozycja ta jest analizowana w artykule. Autor podaje kilka przykładów, które pokazują, że wspomniana transformacja prawa rzeczowego w inne nie zawsze jest łatwa i możliwa. Innym pytaniem jest, czy proponowane rozporządzenie będzie regulować, które prawo jest decydujące, jeśli skutek wpisu do rejestru jest inny w prawie państwa członkowskiego, które reguluje dziedziczenie, i w prawie państwa członkowskiego, w którym znajduje się przedmiot majątku. Parlament Europejski zaproponował rozwiązanie tego problemu poprzez dodanie nowego artykułu 20a do proponowanego rozporządzenia. Zgodnie z artykułem 20a prawo państwa członkowskiego, w którym znajduje się przedmiot nieruchomości, powinno być decydujące, jeśli wpis do rejestru jest konstytutywny. Ta propozycja może jednak nie być wystarczająca, aby rozwiązać wspomniany problem.

2012-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Wyznaczanie statutu rzeczowego rzeczy ruchomych w stosunkach polsko-ukraińskich

Łukasz Żarnowiec

Język: PL | Data publikacji: 25-04-2024 | Abstrakt | s. 59-84

Umowa z dnia 24 maja 1993 roku między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych, poza art. 34 ust. 1, nie zawiera norm kolizyjnych miarodajnych dla stosunków prawno-rzeczowych i posiadania rzeczy ruchomych. Tymczasem ze względu na łatwość przemieszczania ruchomości między terytoriami państw, powszechność i znacznie mniejszy stopień sformalizowania obrotu nimi, trudności w ustaleniu ich właściciela lub osób uprawnionych z innych praw rzeczowych, podatność na dyspozycje faktyczne nie oparte na woli właściciela, a z drugiej strony daleko idące różnice w sposobie uregulowania ich reżimu prawnego w prawie materialnym poszczególnych państw, to właśnie w ich przypadku pojawia się najwięcej problemów praktycznych, których rozwiązanie wymaga ustalenia prawa właściwego. Prawdopodobieństwo wystąpienia tego typu problemów w stosunkach polsko-ukraińskich w ostatnim czasie wzrosło ze względu na zjawisko masowej migracji ludności z Ukrainy do Polski, któremu towarzyszy przemieszczanie rzeczy ruchomych przez granicę państwową na niespotykaną dotąd skalę. W związku z brakiem odpowiednich regulacji w postanowieniach umowy o pomocy prawnej z 1993 r., polskie i ukraińskie sądy stoją przed koniecznością stosowania w tej kategorii spraw własnych norm kolizyjnych. Tymczasem różnice pomiędzy przyjętymi w nich rozwiązaniami mogą skutkować zastosowaniem norm merytorycznych należących do innego porządku prawnego jako prawa właściwego w danej sytuacji faktycznej, co stwarza ryzyko zjawiska „forum shopping”.
Artykuł poświęcony jest analizie metod wyznaczania prawa właściwego dla stosunków prawno-rzeczowych i posiadania rzeczy ruchomych w relacjach polsko-ukraińskich na tle polskich i ukraińskich norm kolizyjnych, występujących między nimi podobieństw i różnic, problemów wynikających z różnic w merytorycznym prawie rzeczowym obu państw i sposobów ich przezwyciężania. Zawiera także propozycję uzupełnienia umowy o pomocy prawnej z 1993 r. o jednolite normy kolizyjne służące wyznaczaniu statutu rzeczowego ruchomości, wzorowane na wybranych rozwiązaniach zaczerpniętych z prawa krajowego polskiego i ukraińskiego.

2024-04-25



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Odesłanie w ujęciu przepisów rozporządzenia spadkowego

Łukasz Żarnowiec

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2017 | Abstrakt | s. 7-41

Od 17 sierpnia 2015 r. sądy państw członkowskich Unii Europejskiej stosują w sprawach spadkowych normy kolizyjne zawarte w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego. 1 Z polskiego punktu widzenia oznacza to nie tylko ograniczenie swobody wyboru prawa właściwego w sprawach spadkowych i zmianę ogólnego łącznika do celów ustalania zarówno jurysdykcji, jak i prawa właściwego, ale także nowe podejście do instytucji odesłania (renvoi). W przeciwieństwie do innych europejskich instrumentów prawa prywatnego międzynarodowego, Rozporządzenie spadkowe dopuszcza, w ograniczonym zakresie, stosowanie obcych norm kolizyjnych, jeżeli normy te przewidują odesłanie bądź do prawa państwa członkowskiego, bądź do prawa państwa trzeciego, które zastosowałoby do dziedziczenia własne prawo. Dla polskich sądów oznacza to konieczność uwzględniania norm prawa prywatnego międzynarodowego państw obcych w szerszym zakresie niż na gruncie naszych własnych norm kolizyjnych z 2011 r. Interpretacja odesłania w Rozporządzeniu może być jednak nieco myląca. Nie jest jasne, czy jego przepisy dopuszczają jedynie odesłanie wynikające z norm państwa trzeciego, czy także z prawa prywatnego międzynarodowego innego państwa członkowskiego. Nie określa ono wyraźnie znaczenia obcych norm kolizyjnych dotyczących odesłania ani skuteczności wyboru prawa dokonanego przez spadkodawcę na gruncie tego prawa prywatnego międzynarodowego. Inną kontrowersyjną kwestią jest zakres odesłania, a zatem problem dopuszczalności odesłania częściowego lub wielokrotnego.

2017-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Nowe rumuńskie prawo prywatne międzynarodowe

Paulina Twardoch

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2013 | Abstrakt | s. 117-139

Nowy zestaw rumuńskich przepisów kolizyjnych wszedł w życie 1 października 2011 r. i został włączony do nowego Kodeksu cywilnego. Przepisy, o których mowa, znajdują się w Księdze VII Kodeksu. Wśród nich szczególną uwagę należy zwrócić na przepisy dotyczące następujących kwestii: 1) w ramach ogólnej hierarchii częściowej źródeł prawa prywatnego międzynarodowego, kwalifikacji, odesłania, interpretacji i stosowania prawa obcego, polityki publicznej, korekty stosowalności prawa ze względu na ściślejszy związek rozpatrywanej sprawy z prawem innym niż prawo właściwe na mocy przepisów ustawy, przepisów bezwzględnie obowiązujących, ustalenia prawa, które powinno być traktowane jako prawo krajowe w przypadku obywatelstwa wielokrotnego oraz w przypadku osób bezpaństwowych i uchodźców; 2) w zakresie szczególnej ochrony częściowej małoletniego i ochrony osoby dojrzałej, przyrzeczenia zawarcia małżeństwa, stosunków osobistych i majątkowych między małżonkami, rozwiązania małżeństwa, ustalenia pochodzenia dziecka, przysposobienia, prawa własności i posiadania, prawa spadkowego, zobowiązań umownych, aktów prawnych, zobowiązań pozaumownych, zobowiązań alimentacyjnych, a także powiernictwa; przy czym porównanie tych regulacji z regulacjami ustawy 105/1992 (dotychczas regulującej kwestie prawa prywatnego międzynarodowego) pozwala zauważyć, że: 1) w odniesieniu do niektórych kwestii powtórzono dotychczas obowiązujące rozwiązania, 2) znaczna liczba poprzednich dyspozycji została jednak zmodyfikowana, podczas gdy 3) niektóre zestawy norm wprowadzone w ramach nowej regulacji kwestii kolizyjnych stanowią absolutną nowość w rumuńskim prawie prywatnym międzynarodowym, nie mając odpowiednika w poprzednich przepisach.

2013-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Obowiązek alimentacyjny w prawie materialnym i prawie prywatnym międzynarodowym Ukrainy

Mariia Zeniv

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2022 | Abstrakt | s. 103-131

Celem niniejszego artykułu jest analiza charakteru prawnego obowiązku alimentacyjnego w świetle ukraińskiego prawa materialnego i prawa prywatnego międzynarodowego. Przedstawiając specyfikę regulacji zobowiązań alimentacyjnych w ukraińskim systemie prawnym, przeanalizowano szereg orzeczeń sądowych.

Dalsze rozważania poświęcono określeniu prawa właściwego. W pierwszej kolejności w artykule omówiono możliwość wyboru przez strony prawa właściwego dla zobowiązań alimentacyjnych. W dalszej kolejności uwaga została skupiona na kwestiach ustalenia prawa właściwego w przypadku braku wyboru prawa przez strony. Ponadto w artykule w tym kontekście poruszono ogólne zagadnienia prawa prywatnego międzynarodowego, takie jak obejście prawa i klauzulę porządku publicznego.

W artykule omówiono źródła prawa prywatnego międzynarodowego w zakresie spraw alimentacyjnych. Stwierdzono, że ukraińska ustawa o prawie prywatnym międzynarodowym z 2005 r. nie zawiera jednej normy kolizyjnej, której zakres dotyczyłby wszystkich kategorii roszczeń alimentacyjnych, a przepisy kolizyjne dla zobowiązań alimentacyjnych są rozproszone wśród instrumentów prawnych dotyczących pomocy prawnej i stosunków prawnych w sprawach rodzinnych. W szczególności są one objęte zakresem szeregu umów dwustronnych, a także zakresem konwencji mińskiej z 1993 r. mającej regionalny zasięg stosowania. Jednakże dotychczas Ukraina nie jest związana żadną umową międzynarodową o zasięgu globalnym, która regulowałaby ustalenie prawa właściwego dla zobowiązań alimentacyjnych.

2022-12-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

O rozgraniczaniu statutów i wsysaniu regulacji prawnej (na przykładzie prawa stosowanego do oceny różnych aspektów powołania i funkcjonowania wykonawcy testamentu i zarządcy sukcesyjnego przedsiębiorstwem)

Maksymilian Pazdan

Język: PL | Data publikacji: 10-12-2020 | Abstrakt | s. 159-177

The position of the executor of the will is governed by the law applicable to succession (Article 23(2)(f) of the EU Regulation 650/2012), while the position of the succession administrator of the estate of a business of a physical person located in Poland is subject to the Law of 5 July 2018 on the succession administration of the business of a physical person (the legal basis for such solution is in Article 30 of the EU Regulation 650/2012). However, if the court needs to determine the law applicable to certain aspects of appointing or functioning of these institutions, which have a nature of partial or preliminary questions, these laws will apply, as determined in line with the methods elaborated to deal with partial and preliminary questions in private international law. The rules devoted to the executors of wills are usually not self-standing. In such situations, the legislators most often call for supportive application of the rules designed for other matters existing in the same legal system (here — of the legis successionis). This is referred to as the absorption of the legal rules.

2020-12-10



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Stosowanie deliktowych łączników lokalnych do zdarzeń mających miejsce na pokładzie statku morskiego lub powietrznego w unijnym prawie prywatnym międzynarodowym

Łukasz Dyrda

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2019 | Abstrakt | s. 109-139

The article is aimed at determining the relevance of the flag state (regarding vessels) and the country of registration (regarding aircrafts) principles for the purpose of the application of territorial connecting factors (the place of the event giving rise to damage (place of acting) and the place where the damage occurred (place of damage)) employed by article 7(2) of the Regulation No 1215/2012 (Brussels I bis Regulation) providing a special jurisdiction rule in matters relating to tort, delict or quasi-delict and by article 4(1) of the Regulation No 864/2007 (Rome II Regulation) specifying the law applicable to a non-contractual obligation arising out of a tort or delict. The flag state and the country of registration principles could be taken into account when circumstances constituting the event giving rise to damage or the damage itself are situated on board of a vessel navigating in or an aircraft flying through the areas outside the sovereignty of any state (in particular the High Seas). The reference to the flag state or the country of registration instead of the sovereignty in order to identify the member state whose courts have jurisdiction pursuant to article 7(2) of the Brussels I bis Regulation or the state
whose law is applicable according to article 4(1) of the Rome II Regulation may also be possible in cases when the determination of the place where the event giving rise to damage occurred or where the damage occurred is difficult or even when the competent jurisdiction and the applicable law identified based on the sovereignty over the area where the vessel navigated or the aircraft flew at the moment when the event giving rise to damage occurred or damage occurred does not materialise the closest connection principle.

2019-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Niemieckie międzynarodowe prawo spółek w toku przemian

Arkadiusz Wowerka

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2011 | Abstrakt | s. 33-56

Obowiązujące niemieckie prawo prywatne międzynarodowe nie zawiera żadnych konkretnych przepisów dotyczących prawa spółek. Podstawowe zasady w tej dziedzinie zostały opracowane przez doktrynę i judykaturę. Zgodnie z podstawową zasadą prawo regulujące spółki ustalane jest na podstawie odniesienia do państwa, w którym spółka ma swoją rzeczywistą siedzibę (administrację centralną) (teoria rzeczywistej siedziby). Chociaż zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie swobody przedsiębiorczości prawo właściwe dla imigrujących spółek z UE powinno być ustalane na podstawie odniesienia do państwa, w którym zostały zarejestrowane (założone) (teoria inkorporacji). Zatem teoria rzeczywistej siedziby (w zmodyfikowanej wersji) nadal ma zastosowanie do spółek spoza UE. Proponowany projekt rozporządzenia w sprawie prawa prywatnego międzynarodowego spółek, stowarzyszeń i osób prawnych przyjmuje ogólnie jako podstawową zasadę teorię inkorporacji. Wspomniany projekt rozporządzenia zawiera przepisy dotyczące dotychczas nieuregulowanych kwestii, między innymi w szczególności przepisy dotyczące określenia zakresu prawa regulującego spółki. Ze względów politycznych nie jest pewne, czy wejdzie ono w życie.

2011-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Uwagi o uregulowaniach rozporządzenia Rzym II… i ich stosowaniu na tle doświadczeń polskiej judykatury

Jadwiga Pazdan , Maria-Anna Zachariasiewicz , Maksymilian Pazdan , Marek Świerczyński , Maciej Zachariasiewicz , Witold Kurowski , Krzysztof Pacuła

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2015 | Abstrakt | s. 67-93

Rozporządzenie (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych (Rozporządzenie 1 Rzym II) określa normy kolizyjne mające zastosowanie do zobowiązań pozaumownych w sprawach cywilnych i handlowych. Obowiązuje ono od 11 stycznia 2009 roku. Artykuł 30 Rozporządzenia przewiduje sporządzenie sprawozdania oceniającego jego stosowanie. Komisja Europejska zwróciła się już do polskiego Ministerstwa Sprawiedliwości o informacje zwrotne za pośrednictwem Kwestionariusza wydanego w 2012 roku (zob. M. Pazdan, M. Jagielska, W. Kurowski, M. Świerczyński, M.‑A. Zachariasiewicz, M. Zachariasiewicz, Ł. Żarnowiec: Materiały: Odpowiedź na Kwestionariusz Komisji skierowany do Państw Członkowskich dotyczący stosowania Rozporządzenia 864/2007 w sprawie prawa właściwego. „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2013, t. 12, s. 165—197). Na tamtym etapie – nie było jeszcze możliwe przedstawienie pełnego obrazu podejścia naszych sądów do Rozporządzenia, jako że w Polsce brakowało obszernego orzecznictwa. W nowym Kwestionariuszu z czerwca 2015 roku Dyrekcja A Komisji: Wymiar Sprawiedliwości w Sprawach Cywilnych zwróciła się do polskiego Ministerstwa Sprawiedliwości o nowe informacje i spostrzeżenia dotyczące stosowania Rozporządzenia Rzym II w Polsce, które zostały zebrane w międzyczasie. Podobnie jak pierwotna odpowiedź na Kwestionariusz Komisji, niniejsze uzupełnienie zostało przygotowane wspólnie przez grupę autorów pod kierownictwem profesora Maksymiliana Pazdana. Uzupełnienie to stanowiło podstawę odpowiedzi udzielonej Komisji przez polską Komisję Kodyfikacyjną Prawa Cywilnego w imieniu polskiego rządu. Od czasu przygotowania pierwotnej odpowiedzi upłynął czas i zdobyto doświadczenie. W związku z tym pojawiło się szereg kwestii dotyczących stosowania Rozporządzenia. Nowa opinia przedstawia Komisji dodatkowe informacje na temat polskiego orzecznictwa. Autorzy są zdania, że powodem, dla którego Rozporządzenie zostało w końcu zauważone przez polskie sądy, może być odesłanie do tego aktu zawarte w art. 33 polskiej ustawy Prawo prywatne międzynarodowe. Analiza orzecznictwa przedstawiona w niniejszym uzupełnieniu wskazuje, że polskie sądy napotykają wiele trudności przy stosowaniu Rozporządzenia Rzym II. Dotyczą one między innymi zakresu zastosowania samego Rozporządzenia, jak również jego poszczególnych przepisów, rozgraniczenia między Rozporządzeniem a Konwencją Haską z 1971 r. [dotyczącą prawa właściwego dla wypadków drogowych], interpretacji kryterium „oczywiście ściślejszego związku” oraz kryterium „ścisłego związku czynu niedozwolonego z wcześniejszą umową”, ustalenia miejsca powstania szkody oraz dopuszczalności stosowania art. 16 i 17 Rozporządzenia Rzym II. Niestety zdarzają się przypadki, gdy Rozporządzenie było ignorowane przez polskie sądy. Autorzy uzupełnienia proponują szereg możliwych zmian w Rozporządzeniu, w tym zmiany norm kolizyjnych dotyczących wypadków drogowych, ochrony prywatności i innych dóbr osobistych, własności intelektualnej, nieuczciwej konkurencji oraz ochrony praw osób trzecich.

2015-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Statut spadkowy w postępowaniu dotyczącym podatku od spadku. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 maja 2019 r., II FSK 1811/18

Jacek Górecki

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2021 | Abstrakt | s. 151-167

The Supreme Administrative Court has correctly adjudicated that without determining which inheritance law is applicable to the inheritance from the testator, the tax authority cannot categorically claim that an heir subject to inheritance and donation tax acquired the ownership of things or rights by inheritance at the time of the testator’s death. The ruling of the Supreme Administrative Court is also an opportunity to take a broader look at the provisions of the Act of the 28th of July 1983 on inheritance and donation tax which go beyond the issues covered by this jurisdiction. That act also raises other issues the resolution of which requires the application of conflict-of-law rules or, at the very least, of the methods of qualification specific to private international law.
The position adopted by the Supreme Administrative Court in this verdict should contribute to the increase of the interest of tax authorities in conflict-of-law issues. Inheritance and donation tax is a public levy with which, due to the nature of the legal events covered by it, there are cases with the so-called „foreign element”. These are also of interest to the conflict-of-law rules. When considering them, as follows from the ruling of the Supreme Administrative Court, it is necessary to refer not only to our own (Polish) provisions of civil law, but also, by applying appropriate conflict-of-law rules, to the provisions of foreign civil law.

2021-12-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Odrzucenie spadku w świetle wyroku TSUE z 2 czerwca 2022 r. (C-617/20)

Jadwiga Pazdan

Język: PL | Data publikacji: 16-06-2022 | Abstrakt | s. 139-172

The jurisdiction provided for in Article 13 of Regulation 650/2012 is ancillary to the jurisdiction regulated in Articles 4—11 of the Regulation. It covers only the declarations described in this provision. Their content is determined by the law applicable to succession. Jurisdiction under Article 13, on the other hand, does not cover the consequences of the silence of a candidate for an heir. The effects of the waiver of the succession are assessed according to the provisions of the law applicable to succession even if the waiver occurred within the jurisdiction of Article 13 of the Regulation. In the case before the CJEU, the Bremen court of succession held that since it had not been served with the original document containing the waiver of the succession with an official translation into German within the deadline set by the law application to succession (Section 1944(3) BGB), there had been no effective waiver of the succession. Responding to the preliminary questions of the German court of second instance, the CJEU correctly stated that in the case of waiver of the succession in the state, in which the waiving heir has his or her habitual residence, it is sufficient to comply with the form requirements provided for by the law of the state in which that declaration is made, without a necessity to comply with the requirements of the lex successionis. On the basis of legis processualis, the German court of succession could have requested that translation into German of the documents drawn up in Dutch is submitted. On the same basis, it could also have demanded the submission of the originals of the above documents. However, it incorrectly held that these acts must be completed within the time limit for waiver of succession provided for in the legis successionis. It is also clear that the failure of the heir waiving the succession to comply with the instruction contained in the last sentence of recital 32 of the Regulation (paragraph 74) regarding the obligation to give notice of waiver, does not render the waiver invalid. It seems desirable in future, however, to explicitly include in the Regulation the obligation to notify the court of succession of the waiver, in the country of habitual residence of the waiving heir.

2022-06-16



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Przepisy wymuszające swoje zastosowanie jako instrument ochrony „strony słabszej” umowy ubezpieczenia

Krzysztof Pacuła

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2014 | Abstrakt | s. 31-47

Istnieje szeroki konsensus doktrynalny co do tego, że ubezpieczający, ubezpieczony oraz uposażony mogą być uznani za „słabszą stronę” w stosunku do ubezpieczyciela. Powszechnie przyjmuje się również, że te kategorie podmiotów prywatnych powinny być chronione nie tylko na gruncie przepisów prawa materialnego, ale także za pomocą prawa prywatnego międzynarodowego. Twórcy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) przyjęli to stanowisko. W konsekwencji Rozporządzenie przewiduje kilka potencjalnych instrumentów ochrony słabszej strony umowy ubezpieczenia. Obejmują one nie tylko ramy określonych norm kolizyjnych odnoszących się do umowy ubezpieczenia (art. 7), ale także klauzulę porządku publicznego (art. 21) oraz kilka innych mechanizmów wyboru prawa (art. 3 ust. 3, art. 3 ust. 4, art. 4 ust. 3 oraz art. 7 ust. 2 zdanie drugie). Instrumenty te nie zawsze mogą stanowić skuteczny środek ochrony słabszej strony. W konsekwencji doktryna przepisów wymuszających swoje zastosowanie (overriding mandatory rules / lois de police) może odgrywać znaczącą rolę w dyskusji na temat tego aspektu nowoczesnego prawa prywatnego międzynarodowego. Współczesna doktryna próbuje rozróżnić dwie kategorie przepisów wymuszających swoje zastosowanie, mianowicie lois de police „de direction” (przepisy o charakterze organizacyjnym/publicznym) oraz lois de police „de protection” (lois de police protectrices - przepisy o charakterze ochronnym). Przepisy lois de police „de protection” nie chronią przede wszystkim interesów państwa, lecz interesy jednostek. Lois de police protectrices mają zastosowanie tylko wtedy, gdy właściwa norma prawna nie zapewnia pożądanego poziomu ochrony. Co więcej, zgodnie z jednym ze stanowisk zajmowanych przez doktrynę, zakres stosowania tych przepisów nie opiera się na zasadzie terytorialności. Podejście przychylne ochronnym lois de police jest charakterystyczne dla francuskiej doktryny i orzecznictwa, podczas gdy niemieccy uczeni mają tendencję do ograniczania pojęcia przepisów wymuszających swoje zastosowanie do lois de police „de direction”. Analiza orzeczeń francuskiego Cour de Cassation dostarcza praktycznych przykładów zastosowania tej doktryny i pozwala ocenić koncepcję przepisów wymuszających zastosowanie opartych na zasadzie ochronnej w odniesieniu do umowy ubezpieczenia. Zgodnie z tym podejściem, przepisy stworzone w celu ochrony ubezpieczającego lub ubezpieczonego mogą być postrzegane jako przepisy wymuszające swoje zastosowanie prawa prywatnego międzynarodowego, o ile mają na celu zachowanie istoty umowy ubezpieczenia, jej zasadniczych funkcji lub podstawowych zasad prawa ubezpieczeniowego. Niezależnie od ogólnej tendencji do ochrony słabszych stron, pojęcie przepisu wymuszającego swoje zastosowanie powinno być interpretowane ściśle. Ich interwencja jest pożądana tylko wtedy, gdy z perspektywy lex fori (prawa sądu orzekającego) zastosowanie lex contractus (prawa właściwego dla umowy) podważałoby koncepcję ubezpieczenia jako skutecznego mechanizmu transferu ryzyka.

2014-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Prawo właściwe dla odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny w świetle przepisów rozporządzenia Rzym II

Łukasz Żarnowiec

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2009 | Abstrakt | s. 87-113

Artykuł analizuje prawo właściwe dla odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny w świetle przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 864/2007 (Rzym II). Omówiono proces przyjęcia rozporządzenia i jego zakres przedmiotowy, ze szczególnym uwzględnieniem art. 5 dotyczącego odpowiedzialności za produkt. Autorzy analizują relację przepisów rozporządzenia z innymi aktami prawnymi, takimi jak Konwencja haska z 1973 r. oraz dyrektywy UE dotyczące odpowiedzialności za produkty wadliwe. Przedstawiono złożoną normę kolizyjną opartą na kaskadzie łączników, kryteria ustalania prawa właściwego, pojęcie "produktu" i "wprowadzenia do obrotu", a także kwestie wyboru prawa przez strony (art. 14) oraz zastosowania przepisów wymuszających swe zastosowanie (art. 16) i klauzuli porządku publicznego (art. 26). Celem artykułu jest ocena przyjętych rozwiązań i ich wpływu na ustalanie prawa właściwego w transgranicznych sprawach dotyczących odpowiedzialności za produkt niebezpieczny.

2009-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Rozporządzenie Rzym I — nowa wspólnotowa kolizyjnoprawna regulacja zobowiązań umownych

Jadwiga Pazdan

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2009 | Abstrakt | s. 9-25

Artykuł omawia Rozporządzenie Rzym I, nową wspólnotową regulację kolizyjnoprawną dotyczącą zobowiązań umownych. Przedstawiono jego genezę w kontekście programu haskiego, porównanie z konwencją rzymską z 1980 r., w tym zakres zastosowania, wyłączenia i zmiany w stosunku do poprzedniej regulacji. Analizie poddano kwestie wyboru prawa przez strony, poszukiwania prawa właściwego w braku wyboru oraz zakres zastosowania statutu kontraktowego. Zwrócono uwagę na relację rozporządzenia do innych aktów prawa wspólnotowego i konwencji międzynarodowych, a także na zagadnienia ogólne prawa prywatnego międzynarodowego uregulowane w rozporządzeniu.

2009-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Zasada najściślejszego związku jako reguła kierunkowa prawa prywatnego międzynarodowego

Marcin Czepelak

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2016 | Abstrakt | s. 81-97

Niniejszy artykuł omawia najściślejszy związek jako relację przypominającą funkcję w matematyce. Po pierwsze, jest to relacja między kwestią prawną a prawem właściwym dla tej kwestii. Po drugie, najściślejszy związek determinuje również sposób definiowania kwestii prawnych. Oznacza to, że najściślejszy związek stanowi relację między stanem faktycznym sprawy a wynikającymi z niego kwestiami prawnymi. Po trzecie, na podstawie najściślejszego związku określane są również odpowiednie przepisy prawa właściwego. W związku z tym sprawa powinna być rozstrzygana na podstawie tych norm prawa właściwego, które swoim zakresem zastosowania obejmują stan faktyczny tej sprawy, niezależnie od kwalifikacji przyjętej przez prawo właściwe. W ten sposób zastosowanie znajdą normy, które wykazują najściślejszy związek ze sprawą. Krótko mówiąc, najściślejszy związek łączy elementy faktyczne i prawne. Kolejnym problemem omawianym w tym artykule jest próba opisu najściślejszego związku. Dokonano tego poprzez analizę wzajemnego oddziaływania czterech fundamentalnych zasad prawa prywatnego międzynarodowego: najściślejszego związku, przewidywalności, autonomii woli stron oraz ochrony strony słabszej. Wykazano, że najściślejszy związek jest zawsze punktem wyjścia, jednak zazwyczaj nie jest ostatecznym celem prawa prywatnego międzynarodowego.

2016-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Sposoby poszukiwania prawa właściwego dla umów zawieranych przez Wspólnotę Europejską z podmiotami prywatnymi

Maciej Zachariasiewicz

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2007 | Abstrakt | s. 115-147

Artykuł analizuje problematykę umów zawieranych przez Wspólnotę Europejską z podmiotami prywatnymi. Omawia rodzaje umów, kwestię reprezentacji WE, a także sąd właściwy do rozstrzygania sporów. W dalszej części opracowanie skupia się na zagadnieniu prawa właściwego dla tego typu umów, w szczególności w świetle Konwencji Rzymskiej z 1980 r. Wskazuje na trudności w ustaleniu prawa właściwego, zwłaszcza gdy strony nie dokonały wyboru prawa. Artykuł porusza także kwestię zakresu zastosowania prawa właściwego w kontekście norm prawa wspólnotowego.

2007-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Rozporządzenie Rzym II — nowe wspólnotowe unormowanie właściwości prawa dla zobowiązań pozaumownych

Jadwiga Pazdan

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2009 | Abstrakt | s. 13-35

Artykuł analizuje Rozporządzenie Rzym II (WE) Nr 864/2007, które weszło w życie 11 stycznia 2009 r., regulujące właściwość prawa dla zobowiązań pozaumownych w Unii Europejskiej. Przedstawiono kontekst jego przyjęcia w ramach programu haskiego, mającego na celu stworzenie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Omówiono zakres przedmiotowy rozporządzenia, relacje do konwencji międzynarodowych (zarówno z państwami członkowskimi, jak i spoza UE), przestrzenny zasięg norm kolizyjnych oraz kwestię wyboru prawa przez strony. Zwrócono uwagę na autonomiczne rozumienie pojęć użytych w rozporządzeniu (np. "zobowiązanie pozaumowne", "szkoda", "w sprawach cywilnych i handlowych"). Podkreślono hierarchię łączników stosowanych do poszukiwania prawa właściwego w braku wyboru prawa, w tym zasadę miejsca szkody (lex loci damni) jako podstawową dla czynów niedozwolonych, zastępującą wcześniejszą zasadę miejsca zdarzenia (lex loci delicti commissi) w prawie polskim. Wskazano również na zastosowanie łączników personalnych, takich jak miejsce zwykłego pobytu stron. Artykuł porusza także zagadnienia wykraczające poza statut zobowiązania pozaumownego uregulowane w rozporządzeniu, takie jak odesłanie, niejednolitość prawa oraz klauzula porządku publicznego. Analiza wskazuje na istotne zmiany wprowadzone przez Rozporządzenie Rzym II w polskim prawie prywatnym międzynarodowym, szczególnie w zakresie kolizyjnego unormowania deliktów i innych zobowiązań pozaumownych.

2009-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Burgerlijk Wetboek Boek 10. Internationaal Privaatrecht. Księga 10. holenderskiego kodeksu cywilnego. Prawo prywatne międzynarodowe

Agata Kozioł

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2012 | Abstrakt | s. 155-161

Artykuł przedstawia przegląd Tytułu 1 Księgi 10 holenderskiego Kodeksu Cywilnego, koncentrując się na Postanowieniach Ogólnych Prawa Prywatnego Międzynarodowego. Omówiono kluczowe zasady, takie jak stosowanie regulacji międzynarodowych i wspólnotowych, stosowanie z urzędu norm prawa prywatnego międzynarodowego oraz nadrzędność prawa holenderskiego w kwestiach proceduralnych. Tekst porusza również zagadnienia wstępne, wyłączenie obcego prawa prywatnego międzynarodowego oraz klauzulę porządku publicznego. Szczególną uwagę poświęcono przepisom dotyczącym norm wymuszających swoje zastosowanie, klauzuli obejścia prawa oraz uznawania obcych skutków prawnych. Ponadto, szczegółowo przedstawiono zasady autonomii stron w wyborze prawa, zdolności do czynności prawnych, ważności formalnej czynności prawnych, domniemań prawnych, rozkładu ciężaru dowodu oraz przedawnienia. Na koniec, artykuł opisuje metody ustalania prawa właściwego w przypadku wielu systemów prawnych lub bezpaństwowości.

2012-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

O „zakresie przedmiotowym” i „zakresie sytuacyjnym” konwencyjnych norm kolizyjnych. Rozważania na tle art. 35 umowy polsko-ukraińskiej z 1993 r.

Krzysztof Pacuła

Język: PL | Data publikacji: 11-04-2023 | Abstrakt | s. 49-94

The conflict-of-laws rules laid down in an international agreement binding Poland and a non-Member State enjoy priority over rules of national origin (where a situation does not fall within the scope of EU conflict-of-laws rules), as well as over EU private international law rules (on the basis of the clauses provided for in the EU Regulations), yet in both cases exclusively in scenarios falling within their own scope of application.
With regard to conflict-of-laws rules of a bilateral international agreement, such as those provided for in Article 35 of the Agreement of 1993, the characterization has to be carried out independently from the understanding of specific concepts that may be inferred from national substantive law or from private international law, be it of domestic or EU origin.
As to the determination of the “material scope” of such conflict-of-laws rules, the textual interpretation of a bilateral agreement in question should play crucial role. Although the conflict-of-laws rules of such agreements generally call for characterization of the legal institutions established by the legal order of one of the two Contracting States, the comparative study limited to those two legal orders can merely serve as guidance when it comes to the determination of the “material scope” of those conflict-of-laws rules.
While it is difficult to formulate generalizable conclusions concerning the “spatial reach” of the conflict-of-laws rules provided for in a bilateral agreement, it can be argued that — in the course of a dispute before a court — the law designed as applicable under Article 35 (1) of the Agreement of 1993 applies to the assessment of tort liability originating in an event that occurred on the territory of Poland or Ukraine, if the individuals involved in the tort have their domicile (seat) on the territory of Poland or Ukraine, and — although this is highly debatable — insofar as they have the nationality of one of these States, provided that all the above-mentioned elements do not link the situation underlying that dispute exclusively with only one of those States.

2023-04-11



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

W oczekiwaniu na wejście w życie w Polsce konwencji rzymskiej z 1980 r.

Maksymilian Pazdan

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2007 | Abstrakt | s. 9-28

Artykuł analizuje konsekwencje wejścia w życie w Polsce Konwencji Rzymskiej o prawie właściwym dla zobowiązań umownych z 1980 r. Autor omawia zakres zastosowania Konwencji, zasady określania prawa właściwego (w tym wybór prawa przez strony i presumpcje), a także wyłączenia z zakresu Konwencji. Artykuł porusza również kwestie kolizji Konwencji z innymi przepisami prawa międzynarodowego i krajowego, w tym z konwencją wiedeńską o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów. Wskazuje na potrzebę uchylenia w drodze dwustronnych porozumień tych postanowień konwencji bilateralnych, które konkurują z Konwencją Rzymską.

2007-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Przelew wierzytelności w świetle rozporządzenia Rzym I

Arkadiusz Wowerka

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2011 | Abstrakt | s. 35-61

Rozporządzenie Rzym I ustanawia w artykule 14 pewne wyjaśnienia, których nie uwzględniono w Konwencji Rzymskiej z 1980 r. Aby uniknąć problemów z charakterem, artykuł 14 wyraźnie wyjaśnia jego zastosowanie do dobrowolnego przelewu i umownej subrogacji. Ponadto koncepcja przelewu w tym artykule obejmuje nie tylko bezpośrednie przelewy wierzytelności, ale także przelewy wierzytelności w formie zabezpieczenia i zastawów lub innych praw zabezpieczających wierzytelności. Dlatego też ma ona zastosowanie również do przelewów w formie zabezpieczenia. Koncepcja relacji między cedentem a cesjonariuszem powinna zasadniczo obejmować nie tylko prawa i obowiązki wynikające z umowy, które funkcjonują jako tytuł przelewu, ale także śmierć przelewu (przeniesienie praw do samego roszczenia). W tym celu właściwe prawo wybrane przez strony ich zobowiązań umownych będzie również regulować ważność i skuteczność przelewu przelewów w relacji między nimi. Ponadto artykuł 14 potwierdza wspólną zasadę ochrony uzasadnionych interesów dłużnika. Zgodnie z tym cesja może być powołana przeciwko dłużnikowi wyłącznie pod warunkiem prawa mającego zastosowanie do jego zobowiązań. Jednak wiele kwestii wydaje się nie być całkowicie jasnych w świetle tekstu artykułu 14. Co więcej, nie zawiera on jasnej reguły kolizyjnej dotyczącej skuteczności cesji wobec osób trzecich. W świetle wielu możliwych rozwiązań w tej sprawie podejście oparte na prawie miejsca zamieszkania cesjonariusza wydaje się być właściwym i adekwatnym sposobem zapewnienia pewności prawnej dla wszystkich zainteresowanych stron.

2011-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Przepisy wymuszające swoje zastosowanie — wybrane zagadnienia

Maciej Mataczyński

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2016 | Abstrakt | s. 59-79

Niniejszy artykuł stanowi próbę naświetlenia niektórych kwestii prawnych związanych z koncepcją międzynarodowych przepisów wymuszających swoje zastosowanie. Ta koncepcja prawna, znana również jako przepisy wymuszające swoje zastosowanie, loi de police czy Eingriffsnormen, jest zdefiniowana w art. 9 ust. 1 rozporządzenia UE Rzym I jako przepisy, których przestrzeganie uważane jest przez państwo za tak istotne dla ochrony jego interesów publicznych, takich jak organizacja polityczna, społeczna lub gospodarcza, że znajdują one zastosowanie do każdej sytuacji objętej ich zakresem, bez względu na to, jakie prawo jest właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Niniejszy artykuł stanowi próbę wyodrębnienia i odróżnienia międzynarodowych przepisów wymuszających swoje zastosowanie od innych norm o charakterze imperatywnym. Uznano, że „interes publiczny” jest czynnikiem różnicującym o decydującym znaczeniu. W drugiej części tekstu międzynarodowe przepisy wymuszające swoje zastosowanie są konfrontowane z wymogami imperatywnymi interesu ogólnego (w rozumieniu doktryny prawa Unii Europejskiej i orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej) oraz z przepisami szczególnymi wprowadzającymi ograniczenia dotyczące dziedziczenia niektórych składników majątku lub wpływające na to dziedziczenie, ustanowionymi w art. 30 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego. Na koniec omówiony zostaje szczególny problem zgodności art. 359 § 2³ Kodeksu cywilnego* z art. 9 ust. 1 rozporządzenia Rzym I.

2016-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Wyznaczanie statutu personalnego osób prawnych

Arkadiusz Wowerka

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2016 | Abstrakt | s. 35-63

W krajowych porządkach prawnych ustalenie prawa właściwego dla osób prawnych opiera się na różnych łącznikach. Do tej pory krajowe normy kolizyjne dotyczące osób prawnych obowiązujące w państwach członkowskich UE nie zostały ujednolicone ani zharmonizowane przez wtórne prawo UE. Swoboda przedsiębiorczości, ustanowiona w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, nie wymaga stosowania określonego łącznika do ustalenia prawa właściwego dla osób prawnych. W szczególności nie wyklucza ona jako takiego stosowania przez krajowe porządki prawne teorii siedziby rzeczywistej. Polska ustawa Prawo prywatne międzynarodowe ze swoim łącznikiem siedziby tradycyjnie opiera się na teorii siedziby rzeczywistej. Siedziba rzeczywista to zasadniczo miejsce, w którym osoba prawna stale prowadzi zarząd swoimi sprawami i które jest możliwe do ustalenia przez osoby trzecie. W tym zakresie polska regulacja jest zgodna z podstawowymi zasadami klasycznego prawa prywatnego międzynarodowego i w praktyce spełnia wymogi swobody przedsiębiorczości gwarantowanej przez Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

2016-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Nowa ustawa o prawie prywatnym międzynarodowym a małżeństwa i związki osób tej samej płci

Maria -Anna Zachariasiewicz

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2012 | Abstrakt | s. 71-113

Autor opisuje burzliwe losy nowelizacji ustawy p.p.m. z 2011 r. (Dz. U. z 15.04.2011 r. Nr 80, poz. 432) przedstawionej zarówno w Sejmie, jak i Senacie, dotyczącej małżeństw osób tej samej płci i par pozostających w konkubinacie. Zgodnie z nowelizacją, osoby obawiające się, że norma kolizyjna zawarta w art. 48 tej ustawy („Możliwość zawarcia związku małżeńskiego ustala się wobec każdej ze stron według prawa jej obywatelstwa z dnia zawarcia związku małżeńskiego”) będzie prowadzić do konieczności uznawania zagranicznych związków homoseksualnych, optowały za wprowadzeniem prawnej definicji małżeństwa rozumianego jako związek mężczyzny i kobiety, a także za dodaniem szczególnej klauzuli ordre public zakazującej stosowania jakichkolwiek zagranicznych norm prawa dotyczących związków homoseksualnych. W istocie celem tej propozycji jest stworzenie luki prawnej w przepisach kolizyjnych, a także luk w przepisach obowiązujących systemów prawa, z oczekiwaniem, że można zignorować zagraniczne małżeństwa homoseksualne i zarejestrowane związki partnerskie. Autorka krytykuje poprawkę, pokazuje irracjonalność idei celowego tworzenia luk prawnych. Wyjaśnia również, dlaczego ustawa kolizyjna nie powinna wprowadzać definicji merytorycznych niektórych pojęć prawnych. Ponadto sprzeciwia się idei „uznawania” lub „nieuznawania” zagranicznych małżeństw lub zarejestrowanych związków partnerskich na poziomie kolizyjnym, co jest sprzeczne z ugruntowanym podejściem do ustalania prawa właściwego dla konkretnych sytuacji społecznych i relacji. Pokazując podstawy idei ordre public, podkreśla niedopuszczalność tworzenia ścisłych zakazów stosowania konkretnych przepisów prawa obcego, które nie uwzględniają ich treści i konsekwencji ich zastosowania w konkretnym przypadku.

2012-12-31



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Rozgraniczenie statutu prawa papierów wartościowych od statutu prawa spółek handlowych w europejskiej regulacji ofert przejęcia spółki publicznej

Maciej Mataczyński

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2008 | Abstrakt | s. 77-89

Artykuł analizuje problematykę rozgraniczenia statutu prawa papierów wartościowych od statutu prawa spółek handlowych w kontekście europejskiej regulacji ofert przejęcia. Dyrektywa 2004/25/WE Parlamentu Europejskiego i Rady harmonizuje przepisy państw członkowskich w zakresie przejmowania spółek publicznych. W artykule omówiono zakres zastosowania dyrektywy, właściwość organu nadzoru oraz prawo właściwe dla ofert przejęcia. Szczególną uwagę zwrócono na implementację dyrektywy w prawie polskim, analizując wprowadzone zmiany w ustawie o ofercie publicznej.

2008-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

W sprawie wykładni art. 4 konwencji rzymskiej z 1980 r. Glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 6 października 2009 r. (C‑133/08)

Jadwiga Pazdan

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2010 | Abstrakt | s. 203-208

Jak słusznie podkreślono w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 6 października 2009 r., C‑133/08, rozszczepienie statusu kontraktowego zdefiniowanego w art. 4 ust. 1 zdanie 2 Konwencji rzymskiej może nastąpić jedynie wyjątkowo i tylko w sytuacji, gdy część umowy może być traktowana jako autonomiczna w stosunku do pozostałej części umowy. Autor zauważa, że rola zwrotu «część umowy» zawartego w art. 4 ust. 1 zdanie 2 i art. 3 ust. 1 zdanie 3 Konwencji jest odmienna. Potwierdza to kontekst tych zwrotów. W pierwszej z wymienionych powyżej reguł zwrot ten jest powiązany ze zwrotem «wyjątkowo». Druga ze wspomnianych reguł dotyczy dopuszczalności rozszczepienia umowy. Zgodnie z art. 3 ust. 1 zdanie 3 strony mogą więcej, niż może uczynić sędzia stosujący art. 4 ust. 1 zdanie 2 Konwencji. Autor przychyla się do stanowiska Trybunału, że sąd w procesie poszukiwania prawa właściwego powinien zawsze dążyć do oparcia się na domniemaniach zawartych w art. 4 ust. 2—4 Konwencji. Niemniej jednak, gdy umowa wykazuje ściślejszy związek z innym państwem niż państwo wskazane przez domniemanie, sąd zgodnie z art. 4 ust. 5 zdanie 2 może zastosować prawo tego innego państwa. Pozytywnie oceniono interpretację art. 4 ust. 4, która dopuszcza zastosowanie tej reguły do umowy czarteru. Za zbyt daleko idącą uznano tezę nr 2 orzeczenia, która stanowi, że w procesie poszukiwania prawa właściwego dla autonomicznej części umowy należy zawsze stosować art. 4 ust. 1 zdanie 2 Konwencji. Zdaniem autora autonomiczna część umowy może posiadać cechy, które uzasadniałyby zastosowanie jednego z domniemań z art. 4 ust. 2—4 Konwencji. Wreszcie, w procesie poszukiwania prawa właściwego dla umowy przewozu, gdy przesłanki domniemania z art. 4 ust. 4 zdanie 2 nie są spełnione — należy zastosować art. 4 ust. 2 Konwencji.

2010-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Zagadnienia unormowane w art. 3 ust. 3 i art. 7 konwencji rzymskiej i w odpowiednich przepisach Rozporządzenia UE o prawie właściwym dla zobowiązań umownych (Rzym I)

Wojciech Popiołek

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2008 | Abstrakt | s. 13-34

Artykuł analizuje zagadnienia unormowane w art. 3 ust. 3 i art. 7 Konwencji Rzymskiej oraz w odpowiednich przepisach Rozporządzenia UE o prawie właściwym dla zobowiązań umownych (Rzym I). Autor skupia się na problematyce "międzynarodowości" umowy jako przesłanki zastosowania norm kolizyjnych, materialnoprawnym wyborze prawa oraz przepisach wymuszających swe zastosowanie. Szczegółowo omawia zakres zastosowania Konwencji Rzymskiej i Rozporządzenia Rzym I, a także analizuje przepisy dotyczące wyboru prawa oraz przepisy imperatywne.

2008-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Michał Wojewoda, Zakres prawa właściwego dla zobowiązań umownych, Warszawa, Wolters Kluwer, 2007, 475 s.

Maksymilian Pazdan

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2009 | Abstrakt | s. 189-192

Artykuł jest recenzją monografii Michała Wojewody pt. „Zakres prawa właściwego dla zobowiązań umownych”, poświęconej Konwencji rzymskiej z 1980 r. o prawie właściwym dla zobowiązań umownych. Recenzja pozytywnie ocenia pracę jako pierwsze pogłębione studium konwencji w polskim piśmiennictwie, podkreślając precyzję wywodu i umiejętność autora w stawianiu czoła trudnym problemom prawa kolizyjnego, takim jak kwalifikacja, obejście prawa czy przepisy wymuszające swe zastosowanie. Recenzent wskazuje także na aspekty dyskusyjne, w tym rozumienie zakresu zastosowania konwencji, pojęcia konsumenta oraz nadmiernie rygorystyczne podejście do rozszczepienia statutu kontraktowego (dépeçage), argumentując za szerszym dopuszczeniem częściowego kolizyjnoprawnego wyboru prawa na gruncie autonomii woli stron. Mimo tych uwag polemicznych, praca Michała Wojewody uznana jest za wybitne osiągnięcie twórcze.

2009-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Współmacierzyństwo, rodzicielstwo neutralne płciowo i wielorodzicielstwo, czyli o nowych wyzwaniach dla polskiego prawa kolizyjnego w sferze filiacji

Paulina Twardoch , Agata Kozioł

Język: PL | Data publikacji: 28-09-2023 | Abstrakt | s. 5-37

W artykule przedstawiono nowe postaci rodzicielstwa, przyjęte w obcych systemach prawnych, nie tylko z perspektywy regulacji merytorycznych, lecz również w odniesieniu do perspektywy kolizyjnoprawnej. W początkowych uwagach Autorki wyjaśniły, z jakich przyczyn prawidłowa jest kwalifikacja nowych rozwiązań prawnych do zakresu norm kolizyjnych o pochodzeniu dziecka, a nie o adopcji. W kolejnej części artykułu przedstawiono różne rozwiązania prawne dotyczące filiacji przewidziane w obcych systemach prawnych, a następnie poddano je analizie kolizyjnoprawnej. Autorki wyjaśniły, które z norm kolizyjnych (zarówno wśród polskich norm ustawowych, jak i norm pochodzących z dwustronnych umów międzynarodowych) powinny być stosowane w celu ustalenia prawa właściwego dla każdej z omawianych regulacji oraz określiły, jaki jest zakres właściwego prawa. Poddane analizie obce instytucje to: współmacierzyństwo (zarówno powstające ex lege, jak i wskutek uznania przez współmatkę), rodzicielstwo powstające na podstawie konstrukcji prawnych neutralnych płciowo oraz wielorodzicielstwo (wynikające z umowy albo z orzeczenia sądowego). Wreszcie, Autorki poddały ocenie zakres ingerencji polskiej klauzuli porządku publicznego przeciwko skutkom stosowania obcego prawa regulującego postaci rodzicielstwa nieznane polskiemu systemowi prawnemu. Artykuł zamykają uwagi końcowe

2023-09-28



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Child Abduction and Cross-Border Child Protection in Times of Russian-Ukrainian War: Challenges and Comments on the Case-Law

Yuliya Chernyak

Język: EN | Data publikacji: 30-06-2024 | Abstrakt | s. 183-205

Unfortunately, Ukrainian children and their parents are faced with a lot of serious challenges to their rights and the situation as a result of Russian-Ukrainian war. Taking into account these challenges, the author focuses on the rules of two Hague Children’s Conventions: Convention of 25 October 1980 on the Civil Aspects of International Child Abduction and Convention of 19 October 1996 on Jurisdiction, Applicable Law, Recognition, Enforcement and Co-operation in Respect of Parental Responsibility and Measures for the Protection of Children. One of the aims of the article is to compare court decisions, delivered in child abduction cases by Ukrainian courts and courts of the foreign states after February 24, 2022, in order to answer the question about the influence of issues of the security situation in Ukraine on the application of Article 13 (1) (b) of the 1980 Hague Convention. Attention is also paid to Article 21 of the 1980 Hague Convention and the institution of provisional measures of the 1996 Hague Convention that can be imposed in international child abduction cases, as alternative ways of (judicial) protection of the rights of parents-citizens of Ukraine who remained in Ukraine and lost contact with their children as a result of their removal abroad. The article also deals with specific issues of jurisdiction of the cases on determining the place of residence under the 1996 Hague Convention and peculiarities of the proceedings on establishing the fact of birth of a child on the temporarily occupied territories of Ukraine, over which Ukraine does not exercise effective control nowadays, particularly applying the rules of the Code of Civil Procedure of Ukraine and the Namibia exception. All of the abovementioned issues are analyzed, among others, on the basis of the Supreme Court Resolutions.

2024-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Aktualne problemy stosowania prawa prywatnego międzynarodowego w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych

Mateusz Pilich

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2008 | Abstrakt | s. 139-158

Artykuł analizuje orzecznictwo polskich sądów w sprawach z zakresu prawa prywatnego międzynarodowego, koncentrując się na problematyce statutu kontraktowego. Autor zwraca uwagę na trudności, jakie napotykają sądy w stosowaniu norm kolizyjnych i określaniu prawa właściwego, szczególnie w kontekście skomplikowanych sporów o charakterze międzynarodowym. Podkreślono potrzebę uwzględniania przez sądy prawa obcego i wyzwania związane z interpretacją oraz stosowaniem przepisów unijnych.

2008-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Wpływ ogłoszenia upadłości w Polsce na zagraniczne postępowanie arbitrażowe

Piotr Rodziewicz

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2011 | Abstrakt | s. 57-82

Problem wpływu niewypłacalności na arbitraż jest skomplikowany, ponieważ wymaga zagłębienia się w różne dziedziny prawa, a mianowicie prawo arbitrażu międzynarodowego, międzynarodowe prawo upadłościowe i prawo międzynarodowe prywatne. Stwarza to szereg problemów zarówno teoretycznych, jak i praktycznych, których wyrazem są orzeczenia sądowe i wypowiedzi w literaturze. Celem niniejszego opracowania jest próba odpowiedzi na niektóre problemy związane z zagadnieniami wymienionymi powyżej. W artykule przedstawiono podstawowe zasady międzynarodowego postępowania upadłościowego, które odgrywają kluczową rolę z punktu widzenia wpływu niewypłacalności na toczące się postępowanie arbitrażowe. Rozważania przeprowadzone w artykule podzielono na dwie grupy, pierwszą wpływ niewypłacalności wszczętej w Polsce na toczące się postępowanie arbitrażowe w innym państwie członkowskim UE i drugą wpływ niewypłacalności wszczętej w Polsce na toczące się postępowanie arbitrażowe w państwie trzecim. Dlatego w artykule został przedstawiony model uznawania zagranicznych postępowań upadłościowych oparty na rozporządzeniu 1346/2000, a także przedstawiono europejskie normy kolizyjne, które wskazują statut upadłościowy. W artykule omówiono również stosowanie międzynarodowych przepisów upadłościowych przez sądy arbitrażowe.

2011-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

The Capacity and the Quality of Heir. Possible Interaction with Preliminary Questions

Stefania Bariatti

Język: EN | Data publikacji: 29-06-2020 | Abstrakt | s. 57-70

The article contains an overview of the rules relating to the scope of application of the EU private international law regulations. It addresses the treatment of the relevant preliminary questions, with special reference to the Succession Regulation. The issues are discussed in three steps. The first is connected with the way of interpreting the notions and concepts, such as marriage, adoption, legal capacity etc., where such matters as personal status, legal capacity or family relationship may come to the foreground as a preliminary question. The second is dealing with the law applicable to the preliminary question. The author compares pros and cons of the “independent reference” (lex fori) and the “dependent reference” (lex causae) solutions, considering the latter as less effective, producing more negative consequences. The third step embraces questions relating to the jurisdiction with respect to preliminary question.

2020-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Application of the Succession Regulation by German courts — Selected Issues

Christian Kohler

Język: EN | Data publikacji: 29-06-2020 | Abstrakt | s. 27-43

The article discusses the impact of the EU Succession Regulation on the German system of private international law. The change came with some important differences introduced in the text of the Regulation as in comparison to previous German solutions (especially the use of the habitual residence as the main connecting factor instead of nationality), and, as a result of the number of decisions of the CJEU on the Regulation (in particular the Kubicka case).
The paper presents the most important, up-to-date German case-law relating to the EU Succession Regulation. It starts with the general remarks in that regard and continues to discuss judgments covering issues of jurisdiction, applicable law, and the European Certificate of Succession. Three conclusions are drawn therefrom. First, the cases show a general willingness of the courts to cope with the fundamental changes introduced by the Regulation. In particular, the concept of “habitual residence” is applied on the basis of an autonomous interpretation by reference to the case-law of the CJEU on Regulation Brussels IIa. Second, a number of decisions make apparent that the courts are sometimes slow to accept the consequences which flow from the changes brought about by the Regulation, and which oblige to re-consider the German practice in matters of international successions. That applies in particular to the issuing of the European Certificate of Succession. Third, German courts are generally ready to initiate cooperation with the CJEU by formulating preliminary questions (three questions posed by the end of 2019).

2020-06-29



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 6 października 2009 r.

Redakcja PPPM

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2010 | Abstrakt | s. 187-202

Artykuł analizuje orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 6 października 2009 r. w sprawie C-133/08, dotyczące wykładni przepisów Konwencji o prawie właściwym dla zobowiązań umownych (Konwencji rzymskiej z 1980 r.), w szczególności jej artykułu 4 dotyczącego prawa właściwego w przypadku braku wyboru przez strony oraz możliwości rozszczepienia statutu kontraktowego. Sprawa dotyczyła sporu między belgijską spółką ICF a dwiema spółkami niderlandzkimi w przedmiocie zapłaty za usługę transportową na podstawie umowy czarterowej. Kluczowe zagadnienia objęły kwalifikację umowy czarterowej jako umowy przewozu towarów, zastosowanie domniemań prawnych z art. 4 Konwencji oraz warunki odstępstwa od nich, a także możliwość zastosowania różnych praw do poszczególnych części umowy. Trybunał wyjaśnił, że art. 4 ust. 4 ma zastosowanie do umów czarterowych, których głównym przedmiotem jest faktyczny przewóz towarów, a rozszczepienie umowy jest możliwe wyjątkowo, gdy jej część ma autonomiczny charakter.

2010-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Przedawnienie i jego skutki w Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR)

Patryk Wydziałkiewicz

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2012 | Abstrakt | s. 117-135

Artykuł mówi o przedawnieniu roszczeń wynikających z przewozu zgodnie z regulacją Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) [dalej zwanej CMR lub Konwencją]. Przepisy CMR mają bezpośrednie zastosowanie w każdym z 55 krajów — części Konwencji i charakter cywilny. Konwencja została podpisana w dwóch autentycznych językach — angielskim i francuskim, ale istnieją oficjalne tłumaczenia na języki części Konwencji. Jak wskazuje autor, istnieją różne zasady interpretacji międzynarodowych przepisów prawnych i krajowych przepisów prawnych. Konwencję należy interpretować zgodnie z zasadami interpretacji określonymi w Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów. Stąd interpretacja powinna być dokonywana w dobrej wierze, zgodnie z typowym znaczeniem słów i z uwzględnieniem kontekstu i celu interpretowanego aktu prawnego. Konwencja powinna być stosowana jednorodnie w każdym kraju. Przedawnienie roszczenia powoduje negatywny skutek dla osób fizycznych i prawnych, które nie skorzystały ze swoich praw przez określony czas. Chociaż przedawnienie powództwa jest znane w większości systemów prawnych, nie jest to identyczna instytucja prawna. W większości systemów prawnych jest to instytucja prawa materialnego, ale w niektórych systemach jest regulowana przez przepisy proceduralne. Istnieją trzy różne rodzaje skutków spowodowanych przedawnieniem powództwa, a mianowicie: wygaśnięcie prawa i powództwa, wygaśnięcie tylko powództwa i prawo do skorzystania z zarzutu przedawnienia prawa do powództwa. Zabrania się stosowania krajowych przepisów prawnych do aspektów regulowanych przez Konwencję. Instytucja przedawnienia powództwa jest uregulowana w art. 32 CMR, ale nie jest to wyczerpująca zasada. Zawieszenie i przerwanie biegu przedawnienia powództw są regulowane przez prawo miejsca postępowania. Inne aspekty przedawnienia powództw, które nie są określone w CMR, są regulowane przez krajowe przepisy prawne. Katalog sytuacji, w których można zastosować Konwencję, nie jest zamknięty. Autor zauważa, że Konwencja jest stosowana do szerokiego zakresu przypadków, nawet w niewielkim stopniu związanych z międzynarodowym przewozem drogowym towarów i możliwe jest, że wystąpi kolizja prawa. Okres przedawnienia roszczeń wynikających z przewozu na podstawie Konwencji wynosi jeden rok, ale w przypadku umyślnego wykroczenia okres przedawnienia wynosi trzy lata. Istnieją trzy różne momenty, od których ten okres zaczyna biec, w zależności od tego, co się wydarzyło. Dzień, w którym okres przedawnienia zaczyna biec, nie jest wliczany do okresu. Wlicza się w niego niedziele i święta państwowe. Pozostałe aspekty są regulowane przepisami krajowymi. Pisemne roszczenie jest dobrowolne i zawiesza okres przedawnienia do dnia, w którym przewoźnik odrzuci roszczenie w drodze pisemnego powiadomienia i zwróci załączone do niego dokumenty. Istnieje problem ze zrozumieniem znaczenia „formy pisemnej”, ponieważ nie ma jej jednolitego znaczenia. Autor sugeruje, że Konwencja zawiera autonomiczne znaczenie formy pisemnej. Kolejnym problemem jest ustalenie momentu otrzymania roszczenia. Nie ma jednolitej praktyki. Z tego powodu istnieje potrzeba wykorzystania odpowiednich, obowiązujących przepisów krajowych. Autor wskazuje, że Konwencja ma inną treść w języku angielskim i francuskim. Znaczenie art. 32 pkt 4 CMR w języku francuskim prowadzi do wniosku, że prawo do powództwa wygasa. Jednak ten sam artykuł w języku angielskim mówi, że prawo do powództwa, które uległo przedawnieniu z powodu upływu czasu, nie może być wykonywane w drodze powództwa wzajemnego lub potrącenia. Wniosek z wersji angielskiej jest taki, że przedawnienie powództwa nie może być wykorzystane jako środek obrony, ale nie ma barier dla powództw o ograniczone roszczenia w innych postępowaniach prawnych. Interpretacja art. 32 pkt 4 CMR zgodnie z zasadami interpretacji międzynarodowej prowadzi do wniosku, że przedawnionych roszczeń nie można dochodzić przymusowo.

2012-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

W odpowiedzi na ankietę skierowaną do państw członkowskich Unii, dotyczącą stosowania Rozporządzenia nr 864/2007 o prawie właściwym dla zobowiązań pozaumownych (Rzym II)

Maksymilian Pazdan , Monika Jagielska , Witold Kurowski , Marek Świerczyński , Maria-Anna Zachariasiewicz , Maciej Zachariasiewicz , Łukasz Żarnowiec

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2013 | Abstrakt | s. 165-197

Rozporządzenie Rzym II z dnia 11 lipca 2007 r. zawiera przepisy kolizyjne dotyczące zobowiązań pozaumownych, takich jak czyny niedozwolone, bezpodstawne wzbogacenie, prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia, culpa in contrahendo i odpowiedzialność za produkt. Niedawno Komisja rozpoczęła konsultacje dotyczące praktycznego stosowania tych przepisów w związku z obowiązkiem przedłożenia sprawozdania zgodnie z artykułem 30 rozporządzenia. Komisja zwraca się do Państw Członkowskich o opinię w celu rozważenia modyfikacji i sugestii na przyszłość. Niniejsza praca stanowi odpowiedź na Kwestionariusz Komisji przygotowany wspólnie przez grupę autorów pod przewodnictwem profesora Maksymiliana Pazdana. Odpowiedź ta stanowiła podstawę odpowiedzi udzielonej przez Polski Komitet Kodyfikacyjny w imieniu polskiego rządu. W Kwestionariuszu Komisja zadała kilka ogólnych i kilka szczegółowych pytań. Zostały one omówione w odpowiedzi. Poniżej podsumowano niektóre z najważniejszych sugestii. Polska doktryna generalnie aprobuje Rozporządzenie i zawarte w nim przepisy. Niemniej jednak istnieją pewne rozwiązania, które można by ulepszyć, i luki, które można by wypełnić. W odpowiedzi przedstawiono następujące zalecenia: Po pierwsze, nadszedł czas, aby stworzyć nie tylko szczegółowe (jak to było dotychczas), ale także ogólne jednolite zasady prawa prywatnego międzynarodowego na poziomie europejskim. Po drugie, zasady zawarte w rozporządzeniu Rzym II powinny mieć zastosowanie do spraw objętych Konwencją haską z 1971 r. o wypadkach drogowych. Po trzecie, normy kolizyjne dotyczące naruszenia prywatności i praw związanych z osobowością powinny zostać dodane do rozporządzenia Rzym II, ponieważ stanowi to znaczną lukę w systemie europejskim.

2013-06-30



Czasopismo: Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego

Forma testamentu według konwencji haskiej z 1961 roku. Uwagi na tle postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2009 roku (III CSK 338/08)

Jadwiga Pazdan

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2011 | Abstrakt | s. 139-142

Konwencja haska z 1961 r. wskazuje prawo właściwe dla formy testamentu w sytuacji, gdy testament został sporządzony w 1966 r., a spadkobierca zmarł w 1980 r., mimo że nastąpiło to przed wejściem w życie Konwencji w Polsce (Konwencja weszła w życie w Polsce 2 listopada 1969 r.). Powyższą opinię wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z 15 maja 2009 r. Sąd Najwyższy słusznie odrzucił twierdzenie uczestnika postępowania, który wniósł kasację. Uczestnik stwierdził, że testament, który został sporządzony w Wielkiej Brytanii i dotyczył majątku, który został położony w Polsce, nie może być ważny, ponieważ nie spełnia polskich wymogów prawnych (art. 948 polskiego kodeksu cywilnego). Uczestnik stwierdził, że uzasadnienie twierdzenia znajduje się w art. 1 Konwencji haskiej. Zdaniem uczestnika kompetencja prawa polskiego podana w artykule jest wyłączna. Twierdzenie to jest błędne. Możliwość przewidziana w artykule 1 punkt e Konwencji haskiej do spełnienia wymogów dotyczących formy testamentu, gdy spadek obejmuje majątek, ma charakter dodatkowy. Również w tej sytuacji wystarczające jest spełnienie wymogów jednego z systemów prawnych określonych w artykule 1 punkt a, b, c, d. Fraza rozporządzenie testamentowe, która określa zakres stosowania Konwencji, obejmuje również kodycyl.

2011-06-30