Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Model prezbitera diecezjalnego według I Synodu Diecezji Katowickiej

Czesław Podleski

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1981 | Abstrakt | s. 43-59

Le modèle ici présenté est celui d'un prêtre séculier du diocèse de Katowice. L'étude doit son actualité au fait qu'elle est le premier essai de ce genre dans le diocèse de la Haute Silésie. Elle propose l'élaboration d'un prototype du prêtre diocésain, en réponse à la question de savoir ce que doit être un membre du clergé séculier.
Les recherches poursuivies jusqu'ici sur le modèle type du prêtre au service de son diocèse s'avèrent fragmentairement, ne traitant guère que certains points donnés. Dans son étude, l'auteur, lui, s'est efforcé de nous donner, dans la mesure du possible, une ample image du prêtre séculier, tant en ce qui touche sa formation que le rôle qu'il joue, tant dans sa dimension officielle et celle du milieu que dans sa dimension pastorale.
Certaines hypothèses du travail formulées au cours de l'étude permettent à l'auteur d'approfondir encore l'analyse. Il suggère ainsi que l'autorité officielle du prêtre exige un complément de l'autorité personnelle, ce qui ne peut que rendre plus efficace son apostolat. De même, l'hypothèse d'un modèle différent de prêtre séculier dû à la date des ordinations.
Ainsi, les prêtres ordonnés entre 1956 s'avèrent davantage un modèle de spiritualité culturelle qui imprègne non seulement leur vie intérieure et leur personnalité mais encore toute leur formation sacerdotale et leur ministère. Il est permis d'avancer que le type du prêtre d'un certain âge est plus statique, pragmatique, attaché aux anciennes formes et usages et opposé aux nouveautés. Les prêtres plus jeunes, ordonnés entre 1957 et 1978 sont beaucoup plus portés vers les fonctions sacerdotales et le ministère individuel.
Ce type est plus dynamique à la recherche de nouvelles formes d'action, mais semble moins profond intérieurement. De là, deux postulats. Le premier souhaite une formation spirituelle plus approfondie des jeunes prêtres qui, à la recherche de nouvelles formes de spiritualité, ne doivent pas rompre avec la tradition. Le second s'adresse aux prêtres d'un âge plus avancé et leur demande de se montrer plus compréhensifs à l'égard du ministère pastoral individuel.
On voit, de nos jours, le prêtre modèle concentrant son attention sur le service „in persona Christi”. Certaines réformes s'imposent dans la méthode et la manière d'éduquer les futurs prêtres au cours de leurs études au séminaire.
Le modèle de prêtre séculier actuellement prôné, semble avoir des chances de réalisation vu le fort accent mis sur la nécessité d'approfondir la vie de prêtre et même la contemplation, vu également les liens qui existent entre les fonctions de base du prêtre et la pastorale individuelle.

1981-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Przepisy dyscyplinarne dla kleru w prawie partykularnym diecezji katowickiej

Alojzy Drozd

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1974 | Abstrakt | s. 143-185

Durant le cinquantenaire de l'existence du diocèse de Katowice, le législateur diocésain a émis de nombreuses lois disciplinaires concernant le clergé. La majorité de ces lois se rapporte à la formation spirituelle du clergé diocésain. Le législateur a porté une attention particulière aux retraites sacerdotales et à la Sainte Messe. Les autorités diocésaines attachent également une grande importance aux pèlerinages des prêtres, ce qui constitue une pratique originale et inconnue dans d'autres églises locales. Les fréquentes réunions pastorales par doyennés ou régions ont principalement en vue la formation intellectuelle du clergé diocésain sous l'angle particulier des besoins du ministère. Les examens auxquels sont soumis les prêtres ont le même but: examens des jeunes prêtres, examens de catéchèse, examens pour le poste de curé. Les autorités diocésaines sont d'avis que les fonctions dans le ministère devaient être confiées à des personnes dûment préparées. Ce sont surtout les jeunes prêtres qui font l'objet de soins particuliers. Ils passaient leurs examens après deux semaines de cours de théologie.
Dans le domaine des obligations concernant la discipline extérieure du clergé le législateur diocésain a rappelé et précisé l'obligation du port de la soutane et de la tonsure: il a réglé les questions de la journée libre, des sorties et des vacances des prêtres; il a indiqué les règles à observer dans la correspondance avec les autorités ecclésiastiques et civiles. Quant aux questions matérielles, le législateur a fixé certaines prestations que devaient payer les vicaires de paroisse pour leur entretien; il a imposé également tous les prêtres d'un séminaristicum et d'une cotisation pour la caisse des retraites. Quand a cessé de fonctionner la caisse des retraites, les prêtres du diocèse ont été invités à fournir une aide financière aux prêtres retraités. En rappelant l'obligation de faire son testament, on a suggéré aux prêtres de faire donation au Grand Séminaire de leurs parements liturgiques et de leurs livres.
Le législateur du diocèse de Katowice a estimé que certaines pratiques devaient être interdites aux prêtres diocésains. Il s'agissait des visites privées aux familles, de la possession des automobiles et motocyclettes, de la parution devant les tribunaux civils, de l'activité non ecclésiastique du clergé, de la réception des intentions de messe par l'intermédiaire de laïcs ou même de religieuses.
Le législateur diocésain dans son activité législative a porté une attention particulière à la formation spirituelle du clergé diocésain, estimant avec raison que pour être féconde et efficace la mission du Christ exige du clergé diocésain une vie spirituelle très riche et un approfondissement continuel des connaissances théologiques. Par contre, il s'est moins intéressé aux conditions de vie matérielles et temporelles, à moins qu'elles eussent un lien étroit avec le ministère, p. ex. la possession et l'utilisation des véhicules mécaniques, ou bien qu'elles concernassent certains avantages sociaux modernes, dont on voulait faire profiter les prêtres. Parmi ces avantages il faut remarquer ceux qui assuraient au clergé une sustentation honnête et un repos suffisant, p. ex. le droit à la retraite, aux vacances et à une journée libre.

1974-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Zmiany w strukturze organizacyjnej czechosłowackiej części (archi-)diecezji wrocławskiej w latach 1918–1977

Jan Larisch

Język: PL | Data publikacji: 20-12-2023 | Abstrakt | s. 210-221

Tekst w sposób chronologiczny opisuje powstawanie i rozwój administracyjnych struktur kościelnych, w zagranicznej, czyli austriackiej, a od 1918 roku czechosłowackiej części archidiecezji wrocławskiej.

Do podziału diecezji wrocławskiej doprowadziły przede wszystkim tzw. wojny śląskie (1740–1763). Większość diecezji, wraz z miastem biskupim – Wrocławiem, znalazła się w granicach Prus. Mniejsza część, obejmująca cały Śląsk Cieszyński i część Śląska Nyskiego - pozostawała pod jurysdykcją państwową Austrii, a później Austro-Węgier.

Zakończenie I wojny światowej doprowadziło do powstania nowych  państw, co spowodowało również zmiany w strukturze administracji kościelnej. Śląsk Cieszyński został podzielony pomiędzy dwa państwa – Czechosłowację i Polskę. Administracja kościelna ziem polskich została włączona do nowej diecezji katowickiej, powołanej do życia w roku 1925. Na terenach należących do Czechosłowacji utworzono niezależny pod względem prawnym Komisariat książęco-biskupi dla czeskiego Śląska wschodniego. Podobny, prawnie niezależny komisariat, powstał również na terenie obecnie czechosłowackiego Śląska Nyskiego. Komisarzy dla obu komisariatów mianował arcybiskup wrocławski.

Do w ten sposób ukształtowanej struktury kościelnej istotne zmiany wniosła II wojna światowa. Zaraz po niej, z uwagi na sytuację polskiej części diecezji wrocławskiej, doszło do utworzenia Administracji Apostolskiej Czeskiego Cieszyna. Chociaż zapowiadano możliwość utworzenia odrębnej diecezji, w rzeczywistości nie było to możliwe, ze względu na ówczesną sytuację polityczną. Dopiero w roku 1996, wraz z powołaniem diecezji ostrawsko-opawskiej, struktura administracji kościelnej na tym terenie uzyskała ostateczny kształt.

2023-12-20



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Doświadczenia śląskie w działalności biskupa częstochowskiego Teodora Kubiny

Mariusz Trąba

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2002 | Abstrakt | s. 104-136

Monseigneur l’évêque T. Kubina, depuis 1925 le premier évêque de la diocèse de Częstochowa, sous plusieurs formes s'engageait dans la vie de Silésie et des Silésiens. Il est né à Świętochłowice et il a été élevé parmi les Silésiens. Durant quelques années le prêtre T. Kubina exerçait son magistère dans plusieurs paroisses silésiennes. Son activité pastorale, sociale et nationale, particulièrement dans la période des insurrections silésiennes, du plebiscite et des premières années de l’indépendance, ont fait qu’il est devenu personne très connue et estimée. Il en témoigne, entre autres, les adieux solonnels que les Silésiens ont organisé au détour des années 1925 et 1926, quand il quittait la Silésie.
Déjà comme l’évêque de Częstochowa, il entretenait des rapports avec des silésiens: des prêtres ainsi que des laïques. Très souvent il s’en rapportait dans son activité pastorale et sociale aux modèles silésiens. Par exemple, il exploitait de manière profitable ses expériences quand il créait différentes associations catholiques. Il a tiré profit de ses expériences dans la création les structures diocésiales en Haute-Silésie en 1922 et il les utilisées pendant l’organisation de la nouvelle diocèse de Częstochowa. Son expérience du prémier rédacteur en chef de l’hebdomadaire „Gość Niedzielny”, il l’utilisait pendant fondation de l’hebdomadaire diocésain „Niedziela”. Monsegneur l’évêque T. Kubina a transféré aussi de Silésie à Częstochowa sa devise „Misereor super turbam”, dont il a fait son motto d’évêque.

2002-06-30



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Katechizacja dorosłych w diecezji katowickiej

Krystyna Ołdziejewska

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1985 | Abstrakt | s. 35-56

Dans l'article, on trouve l'histoire du début de la catéchèse des adultes dans le diocèse: son développement, inspiré par le premier synode de Katowice, et une description de la catéchèse qui existait après le synode jusqu'à 1980. On a profité des sources suivantes: des documents du synode de Katowice, des protocoles écrits après les visitations canoniques et une autre littérature qui touche ce problème. On a traité uniquement de la catéchèse occasionnelle, dirigée par la section pastorale.
C'est grâce au synode de Katowice que la catéchèse des adultes s'est développée. Le profil général de cette catéchèse reste toujours le même: on accentue l'éducation religieuse et théologique ainsi que la préparation à l'apostolat des laïcs. Uniquement dans une paroisse, on a trouvé un groupe d'évangelisation. La catéchèse des adultes était mieux développée et plus fréquente dans les villes que dans les villages. Les donnés sont présentées dans les tableaux. La catéchèse des parents est partout la plus importante, mais après le synode de Katowice on constate encore le développement des groupes particuliers.

1985-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Władze samorządowe województwa śląskiego wobec powstania Administracji Apostolskiej na Górnym Śląsku

Lech Marek Krzyżanowski

Język: PL | Data publikacji: 20-12-2023 | Abstrakt | s. 135-148

Administrację Apostolską Śląska Polskiego powołano do życia na mocy dekretu „Sanctissimus Dominus noster”, 7 listopada 1922 r. Objęła obszar podlegający do tej pory diecezji wrocławskiej, który w wyniku nowego ukształtowania granic po powstaniach śląskich i plebiscycie wszedł w skład państwa polskiego. Utworzenia nowej jednostki administracji kościelnej domagały się polskie władze, nie akceptując dalszego zwierzchnictwa diecezji wrocławskiej nad częścią terytorium II Rzeczypospolitej. Negatywnie oceniały praktyki dyskryminacyjne, stosowane wobec polskich wiernych przez biskupów wrocławskich i domagały się w związku z tym utworzenia osobnej diecezji. Gdy zamiast niej powstała Administracja Apostolska, początkowo przyjęły postawę wyczekiwania. Niepewność wzbudzała także osoba, nieznanego bliżej na Górnym Śląsku, nowego zwierzchnika Administracji – ks. Augusta Hlonda. Jego postawa, tolerancyjna wobec niemieckich katolików, w pierwszym okresie także budziła kontrowersje. Z czasem zmalały one, a dominować zaczęło wzajemne zaufanie i chęć współpracy budowanej na przekonaniu o słuszności linii programowej, jaką przyjął administrator apostolski. Zarządzana przez niego struktura, do której dodano jeszcze Śląsk Cieszyński, po podpisaniu konkordatu w 1925 r. została przekształcona w diecezję katowicką.

2023-12-20



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Prawo partykularne diecezji katowickiej (1922—1971)

Remigiusz Sobański

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1974 | Abstrakt | s. 29-142

L'auteur de l'article s'occupe du droit particulier du diocèse de Katowice, établi par le législateur diocésain selon les normes du canon 335. Il concerne la période du 17. 12. 1922 (création de l'Administration Apostolique de la Silésie Polonaise) au 27. 6. 1971 (annonce de la convocation du synode diocésain). Le matériel a été divisé en trois parties: structures de l'Eglise de Katowice; son activité; sa base matérielle. Le travail a un caractère synthétique; certains documents ont été mis dans les annexes.
A la fin, l'auteur se demande quelle Eglise se dessine à travers ce droit diocésain. Il y répond, en constatant que ce droit témoigne d'une Eglise vivante. Ce sont, en effet, des ordonnances de caractère pastoral qui y dominent, certaines même devancent leur temps, p. ex. l'instruction religieuse préscolaire. Il postule enfin que le droit diocésain exige, beaucoup plus qu'il ne le faisait jusqu'à présent, une certaine initiative et une plus grande activité de la part des fidèles. Les dernières remarques sont des réflexions sur la relation du droit particulier au droit universel: l'auteur voudrait que le droit particulier soit non seulement le reflet du droit universel, mais qu'il soit également pour ce dernier une source d'inspiration.

1974-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Organizacja akcji charytatywnej w diecezji katowickiej w czasie wielkiego kryzysu gospodarczego (1929-1935)

Zbigniew Hadrych

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2012 | Abstrakt | s. 331-342

Wielki kryzys gospodarczy (1929-1935) w sposób szczególny dotknął najbardziej uprzemysłowioną część II Rzeczypospolitej – Górny Śląsk. Znaczny spadek produkcji związany z bezrobociem przekraczającym 30% osób zawodowo czynnych wywołał wiele negatywnych skutków społecznych. Kościół katolicki w diecezji katowickiej podjął szereg działań mających na celu zminimalizowanie negatywnych zjawisk i otoczenie opieką najbardziej potrzebujących. W tym celu powoływał i reorganizował organizacje charytatywne. Najważniejszą, koordynującą wszystkie działania dobroczynne organizacją, był Związek Towarzystw Dobroczynnych „Caritas”. Oprócz niego na wielką skalę niosły pomoc Stowarzyszenia Pań Miłosierdzia im. Świętego Wincentego á Paulo. Dużą rolę odgrywały wszystkie zakony i zgromadzenia działające na terenie diecezji. Ordynariusze katowiccy (ksiądz biskup Arkadiusz Lisiecki i ksiądz biskup Stanisław Adamski) zabiegali również o kształcenie kadry dla organizacji charytatywnych, wysyłając działaczy na kursy lub organizując odpowiednie szkolenia w Katowicach.

2012-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Spór o uposażenie diecezji katowickiej (w świetle materiałów z Watykańskiego Archiwum Sekretariatu Stanu)

Michał Kłakus

Język: PL | Data publikacji: 20-12-2023 | Abstrakt | s. 176-209

Powstanie Administracji Apostolskiej dla Śląska Górnego (1922) - diecezji katowickiej  pociągało za sobą znaczne wydatki. Władze w Katowicach uważały, że wraz z podziałem terytorialnym diecezji wrocławskiej winno dokonać się również podziału jej majątku. Najważniejsza część „dóbr wrocławskich” znalazła się na terenie Czechosłowacji. Podział majątku kościelnego był skomplikowany gdyż wpisywał się w szerszy problem dotyczący istnienia i roli Kościoła katolickiego na tym terenie. Ostatecznie diecezja katowicka nie doczekała się uposażenia z dóbr diecezji wrocławskiej.  Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie sporu oraz sposobu jego rozwiązania.  Poznajemy również działania głównych zainteresowanych podziałem wspomnianych dóbr którymi byli biskup katowicki działający w porozumieniu z rządem polskim, biskup wrocławski, rząd w Czechosłowacji, a w końcu Stolica Apostolska. 

2023-12-20



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Źródła poznania katowickiego prawa diecezjalnego

Remigiusz Sobański , Alojzy Drozd

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1974 | Abstrakt | s. 25-28

L'article constitue une introduction aux travaux sur le droit particulier du diocèse de Katowice, et en étudie les sources. Les sources de ce droit se trouvent dans des documents imprimés et non imprimés. Documents imprimés: „Rozporządzenia Administracji Apostolskiej Śląska Polskiego” (Ordonnances de l'Administration Apostolique de la Silésie Polonaise) (1923—1925), „Wiadomości Diecezjalne” (Informations Diocésaines) (1925—1939, 1945, 1947—1949, 1950 polycopié, 1953 jusqu'à présent) et „Amtsblatt für das Bistum Kattowitz” (1943—1944). Documents non imprimés: „Rundschreiben” (1939—1942), „Rozporządzenia Kurii Diecezjalnej” (Ordonnances de la Curie Diocésaine) (1945—1950), „Okólniki” (Circulaires) (depuis 1950), „Biuletyn duszpasterski” (Bulletin Pastoral) 1955—1958), „Okólnik duszpasterski” (Circulaire Pastorale) (1958 jusqu'à présent), „Okólnik liturgiczny” (Circulaire Liturgique) (de 1969 jusqu'à présent) et également les lettres aux Doyens.

1974-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Działalność duszpasterska a polityczno-społeczne postawy robotników w Jastrzębiu Zdroju w latach 1980-1981

Sławomir Skotnica

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1993 | Abstrakt | s. 121-147

The years 1980—1981 made the remarkable period in the latest history of Poland. There were two main reasons of that. The first one-it was the explosion of the workers’ protest in August 1980, which embraced industrial plants all over Poland and was terminated by signing of collective agreements between the workers and the communist authorities. They were named after the cities, where they had been signed, namely the agreements of Szczecin, Gdańsk and Jastrzębie. The second reason-it was the foundation, as the result of these protests and agreements, of the Independent Autonomous Trade Union „Solidarity”. The events of 1980—1981 had a great infhience on priests’ activities of the Church in Silesia, especialy in the diocese of Katowice, due to the positively industrial character of the area. In this diocese (presently changed into archdiocese) there is the city of Jastrzębie Zdrój which became the cradle of the coal miners’ strikes in August and September of 1980. The Church in Jastrzębie lavished the priestly attention on the striking coal miners. The priests in aswer to their request crossed the gates of the coal mines. In the coal mines the priests were saying masses, performing the sacrament of penance and reconciliation, corrying on prayers and singing of sacred songs. The priests have already earlier, through their work in the workers environment, created the basis for the striking activities in August, for demanding of justice in the sprit of evangelical love, without using any force.
The parish of the Holiest Mary, Mother of Church in Jastrzębie Zdrój. in the years 1980—1981 became a symbol of the activity of people of the Church for the benefit of improving the situation of miners in Silesia. The presbitery of the parish of the Holiest Mary, Mother of Church was the main center of assistance to the strikers, since majority of the miners, working in the coal mines of Jastrzębie and coming from all over Poland, lived within the boundaries of this parish. After the strikes the priests, under the leadership of the parish-priest Czernecki, were meeting the management of IATU „Solidarity” in Jastrzębie, in presence of the bishop Herbert Bednorz, called „the bishop of workers”, due to his great interest in the matters of working people in Silesia. The priests served with help and advise to the trade union activists, introducing to them the social teachings of the Church and facilitating their contacts with representatives of the Catholic lay intellectuals. This beneficial cooperation of the both parties (i.e. the Church and „Solidarity”) was not disturbed even by the conflict within the management of IATU „Solidarity” in Jastrzębie, which took place on the turn of 1980, since the majority fraction proclaiming among others a partnership cooperation with the Church (Stefan Pałka. Tadeusz Jedynak, Ryszard Kuś). has won within the management over the procommunist group lead by the chairman of „Solidarity” in Jastrzębie since 26.01.1981 — Mr. Jarosław Sienkiewicz.
The activists of the renewed structures of „Solidarity” in Jastrzębie Zdrój took part in many contacts with the Church in the region and in the country, including international contacts, such as the visit of the „Solidarity” delegation to the pope John Paul II in Vatican.
At the end of the article there were shown problems of priests in Jastrzębie Zdrój related to the introduction of the marshal law on the territory of Poland on December 13th, 1981. Since that day the Church in Jastrzębie pined in these specific conditions the activities for the benefit of workers, which depending on circumstances the Church was forced to work inwas more or less connected to the priestly ministrations. The priests visited the strikers and deprived of employment as well as imprisoned miners, bringing them and their families moral consolation and material assistance. The fact that the marshal law did not lead in this area to an agression from the side of the wronged miners towards representatives of the communist authorities, resulted to a great extent from the dependence between the activities of the priests and political and social attitudes of workers in Jastrzębie Zdrój in the years 1980—1981.

1993-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Odnowa pastoralna parafii w świetle II Polskiego Synodu Plenarnego

Bogdan Biela

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2003 | Abstrakt | s. 70-87

28th of February 2001 year came in to force a resolution of Polish Plenar Synod (PPS) in all Polish dioceses. Synod work was started by John Paul II during IV pilgrimage to the Homy land in 8th of June 1991 year.
This article undertook a trial of answering such a question – now and in what circumstances the resolutions II PPS could become a gift for the Church in Poland creating a ministry in its basic structure which is a parish. Presenting historical – diecesial contest there was said that 29th of October 1992 year during first session of Archidiocesesial Synodal commision II PPS in Katowice, among others was also come into force working team for lays apostolate and the leader had become the author of this article. Among all postulates and suggestions which are sent to the main commission to Warshaw the first and fundamental was that, which testified in working texts – that is lack of pastoral vision of bulding parish according to the vision of Church in Vatican Council II documents. Without realising that vision, especially by priests in the Church, all the other postulates will be hung in emptiness.
Finally Synod reananged working documents so as from 17, 14 documents came into life. The base and fundamental work for reneval of the parish is the first document which was didn’t exist in working documents: Neccessity and tasks of new evangelization in the turn of II and III Millenium of Christianity.
On the base of the choice of texts from II PPS one can state that although Synod doesn’t show holistic model of parish as a community, otherwise looking at council vision of Church univowlly postulates to build dynamical parish, based on community of communities model. It is connected very tightly with neccessity of katechumenal lays formation stressed by Synod. In that case it is not possible to not appreciate, showed by synodal documents, a part of properly created priests and the meaning of movements and communities expienenced in realising community model of parish. It is only a pity that one can not find in all those documents a place for presenting expienences worked out by our home movement of after council renewal of Church: Light–Life Movement. As an example is given Movement for Better World (Movimento per il Mondo Migliore).
In front of priests and aware of their part faithful lays there is a task of realisation community model of parish. That demands respect precisely very casfully created stages connected with quantitive and qualitive growth of parish. One can learn a laf from direction of contemporary pastoral theology and expierieces of after council movements of Church renewal. So, there shows very urgrnt neccessity, to have in every diocese strategical plan of realisation model of community parish and proffessional teams and undertaking evengelical actions in parishes. Towards that direction should go all trials of Diocese Curia Ministry of Departments.

2003-06-30



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Niemieccy, polscy i czescy katolicy: kardynał Bertram, biskup Adamski i ich walka o Śląsk Cieszyński

Maik Schmerbauch

Język: DE | Data publikacji: 31-12-2016 | Abstrakt | s. 390-407

Pełna dynamicznych przemian historia Kościoła na terenie Zaolzia w latach 1938-1945 miała szczególny przebieg z powodu etnicznej różnorodności tego regionu, którą stanowili Polacy, Niemcy i Czesi. Od 1918 Zaolzie znajdowało się pod czeską władzą, a zostało włączone do Polski jesienią 1938 roku w wyniku decyzji podjętej na konferencji w Monachium. Jeśli chodzi o organizację kościelną, stanowiło część dużej niemieckiej diecezji wrocławskiej, znajdującej się pod jurysdykcją kard. Adolfa Bertrama. Zaolzie po włączeniu do Polski znalazło się pod zarządem biskupa katowickiego Stanisława Adamskiego. Istniejące od 1918 roku napięcia w sferze politycznej, wzrosły po roku 1938. Również w katolickich parafiach zdarzały się konflikty, szczególnie podczas niemieckich i czeskich nabożeństw. Po niemieckim ataku na Polskę w 1939 roku Trzecia Rzesza przejęła administrację Zaolzia, wprowadzając ograniczenia dla Polaków i Czechów. W 1940 Zaolzie wróciło do diecezji wrocławskiej. W artykule zostały omówione najważniejsze kierunki przemian.

2016-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Biografia kandydata na biskupa: Jerzy Stroba – kapłan diecezji katowickiej (1942-1958)

Jerzy Myszor

Język: PL | Data publikacji: 13-05-2023 | Abstrakt | s. 147-159

W artykule autor omawia jedną z typowych biografii kandydata na biskupa na przykładzie ks. Jerzego Stroby sufragan dla archidiecezji gnieźnieńskiej a faktycznie - sufragana w ordynariacie gorzowskim u boku  biskupa Wilhelma Pluty. Biografia ma układ chronologiczny i prezentuje śląskiego duchownego, który święcenia kapłańskie przyjął w czasie wojny z rąk kardynała Adolfa Bertrama, a po zakończeniu wojny pracował na różnych stanowiskach w diecezji katowickiej. W 1958 roku został skierowany do pomocy innemu śląskiemu biskupowi Wilhelmie Plucie, rządcy w ordynariacie gorzowskim, który w 1967 roku stał się administracją apostolską a w 1972 –roku został podniesiony do rangi diecezji.  Autor stawia także hipotezy na temat okoliczności wyboru i nominowania Stroby na biskupa.

2023-05-13



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

„Miasto bez Boga”. Lokalizacja kościołów w nowych miastach i osiedlach na terenie diecezji katowickiej w latach 1945–1989

Szymon Resiak

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2015 | Abstrakt | s. 39-60

Rozwój przemysłu po II wojnie światowej i związane z nim migracje wewnętrzne spowodowały na Śląsku zmiany urbanistyczne. Powstające nowe ośrodki mieszkaniowe budowane były w duchu socjalistycznym, co skutkowało m.in. brakiem miejsca – w ich obrębie – dla symboli religijnych, zwłaszcza kościołów. Z czasem okazało się, że w każdym „mieście bez Boga” kościół powstał. Celem niniejszego artykułu jest nakreślenie działań architektów w planowaniu przestrzeni miejskiej oraz sposobu, w jaki znajdowano miejsca pod kościoły w miastach i osiedlach na terenie diecezji katowickiej, budowanych w czasach komunistycznych.

2015-06-30



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Problemy związane ze zdrowiem psychicznym zgłaszane w Diecezjalnej Poradni Życia Rodzinnego

Henryk Krzysteczko

Język: PL | Data publikacji: 15-05-2023 | Abstrakt | s. 575–589

About 4000 cases were reported and dealt with in the Diocese Family and Pastoral Counseling Center in Katowice in 1986-1999 (Father H. Krzysteczko was the head of the Center at that time) and every case concerned the problems of mental health. The writer of the paper focused his attention mainly on the problems connected with psychic disturbances such as: psychosis, neurosis and addictions. Schizophrenia was the most frequent case of psychosis. Not only the patient’s conditions are very poor, he hates himself for being unsuccessful in his job but also his family life is seriously disorganized and his relations with other people are disturbed. The question whether the patient’s marriage is in force arises quite often in such cases as well. The patient with neurosis has a feeling of mental discomfort without realizing the real reasons. Unrecognized problems have a great impact on interpersonal relations with family and other people. The aim of psychotherapy in such cases is to find the actual causes of conflicts and to teach the patient how to cope with them. All kinds of addictions are often accompanied by psychosis and neurosis. Alcoholism is the most common addiction dealt with in the Diocese Family and Pastoral Counseling Center in Katowice because it seriously disturbs family life. It often goes together with financial problems, disorganized family life, upbringing problems, losing a job, losing respect as well as co-addiction which makes it difficult to overcome the alcoholic problems. It is very hard to persuade the patient with alcoholic and psychosis problems to start the therapy. Motivating the patient and initiating the therapy is the essential element of helping both the patient and his family.

2023-05-15



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Przemiany w strukturach organizacyjnych duszpasterstwa polskojęzycznego na terenie diecezji Brooklyn (NY) w USA

Michał Mraczek

Język: PL | Data publikacji: 29-10-2024 | Abstrakt | s. 188-199

Autor w artykule przedstawia model funkcjonowania duszpasterstwa polskojęzycznego w diecezji Brooklyn. Ta część metropolii nowojorskiej jest obecnie najliczniej zamieszkiwana przez Polaków. W artykule są przedstawione początki emigracji z Polski do Stanów Zjednoczonych oraz kolejne jej etapy. Przedstawione są również początki duszpasterstwa w języku polskim na tym terenie oraz jego późniejszy szybki rozwój, o którym świadczyło powstawanie na przełomie XIX i XX wieku wielu parafii etnicznych, które fundowali sami Polscy emigranci. Ukazana zostaje również metamorfoza tego duszpasterstwa z istniejących wcześniej parafii etnicznych na rzecz parafii wielokulturowych, gdzie liturgia jest sprawowana w kilku różnych językach. Ta transformacja jest ukazana w kontekście przemian społecznych i migracyjnych. Artykuł również ukazuje, że troska o polskich migrantów w diecezji Brooklyn, pomimo zachodzących przemian zawsze była i jest prowadzona według dokumentów i wskazań Kościoła Powszechnego.

2024-10-29



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Tytuł „Matka sprawiedliwości i miłości społecznej” w Litanii Loretańskiej do Najświętszej Maryi Panny

Michał Kaszowski

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1983 | Abstrakt | s. 15-21

En répondant à la demande de l’évêque de Katowice, msgr Herbert Bednorz, le pape Jean Paul II permit d’introduire et employer sur le territoire de son diocèse bien industrialisé une nouvelle invocation aux Litanies à la Sainte Vierge: „Mère de la justice et de l’amour social, prie pour nous”. La nouvelle invocation exprime une tendence de renouveler toute la vie sociale à la base de la justice et de l’amour. Le peuple de la Silésie priait souvent la Sainte Vierge — surtout au sanctuaire de Piekary — de l’avoir aidé dans les crises sociales. L’invocation mariale exprime la foi en la protection de la Mère de Dieu dans le domaine de la vie sociale. Marie peut être appelée Mère de la justice et de l’amour social parce qu’Elle est Mère du Christ — la Source de toute la grâce, c.-à-d. de la justice ainsi que de la charité. On peut appeler Marie Mère de la justice et de l’amour social à cause de ses mérites et de sa participation à la rédemption du Christ, à cause de sa médiation et de l’exemple de l’amour et du respect de l’homme de l’exemple qu’elle a donné.

1983-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Taizé — na tle osobistych przeżyć, obserwacji i studiów

Herbert Bednorz

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1976 | Abstrakt | s. 111-120

Le frère Roger, prieur de la Communauté religieuse de Taizé est venu deux fois en Pologne, et à chaque fois à Katowice et à Piekary. L’impression immense qu’il a laissé à ceux qui l’ont rencontré, comme aussi le rôle grandissant de la Communauté de Taizé dans l’Eglise entière, nous pousse à présenter quelques traits des plus caractéristiques de ce mouvement de renouveau qui a sa source à Taizé. La communauté de Taizé a un langage commun surtout avec les jeunes, qui y viennent de tous les coins du monde. Là ils apprennent à prier, et à aimer Dieu et le prochain — dans une ambiance de simplicité, de foi vivante, et dans l’esprit de pauvreté. Ils importent cet idéal dans leurs pays, gardant entre eux un contact vivant en petits groupes amicaux. Le trait caractéristique de leur spiritualité consiste dans une foi profonde dans la Résurrection, dont découle la joie et l’espérance. C’est le frère Roger qui est l’âme de Taizé. Son charisme peut se définir par une sensibilité particulière à l’action du Saint-Esprit dans l’Eglise et par une rare facilité à nouer des relations avec des hommes de formation très différente. C’est un homme de prière.
L’oecuménisme est l’une des ses préoccupations principales. Il est fondé sur la découverte de l’espérance des jeunes et leur désir d’unité et de vérité. L’auteur souligne cette pensée, dans l’espoir que l’exemple de Taizé pourra ravivér le mouvement oecuménique de son diocèse.

1976-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Etniczno-kulturowe styczności polskich i litewskich zwyczajów obrzędowych w pobożności do św. Kazimierza

Vytautas Steponas Vaičiūnas , Alfonsas Motuzas

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2006 | Abstrakt | s. 375-390

Traditional folk devotional practices in nowadays Lithuania are found in the Church calendar, among the prayers, hymns and songs of national feasts, memorable days or additional devotions (Hours of Our Lady, the Rosary of Our Lady and of Jesus‘ Name, performed orally or by singing, Samogitian Calvaries, Stations of the Cross, Lamentations on the Passions of Christ and Mourning Psalms in commemoration of the dead. Among them, there are special feasts of different Lithuanian saints and the blessed. In the course of centuries, Lithuania had a lot of prominent people, wise rulers, brave men or sages. Among them there are blessed archbishop George Matulaitis and Michael Giedraitis who are on the way to beatification, but so far not proclaimed as saints. The only Lithuanian saint is St. Casimir. There are quite a lot scientific theological, historical, art research (iconographic) materials about the cult of St. Casimir either in Lithuania, or all over the world, but practically there no materials about the folk devotions and rituals, concerning St. Casimir. Historical sources claim the cult of St.Casimir to be of local origin, i.e., worshiped only in separate regions, having either historical or neighbouring contacts with Poland. Historical facts confirm that: Pope Clement VIII by his breve (1602 XI 07) raised the feast of St. Casimir in Lithuania and Poland to a higher liturgical degree (sub ritu dublici), in other words, proclaimed his cult as local, i.e., for Lithuania and Poland. His successor, Pope Paul V, made it universal and included St. Casimir’s prayers into the Missal and breviary. In 1636 Pope Urban VIII proclaimed St. Casimir the patron of Lithuania, and allowed his feast to be celebrated with solemn liturgy. That is why he bears the name Magnus Ducatus Lituanus. As there are close Catholic contacts between Poland and Lithuania, the aim of the research is to reveal ethno-cultural contacts of St. Casimir’s devotional practices in Poland and Lithuania. In order to reach the purpose, such tasks were raised: firstly, to reveal St. Casimir’s devotional practices in Lithuania; then, to set the origin of these practices and their intercultural ethnic ties. The research done allows to make such conclusions: firstly, the cult of St. Casimir in Lithuania is of local origin, i.e., he is worshiped in separate Lithuanian regions, having either historical, or neighbouring contacts with Poland (Highlands and Suvalkija); secondly, St. Casimir’s devotions consist of 10 customs. They are: 12 stations of St. Casimir’s pious life, processions with palms; women, hiding their hair and faces under a kerchief and walking afoot as a symbol of chastity; a cloth, that vestured St. Casimir’s relics, put into pieces and venerated; fasting; giving alms to the beggars; lying cruciform on the ground, playing with signal musical instruments and singing of hymns; thirdly, from 10 ritual customs, 6 are of Polish origin, 4 – of local origin, 3 – from the teachings of the Church or the personal life of St. Casimir; fourthly, the most ethnographically rich region is eastern and south-eastern Lithuania (Highlands and Dzūkija): 4 are in Vilnius diocese, 2 – in Panevėžys diocese and 1 – in Kaunas archdiocese. Suvalkija (Vilkaviškis diocese) has got 2 ritual customs. All the ethnographic regions have a common ritual custom – singing of hymns. The fifth thing is ritual customs of local origin: women, hiding their hair and faces under a kerchief and walking afoot as a symbol of chastity, a cloth, that vestured St. Casimir’s relics, put into pieces and venerated. Using of these customs witness the respect and love of Lithuanian Catholics to St. Casimir. The sixth thing is that, during the missions of Jesuit sodality, came solemn processions with the palms in honour of St. Casimir. And the last conclusion is that Polish religious culture influenced Lithuanian folk devotions in forming such ritual customs as: walking of twelve stations, devoted to St. Casimir’s pious life, special prayers, said to his honour, singing of special hymns or other sonic expressions, like playing the signal instruments. The results of the research prove the thesis, that devotions to St. Casimir are the obelisk of Polish and Lithuanian spirituality, a symbol of fights for religious freedom, against paganism, Protestantism, Islam and Orthodoxy. They were influenced by the historical – geopolitical situation, by the Jesuit order in Lithuania with their sodalities, colleges and wide area of their missions.

2006-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Hans Urs Von Balthasar o miłości chrześcijańskiej: "erôs" i/lub "agapè"?

Michał Kłakus , Jean-Noël Dol

Język: FR | Data publikacji: 25-01-2025 | Abstrakt | s. 20-39

Czy miłość chrześcijańska, miłość trynitarna przekazywana wierzącemu, aby kochał Boga, siebie i bliźniego, ma formę wyłącznie agape, czy też może zawierać – a jeśli tak, to w jaki sposób – inne wymiary ludzkiej miłości: philia, erôs? Ta bardzo stara debata przeżyła ożywienie w XX w. Artykuł ma na celu ukazanie, jak Hans Urs von Balthasar radykalnie krytykuje możliwość obecności erôs, pomija philia, skupiając się na agape jako całkowicie wolnym i bezinteresownym darze z siebie.

2025-01-25



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Martyrologium polskiego duchowieństwa z Zaolzia podczas II wojny światowej

Damian Bednarski

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2015 | Abstrakt | s. 61-86

W Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945, w części poświęconej diecezji katowickiej, znalazła się grupa kapłanów z Zaolzia. Stało się tak, gdyż w 1938 roku do diecezji katowickiej został przyłączono fragment terenów leżących za Olzą. Na tym terenie podczas II wojny światowej doszło do szczególnych represji skierowanych wobec polskiego duchowieństwa katolickiego. Wielu księży zostało osadzonych w obozach koncentracyjnych i więzieniach, kilku zostało w nich zamordowanych, jeszcze inni zmarli po uwolnieniu, ale w następstwie ciężkich doświadczeń więziennych. Drogę do więzienia bądź obozu koncentracyjnego otworzyło im przyznanie się do polskości i wierne trwanie przy Kościele. Lista duchownych z Zaolzia uzupełnia wykaz duchownych Polaków prześladowanych przez Niemców w latach 1939-1945.

2015-06-30



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Uwagi do przeglądu polskich publikacji o przeszłości Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku w XXI w.

Wanda Maria Musialik

Język: PL | Data publikacji: 20-12-2023 | Abstrakt | s. 222-234

 Zmiana ustroju zniosła ograniczenia cenzury  stanowiących barierę w prowadzeniu badań historycznych. Kierując się świadomością  braku  takich niezależnych od autorów barier podjęto analizę  treści wybranych polskojęzycznych  opracowań przedstawiających dzieje  Kościoła katolickiego na Górnym Śląsku.  Badania pozwoliły stwierdzić przewagę publikacji wydanych na terenie diecezji katowickiej nad tymi diecezji  opolskiej.  Zauważono także brak parytet między podejmowanymi zagadnieniami. Prezentowanie problemów w optyce związków z kulturą i dziejami polskimi. 

2023-12-20



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Diecezja a wymagania nowego Kodeksu. — Uwagi o prawodawstwie (archi)diecezji katowickiej 1983–1993

Remigiusz Sobański

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1995 | Abstrakt | s. 25-46

.

1995-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Watykański Sekretariat Stanu o sytuacji w diecezji katowickiej w okresie wygnania biskupów śląskich w latach 1952-56

Michał Kłakus

Język: PL | Data publikacji: 10-01-2022 | Abstrakt | s. 211-237

Abstrakt

Niniejsze opracowanie stanowi uzupełnienie dotychczasowej wiedzy na temat wygnania biskupów katowickich w latach 1952-56. Autor w oparciu o nieznane materiały z archiwum Watykańskiego Sekretariatu Stanu przedstawia mechanizmy otrzymywania informacji na temat sytuacji na Śląsku w czasie kiedy oficjalne środki komunikacji były  utrudnione i kontrolowane przez władze komunistyczne.

Odsłania czytelnikom kulisy podejmowanych przez Stolicę Świętą działań w stosunku do narzuconych przez władze PRL-u wikariuszy kapitulnych. Poznajemy wyjątkową rolę w tych wydarzeniach biskupa Józefa Gawliny.

 

Słowa kluczowe: Adamski, wygnanie biskupów, Katowice, Gawlina, Watykan

 

2022-01-10



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Kulisy wyboru Stanisława Adamskiego na biskupa katowickiego (1930)

Michał Kłakus

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2015 | Abstrakt | s. 14-29

13 maja 1930 r., po niespełna czteroletnich rządach zmarł bp Arkadiusz Lisiecki. Złożona sytuacja społeczno-polityczna na Śląsku oraz zwyczaje panujące wśród duchowieństwa diecezji katowickiej spowodowały, że od kandydatów wymagano nie tylko posiadania dogłębnej wiedzy teologicznej i nieposzlakowanego życia moralnego, ale również znajomości zagadnień politycznych, umiejętności rozwiązywania problemów narodowościowych istniejących na Górnym Śląsku oraz zdolności kierowniczych. Autor artykułu w oparciu o raporty nuncjusza apostolskiego w Warszawie pokazuje kulisy wyboru trzeciego biskupa diecezji katowickiej.
Poznajemy cechy, jakie – w opinii nuncjusza – miał posiadać przyszły biskup śląski oraz charakterystykę poszczególnych kandydatów. Ponadto dowiadujemy się, kto był zaufanym doradcą nuncjusza apostolskiego przy opiniowaniu kandydatów i co przesądziło o tym, że biskupem katowickim został ks. Stanisław Adamski, a nie
bp Teodor Kubina czy jeszcze inny z proponowanych kapłanów.

2015-06-30



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Prawo natury jako źródło prawa kanonicznego w Kodeksie Jana Pawła II

Magdalena Jakimowicz

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1996 | Abstrakt | s. 97-124

The Christian concept of natural law is built on the foundations laid down by such protagonists as Paul of Tarsus, Saint Augustine or Saint Thomas. The first one believed that law of nature had been inscribed in human nature by the Creator. However, it was St. Augustine who explained the Christian concept of natural law. In his reflections he began with the act by which God had created man. According to St Augustine a man, created as a reflection and a living picture of God, became law for himself, doing the right things. Despite the fact that human nature has been contaminated by the original sin, a man feels natural law as a longing for the original condition.
Saint Thomas based his meditations on the need for noticing the division between natural order and supernatural reality. It allowed him to define law of nature as a human participation in the immemorial law of God, and as a component of sensible (rational) human nature. Saint Thomas indicates direct relation between positive law and natural law. Positive law is a derivative of natural law and it has to be congruent with it.
Christianity has been accompanied by the awareness of ceaselessly existing nature until the present century. Despite a strong influence of positive legal philosophy on Law of the Church, church legislator referred to natural law in the Canon Law Code from 1917. As early as in canon 6 point 6 it was declared that the present Code does not cancel natural law. Also no tradition can do it (canon 27 p. 1). However, in the old Code we can find few specific references between canon law standards and natural law.
After the second Vatican Ecumenical Council church sciences, especially the science of canon law, became more interested in natural law. Then profound reforms within the Church were undertaken. The most important one referred to the understanding of the Church itself because its hitherto existing image was denied. The Church was no longer perceived as a state entity, a perfect community. The Mystery of the Church was noticed. During the Second Vatican Ecumenical Council the Church was defined as a Salvation Sacrament. The notion of a sacrament carries a crucial feature which characterizes the Church as a specificity of Its sign. The Church is a real sign, i.e. it not only points out at some kind of reality but it also embraces it. Here we mean the presence of God in life of the Church.
Such perception of the Church led not only to the reform of church law but it also brought change in understanding of its function within the Church. The law in Church is derived from religious experience. A baptized man is on the one hand presented with life based on the love of God and other people. On the other hand the believer is required to live in truth and to testify the truth. This requirement is a duty and it has been perceived by Christians as such from the very beginning.
Being given the grace of living in the love community and the call to testify the truth, is fundamental for the fulfilment of law within the Church.
The positive law of God is a fundamental source of the church law. Pope John Paul II has already reminded us of it in his latest encyclical Veritatis splendor. He points out there that the law of God is a basic law for the Church, it is essential for its constitution. It contains elements which the church cannot abandon, something it cannot relinquish, forget, or change. The law of God, however invariable it is, can be recognized, depending on the civilized development of man, his scientific background and cognitive abilities. Under the present Code, church legislator often quotes the law of God, making use of the following expressions: ius divinum, lex divina, institutio divina, ordinatio divina, or relevant verb forms.
The Pope maintains traditional distinction between positive and natural law within the God's law. Both are reflections of the immemorial law. Natural law was given to man in the act of creation. Practical mind takes active part in the process of discovering the rules of natural law. It derives its authority from God's Wisdom. The light of natural mind which allows to distinguish between good and evil is a reflection of the light of God. The natural law got its name because mind, which announces it, is a part of human nature. However, natural law is a secondary source for the canon law.
In the presently binding Code the legislator refers to natural law more frequently than in the previous one. First of all he quotes such rules of natural law that can be regarded as axiological foundation of the canon law. Here he means freedom, equality and canon equity. The essence of aequitas naturalis is a complement of ideas such as: caritas or aequitas canonica. Natural equity allows to refer to particular human values such as: honesty, kindness, natural justice or simplicity. The legislator quotes the natural equity in canon 271 p. 3. The provisions of agreement made between bishop of a place where priest was ordained and bishop of where the priest works, have to be kept. Even if the conditions forced the bishop a quo to recall his priest to work in the diocese, natural equity does not allow to break the provisions of the agreement. Canon 1148 p. 3 describes the effects of a polygamous marriage, which was dissolved because of the husband's baptism. The man should remain with one wife, however it does not release him from his obligations resulting from his previous relationships.
In the present Code, the rules of freedom were applied to the idea of religious freedom and freedom of conscience. In canon 784 it has been declared that nobody can be forced to adopt Catholic Faith. Therefore, people who have never been baptized or those of a different creed cannot be forced to accept Catholicism, but even the Catholics who have decided to split with the church community cannot be pushed in any way. Such understanding of religious freedom has its roots in the Vatican Ecumenical Council II. The ecumenical fathers explain the right to religious freedom as something that has deep roots in human nature. Human dignity requires a man to follow his conscious choice. Canon 218 recognizes the freedom of search conducted by the theologians, canonian scholars and dogmatists. They are, however, burdened with a duty to be obedient to the Tutorial Church Office. Ideas related to the freedom of conscience can be found in canon 748. They originate from the teachings of the Ecumenical Council and from the Pope. It is important that the church does not violate the freedom of conscience when it comes to questions of faith and morality. Canon 630 p. 1 burdens the Superiors of Monastic Institutes with the duty to maintain freedom to receive sacraments and spiritual guidance. Canon 799 obliges the church authority to provide upbringing consistent with their parents' conscience.
The rule of equality has a special importance in relation to the Church. The Church, in its nature, is a hierarchized community. That is why, in canon 208, church legislator decides that all the believers are equal in terms of dignity and activity. However, there is a difference when it comes to the church mission – everybody performs a different function (laymen and priests). Different levels of hierarchy apply especially to the clergymen. But all the believers participate in the same priesthood of Christ. In the present Code we can find other applications of the equality rule. Equality between a man and a woman manifests itself in the fact that a woman can be appointed a judge auditor (canon 1428 p. 2) or associate judge (canon 1424), etc.. Only holy orders are reserved for men. In the present canon law the difference between legitimate and illegitimate children is eliminated (canon 1139).

1996-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Z historii działalności charytatywno-dobroczynnej w Łodzi w okresie międzywojennym

Piotr Zwoliński

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2006 | Abstrakt | s. 39-50

The charitably philanthropic work of Lodzki Church has one’s own rich tradition reaching second half of 19th century and is connected with the person of priest Ludwik Dąbrowski – the first ordinary of Lodz diocese established in the year 1920. Activities of the Church in this field entered with golden syllables the history of industrial Lodz, especially during the First World War First, and later in years of the great economic crisis. From the beginning of existence of Diocese the charitably philanthropic work of the Church was developed in four principle forms and was driven by associations and charitable organizations, orders, parish charitable points „Caritas” and by immediate charitable action in cooperation with the laic charitable organizations. From the church organizations in the most vital way acted established by the bishop Tymieniecki in the year 1931 the Committee Mayday for the Poorest under the name „Immediate Meal”. Already in the year 1932 it had at its own disposal 15 kitchens, which daily gave over 6 thousand of meals. In order to unify and stimulate the charitable action, the Committee of Charitable Unions „Caritas” was appointed to live from the initiative of another lodzki ordinary Włodzimierz Jasiński in April 1936. It was composed of the following charitable companionship: Immediate Meal, Committee of Summer Camps, Central Committee „Caritas”, parish departments „Caritas”. The committee had also in view keeping contact with the state institutions responsible for social welfare and wholesome, moreover conquering of material subsidies for charitable aims. The explosion of Second World War put the end of the charitably philanthropic action driven.

2006-06-30



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Katolickie stowarzyszenia młodzieży na Śląsku w okresie II Rzeczypospolitej

Leszek Wilczyński

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2002 | Abstrakt | s. 137-155

The origins of Catholic youth organisations in Upper Silesia date back to 1871 when Father N. Bonczyk founded the St. Aloisius Society (known as the Society of Aloisians) in Bytom, which grouped young workers and craftsmen. The activity of the Societies was directed towards a cultural, educational and religious advancement of youth under the supervision of patron priests. In 1897 G. Koop, the bishop of Wrocław, decreed the dissolution of St. Aloisius Societies. At that time thirty seven societies of this type were operating in Silesia. Some of them survived and at the beginning of the 20th century were transformed into extramural youth organisations. However, during the First World War most of those independent organisations either disintegrated or were suspended. In the years 1919–1934 parish organisations for young men and women assumed the name of Polish Youth Associations (SMP – stowarzyszenia młodzieży polskiej). On December 12, 1920 the Silesian Union of Polish Youth Associations came into being, which incorporated both male and female youth organisations. Union Councils and the Secretariat General formed the leadership of the Union. The Union Council for Silesia included the following committees: educational and editorial, financial, agricultural, for religious upbringing, teetotal, and auditorial. The seat of the Secretariat for the Silesian Union was initially in Królewska Huta (Chorzów), and later in Mikołów. In November 1927 the Silesian Union was divided into two separate unions – male and female. The headquarters of the Union of male organisations were in Mikołów (from 1929 in Katowice), while those of the female Union in Katowice. Following the reorganisation in 1934, both diocesan headquarters adopted the names: Young Men’s Catholic Association (KSMM) and Young Women’s Catholic Association (KSMŻ), respectively. The patronage system was also given up in 1934. This was connected with the incorporation of youth organisations into the Catholic Action and the ensuing change of statutes. Priests continued to perform the functions of Secretaries General, but the diocesan boards were headed by lay presidents. In 1938 the diocesan board of the male organisations grouped 277 local organisations with a total of 13 707 regular members and over 2000 auxiliaries. Youth from rural areas made up only 20,8% of the entire membership. In 1938 Young Men’s Catholic Association in Upper Silesia was the second largest in Poland, preceded only by KSMM in the Great Poland (Wielkopolska) province. The area of the Katowice diocese was divided into districts which grouped the parish organisations in the vicinity. In 1938 the Zaolzie district was incorporated where 23 branches of KSMM were created. In order to integrate all the members of the Union conventions and meetings of young associates were organised annualy. The aim of KSMM was the religious formation of young men by organising special events, annual celebrations in honour of St. Stanisław Kostaka, the patron saint of youth, and closed retreats. The diocesan board also encouraged various cultural movements by organising conferences for librarians in particular districts, recommending accessible plays which could be staged by amateur theatricals, booking once a month a performance at the Polish Theatre in Katowice, renting a cine projector, and by propagating tourism. In addition, the Union published a monthly titled „Okólnik” („The Circular”). Catholic organisations for young women developed slower. Initially there were eleven of them. On May 30, 1926 the first congress of delegates of the Silesian organisations took place in Panewniki. On October 9, 1927 during the congress in Katowice it was decreed that the female organisation was to be separated from the male one. The female organisations realised the same aims as the male ones. Their activities focused on religious and cultural education.

2002-06-30



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Zakonne niższe seminaria duchowne na terenie diecezji katowickiej w latach międzywojennych

Józef Kiedos

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1987 | s. 229-241

1987-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Przegląd artykułów związanych tematycznie z dziejami Kościoła na Śląsku — Ważniejsze pozycje wydawnicze dotyczące obszaru diecezji

Franciszek Maroń

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1970 | s. 327-336

1970-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Arcybiskup Damian Zimoń – „biskup bezrobotnych ”

Daniel Szlachta

Język: PL | Data publikacji: 08-02-2021 | Abstrakt | s. 74-95

Po II wojnie światowej nastąpił gwałtowny rozwój przemysłu na Górnym Śląsku. Wskutek tego powstały nowe miasta, które stały się ośrodkami przemysłu ciężkiego. Najmocniej rozwinęło się górnictwo. Po upadku komunizmu nastąpiło przejście do gospodarki rynkowej. Skutkiem tego była restrukturyzacja przemysłu i likwidacja zakładów pracy. Doprowadziło to do wzrostu bezrobocia. Problem ten zauważał także arcybiskup katowicki Damian Zimoń, który w 2001 r. opublikował dokument pod tytułem Kościół katolicki na Śląsku wobec bezrobocia. Temat bezrobocia był także poruszany podczas pielgrzymek stanowych do sanktuarium Matki Bożej w Piekarach Śląskich. Stąd też arcybiskupa katowickiego można nazwać „biskupem bezrobotnych”.

2021-02-08



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Rozwój duszpasterstwa akademickiego w diecezji katowickiej

Stanisław Puchała

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1995 | s. 303-316

1995-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Materiały źródłowe do dziejów Kościoła w obecnej diecezji katowickiej. Protokoły wizytacyjne z 1720 i 1721 r.

Franciszek Maroń

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1978 | s. 333-370

1978-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Ks. Tomasz Idzik, Duszpasterstwo wojskowe w diecezji katowickiej w latach 1925–1939

Redakcja

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2002 | s. 465-466

2002-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

W poszukiwaniu właściwego kształtu posługi kapłańskiej. Z prac podkomisji kapłańskiej I Synodu Diecezji Katowickiej

Stanisław Bista

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1975 | Abstrakt | s. 271-284

.

1975-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Część druga: Wczoraj i dziś ziem diecezji katowickiej

Redakcja

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1989 | Abstrakt

.

1989-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Materiały źródłowe do dziejów Kościoła w obecnej diecezji katowickiej. — Dekrety egzekucyjne do protokołów wizytacyjnych z r. 1598

Franciszek Maroń

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1972 | s. 263-274

1972-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Prymas Polski August Hlond o kandydatach na urząd pierwszego biskupa pomocniczego w Katowicach

Michał Kłakus

Język: PL | Data publikacji: 08-02-2021 | Abstrakt | s. 63-73

Powstała w 1925 r. diecezja śląska (katowicka) należała do najludniejszych w Polsce. Jednak to nie liczba mieszkańców, ale złożoność problemów (duszpasterstwo niemieckie, zaangażowanie polityczne duchowieństwa, troska o wychowanie rodzin robotniczych w duchu chrześcijańskim) decydowała, iż już pięć lat po jej powstaniu biskup Arkadiusz Lisiecki wystąpił do papieża Piusa XI z prośbą o mianowanie biskupa pomocniczego. Niestety jego śmierć w 1930 r. przeszkodziła w realizacji tych planów. Z podobną prośbą zwrócił się w 1933 r. do papieża kolejny biskup śląski, Stanisław Adamski. W 1934 r. Watykan mianował ks. Teofila Bromboszcza pierwszym biskupem pomocniczym. Autor, analizując opinie kard. Augusta
Hlonda o kandydatach, odpowiada na pytanie, co przesądziło o tej nominacji oraz jakie warunki przekreśliły szansę pozostałych kandydatów.

2021-02-08



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Materiały źródłowe do dziejów Kościoła w obecnej diecezji katowickiej. Protokoły wizytacyjne z 1720 i 1721 r.

Franciszek Maroń

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1979 | s. 291-326

1979-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Qui était le chef spirituel de l'émigration polonaise en France pendant « la drôle de guerre » ? Les relations tendues entre Mgr Gawlina et le Recteur Cegiełka

Michał Kłakus

Język: FR | Data publikacji: 13-05-2023 | Abstrakt | s. 131-146

W październiku 1939 r., biskup polowy Józef Gawlina przybył do Francji. Kilka dni wcześniej otrzymał od papieża Piusa XII potwierdzenie przedwojennych uprawnień dotyczących organizacji duszpasterstwa wojskowego.  W tym czasie w Paryżu szefem duszpasterstwa polskiego był ks. Franciszek Cegiełka.

W niniejszych artykule autor porusza problematykę ich wzajemnej współpracy. Omawia przyczyny powstałych konfliktów czy rywalizacji tych dwóch ambitnych, inteligentnych i gorliwych księży. Ukazuje rolę kard. Hlonda w sporze miedzy tymi dwoma duchownymi.

2023-05-13



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Ks. Henryk Olszar, Duchowieństwo katolickie diecezji śląskiej (katowickiej) w Drugiej Rzeczypospolitej

Redakcja

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2002 | s. 464

2002-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Próby mianowania bp. Józefa Gawliny ordynariuszem w Katowicach (1948) w świetle materiałów z Archiwum Historycznego Sekretariatu Stanu

Michał Kłakus

Język: PL | Data publikacji: 25-01-2025 | Abstrakt | s. 7-19

W pierwszych miesiącach po zakończeniu II wojny światowej część biskupów polskich wspierała nowe władze w procesie odbudowy kraju. Do grupy tej należał biskup katowicki Stanisław Adamski. O jego inicjatywach podejmowanych w tych kierunku był informowany Watykański Sekretariat Stanu. W Rzymie uważano go za skłonnego do współpracy z komunistycznymi władzami. W maju 1947 r. bp Adamski uległ częściowemu
paraliżowi po przebytym udarze. Na jego miejsce Stolica Apostolska zamierzała powołać dotychczasowego biskupa polowego ks. Józefa Gawlinę. W styczniu 1948 r. rozpoczął on przygotowania do powrotu do kraju. Sprzeciw rządu warszawskiego uniemożliwił realizację tych planów. Analiza nieznanych dotąd materiałów z A rchiwum Historycznego Sekretariatu Stanu pozwala nie tylko uzupełnić wiedzę na ten temat, ale również pokazać motywy, jakimi kierowali się główni aktorzy wydarzeń (Watykan, prymas Polski, biskup
katowicki, rząd polski na uchodźstwie).

2025-01-25



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Rozwój podziału administracyjnego diecezji katowickiej po II wojnie światowej

Stanisław Chrostek

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1975 | Abstrakt | s. 191-198

.

1975-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Watykan wobec powstania Administracji Apostolskiej na Górnym Śląsku

Damian Bednarski

Język: PL | Data publikacji: 20-12-2023 | Abstrakt | s. 119-134

Apostolskie Archiwum Watykańskie oraz Archiwum Historyczne Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej to wciąż nie w pełni przebadane zasoby, które pomagają odkryć kulisy utworzenia Administracji Apostolskiej na Górnym Śląsku. Odnalezione w nich dokumenty rzucają nowe światło na proces wyboru ks. Augusta Hlonda SDB na pierwszego rządcę tejże administracji, a następnie biskupa Diecezji Śląskiej (Katowickiej). Oprócz dominującej w literaturze przedmiotu narracji, że za nominacją Hlonda stoi jego znajomość z abp. Achille Ratti, nuncjuszem apostolskim w Polsce, który w drodze do Rzymu nieraz zatrzymywał się w Wiedniu, gdzie pracował duszpastersko salezjanin spod Mysłowic, wiele przesłanek wskazuje na to, że również jego kontakty z mons. G.B. Ogno-Serra przysłużyła się temu, by jego osoba była jeszcze lepiej rozpoznawalna w kręgach watykańskich. Nie bez wpływu na tę nominację pozostaje także kategoryczne odrzucenie przez rząd niemiecki jesienią 1922 roku kandydatury ks. Kubiny, oskarżonego o agitację polityczną i propolską działalność.

2023-12-20



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Zakony i zgromadzenia zakonne w diecezji katowickiej do roku 1992

Józef Kiedos

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1996 | s. 303-316

1996-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Materiały źródłowe do dziejów Kościoła w obecnej diecezji katowickiej. — Protokoły wizytacyjne z 1611 r.

Franciszek Maroń

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1973 | s. 317-331

1973-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Z dziejów relikwii świątobliwej Ofki Piastówny, dominikanki raciborskiej

Piotr Stefaniak

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2011 | Abstrakt | s. 45–58

Daughter of Przemysł of Racibórz and duchess of Upper Silesia, Euphemia was one of the holy women of the Piast dynasty. At the age of fourteen, she entered the convent founded by her father, the Racibórz Dominicans, where, with time, she became a prioress. Shortly after her death on January 17, 1359, she became famous for miracles. A strong though local cult soon started to grow around her relics, causing her to be called blessed as early as the 16th century. Today, the Diocese of Opole, in conjunction with the unwavering cult of Eufemia, is seeking the beatification of this holy Piast duchess to officially sanction her holiness. It is frequently the case with many holy royalty, such as Hedwig of Silesia, Cunegund or Yolande, that many posthumous remains undergo an evolution. They start with the typical royal funeral, yet end up buried in shrines dedicated to the veneration of saints. So it was with Euphemia. Initially, as a former prioress, she was buried in a chapel crypt in the church of the Racibórz Dominicans. According to the original plans, the chapel was designed as a mausoleum of the Racibórz line of Piasts; hence Euphemia belonged there by birth. At the end of the 16th century, the existing cult transformed the burial chapel into a shrine, particularly after 1738 when the tomb of Euphemia was adopted to the public cult. The relics of the Piast duchess remained in the crypt until 1821. During the secularization of the convent, they were moved to the church of the Assumption of our Lady. In 1930, thanks to the pastor, Georg Schulz, a neo-baroque burial altar was built for Euphemia. Finally, in the spring of 1945, Euphemia’s altar shared the fate of the entire city and was burned by the soldiers of the Red Army. On one hand, the history of Euphemia’s relics testifies to the intensity of the religious cult she received over centuries; on the other, it places her in the burial tradition of the Piast holy women. The story of Euphemia becomes unique in 1821 when her relics were removed from the shrine destroyed by its new protestant owners and were moved to the church of the Assumption. Today the memory of Euphemia continues to grow.

Przeł. Małgorzata Lekan OP

2011-06-30



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Akcja Katolicka w diecezji katowickiej (1925-1939)

Julia Dziwoki

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1993 | s. 271-292

1993-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Jerzy Myszor, Historia diecezji katowickiej

Redakcja

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2002 | s. 462-463

2002-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Rady społeczne biskupów katowickich (1982-2023)

Arkadiusz Wuwer

Język: PL | Data publikacji: 29-10-2024 | Abstrakt | s. 200-218

Artykuł przedstawia działalność Rad Społecznych biskupów katowickich Herberta Bednorza (1967-1985), Damiana Zimonia (1985-2011) oraz Wiktora Skworca (2011-2023). Od elementów teologii laikatu i apostolstwa świeckich, przechodzi się do zarysowania historii tych gremiów konsultacyjnych, ich składu, sposobów funkcjonowania, przebiegu prac oraz ważniejszych dokumentów. Struktura historyczno-dokumentacyjna i teologiczno-pastoralna opracowania stanowi inspirację do doskonalenia form zaangażowania i współpracy duchownych i świeckich na rzecz wypełniania misji społecznej Kościoła.

2024-10-29



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Materiały źródłowe do dziejów Kościoła w obecnej diecezji katowickiej. Protokoły wizytacyjne z 1657 r.

Franciszek Maroń

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1975 | s. 293-314

1975-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Materiały źródłowe do dziejów Kościoła w obecnej diecezji katowickiej. Protokoły wizytacyjne z 1619 r.

Franciszek Maroń

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1974 | s. 311-348

1974-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Sympozjum poświęcone piątej rocznicy zakończenia I Synodu Diecezji Katowickiej

Romuald Rak

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1981 | Abstrakt | s. 7-11

.

1981-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Obecny stan badań nad najstarszymi parafiami w diecezji katowickiej

Franciszek Maroń

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1968 | s. 178-179

1968-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Materiały źródłowe do dziejów Kościoła w obecnej diecezji katowickiej. Protokoły wizytacyjne z 1665 r.

Franciszek Maroń

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1976 | s. 275-310

1976-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

O pożytku studiowania historii

Jerzy Myszor

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2015 | Abstrakt | s. 5-13

Czy można mówić o istnieniu śląskiego modelu duszpasterza? Jeśli tak, to co i w jakim stopniu wpływa na jego specyfikę: środowisko rodzinne, szkoła, probostwo, parafia, seminarium? Autor w artykule, odpowiadając na te pytania, zwraca uwagę na uwarunkowania historyczne poprzedzające powstanie diecezji katowickiej: wyznaniowe, kościelne, społeczne i polityczne, które ukształtowały specyficzny typ duszpasterza śląskiego: proboszcza wiejskiego i wielkomiejskiego, budowniczego kościołów, społecznika, działacza politycznego, kulturalnego i organizatora oświaty.

2015-06-30



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

„Troppo buon tedesco” („za bardzo niemiecki”)? Kardynał Adolf Bertram a kwestia reorganizacji Kościoła na Górnym Śląsku (1919–1922)

Kardynał Adolf Bertram a kwestia reorganizacji Kościoła na Górnym Śląsku (1919-1922 r.).

Gregor Ploch

Język: PL | Data publikacji: 20-12-2023 | Abstrakt | s. 149-175

Niniejsze opracowanie przedstawia stanowisko biskupa wrocławskiego kard. Adolfa Bertrama w latach 1919–1922 w kwestii dostosowania granic diecezjalnych do zmian terytorialnych, powstałych po podziale Górnego Śląska. Zostanie zarysowana jednoznaczna postawa ordynariusza wobec żądań polskich w sprawie odłączenia od diecezji wrocławskiej wschodniej części Górnego Śląska. W centrum uwagi jest korespondencja dyplomatyczna wymieniana pomiędzy biskupem wrocławskim a Stolicą Apostolską oraz między nuncjuszami apostolskimi: Achille Rattim i Eugenio Pacellim a watykańskim Sekretariatem Stanu. Artykuł zwraca uwagę na rolę kluczowych postaci dyplomatycznych działających w ambasadzie Rzeszy Niemieckiej przy Stolicy Apostolskiej w kwestii przeforsowania interesów niemieckich. Szczególnie ważną osobą jest ks. prałat Johannes Steinmann, pełniący funkcję konsultora duchownego przy ambasadzie niemieckiej. Jako orędownik
Bertrama i rządu niemieckiego wywierał wpływ na postawę kurii rzymskiej. Działania kard. Bertrama zostaną przeanalizowane w kontekście reorganizacji stosunków pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzeszą Niemiecką (oraz Prusami) w kwestii polityki konkordatowej. Artykuł stanowi syntezę dotychczasowego stanu badań przy
szczególnym uwzględnieniu literatury niemieckiej, która zostanie przedstawiona w tekście.

2023-12-20



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Diecezja i parafia miejscem pastoralnej posługi względem chorych i cierpiących

Ryszard Kamiński

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2000 | s. 273-281

2000-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Wybrane zagadnienia prawnokanoniczne w działalności „księży patriotów”

Jacek Żurek

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2012 | Abstrakt | s. 343-359

Artykuł zawiera analizę sytuacji prawnej, w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 roku, ruchu duchowieństwa rzymskokatolickiego, animowanego przez władze partii komunistycznej (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza) oraz policję polityczną (Urząd Bezpieczeństwa) w Polsce w latach 1949-1956. Celem istnienia ruchu była swego rodzaju dywersja wewnętrzna w instytucjach kościelnych oraz szerzenie propagandy marksistowskiej wśród duchowieństwa katolickiego i wiernych. Jednocześnie działacze ruchu prezentowali, na łamach własnej prasy, interesujące, nowatorskie koncepcje dotyczące reform w Kościele, czasem nawet prekursorskie wobec zmian, które miał rozpocząć Sobór Watykański II . Liczne przykłady z terenu diecezji katowickiej oraz Górnego Śląska. Artykuł powstał na bazie pracy doktorskiej napisanej pod kierunkiem ks. prof. dra hab. Jerzego Myszora (Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego).

2012-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Krzyże pokutne na terenie diecezji katowickiej

Józef Świerczek

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1991 | s. 277-284

1991-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Ważniejsze pozycje wydawnicze ostatnich lat dotyczące obszaru diecezji

Gustaw Klapuch

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1968 | s. 176-178

1968-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Styl działalności Protektora Wychodźstwa Polskiego abp. Józefa Gawliny w świetle korespondencji z ks. Kazimierzem Kwaśnym, rektorem Polskiej Misji Katolickiej w Paryżu

Michał Kłakus

Język: PL | Data publikacji: 21-05-2024 | Abstrakt | s. 48-62

W Archiwum Polskiej Misji Katolickiej w Paryżu przechowywana jest korespondencja abp. Józefa Gawliny z ks. Kazimierzem Kwaśnym. Na zbiór ten składa się ponad sto pięćdziesiąt listów z lat 1949–1963, ułożonych w układzie chronologicznym, sporządzonych w języku polskim, francuskim i włoskim. Poza kilkoma listami odręcznymi, w większości sporządzone są w formie maszynowej. O wartości tej korespondencji świadczy fakt, że Opiekun Wychodźstwa Polskiego w korespondencji do rektora w Paryżu nie tylko porusza sprawy organizacji pracy duszpasterskiej wśród Polaków we Francji, ale również zapoznaje go z istniejącymi w Rzymie stosunkami i zależnościami. Lektura tych listów pozwala zrozumieć, jak ważne w Watykanie było zachowanie zasad kurtuazji, dobór odpowiedniego słownictwa czy form grzecznościowych. Celem niniejszego artykułu jest oparta na przywołanych materiałach analiza stylu pracy abp. Józefa Gawliny.

2024-05-21



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Górnośląskie zbiory pieśni kościelnych w latach 1914–2004

Wojciech Waszczak

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2015 | Abstrakt | s. 425-447

Jedną z głównych ról, jaką odgrywa pieśń kościelna, jest kształtowanie pobożności wiernych. Śpiew sakralny stanowi bogactwo tradycji i kultury Kościoła na Górnym Śląsku, gdzie wspólnota tworząca Lud Boży jest wspólnotą rozśpiewaną. Potwierdzeniem tej chlubnej tradycji są przekazy źródłowe pieśni kościelnych. Niniejsza praca skupia się na wybranym dziale górnośląskich zbiorów modlitw i pieśni, które ukazały się w latach 1914–2004 w obrębie dawnej diecezji, a dzisiaj archidiecezji katowickiej. Artykuł ten stanowi w pewnym sensie kontynuację opracowania naukowego s. Gaudencji – Teresy Ochot – zatytułowanego Modlitewniki górnośląskie do 1914 r.

2015-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Diecezja katowicka w okresie okupacji hitlerowskiej 1939–1945. Stan badań

Jerzy Myszor

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1991 | s. 263-268

1991-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Kilka uwag o sztuce sakralnej w diecezji katowickiej

Dorota Głazek

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1984 | s. 179-183

1984-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Ważniejsze pozycje wydawnicze 1967 dotyczące obszaru diecezji

Gustaw Klapuch

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1969 | s. 226-229

1969-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Pobożność pielgrzymkowa Górnoślązaków w nowo powstałej diecezji katowickiej

Jan Górecki

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1995 | s. 397-413

1995-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Materiały źródłowe do dziejów Kościoła w obecnej diecezji katowickiej. Protokoły wizytacyjne z 1720 r.

Franciszek Maroń

Język: PL | Data publikacji: 31-12-1977 | s. 285-315

1977-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Postawy duchowieństwa katolickiego wobec systemu komunistycznego w województwie katowickim w latach 1944–1956. Zarys problemu

Janusz Stefaniak

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2015 | Abstrakt | s. 405-424

Od samego początku zmian systemu politycznego w 1944 roku duchowni byli na różne sposoby przymuszani do politycznej lojalności i gotowości do współpracy z władzami państwowymi. Podjęte poszukiwania prowadzą do wniosku, że lansowany przez ówczesną propagandę pogląd, jakoby w szeregach duchownych dominowały postawy pozytywne nie wydaje się oczywisty i jednoznaczny. W diecezji katowickiej w szeregach duchownych przeważały zapewne postawy bierności, wyczekiwania i obojętności. Pozytywne postawy wobec władz należały do rzadkości (głównie księża patrioci). Rezygnacja z postaw otwarcie wrogich w systemie komunistycznym mogła świadczyć o rodzącym się zjawisku biernego oporu. Rok 1956 częściowo tylko ograniczył represyjną politykę władz wobec duchownych.

2015-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Powstanie w 1412 roku metropolii lwowskiej obrządku łacińskiego oraz jego historyczny i kulturowy kontekst

Józef Krętosz

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2012 | Abstrakt | s. 316-330

Papież Jan Paweł II reaktywował 15 stycznia 1991 r. liczącą obecnie 600 lat metropolię i archidiecezję lwowską obrządku łacińskiego. Jej pierwszym arcybiskupem metropolitą został mianowany Marian Jaworski. Metropolia ta jako halicka powstała w 1375 r., a jako lwowska istnieje od 1412 r. w trudnych warunkach pogranicza łacińsko-bizantyjskiego. Zamierzeniem tego artykułu jest przedstawienie bogatej tradycji Kościoła rzymskokatolickiego i jego twórczej, sześćsetletniej obecności
na ziemiach obecnej Ukrainy Zachodniej. Głównymi wątkami artykułu są kwestie: przynależności państwowej ziem „ruskich” w średniowieczu, łacińscy misyjni biskupi na Rusi, powstanie halickiej metropolii obrządku łacińskiego, przeniesienie w 1412 r. stolicy metropolii do Lwowa i dalszy jej rozwój, jurysdykcja na Rusi biskupów lubuskich oraz udział franciszkanów i dominikanów w powstaniu diecezji i chrystianizacji Rusi.

2012-12-31