Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Interdyscyplinarne podejście do zagadnienia dobrostanu zwierząt na przykładzie badań zaburzeń behawioralno-poznawczych u psów i kotów

Adriana Schetz

Język: PL | Data publikacji: 09-09-2024 | Abstrakt | s. 1-27

Artykuł stanowi próbę zastosowania narzędzia nazywanego za Danielem Dennettem inżynierią odwróconą do próby odpowiedzi na pytanie, jak można opisać umysł zwierząt, wykorzystując pojęcia z zakresu filozofii umysłu i kognitywistyki. W związku z tym, że filozofia umysłu w centrum swoich dociekań umieściła człowieka, może się wydawać, że charakterystyczny dla niej system pojęciowy nie jest adekwatny do opisu stanów mentalnych istot pozaludzkich. Tymczasem, pokazując, jak kategorie stworzone do klasyfikacji ludzkich zaburzeń behawioralno-poznawczych sprawdzają się w wypadku opisu zaburzeń tego rodzaju u zwierząt domowych, a dokładniej psów i kotów, można przyjąć, że uprawnione jest rozszerzenie aplikacji teorii opracowanych na gruncie filozofii umysłu oraz kognitywistyki – jako dziedziny interdyscyplinarnej, w której skład wchodzi refleksja filozoficzna – tak, by obejmowały one swoim zakresem również umysły zwierząt innych niż człowiek.

2024-09-09



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Nagrobki zwierzęce Jana Gawińskiego w perspektywie ekokrytyki

Agata Knopik

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-15

Artykuł Nagrobki zwierzęce Jana Gawińskiego w perspektywie ekokrytyki podejmuje próbę wykorzystania optyki human-animal studies, ukształtowanej w nurcie, tej współczesnej metodologii do weryfikacji dotychczasowych odczytań barokowych epitafiów Jana Gawińskiego poświęconych zwierzętom. Przeprowadzono polemikę z sądami, iż nagrobki zwierzęce Jana Gawińskiego są przejawem nihilizmu, groteski lub wariacją na temat bajki zwierzęcej. Zwrócono też uwagę na ważną dla interpretacji pojedynczych utworów rolę kompozycji zbioru. Zastosowanie perspektywy ekokrytycznej pozwoliło pokazać, iż mimo panującej w kulturze epok przednowoczesnych wizji natury z hierarchicznym porządkiem łańcucha bytów, pisarze odnajdywali w konwencjach „szczelinę” dla wyrażenia wspólnoty doświadczenia losu śmiertelności biologicznej, empatię, wrażliwość sumienia i odpowiedzialność za braci mniejszych.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Problematyczne związki ludzi i zwierząt: „zezwierzęcanie człowieka” jako gest władzy i przemocy w powieściach Marieke Lucasa Rijnevelda

Magdalena Stoch

Język: PL | Data publikacji: 16-05-2025 | Abstrakt | s. 1-16

Artykuł podejmuje problematykę „zezwierzęcania człowieka” jako formy władzy i przemocy w powieściach Marieke Lucasa Rijnevelda: Niepokój przychodzi o zmierzchu (2021) oraz Mój mały zwierzaku (2022). Rijneveld wykorzystuje zwierzęce metafory do ukazania hierarchicznych relacji międzygatunkowych, które legitymizują przemoc i dominację w społeczeństwie. Narracje bohaterów, szczególnie pedofila-weterynarza, pokazują, jak dyskursy związane z opresją zwierząt przenikają do ludzkich relacji, prowadząc do dehumanizacji i eksploatacji najsłabszych, takich jak dzieci. Rijneveld obnaża iluzoryczność granic międzygatunkowych, sugerując, że przemoc wobec zwierząt i ludzi opiera się na tych samych mechanizmach. Używając zookrytycznej perspektywy, autorka artykułu ukazuje, jak w powieściach Rijnevelda język i kultura kształtują społeczne przyzwolenie na przemoc, łącząc losy ludzi i zwierząt w kontekście dominacji oraz podporządkowania.

2025-05-16



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Sprawozdanie z konferencji naukowej Decolonizing Animals, 1–4 lipca 2019, Ōtautahi (Christchurch), Aotearoa (Nowa Zelandia)

Małgorzata Poks

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2020 | s. 533-536

2020-12-30



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

W stronę zielonej historii literatury i kultury [Emancypacja zwierząt? Red. Eugenia Łoch, Agnieszka Trześniewska, Dariusz Piechota. Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin 2015 (publikacja polskojęzyczna, wydana w miękkiej oprawie, 279 stron)]

Agnieszka Trześniewska , Dariusz Piechota

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | s. 317-319

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Szczur w badaniach psychologii społecznej i w naukach kognitywnych. Bestia sacer czy istota motywowana moralnie?

Zbigniew Słuszkiewicz

Język: PL | Data publikacji: 14-12-2022 | Abstrakt | s. 1-70

Szczury towarzyszą ludzkim siedliskom od tysiącleci. Ta skomplikowana współegzystencja doprowadziła do wykształcenia w naszym kręgu kulturowym narracji wykluczających współcześnie te stworzenia z kręgu moralnej troski człowieka. Sytuacja egzystencjalna gatunków Rattus nosi znamiona paradoksu. Współcześnie wolno żyjące szczury należą do zwierząt powszechnie pogardzanych i poddawanych najintensywniejszej eksterminacji. Równocześnie, z racji swojej społecznej natury i analogicznej do Homo sapiens struktury neuronalnej, służą za modele badań nad własnościami psychicznymi człowieka. Kumulacja odkryć dotyczących zdolności poznawczych wielu gatunków pozaludzkich ożywiła dyskusje etyczną wokół dobrostanu, a nawet praw „wyższych” zwierząt. Jednakże szczury pozostają poza jej głównym nurtem. Tymczasem z badań nad gryzoniami wyłania się obraz sprzeczny z potocznymi wyobrażeniami o nich. W artykule zaprezentowany zostanie obraz społecznego statusu szczurów, wypływający z badań nad percepcją grup społecznych w wymiarach ciepła/kompetencji według Modelu Treści Stereotypu Susan Fiske. Następnie przedstawiona zostanie koncepcja podmiotu działającego w oparciu o motywację moralną (moral subiect) Marka Rowlandsa. Na tak utworzonym tle zostanie przeprowadzony przegląd najnowszych ustaleń nauk kognitywnych odnośnie własności tego gatunku. Artykuł ma na celu uwydatnienie sprzeczności stereotypowego postrzegania szczura z empirycznymi badaniami oraz wskazanie podstawowych etycznych konsekwencji zaistniałej sytuacji.

 

2022-12-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Co zjada Hamleta? Robaki jako aktywni aktorzy w elsynorskiej (i nie tylko) gastronomii

Monika Sosnowska

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 125-142

Having been inspired by William Shakespeare’s Hamlet – a drama where both a ghost and a worm find their shelter – the author discusses contacts, interactions relations, and interdependence between human and non-human animals. During the investigation of his father’s “unnatural death,” Hamlet becomes aware of many natural phenomena, including organic cycle (in which worms play a crucial role). Although worms are culturally insignificant, they are significant organisms for ecosystems. As recyclers and fertilizers, they have real impact on ecosystem’s condition and equilibrium. The author exploits contemporary scientific knowledge to identify worms (mentioned in the play) by naming specific invertebrates in accordance with valid taxonomy. To refer to non-human Others, an innovative word – ‘The BioDiverse’ – is proposed. Additionally, Hamlet becomes an inspiration to reflect upon old and new funeral eco-practices, as well as the author’s future funeral – its place and form. The article is written from an ecocritical perspective.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Lewica i zwierzęta. Śladami krytyki

Dariusz Gzyra

Język: PL | Data publikacji: 26-06-2025 | Abstrakt | s. 1-28

Artykuł jest próbą wstępnego rozpoznania relacji szeroko rozumianej myśli i praktyki lewicowej oraz progresywnej do idei praw zwierząt i postulatów prozwierzęcego abolicjonizmu. Przytoczono i przeanalizowano różnorodne głosy badaczy oraz intelektualistów zajmujących się krytycznie stanem relacji człowieka i innych czujących zwierząt. Opisano podłoże ideologiczne dominujących form myśli lewicowej, a także obecną normę społeczną i wynikający z niej status zwierząt oraz ich wpływ na zdolność klasy politycznej do przyjmowania pozycji radykalnych. Przybliżono strategię zmiany społecznej nazywaną pragmatycznym abolicjonizmem, w ramach której w drodze do osiągnięcia celu ostatecznego akceptowane są niektóre rozwiązania połowiczne. Podano i przeanalizowano zakres postulatów programowych polskich środowisk lewicowych.

2025-06-26



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Sprawozdanie z seminarium naukowego „Moralny i prawny status zwierząt. Od reifikacji do upodmiotowienia”

Małgorzata Poks

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | s. 305-310

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Katja M. Guenther: The Lives and Deaths of Shelter Animals. Stanford, CA: Stanford University Press, 2020. 295 pp.

Ekaterina Nikitina

Język: EN | Data publikacji: 26-11-2021 | Abstrakt | s. 1-4

Nota o książce: Katja M. Guenther: The Lives and Deaths of Shelter Animals. Stanford, California: Stanford University Press, 2020. 295 pp.

2021-11-26



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta wobec śmierci

Paweł Pasieka

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 135-152

Jeszcze do niedawna szacowna mądrość utrzymywała, iż przywilejem ludzi jest nie tylko poznawać rzeczywistość przy pomocy rozumu i mowy, lecz żyć ze świadomością własnej śmiertelności. Ranga, jaką nadawano śmierci oraz doświadczeniu umierania wynikała stąd, iż ludzka kultura jest nie tylko na wiele sposobów związana z tym tragicznym doświadczeniem, ale dla wielu wprost z niego wynika. Bez świadomości śmierci nie byłoby kultury i jej trwałych osiągnięć. Jej istnienie stanowi paradoksalny efekt trapiącej nas tanatofobii. Współcześnie istnieje coraz więcej dowodów na to, że zwierzęta również w jakiś sposób doświadczają śmierci. Zmiany w ich zachowaniu i nastroju mogą być motywowane różnymi czynnikami, lecz nie sposób zaprzeczyć, że śmierć innego osobnika nie wywiera na nich żadnego wpływu. Wiele wskazuje na to, że ma on trwały skutek, gdyż uczucia smutku, żalu, a nawet głębokiej depresji będące następstwem tego wydarzenia stanowią ważne czynniki utrwalające łączące je więzi emocjonalne i społeczne. Nawet jeśli ich requiem ma formę skowytu i jęku, to nie znaczy, że jest tylko nic nie znaczącą zmarszczką na oceanie ich bezrozumnego i niezakłóconego trwania.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Porzucanie zwierząt jako przestępstwo w polskim porządku prawnym

Aleksandra Polak-Kruszyk

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 425-436

The article will attempt to show criminal consequences against people who abandon animals according to the Polish law. What is more, the purpose of this paper is to show animal abandonment as one of animal cruelty crimes. In addition, it will systematize applicable penalties taking into consideration Polish criminal law. All in all, it will present animal abandonment according to the Polish civil law, including animals’ legal status in area of property law and movable possessions. To sum up, the article will discuss difficulties which may cause taking of evidence against this kind of criminals, due to actual judicial practice and data of the empirical study.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Problem afrykańskiego pomoru świń (ASF) w ujęciu polskiego prawodawstwa i kontrowersje związane z obowiązującymi regulacjami

Maria Eliza Januszczyk

Język: EN | Data publikacji: 22-06-2022 | Abstrakt | s. 1-17

Celem artykułu jest przedstawienie polskich i unijnych regulacji prawnych wprowadzonych w celu zwalczania afrykańskiego pomoru świń (ASF) oraz ocena efektywności zastosowania tych regulacji uwzględniająca także aspekty etyczne i celowościowe. Przedstawiono czynniki prowadzące do utraty kontroli nad rozprzestrzenianiem się choroby, w tym przekrojowo omówiono normy prawne dotyczące uboju trzody chlewnej, zasad bioasekuracji, odstrzałów sanitarnych i polowań (zaprezentowano przykłady nieprzestrzegania norm i skutki takich zachowań). Poruszono też kwestię zaniedbań w nadzorze weterynaryjnym. Wykazano, że decyzje dotyczące prewencyjnego uboju, wydawane w ramach mającego oparcie w obecnie obowiązujących przepisach szerokiego uznania administracyjnego, mają poważne konsekwencje natury etycznej, jak również powodują nieproporcjonalne straty ekonomiczne dla gospodarstw rolnych.

2022-06-22



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Sprawozdanie ze spotkania Koła Naukowego Praw Zwierząt pt. „Teologia zwierząt”

Justyna Knosała

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | s. 301-303

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Czuły gospodarz, pszczela praca i porządek jako proces w Ekonomice ziemiańskiej generalnej (1675) Jakuba Kazimierza Haura

Andrzej Tadeusz Staniszewski

Język: PL | Data publikacji: 24-09-2025 | Abstrakt | s. 1-12

Tekst dokonuje analizy fragmentu siedemnastowiecznego traktatu agronomicznego Jakuba Kazimierza Haura Ekonomika ziemiańska generalna (1675) w którym autor przedstawia krótką pochwałę pszczelego roju jako wzorca dobrze zorganizowanego gospodarstwa. Choć analizowany passus może wydawać się z pozoru konwencjonalnym powtórzeniem spostrzeżeń na temat kulturowego znaczenia figury pszczoły w literaturze i kulturze dawnej, umieszczenie go w kontekście całości traktatu pozwala zrozumieć jego rolę jako narzędzia prezentacji koncepcji Haura na temat roli gospodarza, charakteru jego pracy i roli zwierzęcia w wyobraźni politycznej.

2025-09-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ofiara dobrych intencji. Trzymane w zoo likaony w biopolityce ochrony gatunkowej

Alicja Gryguc

Język: PL | Data publikacji: 27-05-2025 | Abstrakt | s. 1-16

Wraz z rosnącym tematem dobrostanu zwierząt w ogrodach zoologicznych pojawia się pytanie o znaczenie zwierząt trzymanych w zoo dla ochrony gatunków. Niniejszy artykuł porusza kwestię likaonów. Autorka łączy dane z różnych badań w następujących sekcjach - biopolityka zagrożenia gatunków, wysiłki na rzecz ochrony i kwestie likaonów trzymanych w ogrodach zoologicznych. Z tej perspektywy artykuł argumentuje, że gatunki o dużych potrzebach środowiskowych nie powinny być trzymane w niewoli. W kontekście biopolityki ochrony przyrody autorka przywołuje badania, które służą jako dowód na to, że likaony trzymane w ogrodach zoologicznych nie są wystarczająco przydatne w reintrodukcji, aby usprawiedliwić ich negatywny dobrostan.

2025-05-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Narracje zootanatologiczne jako wyznacznik relacji między osobą ludzką i pozaludzką

Małgorzata Poks

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 253-263

Is animal death grievable and do animals grieve their dead? The answer to these questions depends on the narratives one subscribes to. In the dominant narrative of the Western world, human death is treated with respect and animal death is either invisible or instrumentalized. In this article I am considering the consequences of challenging this narrative from the sites of enunciation that are marginal to modernity and, thus, do not replicate its hyperseparated dualism (Val Plumwood’s phrase). First, I introduce the holistic imaginary of indigenous Americans on the example of Linda Hogan’s novel Solar Storms. Next, on the example of Olga Tokarczuk’s Drive Your Plow over the Bones of the Dead, I move to the perspective of Duszejko – a self-exile from European modernity. Both novels demonstrate that iconographies of death (and life) make a real difference in our relationship to the nonhuman other.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Autyzm kluczem do zrozumienia zwierząt? [Recenzja książki: Temple Grandin, Catherine Johnson: Zrozumieć zwierzęta. Wykorzystywanie tajemnic autyzmu do rozszyfrowania zachowań zwierząt. Tłum. K. Puławski. Media Rodzina. Poznań 2011, 429 stron]

Jacek Lejman

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | s. 283-286

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Komunikacja komplikacji i komplikacja komunikacji. Porozumiewanie się zwierząt ludzkich i nie-ludzkich na tle założeń biosemiotyki

Tomasz Nowak

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-34

W artykule poruszającym problem różnych obliczy komunikacji wyeksponowano biologiczne i semiotyczne wymiary zjawisk komunikacyjnych. Za cel obrano, między innymi, biosemiotyczną reinterpretację kilku kluczowych terminów klasycznej teorii informacji i komunikacji, w szczególności relacji między komunikacją komplikacji i komplikacją komunikacji, jakie obserwuje się w odmiennych sposobach porozumiewania się ludzi i (innych) zwierząt. Sformułowano tezę, zgodnie z którą zdolności i umiejętności biokomunikacyjne zwierząt ludzkich i nie-ludzkich dzieli dystans zarazem ilościowy i jakościowy. Celem artykułu jest odsłonięcie biologicznych podstaw semiotycznych zjawisk (w wymiarach: pragmatycznym, semantycznym, syntaktycznym i diakrytycznym). W związku z tym w pracy wiwisekcji zostają poddane wybrane strukturalne i funkcjonalne aspekty fenomenu biokomunikacji.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Groźne, przebiegłe i mściwe. Antropomorfizacja bezkręgowców w prozie Dina Buzzatiego

Dorota Karwacka-Pastor

Język: PL | Data publikacji: 24-09-2025 | Abstrakt | s. 1-12

Dino Buzzati, najbardziej znany przedstawiciel dwudziestowiecznego surrealizmu we włoskiej literaturze, był zafascynowany światem fauny i flory, a w swoich artykułach publikowanych na łamach włoskich opiniotwórczych gazet walczył o prawa zwierząt eksploatowanych przez człowieka. Zainteresowania Buzzatiego skupiały się nie tylko na psach i kotach, ssakach i gadach, ale nawet najmniejsze stworzenia, takie jak bezkręgowce, budziły jego szacunek i podziw, stając się tematem opowiadań, powieści, reportaży i felietonów.

2025-09-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęce cmentarze jako miejsca performansu kulturowego

Arkadiusz Kwiecień

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 73-82

Using the tools and definitions provided by performance studies (Richard Schechner, Jon McKenzie, Erika Fischer-Lichte, Małgorzata Sugiera, Dariusz Kosiński and others) as well as by newer post-human turn (Ewa Domańska) the author analyses the phenomenon of burying domestic animals on sites located on the outskirts of populated areas (resembling the old cholera graveyards). Animal burial sites are denied the term ‘cemetery’ by official legislation which reserves the notion only for human necropolises. Almost every suggestion of establishing an animal cemetery in Poland is met with highly emotional reactions and protests. Itself being acts of social performance, the protests evoke burial as a social performance art, where the community participates in an event based on a standard Christian funeral ceremony. The unstandardized character of the animal’s funeral challenges this view. In the act of animal burial an oppressive gaze of a society is juxtaposed with an intimate one. The confrontation becomes a chance for the society for a self-reflection and transformation. Hence one may prove that the animal burials have a significant performative power and can have social and cultural impact.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Terapeutyczna rola zwierząt na przykładzie koni

Agnieszka Bołdak , Agata Stefanowska

Język: PL | Data publikacji: 09-09-2024 | Abstrakt | s. 1-22

Celem opracowania jest przegląd terapeutycznych oddziaływań zwierząt na zdrowie fizyczne i samopoczucie psychiczne człowieka na przykładzie koni. W artykule omówiono zjawisko zooterapii oraz przytoczono wyniki wybranych badań empirycznych dotyczących terapii z udziałem koni. Przedstawione wyniki potwierdzają pozytywny wpływ terapii z udziałem tych zwierząt na zdrowie pacjentów, niezależnie od wieku i rodzaju dolegliwości. W sferze fizycznej poprawa dotyczy głównie ogólnej kondycji, napięcia mięśniowego i równowagi oraz zdolności motorycznych. W obszarze emocjonalno-motywacyjnym korzyści polegają na wzmocnieniu poczucia sprawczości, podniesieniu własnej wartości oraz regulacji emocjonalnej. W sferze poznawczej notuje się poprawę uwagi, pamięci, mowy oraz percepcji zmysłowej. W aspekcie społecznym rozwija się umiejętność współpracy i budowania bliskich relacji. Przeprowadzenie metaanalizy omawianych badań nie było możliwe z uwagi na ich zróżnicowanie pod względem założonych celów, procedur i doboru grup badawczych.

2024-09-09



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Opisywać trzeba tak, jakby się widziało pierwszy raz w życiu”. Językowe środki opisu zwierząt oraz relacji człowiek–zwierzę według Michała Książka

Dorota Miller

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2021 | Abstrakt | s. 1-22

Głównym celem artykułu jest scharakteryzowanie językowych środków opisu zwierząt oraz relacji człowiek-zwierzę. Analiza opiera się na dwóch publikacjach świadczących o rosnącym zainteresowaniu literatury kwestiami ekologicznymi: Droga 816 (2015) oraz Północny wschód (2017) Michała Książka. Obie książki reprezentują tzw. nature writing: tradycję literacką o ugruntowanej pozycji w literaturze angloamerykańskiej, mało znaną w polskim krajobrazie literackim.

2021-12-30



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Zdychanie” czy „umieranie”? – estetyczny i etyczny wymiar śmierci we współczesnej twórczości dramaturgicznej

Monika Błaszczak

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 237-252

Niezwykle interesującym zagadnieniem na polu literatury okazują się estetyczne i etyczne wymiary śmierci zwierząt. Czy śmierć spokojna, we śnie, w przyjaznym otoczeniu, bez lejącej się krwi, przez to, że jest estetycznie „ładniejsza”, to jest też bardziej etyczna? Jak te dwie kategorie mają się do siebie w perspektywie śmierci zwierząt? Mówi się, że zwierzę „zdycha”, a człowiek „umiera”. Czy mamy poczucie wspólnoty losu ludzkiego i zwierzęcego w obliczu śmierci? Próby odpowiedzi na postawione pytania można znaleźć we współczesnych dramatach, wśród których jednym z najciekawszych z punktu widzenia poruszanego tutaj problemu jest Pawi tren Iwony Korszańskiej. W tekście autorki zwierzęta i ludzie ulegają zrównaniu we wspólnym losie, a ich śmierć nie ulega waloryzacji na zdychanie i umieranie, tylko jest równoważna i równoprawna. W przedstawionych w dramacie performansach społecznych nieodłączna para Eros i Thanatos naznacza życie człowieka i zwierzęcia w tym samym stopniu.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Nabywanie reakcji unikania jako psychologiczne kryterium zdolności zwierząt do cierpienia

Wojciech Pisula , Klaudia Modlińska

Język: EN | Data publikacji: 20-10-2025 | Abstrakt | s. 1-16

W artykule zaproponowano nowe kryterium oceny zdolności zwierzęcia do cierpienia, skupiając się na kryteriach psychologicznych, w szczególności uczeniu się unikania. To kryterium może umożliwić bardziej kompleksową ocenę cierpienia u różnych gatunków i w różnych sytuacjach. Teoria poziomów integracji wyjaśnia rozwój zachowań unikania i przedstawia prawdopodobny próg poznawczy dla cierpienia u zwierząt. Zwierzęta zdolne do uczenia się unikania są bardziej narażone na cierpienie, ponieważ takie zachowanie wymaga zdolności do tworzenia skojarzeń między bodźcami a działaniami i przewidywania przyszłych zdarzeń, co może prowadzić do awersyjnych stanów emocjonalnych. Proponowane kryterium oferuje obiektywny sposób oceny cierpienia bez polegania na niejednoznacznych terminach, takich jak „świadomość” lub „odczuwanie”, dzięki czemu zapewnia ono szerszą, dokładniejszą metodę oceny.

2025-10-20



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Stylistyka nagrobków cmentarza dla zwierząt „Psi Los”

Anna Najdecka

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 47-57

Zmiany w myśleniu o świecie manifestują się w zmianach dokonujących się w języku. Cmentarz dla zwierząt jest dobrym polem do obserwacji zmieniających się ludzko-zwierzęcych relacji. Bardzo różnorodne formy nagrobków i treść widniejących na nich inskrypcji, nieobwarowane formalnymi regulacjami czy jednolitą konwencją – choć niewątpliwie inspirowane wzorcem ludzkiego cmentarza – są świadectwem szczególnych więzi (przywiązania, przyjaźni, miłości), jakie łączyły zmarłe zwierzęta z ich opiekunami. Również świetnie dokumentują to, jak stopniowo zmienia się społeczny i kulturowy status zwierząt towarzyszących człowiekowi – jak przestają być one jedynie pozbawioną duszy żywą własnością, a stają się osobami, pełnoprawnymi członkami rodzin, zyskując prawo do szacunku, pamięci i godnego pochówku. Jednak zmiana ta jest procesem, który budzi opór, przejawiający się w próbach językowego rozdzielenia ludzkiej i zwierzęcej śmierci.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Refleksja nad granicami języka i mowy w obliczu odkryć zoosemiotyki

Tomasz Nowak

Język: EN | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-53

Głównym problemem, który poruszam w niniejszym artykule, są granice języka i mowy, wytyczane wspólnie przez nauki społeczno-humanistyczne i matematyczno-przyrodnicze, zwłaszcza – fuzję semiotyki i biologii, czyli biosemiotyki. W tekście formułuję tezę, zgodnie z którą zdolności i umiejętności biokomunikacyjne zwierząt ludzkich i nie-ludzkich dzieli dystans: zarazem ilościowy i jakościowy, przy czym: (pre)adaptacje filogenetyczne i (pre)dyspozycje ontogenetyczne zwierząt ludzkich i nie-ludzkich są z jednej strony komunikacyjnie – dyskretne, z drugiej strony kognitywnie i behawioralnie – kontynualne. Wyniki badań empirycznych, które przytoczyłem i skomentowałem, pozwalają sądzić, że istnieją cechy biokomunikacyjne swoiście ludzkie.

2021-06-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Sprawozdanie z seminarium naukowego „Dziś i  jutro doświadczeń na zwierzętach” Katowice, 11 czerwca 2015 roku

Justyna Więcławek

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | s. 319-324

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Impresje o godności zwierząt na przykładzie rozwiązań prawnych Szwajcarii

Karolina Więckowska

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 355-365

The Federal Constitution of the Swiss Confederation does not only guarantee respect for human dignity, but it also states that dignity of living beings is to be respected and protected. This article presents the concept of the aforementioned dignity, followed by an indication of the sources of many interpretation problems which can be caused by this neologism. Furthermore, an attempt was made to answer the question, based on an analysis of the Animal Protection Act provisions, whether the recognition under the law that animals have dignity, will translate into their better treatment, guaranteeing them welfare or decent death. The article also shows the position of the Federal Court in relation to the concept of dignity based on the case of giving permission to carry out animal testing.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Praca we krwi”. O języku podmiotu kobiecego i podmiotu zwierzęcego w Mateczniku Małgorzaty Lebdy

Anouk Herman

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-16

Celem niniejszej pracy jest przybliżenie ekofeministycznej teorii zwierzęcego podmiotu i jego nieobecnego przedmiotu odniesienia w tomiku Matecznik Małgorzaty Lebdy. Ekofeminizm dostarcza narzędzi do rozbudowanej analizy konceptualnych związków pomiędzy kobietami (a także osobami niebinarnymi) i zwierzętami, może być również stanowić teoretyczne zaplecze ekokrytycznego badania literatury. Ekofeministyczne myślicielki, Carol J. Adams i Marti Kheel, rozwinęły teorie dotyczące relacji ludzkich i nieludzkich fenomenów, zbadały także zagadnienia seksualności i cielesności w kontekście zabijania i polowania na zwierzęta. Wszystkie te problemy są ważnymi motywami w twórczości Małgorzaty Lebdy.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Bukoliczne bestiarium Szymona Szymonowica. Między naturą a kulturą

Krystyna Krawiec-Złotkowska

Język: PL | Data publikacji: 21-12-2021 | Abstrakt | s. 1-23

W artykule są przedstawione i omówione zjawiska związane z fauną występujące w bukolicznej poezji Szymona Szymonowica. Przedmiotem analizy są utwory wydane w zbiorze Sielanki i pozostałe wiersze polskie. Bestiarium z wierszy renesansowego autora, twórcy polskiej sielanki, jest analizowane w kontekście tradycji biblijnej i mitycznej. Zwrócono też uwagę na staropolskie i europejskie dziedzictwo kulturowe, ujęcia konwencjonalne i zrywające z konwencją oraz filiacje z polsko-ruską etnografią. Zbadano naturalny i kulturowy wymiar relacji zwierząt i człowieka. Egzemplifikacja zwierząt występujących w sielankach Szymonowica umożliwiła również określić funkcje, jaką pełnią one w świecie przedstawionym utworów.

2021-12-21



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Człowiek śmierć uczynił. Kilka uwag o zwierzętach, ludziach i śmierci

Tadeusz Sławek

Język: EN | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 167-183

Korzystając z tekstów tak różnych poetów jak William B. Yeats, Emily Dickinson czy Ted Hughes, esej próbuje ukazać różnice w sposobie rozumienia i przedstawiania śmierci zwierzęcia i człowieka. Tradycyjnie w naszych wyobrażeniach ta pierwsza wydaje się nie nastręczać problemów, wszak w przeciwieństwie do śmierci człowieka, która poprzez lęk i niepokój zjawia się w ludzkim czasie jakby „przed czasem”, zwierzę umiera nagle, nieoczekiwanym cięciem przecinającym nić jego życia. Koncypujemy, że zwierzę umiera, nie przeżywając niepokoju, jaki śmierć wprowadza w horyzont życia ludzkiego od samego jego początku. Dlatego kultura zawsze suponowała, dając temu wyraz w popularnych aforyzmach w rodzaju non omnis moriar, istnienie jakiejś „reszty”, której śmierć nie jest w stanie dotknąć. Zwierzę z kolei umierałoby niejako „całkowicie”, „bez reszty”. Esej stara się zdekonstruować te tradycyjne przekonania, przywracając życiu ludzkiemu „zwierzęcy” wymiar śmierci.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Polowanie i myśliwi w kulturze ludowej Białorusinów

Inna Shved

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 49-69

W artykule omówiono historię polowania na Białorusi oraz system tradycyjnych wyobrażeń o polowaniu, które jest ściśle związane zarówno z kategorią potocznej, jak i mitologicznej świadomości. Pokazano, że zajęcie to przenika kompleks mitologicznych wyobrażeń i wiąże się ono z magicznymi praktykami. Zaznaczono szczególny charakter wzajemnych związków myśliwych z siłami i istotami nie z tego świata. Myśliwi, pozostając częścią społeczeństwa, w wielu przypadkach są obdarzani demonicznymi cechami charakteru oraz porównywani do kategorii osób „wiedzących”, do czarodziejów.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Żresz jak świnia! Jedz jak człowiek! – czyli o niektórych stereotypach językowych dotyczących jedzenia

Agnieszka Gasz

Język: PL | Data publikacji: 14-12-2021 | Abstrakt | s. 1-18

Jedzenie (odżywianie się) to czynność (życiowa) właściwa zarówno ludziom, jak i zwierzętom. Wyznacza więc ono pewien wspólny obszar łączący dwie różne perspektywy interdyscyplinarnych badań, określanych odpowiednio jako: food studies i animal studies.  Celem niniejszego artykułu jest omówienie ważniejszych stereotypów językowych dotyczących jedzenia. Na podstawie analizy najczęściej używanych w polszczyźnie frazeologizmów zawierających komponenty jeść i żreć zostanie podjęta próba wykrycia podstawowych składników konotacyjnych ich znaczenia, a zarazem rekonstrukcji wyłaniającego się z nich obrazu jedzenia. W trakcie analizy zgromadzonego materiału językowego zostaną wykorzystane wybrane procedury badawcze wypracowane w obrębie semantyki kulturowej (elementy definicji kognitywnej, metafora pojęciowa, animalizacja).

2021-12-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Co to znaczy być „dobrym wilkiem”? O dyskursach ogrodu zoologicznego

Katarzyna Szalewska

Język: PL | Data publikacji: 22-06-2022 | Abstrakt | s. 1-16

W artykule idea ogrodu zoologicznego została odczytana w kontekście Foucaultowskiej koncepcji uprzestrzennienia dyskursu. Inspiracją do refleksji stała się książka Larsa Bergego Dobry wilk. Tragedia w szwedzkim zoo. Autorka tekstu odnosi się do historii ogrodów zoologicznych, starając się osadzić tę placówkę na tle historii idei, zwłaszcza dziewiętnastowiecznych konceptów ekonomizacji, scjentyzmu, kolekcjonowania i taksonomii. W dalszej części rozważań sytuuje ogród zoologiczny w kontekście praktyk wizualnych, zwłaszcza roli spojrzenia w dialektyce władzy/wiedzy. Pokazuje, że ogród zoologiczny, funkcjonując w odniesieniu do spojrzenia politycznego, hierarchizującego, zawsze pozostanie domeną tego, co kulturowe i antropocentryczne. Podejmuje również kwestie postrzegania ogrodów zoologicznych w dobie antropocenu jako nowoczesnych arek Noego i etycznego wymiaru „socjalizacji” zwierząt.

2022-06-22



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Addendum do przewodnika po współczującym myślistwie

Dariusz Gzyra

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 163-179

Miles Olson is the author of two books: The Compassionate Hunter’s Guidebook: Hunting from the Heart and Unlearn, Rewild: Earth Skills, Ideas and Inspiration for the Future Primitive. The paper consists of a critical analysis and an ethical evaluation of Olson’s particular version of anarcho-primitivism and ideological assumptions of his concept of “rewilding”. The question of hunting and the motives for Olson’s rejection of veganism are analyzed in detail.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Identyfikacja - kategoryzowanie organizmów żywych a ludzkie praktyki kulturowe

Hanna Mamzer , Jan Marcin Węsławski

Język: EN | Data publikacji: 29-12-2022 | Abstrakt | s. 1-12

Autorzy szeroko nagłośnionego raportu IPBES z 2019 roku ostrzegają, że liczba gatunków, które wyginęły na Ziemi, wkrótce przekroczy milion. W debatach prowadzonych zarówno w mediach, jak i wśród profesjonalistów porusza się jednak jeszcze inny problem – nie wiemy mianowicie, ile w ogóle gatunków żyje na Ziemi. Na podstawie wyników szeroko zakrojonych badań i modelowania statystycznego szacuje się, że istnieje jeszcze co najmniej sześć milionów gatunków, które nie zostały opisane ani nazwane. Termin „opisany gatunek” oznacza, że zwierzę lub roślina otrzymały niepowtarzalną nazwę naukową, która potwierdza jego/jej tożsamość i pokrewieństwo z innymi organizmami. Powstaje zatem pytanie, czy, a jeśli tak, to jak cenimy gatunki, które nie zostały jeszcze odkryte ani tym bardziej nazwane. Najczęstszą praktyką jest docenianie tylko tych stworzeń, które są bezpośrednio związane z ludzką egzystencją, coraz częściej jednak pojawiają się refleksje, że powinniśmy cenić zwierzęta ze względu na ich istnienie, ich wartość samą w sobie, a nie tylko ze względu na ich wartość dla człowieka. W związku z tym należy ponownie rozważyć antropocentryczne koncepcje takich pojęć jak „szkodnik” czy „gatunek inwazyjny”.

2022-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

O krzywdzie odbierania życia. Głosy wybrane

Dariusz Gzyra

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 309-319

Artykuł jest szkicowym ujęciem wybranych stanowisk filozoficznych związanych z etycznym problemem odbierania życia. Na podstawie prac i wypowiedzi Johna Sanbonmatsu, Petera Singera, Toma Regana i Elizabeth Harman, zostaje poddane analizie związek pomiędzy określeniem wartości życia a kwestią ciągłości w czasie indywidualnej tożsamości psychofizycznej jednostki (zwierzęcia, w tym człowieka) oraz zależność przyjmowania określonego stanowiska w kwestii dopuszczania zabijania od jego relacji do potocznych, powszechnych intuicji.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Co decyduje o zmianie stylu życia? Filozoficzne założenia weganizmu jako postawy moralnej człowieka wobec zwierząt pozaludzkich

Adriana Schetz

Język: PL | Data publikacji: 25-04-2024 | Abstrakt | s. 1-14

Artykuł stanowi filozoficzną analizę głównych czynników biorących udział w podejmowaniu decyzji o zmianie stylu życia na wegański. Ustaliłam, że do czynników tych należą: (1) przede wszystkim kierowanie się zasadą charakterystyczną dla koncepcji głębokiej ekologii, w myśl której życie każdego zwierzęcia (w tym oczywiście również człowieka) jest wartością wewnętrzną czy też finalną oraz (2) poziom inteligencji emocjonalnej, a zwłaszcza empatii. Rozważam także jeden z poważniejszych dylematów moralnych, z jakim zmagają się zwolennicy wegańskiego stylu życia, a który określiłam mianem dylematu głębokiej ekologii.

2024-04-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Rozwój możliwości wykorzystania jaj dla potrzeb człowieka – kontekst naukowy i społeczny

Anna Tomańska

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-30

Jajo jest strukturą, która pozwala na rozwój i rozmnażanie wielu organizmów. Nazywane jest także jedną z form rozwoju zwierząt. Poza tym, że umożliwia rozmnażanie to stanowi produkt przeznaczony do konsumpcji przez człowieka. Praca ma na celu przedstawić główne różnice w jajach występujących w królestwie zwierząt oraz wskazać występujące w nich czynniki bioaktywne. Jajo nie jest już tylko produktem spożywczym dla konsumenta, jego rola nabiera znaczenia super-żywności. Umożliwia kontrolowane wzbogacanie jego składu w czynniki bioaktywne, sprzyjające zdrowiu człowieka a nawet mogące wpływać terapeutycznie lub leczniczo. Pomimo dużych możliwości związanych z produkcją jaj konsumenci przejawiają różne preferencje i nie zawsze obdarzają nowy produkt zaufaniem.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ciało i poetyka samoograniczenia. Kontakt z meduzą w wierszach Marianne Moore i Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej

Mateusz Kucab

Język: PL | Data publikacji: 05-09-2025 | Abstrakt | s. 1-14

Celem artykułu jest analiza dwóch wierszy Marianne Moore i Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, które w tekstualny sposób przetwarzają kontakty między człowiekiem a meduzami. Autor stawia tezę, że autorki, opisawszy różnorodne miejsca spotkań (woda, plaża) między zwierzętami ludzkimi i nie-ludzkimi, eksperymentują z poetyką obcości budującą poczucie nieprzystawalności do siebie tych dwóch realności. Obie poetki zapisują jednak proponują takie poetyckie formuły (porzucenia zamiaru i uważności), które liryczne persony ich wierszy przemieniają na gest świadomej rezygnacji z chęci dotyku i posiadania parzydełkowca. Choć analizowane w eseju wiersze mają antropocentryczny charakter, zapisana jest w nich postawa podważająca dynamikę dominacji, posiadania i zaznaczania swojej pozycji przez człowieka. Zdaniem autora Moore i Pawlikowska-Jasnorzewska realizują ją przez twórczą konfrontację antytetycznej materialności meduzy z niestabilną i cielesną tożsamością persony lirycznej. 

2025-09-05



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Żywe – nie żywe: mózgowe organoidy i doświadczenia na zwierzętach

Magdalena Kozhevnikova

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 127-134

W artykule na przykładzie stworzonego przez Kevina Warwicka robota z żywym mózgiem (Robot Gordon), rozpatruje się zjawisko tworzenia mózgowych organoid, których jednym z zastosowań może być zastąpienie zwierząt laboratoryjnych w eksperymentach neurologicznych. Pozostaje jednak pytanie, czy możliwe jest porównanie organoidów mózgowych i nie-mózgowych (organów na chipie). Według autora artykułu użycie izolowanego mózgu jest wątpliwe z etycznego punktu widzenia. Wraz z postępem technologii tworzone w laboratoriach mózgowe organoidy staną się bardziej skomplikowane, co może doprowadzić do sytuacji, w której stworzony zostanie świadomy podmiot, a jego cierpienie pozostanie niezauważone.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

O dawnych zwierzyńcach i menażeriach [Recenzja książki Aleksandry Jakóbczyk-Goli Ogrody zwierząt. Staropolskie zwierzyńce i menażerie, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Historii Polski, 2021]

Natalia Rezmer-Mrówczyńska

Język: PL | Data publikacji: 06-09-2024 | Abstrakt | s. 1-7

Najnowsza monografia Aleksandry Jakóbczyk-Goli pt. Ogrody zwierząt. Staropolskie zwierzyńce i menażerie omawia zwierzyńce i menażerie w czasach dawnej Rzeczypospolitej i u progu nowoczesności. Autorka osadziła swoje badania dotyczące historii kolekcji zwierząt w szerokim kontekście społecznym i historycznym, a także muzealnym i przyrodniczym. Prezentowana książka prezentuje wynik najnowszych badań rodzimej i pozaeuropejskiej fauny w epoce nowożytnej. Książka Aleksandry Jakóbczyk-Goli jest opracowaniem struktury i zasobów dawnych zwierzyńców, obejmującym analizę rozwoju i budowania relacji człowiek – zwierzę w perspektywie kulturowej, od czasów starożytnych. Zawiera historię zwierzęcych kolekcji z rejonów Mezopotamii, Chin, Afryki i Ameryk. 

2024-09-06



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

We are IGP World! Czy potrzebny jest dialog między osobami uprawiającymi sporty kynologiczne, obrońcami praw zwierząt i twórcami prawa?

Olga Chrzan

Język: PL | Data publikacji: 28-12-2022 | Abstrakt | s. 1-38

W artykule „We are IGP World! Czy potrzebujemy dialogu między sportowcami, obrońcami prawa i jego twórcami?” autorka stara się zestawić ze sobą teorie obrońców praw zwierząt, przede wszystkim propozycję autorów Zoopolis. Ową teorię polityczną praw zwierząt konfrontuje z praktykami z dziedziny sportów kynologicznych oraz sposobami pracy z psami służbowymi. Analizując poszczególne wyznaczniki zaproponowane przez Donaldson i Kylmick autorka przedstawia sposoby podejścia do tematu nowego obywatelstwa obrońców praw zwierząt oraz miłośników kynologii, a także dokonuje analizy porównawczej, która zdaje się wykluczać możliwość istnienia obok siebie tych dwóch kierunków myślenia o zwierzętach udomowionych. 

2022-12-28



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta w rosyjskich i polskich paremiach oraz frazeologizmach charakteryzujących rozum i głupotę

Maciej Walczak

Język: RU | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 315-329

Obiektem badawczym w niniejszym artykule są rosyjskie i polskie jednostki paremiologiczne i frazeologiczne (przeważnie ludowe) związane z charakterystyką ludzkiego rozumu i głupoty, w strukturze których występują zoonimy odnoszące się do niektórych ptaków i ssaków. Analiza materiału rosyjskiego pozwala zauważyć wysoką frekwencję nazw zwierząt odnoszących się do ptaków, szczególnie do kur i gęsi, które w ludowo-mitologicznym odzwierciedleniu otrzymują szereg negatywnych cech, stając się symbolami głupoty i umysłowego ograniczenia. Z kolei w polskim materiale paremiologiczno-frazeologicznym podobną symbolikę częściej niż w języku rosyjskim przybierają przedstawiciele niektórych ssaków.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Leo zmienia świat. Wegańska literatura dziecięca wobec wyzwań antropocenu

Marzena Kubisz

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-19

W artykule badane są reprezentacje weganizmu w kontekście dyskusji na temat sposobów zapobiegania degradacji środowiska naturalnego. Jednocześnie stawiana jest teza o instrumentalizacji weganizmu przez dyskurs antropocenu, która z kolei prowadzi do marginalizowania kwestii zwierzęcego cierpienia. Na przykładzie omówienia wybranych aspektów książki Donaty Marfiak i Jerzego Reya Mamo, tato – dlaczego nie jemy zwierząt, czyli o tym, jak dzieci ratują świat pokazano, że jedną z przestrzeni, w której związek pomiędzy weganizmem, dobrostanem zwierząt i troską o środowisko wybrzmiewa w sposób podkreślający współzależność i wspólnotowość żyjących organizmów, jest wegańska literatura dziecięca.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„I czyńcie ją sobie poddaną; i panujcie nad rybami morskimi, i nad ptactwem niebieskim, i nad wszelkim zwierzem, który się rusza na ziemi”

Andrzej Pitrus

Język: PL | Data publikacji: 27-06-2023 | Abstrakt | s. 1-13

Artykuł poświęcony jest strategiom artystów, wykorzystujących w swoich pracach żywe zwierzęta. Autor przedstawia liczne przykłady, często budzące protesty i kontrowersje. Celem pracy nie jest jednak ocena moralnych aspektów dyskutowanych tu dzieł, ale wskazanie różnorodności działań, które mają jeden wspólny mianownik: wszystkie odwołują się w mniejszym lub większym stopniu do tradycji sztuki konceptualnej, lub prekonceptualnej.

2023-06-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Po co istnieje foka? Teleologia we współczesnej relacji człowiek–zwierzę

Jan Marcin Węsławski

Język: EN | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 77-84

Teleologia – wywodzące się od czasów starożytnych przekonanie, że wszystkie gatunki istnieją w określonym celu (Stwórca powołał je do życia, nadając im role), ma się zdumiewająco dobrze we współczesnej szkolnej edukacji i praktyce zarządzania środowiskiem. Prowadzi to do przyjęcia założenia o człowieku jako „dobrym ogrodniku”, który wybiera gatunki pożyteczne i usuwa szkodliwe, planując i egzekwując ich liczebność oraz obszar występowania. Tego rodzaju podejście jest w sprzeczności ze współczesną wiedzą o plastyczności gatunków i ekosystemów, które zmieniają się na skutek złożonych zjawisk przyrodniczych. W efekcie powstaje konflikt pomiędzy tymi, którzy chcą chronić wybrane gatunki z powodu tego, że spełniają one określoną funkcję, którą my lub Stwórca im nadaliśmy (dostarczają dobra lub usługi ekosystemowe), oraz tymi, którzy chcą chronić Przyrodę dla niej samej.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Problematyka współczesnej biopolityki zoo. Przypadek szympansów

Nina Matylda Hilgier , Thurston Cleveland Hicks

Język: PL | Data publikacji: 12-06-2025 | Abstrakt | s. 1-16

Zoo są regularnie przedstawiane jako ośrodki edukacji, konserwacji i badań. Niemniej, zwierzęta pozaludzkie wielu gatunków utrzymywane w zoo często angażują się w zachowania anormalne i wykazują obniżone poziomy dobrostanu. Biopolityka istotnie kreuje życia wszystkich zwierząt pozaludzkich utrzymywanych w ogrodach, ale nasi najbliżsi kuzyni, szympansy, wywołują szczególnie silne kontrowersje. Zoo skupiają się na trzech najbardziej istotnych kwestiach: konserwacji gatunkowej, edukacji i prowadzeniu badań, które często wykorzystywane są jako czynniki legitymizujące utrzymywanie zwierząt pozaludzkich w niewoli. Artykuł ten omawia trudne problemy związane z utrzymywaniem szympansów w zoo, w tym także naglące pytanie, czy w ogóle powinny one być w nim utrzymywane.

2025-06-12



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zgubne skutki wymuszanych relacji międzygatunkowych Refleksje na marginesie książki Larsa Berge’a Dobry wilk

Hanna Mamzer

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-14

Tragedia, która wydarzyła się w 2012 roku w szwedzkim ogrodzie zoologicznym, który oferował jako atrakcję specyficzny produkt, tzw. „Bliski kontakt z wilkiem”, stała się pretekstem do napisania przez Larsa Berge’a książki Dobry wilk. W ramach komercyjnej usługi, odwiedzający mogli wejść na wybieg trzymanych w zoo wilków, ośmiu samców. Wchodzili z opiekunką/nem, jednak udawało się to do czasu. Któregoś dnia, kiedy opiekunka wilków sama weszła na ich wybieg, zwierzęta ją zaatakowały i zabiły. Opisywana sytuacja prowokuje do stawiania licznych pytań etycznych o relacje ludzi i innych zwierząt. Tym samym książka porusza ważne humanistycznie i społecznie zagadnienia, osadzając je w mocno ugruntowanych koncepcjach autorów takich jak Jean Baudrillard czy Michel Foucault.

2021-06-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Uwolnienie zwierząt i rezygnacja z diety mięsnej w powieści La penultima magia Tiziana Scarpy

Karolina Kopańska

Język: PL | Data publikacji: 11-04-2024 | Abstrakt | s. 1-19

Celem artykułu jest zaprezentowanie, w jaki sposób Tiziano Scarpa promuje idee wegetarianizmu i weganizmu oraz dialogu międzygatunkowego w powieści La penultima magia. Autorka zaproponuje ekokrytyczną lekturę, która pozwoli prześledzić wartości tekstu związane z relacją człowiek-zwierzę. W pierwszej części autorka zastanowi się nad zasadnością hodowli zwierząt. Druga część będzie poświęcona idei weganizmu.

2024-04-11



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Donald Wesling: Animal Perception and Literary Language. Palgrave Studies in Animals and Literature. Cham: Palgrave Macmillan, 2019. 286 pp.

Anna Czarnowus

Język: EN | Data publikacji: 25-12-2019 | s. 427-428

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Tłuste koty i czerwone świnie - animalizmy w języku polityki

Edyta Koncewicz-Dziduch

Język: PL | Data publikacji: 25-03-2025 | Abstrakt | s. 1-16

Politycy w wystąpieniach medialnych często używają porównań, frazeologizmów z nazwami zwierząt. Animalizmy  służą legitymizacji niekorzystnych zjawisk w świecie ludzi, utrwalając stereotypy narosłe wokół zwierząt, ocenianych z antropocentrycznej perspektywy. Określenia z nazwą świni odnoszą się do zachłanności, nieuczciwości i manipulacji, kota – fałszu, przebiegłości; tłuste koty, ang. fat cats – to synonim lenistwa, nepotyzmu. Sformułowania  z nazwami zwierząt, użyte w języku polityki, niekiedy zostają w języku jako „skrzydlate słowa”, jednostki frazeologiczne, stają się tworzywem memów. Często kojarzone są z danym zjawiskiem lub politykiem – autorem wypowiedzi, jak np.: tłuste partyjne koty, pakujcie swoje kuwety, zatoka czerwonych świń czy jastrząb na czele jastrzębi. Celem artykułu jest refleksja nad funkcją animalizmów w języku polityki, służącym do metaforycznego wyrażania emocji, opisu zjawisk związanych z ludzką sferą działalności, jaką jest polityka.

2025-03-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Splatając to, co ludzkie, i to, co zwierzęce. Kilka uwag o utworach Żabińskiej i Pufelskiego

Szymon Kamiński

Język: PL | Data publikacji: 06-09-2024 | Abstrakt | s. 1-14

Artykuł skupia się na przemianach, jakie zachodzą w ramach ogrodów zoologicznych, zatracających swój antropocentryczny charakter. Wpływ na to mają nowe, etyczne podejścia osób, działających w ramach tychże instytucji. Analiza dotyka również świadomości dyskryminacji pewnych grup ludzi i wpływie tego na opresyjny sposób traktowania zwierząt. Splecenie losów ludzi i nie-ludzi sprawia, że ich losy są podobne. Nawiązują do tego twórcy literackich świadectw. Za pomocą swojej twórczości i wcześniejszych działań próbują dokonać subwersji, pozwalającej na zmianę znaczeń oraz humanizacji ludzkich i zwierzęcych podmiotów. Za podstawę wywodu przyjęto prozę Antoniny Żabińskiej „Ludzie i zwierzęta” (1968) oraz pamiętnik Patryka Pufelskiego, „Pawilon małych zwierząt” (2022).



2024-09-06



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ciało (nie)ludzkie. Motyw cielesności w tomiku Anny Adamowicz Animalia

Adriana Joanna Mickiewicz

Język: PL | Data publikacji: 27-12-2022 | Abstrakt | s. 1-18

Celem artykułu jest analiza motywu cielesności w tomiku poetyckim  młodej autorki Anny Adamowicz Animalia. W tekście stosuję metodologię opracowaną na gruncie zookrytyki, subdyscypliny Animal Studies. Wiersze Adamowicz wyrażają niezgodę na traktowanie nie-ludzkiej cielesności jako gorszej, oraz redukowania jej do bezwartościowego, pasywnego „mięsa”. W swojej twórczości Adamowicz dokonuje destrukcji antropocentrycznej hierarchii oraz pokazuje tragiczne konsekwencje ludzkiej działalności dla całości świata zwierzęcego. Autorka porusza także tematykę nieodwracalnych zmian klimatycznych, które posiadają wpływ na świat zwierząt nie-ludzkich.

2022-12-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

W kierunku animalizmu. Relacja człowiek–zwierzę w powieści Filelfo L’assemblea degli animali

Karolina Kopańska

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-21

Celem artykułu jest prześledzenie relacji człowiek-zwierzę w okolicznościach pandemii COVID-19 w powieści Filelfo L’assemblea degli animali. Autorka zbada w jaki sposób ujawniają się w powieści idee animalizmu. W pierwszej części zostanie omówiona ideologia animalizmu, w drugiej przyjrzymy się inwazji zwierząt na wyludnione miasta, ogarnięte pandemią. Trzecia część to analiza relacji ze zwierzętami domowymi w warunkach pandemii. Wreszcie, w ostatniej, czwartej części autorka omówi proces hybrydyzacji-odzyskiwania łączności z naturą.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Szarańcza z Apokalipsy św. Jana – owad zwykły czy niezwykły? Eksperyment filologiczny: od natury do nanotechnologii

Grzegorz Ojcewicz

Język: PL | Data publikacji: 07-06-2023 | Abstrakt | s. 1-26

Zdaniem autora szarańcza, o której mówi się w Apokalipsie św. Jana, żadną miarą nie reprezentuje zwykłych owadów zaliczanych w systematyce do rodziny prostoskrzydłych (Acrididae) i znanych np. z Księgi Wyjścia z opisu plag egipskich. O ile szarańcza ze Starego Testamentu zachowywała się w sposób niszczycielski w całkowitej zgodzie ze swą biologiczną naturą, o tyle „szarańcza” w wizji św. Jana przypomina inteligentne mikroroboty skonstruowane przez dysponentów zaawansowanej technologii, najprawdopodobniej przez samych kosmitów. Autor twierdzi ponadto, że św. Jan na skutek obiektywnych ograniczeń podyktowanych szczątkową wiedzą o zaawansowanych technologiach kosmicznych nie miał innego wyjścia niż wyrażać swe myśli w prostych kategoriach zrozumiałych przede wszystkim dla niego samego. Stąd porównanie nanotechnologicznych „owadów” do znanej apostołowi pospolitej szarańczy oraz skorpionów — zwierząt z obszaru, jaki zamieszkiwał, i których zwyczaje biologiczne na pewno dobrze znał.

2023-06-07