Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

‘Ogród zoologiczny’ rosyjskich wyobrażeń mentalnych. Wariacje i dynamika reproduktywnego obrazu (2)

Piotr Czerwiński

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2017 | Abstrakt | s. 23-56

Na przykładzie istniejących wyobrażeń o ogrodzie zoologicznym omawiany jest charakter relacji pomiędzy językowymi i nie ściśle językowymi elementami świadomości. Przytaczany jest materiał słownikowy odzwierciedlający zarówno historyczne, jaki i współczesne interpretacje z uwzględnieniem etymologii słów. Ich analiza ma na celu wychwycenie zmieniających się w czasie motywów, cech i analogii znaczeniowych, które to następnie utrwalają się w wyobrażeniach danej kultury mentalnej i językowej. Ustalany jest charakter relacji (poprzez umieszczenie w sztucznie zorganizowanej przestrzeni) między stanem zwierzęcia i człowieka. Człowieka, upodabniającego się do zwierzęcia, zwierzęcia, jako reprezentanta pewnej zamkniętej w niewoli i zgromadzonej w jednym miejscu zbiorowości, i znowuż człowieka, ale jako obserwatora tych istot bądź podmiotu znajdującego się w analogicznej sytuacji zbiorowego pokazu. Zebrane informacje i interpretacje, które porównujemy z danymi słownika marzeń sennych przez pryzmat ich cech znaczeniowych i mentalnych, pozwalają na postawienie pytania dotyczącego semantyki reproduktywnych, istniejących percepcyjnie i mentalnie, obrazowych doznań. Biorą one bowiem udział w kształtowaniu u przedstawicieli określonej kultury mentalnej regulacyjno -orientacyjnych, do tego nie zawsze uświadamianych, wyobrażeń. Wspomniane doznania, zwłaszcza te, które warunkują organizację świata w językowej i nie tylko językowej świadomości, wpływają, jako skutek, na semantyczną ewolucję języka, jak również na mentalność jego użytkowników. 

2017-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

‘Ogród zoologiczny’ rosyjskich wyobrażeń mentalnych. Wariacje i dynamika reproduktywnego obrazu (3)

Piotr Czerwiński

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 13-48

Na przykładzie istniejących wyobrażeń o ogrodzie zoologicznym omawiany jest charakter relacji pomiędzy językowymi i nie ściśle językowymi elementami świadomości. Przytaczany jest materiał słownikowy odzwierciedlający zarówno historyczne, jak i współczesne interpretacje z uwzględnieniem etymologii słów. Ich analiza ma na celu wychwycenie zmieniających się w czasie motywów, cech i analogii znaczeniowych, które to następnie utrwalają się w wyobrażeniach danej kultury mentalnej i językowej. Ustalany jest charakter relacji (poprzez umieszczenie w sztucznie zorganizowanej przestrzeni) między stanem zwierzęcia i człowieka. Człowieka, upodabniającego się do zwierzęcia, zwierzęcia jako reprezentanta pewnej zamkniętej w niewoli i zgromadzonej w jednym miejscu zbiorowości, i znowuż człowieka, ale jako obserwatora tych istot bądź podmiotu znajdującego się w analogicznej sytuacji zbiorowego pokazu. Zebrane informacje i interpretacje, które porównujemy z danymi słownika marzeń sennych przez pryzmat ich cech znaczeniowych i mentalnych, pozwalają na postawienie pytania dotyczącego semantyki reproduktywnych, istniejących percepcyjnie i mentalnie, obrazowych doznań. Biorą one bowiem udział w kształtowaniu u przedstawicieli określonej kultury mentalnej regulacyjno-orientacyjnych, do tego nie zawsze uświadamianych, wyobrażeń.
Wspomniane doznania, zwłaszcza te, które warunkują organizację świata w językowej i nie tylko językowej świadomości, wpływają, jako skutek, na semantyczną ewolucję języka, jak również na mentalność jego użytkowników.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Ogród zoologiczny” rosyjskich wyobrażeń mentalnych. Wariacje i dynamika reproduktywnego obrazu (1)

Piotr Czerwiński

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 23-58

Na przykładzie istniejących wyobrażeń o ogrodzie zoologicznym omawiany jest charakter relacji pomiędzy językowymi i nie ściśle językowymi elementami świadomości. Przytaczany jest materiał słownikowy odzwierciedlający zarówno historyczne, jaki i współczesne interpretacje z uwzględnieniem etymologii słów. Ich analiza ma na celu wychwycenie zmieniających się w czasie motywów, cech i analogii znaczeniowych, które to następnie utrwalają się w wyobrażeniach danej kultury mentalnej i językowej. Ustalany jest charakter relacji (poprzez umieszczenie w sztucznie zorganizowanej przestrzeni) między stanem zwierzęcia i człowieka. Człowieka, upodabniającego się do zwierzęcia, zwierzęcia, jako reprezentanta pewnej zamkniętej w niewoli i zgromadzonej w jednym miejscu zbiorowości, i znowuż człowieka, ale jako obserwatora tych istot bądź podmiotu znajdującego się w analogicznej sytuacji zbiorowego pokazu. Zebrane informacje i interpretacje, które porównujemy z danymi słownika marzeń sennych przez pryzmat ich cech znaczeniowych i mentalnych, pozwalają na postawienie pytania dotyczącego semantyki reproduktywnych, istniejących percepcyjnie i mentalnie, obrazowych doznań. Biorą one bowiem udział w kształtowaniu u przedstawicieli określonej kultury mentalnej regulacyjno -orientacyjnych, do tego nie zawsze uświadamianych, wyobrażeń. Wspomniane doznania, zwłaszcza te, które warunkują organizację świata w językowej i nie tylko językowej świadomości, wpływają, jako skutek, na semantyczną ewolucję języka, jak również na mentalność jego użytkowników.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Bóg-człowiek, bóg-zwierzę. Zwierzęce twarze religii

Alina Mitek-Dziemba

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 29-36

The aim of this short article is to discuss the state of research in a field which attempts to combine animal studies with theology and religious studies, and to map its discourse, tentatively called “critical ecotheology” and construed as environmental ethics accompanied by a religious inspiration and theological justification which is derived from dogmas and religious attitudes of different world religions. The attempt at providing a theoretical framework for ecotheology was inspired by the pioneering work of scholars who came in September 2014 to Bonn, Germany, for a conference on human-animal relations in religious traditions. The problems brought up by their presentations provoked a discussion of the presence of animals in the thinking, practices, and rituals of various religions and their theologies, highlighting the role of religious culture in negotiating different senses of the animal. The article concludes with the idea that a review of religious and theological issues from the perspective of animal studies may lead to the revision of many concepts and theoretical paradigms within the history and anthropology of religion, while helping to articulate the significance of animals and the need for their protection in the activity of religious groups and individuals.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Afekt i defekt atlasu zwierząt. Narracyjny wymiar historii naturalnej w malarstwie Waltona Forda

Justyna Schollenberger

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 139-149

This paper aims at the problem of realism in the artistic representation of animals. Contemporary animal studies recognize the problem of narratives in which animals serve as a negative point of reference to humans or as a symbol, always referring to some cultural story. In this context the anthropocentric art of Walton Ford is particularly interesting. The painter is openly enthusiastic about the symbolic and narrative uses of animals in culture, and yet in his paintings he manages to represent animals’ otherness, and their ability not to be „tamed” by our schemes.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ni kaczka, ni bóbr, czyli słów kilka o dziobaku w symbolice i wierzeniach Aborygenów

Dawid R. Wesołowski

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 85-108

Since ancient times, people have been fascinated by animals. They are such a close element of the biosphere, that it is not possible for them to go unnoticed. Treating animals as sacred beings is one of the primary elements of totemism – belief in kinship with the class of objects (in this case animals). It is clearly visible in the culture of Australian aborigines. The paper presents, through the scope of mystic relation aborigines-animals, the role of platypus in the culture of indigenous inhabitants of Australia. It is also an attempt to fill the gap in the humanist discourse about animals because to this day platypus haven’t had any monographic study in the field of religious studies, cultural studies or even animal studies. By analyzing the stories from the Dreamtime, the text shows the mythical genesis of this mammal, the origin of its characteristic features, and it functions in the life of a tribe, especially in the light of aquatic symbolism.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Gatunki stowarzyszone: ogary polskie i ich ludzie

Magdalena Dąbrowska

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2017 | Abstrakt | s. 221-236

Polish hounds, an old breed of hunting dogs reconstructed in the 50s, illustrate the history of naturoculture. Like Donna Haraway’s cyborgs, Polish hounds transgress three binary oppositions. Firstly, they transgress the boundary between reality and fiction, as the dogs’ physical bodies are co -created by cultural narrations. Secondly, Polish hounds are a product of selective breeding, so they transgress the boundary between nature and culture. Finally, the boundary between nature and technology is blurred. Their bodies are object of technological interventions and scientific research that are to enable their further existence. In addition, Polish hounds and their people encourage reflection on human -animal collectives, where human and non -human lives are interconnected. The dogs and humans provide example of co -existence and embodiment of trans -species solidarity and thus they create a starting point of thinking about post -humanist connections and collectives.

2017-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Obrazy zwierząt udomowionych i dzikich w paremiach polskich, rosyjskich i ukraińskich

Nadiia Melnyk

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 237-249

dów w paremiologii. Analiza porównawcza i kontrastywna animalizmów w składzie polskich, rosyjskich i ukraińskich paremii w ujęciu biocentrycznym pozwala opisać ogólne oraz szczegółowe cechy zachowania i charakteru, znajdujące się w najbardziej rozpowszechnionych obrazach paremiologicznych zwierząt dzikich i udomowionych. Obrazy animalistyczne typowe są dla każdej z kultur: polskiej, rosyjskiej bądź ukraińskiej. Opis specyfiki poszczególnych kategorii zwierząt występujących w jednostkach paremiologicznych wspiera próbę rekonstrukcji fragmentu językowego obrazu świata i pozwala na obserwację korelacji konceptów człowiek – zwierzę.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ćwiczenia z empatii. Wieloryb The Globe w reżyserii Evy Rysovej i Ostatnie zwierzęta w reżyserii Magdy Szpecht w Teatrze Łaźnia Nowa w Krakowie

Anna Filipowicz , Anna Jazgarska

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 309-321

The performances: Wieloryb The Globe and Ostatnie zwierzęta show the whole scale of difficulties that accompany the entering into ethical relationships with the Other. From the point of view of traditional culture, making them is a story of stumbles, mistakes and errors that result in an uncertain encounter at best. The “exercises in empathy” designed by these performances are oriented towards the bottom-up emancipation of the excluded beings, both human and non-human once. According to their creators, it is possible only through education, not through revolution.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Polowanie i myśliwi w kulturze ludowej Białorusinów

Inna Shved

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 49-69

W artykule omówiono historię polowania na Białorusi oraz system tradycyjnych wyobrażeń o polowaniu, które jest ściśle związane zarówno z kategorią potocznej, jak i mitologicznej świadomości. Pokazano, że zajęcie to przenika kompleks mitologicznych wyobrażeń i wiąże się ono z magicznymi praktykami. Zaznaczono szczególny charakter wzajemnych związków myśliwych z siłami i istotami nie z tego świata. Myśliwi, pozostając częścią społeczeństwa, w wielu przypadkach są obdarzani demonicznymi cechami charakteru oraz porównywani do kategorii osób „wiedzących”, do czarodziejów.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Konsumowanie weganizmu

Agata Sitko

Język: PL | Data publikacji: 16-04-2024 | Abstrakt | s. 1-17

Obserwując rozwój rynku wegańskiego można zacząć się zastanawiać na ile to jest konsumowanie idei oraz do jakiego stopnia sama idea stała się towarem. Mając na uwadze rynkowe znaczenie weganizmu, artykuł odnosi się do takich pojęć jak towar (według definicji Karola Marksa) i konsumpcja symboliczna oraz zwróci uwagę na urynkowienie buntu (tu rozumianego jako sprzeciwianie się dominującej kulturze mięsożerców). Poruszona zostanie kwestia charakterystyki społeczeństwa konsumpcyjnego (definiowanego według Zygmunta Baumana). Natomiast Kat von D, która jest amerykańską celebrytką i weganką, posłuży jak przykład połączenia weganizmu i komercji. Artykuł nawiązuje też do kwestii akceptacji przedsiębiorstw komercyjnych, które mogą się przyczynić do stworzenia wegańskiego świata, a także rynkowego znaczenia samego weganizmu w XXI wieku.

2024-04-16



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Za pan brat ze ślimakiem. O pewnym zwierzęcym motywie w poezji Ryszarda Krynickiego

Anna Filipowicz

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 207-226

A poetic interest in animals is one result of Ryszard Krynicki’s being inspired by Japanese haiku, which he combines with the distinctive meanings of Western culture. Buddhist tradition allows him to see an animal as a representative of the universe in common with humans, and as a real existencein-itself. In his poems the Eastern sensitivity and way of thinking become an opportunity to revise humanity’s imaging of nature. Paradoxically, therefore, what is spiritual allows Krynicki to experience an empirical encounter with the animal and show the conditions for the questioning of the anthropocentric paradigm.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Krowa w tradycyjnej kulturze duchowej Polesia Brzeskiego (1)

Inna Shved

Język: RU | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-27

W artykule podjęto rozważania na temat stosunku chłopów do krów, podstaw i mechanizmów jego semiotyzacji oraz mitopoetycznej interpretacji wizerunków krowy (cielaka) w różnych typach i gatunkach tradycyjnej białoruskiej kultury duchowej. Autorka analizuje materiał folklorystyczny i etnograficzny zarejestrowany w latach 1990–2018 na Polesiu Brzeskim. Wykazano, że powstały na gruncie motywacji mitologicznej „kod krowy-byka” obejmuje rozległy obszar zjawisk kultury duchowej i materialnej chłopów, przedmiotów związanych z życiem chłopskim, i jest odnotowywany w terminologii związanej z rytuałami, a także w obrzędowych i nieobrzędowych tekstach folklorystycznych

2021-06-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Krowa w tradycyjnej kulturze duchowej Polesia Brzeskiego (2)

Inna Shved

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2021 | Abstrakt | s. 1-33

W artykule podjęto rozważania na temat stosunku chłopów do krów, podstaw i mechanizmów jego semiotyzacji oraz mitopoetycznej interpretacji wizerunków krowy (cielaka) w różnych typach i gatunkach tradycyjnej białoruskiej kultury duchowej. Autorka analizuje materiał folklorystyczny i etnograficzny zarejestrowany w latach 1990–2018 na Polesiu Brzeskim. Wykazano, że powstały na gruncie motywacji mitologicznej „kod krowy-byka” obejmuje rozległy obszar zjawisk kultury duchowej i materialnej chłopów, przedmiotów związanych z życiem chłopskim, i jest odnotowywany w terminologii związanej z rytuałami, a także w obrzędowych i nieobrzędowych tekstach folklorystycznych

2021-12-31



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta wobec śmierci

Paweł Pasieka

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 135-152

Jeszcze do niedawna szacowna mądrość utrzymywała, iż przywilejem ludzi jest nie tylko poznawać rzeczywistość przy pomocy rozumu i mowy, lecz żyć ze świadomością własnej śmiertelności. Ranga, jaką nadawano śmierci oraz doświadczeniu umierania wynikała stąd, iż ludzka kultura jest nie tylko na wiele sposobów związana z tym tragicznym doświadczeniem, ale dla wielu wprost z niego wynika. Bez świadomości śmierci nie byłoby kultury i jej trwałych osiągnięć. Jej istnienie stanowi paradoksalny efekt trapiącej nas tanatofobii. Współcześnie istnieje coraz więcej dowodów na to, że zwierzęta również w jakiś sposób doświadczają śmierci. Zmiany w ich zachowaniu i nastroju mogą być motywowane różnymi czynnikami, lecz nie sposób zaprzeczyć, że śmierć innego osobnika nie wywiera na nich żadnego wpływu. Wiele wskazuje na to, że ma on trwały skutek, gdyż uczucia smutku, żalu, a nawet głębokiej depresji będące następstwem tego wydarzenia stanowią ważne czynniki utrwalające łączące je więzi emocjonalne i społeczne. Nawet jeśli ich requiem ma formę skowytu i jęku, to nie znaczy, że jest tylko nic nie znaczącą zmarszczką na oceanie ich bezrozumnego i niezakłóconego trwania.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

W sidłach tradycji. Analiza argumentów etycznych w dyskusji nad sportowym polowaniem na zwierzynę w kulturze polskiej i brytyjskiej

Anna Szklarska

Język: EN | Data publikacji: 22-06-2022 | Abstrakt | s. 1-15

W artykule dokonano przeglądu argumentów używanych w debatach wokół myślistwa rekreacyjnego. Poddano analizie postulaty, do których odwołują się myśliwi i zwolennicy polowań (jak kultura narodowa związana z historią, tradycją, rytuałami); przywołano też kontrargumenty wskazujące na dezaktualizację twierdzeń wysuwanych w obronie myślistwa oraz ze względów moralnych potępiono myślistwo.

2022-06-22



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta powiewające tęczową flagą [Recenzja książki Fransa de Waala Jak się różnimy. Gender oczami prymatologa, przeł. Mikołaj Golachowski, Kraków: Copernicus Center Press, 2023]

Tomasz Pawłowski

Język: PL | Data publikacji: 05-09-2023 | Abstrakt | s. 1-8

The review discusses the latest book by the famous primatologist Frans de Waal entitled Jak się różnimy. Gender oczami prymatologa [Different. Gender Through the Eyes of a Primatologist]. This popular science publication by a Dutch-American author addresses the similarities and differences between primates and humans, especially in terms of how both species approach the issue of sex roles. The review discusses the levels on which the primatologist makes interspecies comparisons, what conclusions he reaches and what significance it has for the discussion about human social roles.

2023-09-05



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Owady okiem przyrodnika i okiem artysty. Ilustracje entomologiczne w Albumach Anselma de Boodta

Julia Czapla

Język: PL | Data publikacji: 24-09-2025 | Abstrakt | s. 1-20

Artykuł stanowi przedstawienie dwóch różnych praktyk opracowywania przedstawień owadów na przełomie XVI i XVII w. To studium prawie 40 rysunków z Albumów Anselma de Boodta (Rijksmuseum) porównujące artystyczne, iluzjonistyczne miniatury ukazujące niewielkie zwierzęta (rysunki Eliasa Verhulsta według rycin Jorisa Hoefnagla) z naukowymi, nieco uogólnionymi szkicami entomologicznymi (autorskie rysunki de Boodta). Zestawienie ich z wcześniejszymi i współczesnymi ilustracjami pozwoli na określenie zmieniających się w XVI w. oczekiwań wobec ilustracji entomologicznych: od iluzjonistycznych niderlandzkich bordiur i niemieckich drzeworytów ukazujących owady wśród ludzi, poprzez uproszczone rysunki, po drobiazgowe, rysowane przy pomocy lupy przedstawienia gatunkowe. Albumy de Boodta są przykładem próby znalezienia równowagi między iluzjonizmem a standaryzacją ilustracji entomologicznej w końcu XVI w.

2025-09-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Leo zmienia świat. Wegańska literatura dziecięca wobec wyzwań antropocenu

Marzena Kubisz

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-19

W artykule badane są reprezentacje weganizmu w kontekście dyskusji na temat sposobów zapobiegania degradacji środowiska naturalnego. Jednocześnie stawiana jest teza o instrumentalizacji weganizmu przez dyskurs antropocenu, która z kolei prowadzi do marginalizowania kwestii zwierzęcego cierpienia. Na przykładzie omówienia wybranych aspektów książki Donaty Marfiak i Jerzego Reya Mamo, tato – dlaczego nie jemy zwierząt, czyli o tym, jak dzieci ratują świat pokazano, że jedną z przestrzeni, w której związek pomiędzy weganizmem, dobrostanem zwierząt i troską o środowisko wybrzmiewa w sposób podkreślający współzależność i wspólnotowość żyjących organizmów, jest wegańska literatura dziecięca.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Jak się filozofuje z siodła? Przypadek Michela de Montaigne’a

Iwona Krupecka

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 63-76

In this text I am collecting and interpreting Michel de Montaigne’s reflections on the horses and horse-riding. I argue that there are two basic problems in which this theme was used by Montaigne: the fragility and unexpectedness of human life and body-mind relation. In both fields Montaigne proposed a re-evaluation in relation to the classical culture. In the first one, by interpreting Plato’s “practice of death” as an art of exposing oneself to an unexpected, and in the second, by linking mind activity with the bodily processes.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Śmierć małych drapieżców – „zwierzęce” pisarstwo Krystyny Kofty

Krzysztof Witczak

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 275-285

The article presents the problem of animal death in the perspective of contemporary posthuman research in the field of animal studies. Manifestations of animal characters were discussed on the example of works by a contemporary Polish writer – Krystyna Kofta. Selected topics from Kofta’s works (Kot, Syf and Pawilon małych drapieżców) serve to illustrate the relationship between the fate of a woman and an animal as victims of patriarchal culture.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Bezdomność psów w Polsce, Holandii i we Włoszech w ujęciu komparatystycznym

Hanna Mamzer , Paweł P. Nowak , Magdalena Ziółkowska

Język: PL | Data publikacji: 27-05-2025 | Abstrakt | s. 1-23

Tekst prezentuje porównawczą analizę sytuacji psów bezdomnych w trzech wybranych krajach: Polsce, Włoszech i Holandii. Celem artykułu jest przeanalizowanie sytuacji bezdomnych w relacji do specyfiki kulturowej danego kraju. Taka analiza ma pomóc zidentyfikować czynniki, jakie mogą pomagać w ograniczaniu zjawiska bezdomności zwierząt, które jest problemem nie tylko ze względu na dobrostan zwierząt, ale też ze względu na dobrostan ludzi. Zwierzęta bezdomne są narażone na choroby, śmierć w wypadkach komunikacyjnych, brak pożywienia, a także na nieżyczliwe podejście ze strony ludzi. Z kolei dla ludzi bezdomne psy generują zagrożenie pogryzieniami, rozprzestrzenianie się zoonoz, konieczność realizowania programów opłacanych ze środków publicznych, a mających na celu ograniczanie bezdomności zwierząt. Największym wyzwaniem w tej sytuacji jest zapewnienie dobrostanu zwierzętom – czy pozostawanie przez całe życie w schronisku jest dla zwierząt lepsze niż bytowanie jako zwierzę bezdomne? Holandia nie ma problemu bezdomnych zwierząt (wszystkie są wyłapywane, umieszczane w schroniskach i przekazywane do adopcji), w Polsce występują nieliczne zwierzęta wolno bytujące, ale jest potężny problem przepełnionych schronisk, w których zwierzęta są zamykane na całe życie. Włochy mają zwierzęta bezdomne wolno bytujące i schroniskowe. Porównanie sytuacji tych trzech krajów umożliwia powielenie dobrych praktyk w zapobieganiu bezdomności zwierząt.

2025-05-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Problematyczne związki ludzi i zwierząt: „zezwierzęcanie człowieka” jako gest władzy i przemocy w powieściach Marieke Lucasa Rijnevelda

Magdalena Stoch

Język: PL | Data publikacji: 16-05-2025 | Abstrakt | s. 1-16

Artykuł podejmuje problematykę „zezwierzęcania człowieka” jako formy władzy i przemocy w powieściach Marieke Lucasa Rijnevelda: Niepokój przychodzi o zmierzchu (2021) oraz Mój mały zwierzaku (2022). Rijneveld wykorzystuje zwierzęce metafory do ukazania hierarchicznych relacji międzygatunkowych, które legitymizują przemoc i dominację w społeczeństwie. Narracje bohaterów, szczególnie pedofila-weterynarza, pokazują, jak dyskursy związane z opresją zwierząt przenikają do ludzkich relacji, prowadząc do dehumanizacji i eksploatacji najsłabszych, takich jak dzieci. Rijneveld obnaża iluzoryczność granic międzygatunkowych, sugerując, że przemoc wobec zwierząt i ludzi opiera się na tych samych mechanizmach. Używając zookrytycznej perspektywy, autorka artykułu ukazuje, jak w powieściach Rijnevelda język i kultura kształtują społeczne przyzwolenie na przemoc, łącząc losy ludzi i zwierząt w kontekście dominacji oraz podporządkowania.

2025-05-16



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwiastuni śmierci, żałobnicy i ostatni towarzysze podróży. Zachowania zwierząt domowych w obliczu śmierci człowieka w polszczyźnie ludowej

Olga Kielak

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 35-45

The subject of the article is a scientific reflection on the behaviours of domestic animals in the face of human death. Using the rich folkloristic and ethnographic material, the author has distinguished three types of roles in which – in folk beliefs – animals are incarnated: (a) death harbingers, (b) mourners, feeling sad and regret after losing a loved one, (c) the last travelling companions. The analysis proved that the roles played by animals in the face of the death of a loved one implement the principle of „solidarity with life” – a key principle of traditional peasant culture, the basis of life and a keystone of existence in the group.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

O logice zwierzęcych umweltów. Subiektywna teraźniejszość zwierząt, czyli zoosemiotyka wyboru i uczenia się

Kalevi Kull , Dmitry Kozhevnikov , Magdalena Kozhevnikova

Język: PL | Data publikacji: 18-06-2023 | Abstrakt | s. 1-20

Naszym celem w niniejszym badaniu jest wykazanie wzajemnych relacji między klasami znaków, mechanizmami uczenia się i rodzajami umweltów. Jest to konieczne, aby opisać i zrozumieć zwierzęce sposoby tworzenia znaczeń w kontekście różnych form semiozy. Twierdzimy, że semioza występuje tylko w teraźniejszości, w subiektywnym Teraz. Prezentujemy powiązanie umweltu wegetatywnego, zwierzęcego, społecznego i kulturowego z odpowiednimi klasami znaków i mechanizmów uczenia się (imprinting, warunkowanie, imitacja, konwencja). Sformułujemy także dwie ogólne reguły rozwoju semiotycznego, charakteryzujące ontogenezę umweltu.

2023-06-18



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ambiwalentny obraz psa w robotyce

Magdalena Kozhevnikova , Svetlana Karpova

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-12

Psa i człowieka łączy szczególny emocjonalny stosunek. Oprócz tego, że pies realizuje dla potrzeb człowieka wiele zadań, jest także, a może przede wszystkim, przyjacielem i towarzyszem. Jednak kojarzy się również z zagrożeniem, wścieklizną, agresją z powodu konotacji z wilczymi przodkami. Taką ambiwalencję w podejściu do psa można prześledzić we współczesnym rozwoju robotyki, w której stworzone maszyny ucieleśniają zarówno pozytywny wizerunek psa jako członka rodziny, jak i negatywny wizerunek niebezpiecznej bestii. Przykładami takich maszyn są roboty komercyjne Aibo firmy Sony oraz stworzony dla wojska przez Boston Dynamics BigDog (wraz z kolejnymi modernizacjami). Oba projekty robotów można uznać za ilustrację niektórych pozornie sprzecznych obrazów psa w kulturze.

2021-06-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Literackie odzwierciedlenie niewoli zwierząt. Czytanie Snu Hannah przez pryzmat Foucaulta

Moumita Bala , Smriti Singh

Język: EN | Data publikacji: 26-05-2025 | Abstrakt | s. 1-24

Ogrody zoologiczne to przestrzenie interakcji między ludźmi a zwierzętami. Uważa się, że zapewniają ludziom ograniczony kontakt z dziką przyrodą i dają przebłysk wrodzonej wspaniałości królestwa zwierząt. Pojawiają się jednak pytania dotyczące stopnia, w jakim zwierzęta są faktycznie widoczne w tych środowiskach. Skłania to nas do refleksji nad kluczowym pytaniem: czy zamknięte zwierzę miejskie, oddzielone od swojego naturalnego środowiska, może naprawdę zagwarantować zrozumienie naturalnego stanu gatunku, zachowując jednocześnie jego podmiotowość? Randy Malamud, Bob Mullan i Garry Marvin dokonują krytycznej oceny sposobu przedstawiania zwierząt trzymanych w niewoli w ogrodach zoologicznych, a także badają obecność kultury ogrodów zoologicznych w społeczeństwach miejskich. Bierna obserwacja zwierząt w zoo sprowadza je do zwykłych eksponatów służących celom rozrywkowym, zamiast pozwolić nam naprawdę docenić je takimi, jakie są. W artykule wykorzystano koncepcję biowładzy Foucaulta w celu interpretacji powieści Sen Hannah autorstwa Diane Hammond jako narracji o zoo, w której Hannah jawi się jako odbiorca biowładzy kształtującej jej poczucie siebie w podwójnej roli: zwierzęcia do towarzystwa i zwierzęcia w zoo. Główne badanie koncentruje się na sprawdzeniu, w jaki sposób tożsamość Hannah jest konstruowana przez antropocentryczny dyskurs dominacji i kontroli nad zwierzętami.

2025-05-26



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Od wielkich łowów do zarządzania konfliktem. Racjonalizacja agresji jako próba emancypacji od zwierzęcej natury

Katarzyna Kukowska , Sebastian Skolik

Język: PL | Data publikacji: 21-12-2021 | Abstrakt | s. 1-20

W klasycznych paradygmatach nauk społecznych konflikty interpersonalne traktuje się jako przeszkody w osiąganiu celów albo jako immanentny element życia społecznego wynikający z istnienia hierarchii i nierówności budujących napięcia w strukturze społecznej. Przyjmuje się nierzadko, że kultura stanowi pancerz chroniący ludzi przed ich zwierzęcą naturą, stanowiącą zarzewie agresji. Wydaje się, że jest to raczej pancerz pozwalający na legitymizowanie przemocy poprzez stosowanie altruistycznego karania.  Autorzy poddają dyskusji problematykę agresywnych zachowań współczesnego człowieka z perspektywy ewolucyjnej. Czy występowanie mobbingu, molestowania, przemocy symbolicznej, stygmatyzacji obcych oraz dyskryminacji mniejszości to rezultat kształtowanych przez miliony lat uwarunkowań wspólnych dla człowieka i innych hominidów, czy też pokłosie uruchomienia parędziesiąt tysięcy lat temu mechanizmu eksterminacji innych gatunków przez przedstawicieli naszego gatunku? Homo sapiens nie należy do drapieżników, przez co przejawy agresji zarówno wewnątrzgatunkowej, jak i międzygatunkowej skutkują brutalnością, ale również dylematami moralnymi dla tej obdarzonej empatią wielkiej małpy.

2021-12-21



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Dlaczego fleksiweganizm? [Recenzja książki Petera Singera Why Vegan? Eating Ethically. New York–London: Liveright Publishing Corporation, 2020]

Dariusz Gzyra

Język: PL | Data publikacji: 22-06-2022 | Abstrakt | s. 1-6

Peter Singer jest jednym z najbardziej wpływowych żyjących filozofów. Od połowy lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku jego rozważania etyczne związane z relacjami człowieka z innymi czującymi zwierzętami stanowią niezwykle istotny punkt odniesienia dyskusji, nie tylko akademickich. W ciągu dziesięcioleci aktywności filozofa zmieniły się jednak warunki społeczne i status niektórych praktyk, choćby weganizmu, któremu z pozoru jest poświęcona książka Singera Why Vegan? Eating Ethically. Filozof w żadnej z dotychczasowych publikacji nie analizował w sposób pogłębiony i wyczerpujący teorii i praktyki weganizmu. Tym większe były oczekiwania wobec Why Vegan? Niestety, analiza tej publikacji odsłania jej niedociągnięcia i braki.

2022-06-22



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Symbolika i znaczenie konia w kulturze i sztuce na przestrzeni wieków

Arleta Witek

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 373-387

In the ancient times horse riding took over the heart of aristocracy. The horse was considered as a unique creation, which was a representation of noble origin. In ancient Greece, the rider was identified with a warrior. Around the horses appeared a lot of political and social meanings, especially important in the Middle Ages and the early modern period. An important role, that horses used to have in the society, was reflected in the art: painting and sculpture. The Republic of the Nobles was a country that loved horses more than others, gave them new symbols and meanings.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Nie taki rekin straszny, jak go malują… Wywiad z Justyną Szumacher – polską podróżniczką i miłośniczką nurkowania z rekinami

Justyna Szumacher , Justyna Tymieniecka-Suchanek

Język: PL | Data publikacji: 13-12-2024 | Abstrakt | s. 1-14

An interview with Justyna Szumacher – a traveler who dives (not in a protective cage!) with sharks in various places around the world – aims to show that these fish do not pose such a threat to humans as is commonly believed. Szumacher is considered an expert in diving with sharks in Poland, with extensive theoretical and practical knowledge about the behavior of these fascinating fish in their natural environment. It carries out activities aimed at raising awareness of the necessary protection of this apex predator, which is in danger of extinction, and shaping the appropriate perception of these animals by refuting the ethologically false image of a man-eating shark established in popular consciousness by the

2024-12-13



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Żresz jak świnia! Jedz jak człowiek! – czyli o niektórych stereotypach językowych dotyczących jedzenia

Agnieszka Gasz

Język: PL | Data publikacji: 14-12-2021 | Abstrakt | s. 1-18

Jedzenie (odżywianie się) to czynność (życiowa) właściwa zarówno ludziom, jak i zwierzętom. Wyznacza więc ono pewien wspólny obszar łączący dwie różne perspektywy interdyscyplinarnych badań, określanych odpowiednio jako: food studies i animal studies.  Celem niniejszego artykułu jest omówienie ważniejszych stereotypów językowych dotyczących jedzenia. Na podstawie analizy najczęściej używanych w polszczyźnie frazeologizmów zawierających komponenty jeść i żreć zostanie podjęta próba wykrycia podstawowych składników konotacyjnych ich znaczenia, a zarazem rekonstrukcji wyłaniającego się z nich obrazu jedzenia. W trakcie analizy zgromadzonego materiału językowego zostaną wykorzystane wybrane procedury badawcze wypracowane w obrębie semantyki kulturowej (elementy definicji kognitywnej, metafora pojęciowa, animalizacja).

2021-12-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Czy owad to zwierzę?

Maciej Walczak

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 271-277

The article deals with the analysis of Polish and Russian definitions of the owad / насекомое (“insect”) lexemes. On the basis of these definitions, the author tries to answer the question whether, from the linguistic point of view, insects are perceived as animals or not. It appears that in the majority of the Polish dictionary sources, the insect is not classified as an animal, while the Russian dictionary sources seem to be more consistent in classifying the insect as an animal. According to the author, this may be the result of the fact that the Polish dictionaries reflect linguistic notions of insects and, according to these notions, insects are not animals. On the other hand, the Russian dictionaries rely on scientific premises. These premises assume that an insect is an animal.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Problematyka współczesnej biopolityki zoo. Przypadek szympansów

Nina Matylda Hilgier , Thurston Cleveland Hicks

Język: PL | Data publikacji: 12-06-2025 | Abstrakt | s. 1-16

Zoo są regularnie przedstawiane jako ośrodki edukacji, konserwacji i badań. Niemniej, zwierzęta pozaludzkie wielu gatunków utrzymywane w zoo często angażują się w zachowania anormalne i wykazują obniżone poziomy dobrostanu. Biopolityka istotnie kreuje życia wszystkich zwierząt pozaludzkich utrzymywanych w ogrodach, ale nasi najbliżsi kuzyni, szympansy, wywołują szczególnie silne kontrowersje. Zoo skupiają się na trzech najbardziej istotnych kwestiach: konserwacji gatunkowej, edukacji i prowadzeniu badań, które często wykorzystywane są jako czynniki legitymizujące utrzymywanie zwierząt pozaludzkich w niewoli. Artykuł ten omawia trudne problemy związane z utrzymywaniem szympansów w zoo, w tym także naglące pytanie, czy w ogóle powinny one być w nim utrzymywane.

2025-06-12



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Małże jako bioindykatory: praca, współpraca czy wyzysk? Antropologiczne studium przypadku

Magdalena Kozhevnikova

Język: PL | Data publikacji: 05-09-2025 | Abstrakt | s. 1-23

Z perspektywy etnografii i etyki przyglądam się relacji ludzi i małży słodkowodnych z gatunku skójka zaostrzona (Unio tumidus). Małże są umieszczone w stechnicyzowanym środowisku  wodociągów, gdzie mają za zadanie kontrolować jakość wody przeznaczonej dla ludzi. Zastanawiam się nad tym, czy mamy do czynienia z relacjami pracy (wg kategorii opisanych przez D. Haraway) czy z wyzyskiem (w oparciu o utylitaryzm Petera Singera). Staram się umieścić te relacje międzygatunkowe w szerszym kontekście, w którym każdy gatunek ma inną wiedzę o wodzie, inne umiejętności i potrzeby obcowania z nią. To także, a może przede wszystkim, relacja między konkretnymi jednostkami zaangażowanymi w pracę z wodą. 

2025-09-05



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Tłuste koty i czerwone świnie - animalizmy w języku polityki

Edyta Koncewicz-Dziduch

Język: PL | Data publikacji: 25-03-2025 | Abstrakt | s. 1-16

Politycy w wystąpieniach medialnych często używają porównań, frazeologizmów z nazwami zwierząt. Animalizmy  służą legitymizacji niekorzystnych zjawisk w świecie ludzi, utrwalając stereotypy narosłe wokół zwierząt, ocenianych z antropocentrycznej perspektywy. Określenia z nazwą świni odnoszą się do zachłanności, nieuczciwości i manipulacji, kota – fałszu, przebiegłości; tłuste koty, ang. fat cats – to synonim lenistwa, nepotyzmu. Sformułowania  z nazwami zwierząt, użyte w języku polityki, niekiedy zostają w języku jako „skrzydlate słowa”, jednostki frazeologiczne, stają się tworzywem memów. Często kojarzone są z danym zjawiskiem lub politykiem – autorem wypowiedzi, jak np.: tłuste partyjne koty, pakujcie swoje kuwety, zatoka czerwonych świń czy jastrząb na czele jastrzębi. Celem artykułu jest refleksja nad funkcją animalizmów w języku polityki, służącym do metaforycznego wyrażania emocji, opisu zjawisk związanych z ludzką sferą działalności, jaką jest polityka.

2025-03-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Demon wiedźmy. Literackie przedstawienia kota-diabła i kota czarownicy na wybranych przykładach literatury światowej i polskiej (XIX–XXI wiek)

Anna Goworek

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2021 | Abstrakt | s. 1-30

Obraz kota jako pomocnika czarownicy lub kota-diabła pojawił się już w światowej literaturze XIX wieku. Utrwalony zaś został we współczesnej literaturze fantasy. Pisarze, którzy tworzyli wizerunki kocich bohaterów, często sięgali do mitologii, średniowiecznych tradycji, a nawet dokumentów z procesów o czary. To właśnie tam kot łączony był z czarną magią. Celem artykułu jest przedstawienie dialogu, jaki zachodzi między kulturą i literaturą, by nakreślić współczesny literacki wizerunek kota magicznego.

2021-12-31



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Złapać, wyciąć, powtórzyć – rosnąca populacja kotów i praca uwarunkowana płcią w programie sterylizacji dzikich zwierząt

Kirsten L. Grieve , Stephen L. Muzzatti

Język: EN | Data publikacji: 27-06-2023 | Abstrakt | s. 1-23

Cat overpopulation in Toronto, Canada, is a serious and growing problem. Small, and frequently isolated, groups of volunteers work in a variety of capacities to help mitigate the large numbers of litters produced by stray and feral cats. One such organisation is Toronto Street Cats. This volunteer group works with the help of the Toronto Humane Society to operate a monthly trap/neuter/release (TNR) programme. Groups of caretakers look after registered feral cat colonies and capture cats of breeding age. Once a month these
cats are sterilised, vaccinated, treated for parasites, and microchipped in an evening-long marathon. Volunteers in veterinary medicine (registered veterinary technicians [RVTs], veterinary assistants and veterinarians) comprise the medical staff who provide treatment and perform the assembly-line surgeries. Post-surgery, the cats are taken by the volunteers to a recovery facility and

2023-06-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Berzłoj – niesamowici wilkoludzie, czyli czeczeńska likantropia

Kamila Filipczyk

Język: PL | Data publikacji: 05-06-2023 | Abstrakt | s. 1-13

Artykuł poświęcony jest toposowi wilka i trzem "mityczno-rytualnym scenariuszom Wilka" w kulturze czeczeńskiej: to pochodzenie od likomorficznego Przodka, aktualizacja mitycznego czynu i inicjacja bojowa. Scenariusze te można zaobserwować w pieśni Аварское село współczesnego czeczeńskiego barda Timura Mucurajewa. Motyw "bitewnej likantropii" stanowi w niej reaktualizację czeczeńskiego mitu o wilku. W utworze tym ważną rolę pełni kategoria niesamowitości (das Unheimlische) Zygmunta Freuda - kontekst ten pozwala odsłonić nowe znaczenia obrazów wilczej tożsamości Czeczenów i ich walki.

2023-06-05



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Duchowość jeździectwa? O związkach jeździectwa naturalnego z ideą nowej duchowości

Agata Rejowska

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-24

Nowa duchowość to zjawisko kultury współczesnej, które wykazuje niezwykłą zdolność adaptowania się do różnych dziedzin życia społecznego. Artykuł stanowi próbę wykazania obecności dyskursu nowej duchowości w narracjach czołowych propagatorów jeździectwa naturalnego. Pojawienie się dyskursu nowej duchowości w tak zdawałoby się odległej dziedzinie, jaką jest jazda konna może być przejawem szerszych zmian kulturowych, polegających na rozprzestrzenianiu się charakterystycznego języka czy wizji świata na kolejne obszary kultury. Jak wykazała przeprowadzona analiza, w narracjach propagatorów jeździectwa naturalnego jest obecny dyskurs nowej duchowości i charakterystyczne dla niego motywy, takie jak: myślenie holistyczne, odrzucenie dychotomii ciało–umysł, intuicjonizm, dowartościowanie natury, pojmowanie energii zbieżne z dalekowschodnimi koncepcjami, stosowanie alternatywnej medycyny czy zwrócenie uwagi na wartości tradycyjnie postrzegane jako „kobiece” (odrzucenie przemocy i dominacji, preferowanie współpracy).

2021-06-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Bukoliczne bestiarium Szymona Szymonowica. Między naturą a kulturą

Krystyna Krawiec-Złotkowska

Język: PL | Data publikacji: 21-12-2021 | Abstrakt | s. 1-23

W artykule są przedstawione i omówione zjawiska związane z fauną występujące w bukolicznej poezji Szymona Szymonowica. Przedmiotem analizy są utwory wydane w zbiorze Sielanki i pozostałe wiersze polskie. Bestiarium z wierszy renesansowego autora, twórcy polskiej sielanki, jest analizowane w kontekście tradycji biblijnej i mitycznej. Zwrócono też uwagę na staropolskie i europejskie dziedzictwo kulturowe, ujęcia konwencjonalne i zrywające z konwencją oraz filiacje z polsko-ruską etnografią. Zbadano naturalny i kulturowy wymiar relacji zwierząt i człowieka. Egzemplifikacja zwierząt występujących w sielankach Szymonowica umożliwiła również określić funkcje, jaką pełnią one w świecie przedstawionym utworów.

2021-12-21