CFP: Proza na deskach (2026, nr 2)

2025-12-08

CFP: Proza na deskach (2026, nr 2)
Redaktorzy prowadzący: Dorota Fox, Wojciech Śmieja

Adaptacja teatralna, rozumiana nie tyle jako inscenizacja, ale jako przekształcenie utworów niedramatycznych w strukturę tekstu zawierającego znaki przedstawienia i wyznaczającego jego sensy, nadal wydaje się problemem wartym namysłu. Zjawisko „błyskawicznej adaptacji” literatury zdaje się, zwłaszcza w ostatnich latach, zwiększać skalę i przybierać na intensywności. Proces ten jest ciekawy sam w sobie, ale rodzi też pytania o konsekwencje, zarówno dla teatru, jak i dla literatury, która w kryzysowym momencie (spadające nakłady, „upadek czytelnictwa”) znajduje – poprzez adaptację teatralną – sposób dotarcia do odbiorcy, pobudza jego ciekawość i zainteresowanie.

CFP: Płeć i choroba (2026, nr 1)

2025-12-08

Redaktorki prowadzące: Monika Ładoń, Aleksandra Szymańska-Dańczyszyn

Związki płci i choroby wydają się tyleż oczywiste, co wciąż niedostatecznie sproblematyzowane i wyjaśnione. Nie budzi szczególnych wątpliwości zróżnicowanie w zapadaniu na choroby i doświadczaniu chorób, które uwzględnia czynniki związane z płcią biologiczną (sex), odmiennością fizjologiczną, anatomiczną, hormonalną etc. Taka ścieżka rozumowania prowadzi do konstatacji, z których wynika chociażby, że kobiety żyją dłużej niż mężczyźni, częściej też chorują przewlekle oraz cierpią na zaburzenia zdrowia psychicznego, podczas gdy mężczyźni narażeni są w większym stopniu na schorzenia prowadzące do przedwczesnej śmierci (np. choroby układu krążenia). Te dane –  oczywiste i poparte statystykami – ukrywają jednak inne, niewynikające wprost z ukształtowania biologicznego, zależności między płcią (rozumianą jako gender) a chorobą. Społecznie konstruowane role i zachowania niewątpliwie wpływają na zróżnicowanie płciowe w doświadczaniu choroby, częstotliwość zgłaszania pogorszenia stanu zdrowia czy korzystania z usług sektora medycznego. Analizy ilościowe rzadko uwzględniają jednak społeczno-kulturowe czynniki splecione z płcią (sex/gender), a to właśnie one pozwalają na odmienną, pełniejszą, optykę spojrzenia na chorobę. 

CFP: Co słychać w prozie? (2024/2)

2023-06-26

Diagnozowanie rzeczywistości, przyglądanie się lokalnym i globalnym przemianom, opisywanie doświadczeń indywidualnych i zbiorowych mających znamiona typowości – to zestaw najważniejszych oczekiwań, jakie w tradycyjnych ujęciach formułowano w odniesieniu do prozy artystycznej. Czy te nadzieje i pragnienia są dziś aktualne? Być może jest tak, że to nie proza, lecz poezja współczesna okazała się pod tym względem najskuteczniejsza? Albo że lepszymi narzędziami diagnozującymi rzeczywistość dysponuje proza niefikcjonalna, zwłaszcza reportażowa? Wypada zadać pytanie o polityczność polskich powieści opublikowanych w ostatnich kilkunastu latach, o formy zaangażowania, możliwości oddziaływania na publiczność czytającą. Jaki jest potencjał – nie tylko artystyczny – naszej prozy drugiej i początku trzeciej dekady XXI wieku?

Przedstawione pytania wydają się szczególnie ważne w aktualnej dobie. Ostatnie lata obfitowały z wydarzenia kryzysowe, wielokrotnie mówiono o świeckiej apokalipsie, o tym, że znaleźliśmy się w momencie przełomowym, być może na chwilę przed „końcem świata”. Czy proza powieściowa bądź nowelistyczna zareagowała na ten stan rzeczy?

Zapraszamy Państwa do namysłu nad najnowszą polską prozą. Interesują nas nie tylko kwestie „diagnostyczne”, choć one najbardziej. Warto się dowiedzieć, jak nasza proza reaguje na zewnętrzne impulsy, w jaki sposób rejestruje wszelkie możliwe przemiany – kulturowe, technologiczne, polityczne. Chcemy zapytać o ważne debiuty (po roku 2010), nowe poetyki, zjawiska i procesy artystyczne zasługujące na odnotowanie, a także o zagadnienia stylistyczne i gatunkowe.

Obok wymienionych zagadnień interesują nas takie kwestie, jak:

• relacje między prozą artystyczną i tzw. prozą gatunkową (powieści kryminalne, sensacyjne, romansowe, fantastyczne itd.);

• możliwości oddziaływania na publiczność prozy tworzonej w języku polskim zmuszonej do permanentnego konkurowania z prozą w przekładach;

• „zmiana warty”, czyli ofensywa młodszych autorek i autorów funkcjonujących w polu literackim zdominowanym przez starszych twórców;

• kondycja krytyki literackiej wyspecjalizowanej w komentowaniu polskiej prozy.

Na Państwa teksty czekamy do 30 maja 2024 roku. Prosimy o przesyłanie ich za pomocą systemu OJS na stronie: https://journals.us.edu.pl/index.php/SSP

Wytyczne redakcyjne dla autorów:

https://www.journals.us.edu.pl/index.php/SSP/about/submissions

Kontakt z Redakcją: slaskiestudiapolonistyczne@us.edu.pl

Dariusz Nowacki

Piotr Gorliński-Kucik

CFP: Literatura jak się patrzy (2023, nr 2)

2023-01-10

W kolejnym numerze Śląskich Studiów Polonistycznych chcemy zapytać o charakter i wartość związków/relacji zachodzących między mediami artystycznymi: piśmienno-językowymi oraz graficzno-wizualnymi. Interesują nas powstające w wyniku tej współpracy materializacje: książka artystyczna, fototeksty, eseje mieszane, hybrydy graficzno-językowe, montaże, kolaże, asamblaże, poezja wizualna, poezja konkretna, formy asemic writing oraz eksponujące wizualność literackie praktyki cyfrowe, formy wideo, działania performatywne i inne praktyki intermedialne; a także ich różne interpretacje umocowane w określonych szkołach badawczych: semiotycznej, fenomenologicznej, antropologicznej, studiach nad obrazem, socjologii wizualnej, krytyce afektywnej etc.

Sądzimy, że przemiany, które charakteryzują kulturę wizualną szczególnie warto obserwować, przyglądając się relacjom między mediami artystycznymi. Doceniając dyskusje zorientowane na refleksję nad ikonicznością języka (jak w przypadku poezji konkretnej, ujmowanej w perspektywie semiotycznej) lub obrazowością literatury (jak w przypadku ekfraz, opisów czy przekładu intersemiotycznego, czytanych zgodnie z retorycznymi regułami), chcielibyśmy zaproponować szczególnie perspektywę, obywającą się bez językowych modeli jako dominujących (m.in. prace W.J.T. Mitchella, Gottfrieda Boehma, Lamberta Wiesinga, Nicholasa Mirzoeffa). Jak na razie, wydaje się, że więcej zmian przyniósł ten zwrot obrazom (w wyniku czego uwolnione zostały one od porządku językowego i retorycznego) niż przemyśleniu literatury (zjawisk werbalno-piśmiennych) w horyzoncie transmedialnym. Dzięki koncepcjom sformułowanym m.in. w ramach badań kulturowych, wizualnych, dekonstrukcji Jacquesa Derridy język przestał być uznawany za system prymarny. Zmieniona rola literatury i jej znakowo-językowych dominant w kulturze wizualnej może okazać się ciekawym punktem wyjścia dla analiz i komentarzy hybrydowych projektów artystycznych.

Przemiany te zauważamy mniej więcej od lat 90., dlatego też najbardziej zależy nam na rozważaniach dotyczących obiektów powstających od przełomu XX i XXI wieku. Jesteśmy jednak także ciekawi tradycji awangardowych i neoawangardowych, czytanych z post-literackich perspektyw, w ramach których język (i literatura) nie stanowią mediów „prowadzących”, ale współtworzących dany obiekt z innymi mediami. 

Na artykuły czekamy do 31 maja 2023 roku.
Prosimy o przesyłanie propozycji tekstów wraz z abstraktami do 30 marca 2023 roku na adres mailowy redakcji: slaskiestudiapolonistyczne@us.edu.pl
Język artykułów: polski lub angielski
Wytyczne redakcyjne: https://www.journals.us.edu.pl/index.php/SSP/about/submissions

CFP: Futurologie science fiction (2023/1)

2022-01-26

Jednym z pierwszych i najważniejszych zadań jakie postawiła przed sobą fantastyka naukowa, była literacka futurologia. Próby sondowania bliższych i dalszych możliwych przyszłości, rozwoju technologii, cywilizacji, czy gatunku homo sapiens stały się jednym z ważniejszych wyznaczników tej konwencji, którą z czasem transmedialnie rozszerzały radio, komiks, telewizja, filmy, grafika czy gry wideo. W ciągu kolejnych dekad dominanty SF zmieniały się: bywała diagnozą współczesności, iskrzyła utopijnymi impulsami, budowała historiozoficzne parabole, eksperymentowała ze stylem i językiem, eksplorowała popowe schematy fabularne, a także spekulacje katastroficzne i postapokaliptyczne. Niemal zawsze wybiegała w przyszłość (również w ramach wizji retrofuturystycznych), nawet jeśli tą przyszłością było już-jutro „fantastyczno-naukowej rzeczywistości” w której funkcjonujemy dziś, czyli w epoce zglobalizowanego kapitalizmu transnarodowych korporacji, gęstej od wzajemnych powiązań różnych sfer życia i technologii (te wątki z powodzeniem eksploruje dziś globalny post-cyberpunk, biopunk, cli-fi, weird fiction).