Archiwalny numer

Nr 35 (2017)

ER(R)GO nr 35 (2/2017) - kanon/ideologia/wartość

Opublikowane: 2017-12-25

 

Er(r)go…

wojny o kanon: ponadczasowa mądrość czy legitymizacja społecznego porządku? Kanon gwarantuje i symbolicznie przedstawia wyobrażoną wspólnotę narodu oraz jej uniwersalne humanistyczne wartości – oto potencjał bojowy kultury. Spivak: „Kanony zabezpieczają instytucje w takim samym stopniu, w jakim instytucje zabezpieczają kanony”. Hermeneutyka podejrzliwości i selektywna tradycja kanonu, a trzeba jeszcze domieszać trochę sprawiedliwości społecznej. Indianie odrzucają racjonalizm i linearność, potrzebne zatem redefinicje i zmiany paradygmatu. Może kanon jako dialog międzykulturowy: biały Amerykanin, narracje niewolników i ekosystemiczna, nieantropocentryczna wizja świata Indian, a jeszcze płeć, inne rasy, mieszanki, różnorodność, mniejszości i Jhumpa Lahiri. A co z estetyką? Etyką? Najlepiej zastąpić kanon kanonem, ale nie wygładzać szorstkiego ziarna historii i polityki. Synchroniczne i diachroniczne pomnażanie kanonu.

A dalej wyjścia Różewicza: poza zbiorowość, poza pojedynczość, poza awangardę, z siebie w nic. I powroty. Różewicz autoteliczny, nieokreślony, nieuchwytny. Znikanie ponawiane i nieostateczne. Różewiczowski recykling i wstrząsająco młodzi poeci. Różewicz jako litera poetyckiego alfabetu i paradoksalny rygorysta, i jeszcze realista, i moralista, i rozwalacz kanonów, wędrowiec po przestrzeniach kanonów odwróconych. A w końcu i tak „wyjścia nie ma”. Jest poezja śmietników. A poezja w ogóle jadalna czy nie? Baśniowe rejestry i glokalizacja baśni. Czy baśnie mają swój kanon? Kanon baśniowy czy wzorzec baśniowy? Baśniowe narracje i renarracje. Jaś i Małgosia, Czerwony Kapturek i Królewna Śnieżka hasają w kanonie. Czerwony Kapturek ginie i pokonuje dwa wilki. Teściowa pożera potomstwo Śpiącej Królewny, ojciec zmusza Kopciuszka, by go poślubiła, gołąbki wydziobują po jednym (tylko) oku jej siostrom, Małgosia dźga babę nożem, a Jaś nakłania olbrzyma, by poderżnął gardła swoim dzieciom i w końcu może zostać SS-manem. A ostatecznie na baśniach można zarobić.

Czym czuć byt? Lepiej chyba nie wąchać. Cibulka z zabandażowanym członkiem – twórczość nieokiełznana. Pierwotny eksces, danse macabre, autoagresja, obscenia, ikonoklazm, skatologia, zabijanie zwierząt. Kop w dupę zboczonych krasnali i bitwa na knedle w Wiedniu. Zakaz monogamii. Morderstwo jest sztuką; ktoś zarzyna w łóżku świnię. Oglądamy sobie landszaft mitycznej krainy szczęśliwości z brunatną przeszłością. Orgia jako sakrament egzystencji. Wizualna gramatyka – ciało jako zamiar, zdarzenie, skutek. A dusza?
Czy żaby posiadają duszę? Czy dusza ma płeć? Estetyzacja kobiety, która nie zna metafizyki. Bystre umysły kobiet – ignorancja nie prowadzi do zbawienia. Mieć czas czy go przeżywać?

Uprzestrzennienie czasu i uczasowienie przestrzeni. Kultura nanosekundy – sieć jako odczasowiona następczyni zegara; wieczna teraźniejszość; czas jako zamrożona rzeka. A w węźle opowieści bohater może spotkać samego siebie. Jak nagrać taśmę dla swego młodszego ja i to młodsze ja ostrzegać? Rygorystyczna logika w niemożliwej fabule, a podmiot – przetasowana sterta zdjęć. Cliffordowska etyka przekonań, ewidencjalizm, epistemiczna śmiałość, przekonania, nadprzekonania, podprzekonania, ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat, skok alpinisty nad przepaścią i zbawienie ludzkości na Ziemi. Kanon gier komputerowych; gier dobrych nie trzeba ratować, bo uratują się same, gier słabych ratować nie należy. Dziwne: utwór, stając się kanonem, umiera i przestaje istnieć; utwór nie należący do kanonu umiera i przestaje istnieć. Iluzje wyboru.

Wojciech Kalaga

Liczba artykułów: 20
POBIERZ CAŁY NUMER (PDF)

Cały numer

ER(R)GO nr 35 (2/2017) - kanon – ideologia – wartość

Redakcja Er(r)go
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt


czwórka redakcyjna

Strona tytułowa i spis treści

Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt


wstęp

Er(r)go...

Wojciech Kalaga
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt


rozprawy - szkice - eseje

Zmieniający się kanon literatury amerykańskiej a kwestia amerykańskiej tożsamości: ponad pół wieku debat i kontrowersji

Ilona Dobosiewicz
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt

Wyjścia. Awangardyzacja jako asumpt do kanonizacji (kazus Różewicza-poety)

Ewa Maria Goczał
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt

Czy wszyscy znają Jasia i Małgosię? Problem kanonu baśniowego na przykładzie baśni ze zbioru Kinder- und Hausmärchen Wilhelma i Jakuba Grimmów

Kamila Aleksandra Kowalczyk
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt

Kanon - ideologia i mechanika. Problematyka kanonu w rozrywce interaktywnej.

Tomasz Gnat
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt

Edukacja kobiet w XVII i XVIII-wiecznej Anglii i próby przezwyciężenia obowiązującego kanonu

Agnieszka Szczap
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt

Niemożliwy kanon Jhumpy Lahiri

Patrycja Austin
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt


varia - kontynuacje - antycypacje

Akcjonizm Wiedeński - transgresja jako sztuka społecznej negacji

Marcin Borchardt
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt

„Jestem swoim własnym dziadkiem” – spacjalizacja czasu w Przeznaczeniu Michaela i Petera Spierig

Sonia Front
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt


omówienia - komentarze - polemiki

Kształty czasu: nauka – literatura – rzeczywistość. (Refleksja nad kwantową świadomością Soni Front)

Paweł Jędrzejko
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt

Jakim prawem toną statki? Rzecz o Etyce przekonań W.K. Clifforda

Marta Dubowska , Adam Dyrda
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt


przekłady

Etyka przekonań

William Kingdon Clifford
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt


recenzje

Badanie kultury. Ludzie, projekty, realizacje

Stefan Bednarek
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt

Komplementarna interdyscyplinarność, interdyscyplinarna komplementarność

Tomasz Kalaga
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt


noty o książkach

Nota krytyczna o książce Sanctuary for All Life: The Cowbala of Jim Corbett

Małgorzata Poks
Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt


summaries in english/streszczenia w języku angielskim

Streszczenia w języku angielskim / Summaries in English

Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt


informacje dla autorów

Informacje dla Autorów

Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt


stopka redakcyjna

Metryczka

Język: PL | Data publikacji: 30-11-2017 | Abstrakt


Nr 49 (2024)
Opublikowane: 2024-12-30


ISSN: 1508-6305
eISSN: 2544-3186
Logo DOI 10.31261/errgo

Wydawca
University of Silesia Press | Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego i Wydawnictwo Naukowe "Śląsk"

Licencja CC

Licencja CC BY-SA

Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.