Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Canis lupus i tajemnice ludzkiej duszy. O literackim obrazie wilka na przykładzie wybranych dzieł niemiecko‑ i anglojęzycznych

Aneta Jurzysta

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 205-224

The article is devoted to the literary representation of the wolf, and the texts analysed include Hermann Hesse’s Steppenwolf and Mark Rowlands’ The Philosopher and the Wolf. In both texts the wolf becomes the mirror in which the man’s inner life is reflected, and the authors search for the answers to existential questions in the wolfish nature. “And so, the Steppenwolf had two natures, a human and a wolfish one. This was his fate, and it may well be that it was not a very exceptional one.” Those words of Hermann Hesse refer to the complicated, split personality of the main protagonist and the complex nature of every man. Harry is partly a man, who desires social respect and the comforts of the middle-class life, and shares human ideas and interests, and partly a wild beast, who mocks these vain and absurd desires, and remains untamed and impulsive. Mark Rowlands’ wolf is not only part of the author’s inner self, but a wild animal, with which the American philosopher spent 11 years of his life. The wolf companion changes completely the man’s way of thinking, becoming an inspiration for philosophical considerations over the nature of love, death, happiness and humanity, the purposefulness of human actions, the sources of despair and hope, the nature of the fear of death. The wolf’s company makes it possible for Rowlands to find his human nature, makes him eventually become a different person: of partly human and partly wolfish nature. In both cases the wolf (being either part of a man’s personality or a real wild companion) determines the protagonists’ lives and helps them understand themselves.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Nagie życie zwierząt. O wartości użytkowej Giorgio Agambena

Michał Krzykawski

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 95-108

The aim of this article is to discuss Agamben’s distinction between dzoē and bios and verify if the category of bare life would be relevant to the life of animals. At first glance, following Agamben’s line of thought, one might say that the very helplessness of the modern law in the face of dzoē results in ephemeral and certainly not inalienable animal rights. Thus, what Agamben calls homo sacer would also refer to animals as animal sacrum. However, when extended to include animals, Agamben’s philosophical project shows serious constraints which are cleverly camouflaged under the linguistic argument and his rather selective interpretation of Aristotle’s works.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Uśmiech kota. O twórczości Chrisa Markera

Barbara Kita

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 119-129

Wybrane prace Chrisa Markera będą interpretowane w odniesieniu do obecności zwierząt w jego projektach. Idiosynkratyczne bestiarium, które może być widoczne w wielu pracach Markera - od jego filmów dokumentalnych i filmowych haiku z lat sześćdziesiątych po koty zamieszkujące Second Life i przestrzeń publiczną - skłania do refleksji nad jego relacjami ze zwierzętami w ogóle, a z kotami w szczególności. Prace Markera analizowane są z trzech różnych perspektyw: relacji technologii do zwierząt, relacji między ludźmi a zwierzętami oraz własnego stosunku autora do bestiarium. Interpretacja wszechstronnych prac Markera prowadzi do wniosku, że obecność kota, który pojawia się w różnych formach w zależności od technologii i rodzaju medium zastosowanego w filmie do pewnego stopnia warunkuje artystyczne kontinuum twórcy. Stając się alter ego autora, kot pozwala mu zgłębiać kwestie politycznie i społecznie wrażliwe oraz pojawiać się bez ograniczeń zarówno w Second Life, jak i na platformach Poptronic.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zoopoetyka Iwana S. Szmielowa: obrazy zwierząt w małej prozie pisarza

Alfija Smirnowa

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 13-21

W artykule omówiono specyfikę zoopoetyki I.S. Szmielowa we wczesnych utworach pisarza – Mój Mars (Мой Марс), Świetlista karta (Светлая страница), Mary (Мэри), a obrazy zwierząt przeanalizowano w kontekście literatury rosyjskiej przełomu XIX i XX wieku (Bystronogi L.N. Tołstoja, Kasztanka A.P. Czechowa, Biały pudel, Szmaragd A.I. Kuprina, Sny Czanga I.A. Bunina). Zoopoetyka Szmielowa opiera się na filozofii życia i śmierci, wolności i niewoli, związku świata przyrody ze światem dzieciństwa oraz wyraża się poprzez antropomorficzne wyobrażenie pojawiających się na kartach utworów pisarza licznych zwierząt (psychologizm, uduchowienie, wykorzystanie aparatu pojęciowego „dusza”, „fatum”, „miłość”, „moralność”, „litość”). Zwierzęta w prozie pisarza pełnią rolę swoistego papierka lakmusowego, ponieważ poprzez stosunek do nich poznaje się innych bohaterów utworów – dorosłych i dzieci.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Nino De Vita: poezja sycylijska między dialektalnością a zwierzęcością

Paulina Malicka

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 177-186

The purpose of this article is to draw attention to the issue of human-animal relationships in con- temporary works of poetry and prose by Nino De Vita (b. 1950) – a Sicilian born in Marsala, for whom the local dialect of Cutusìu contrade becomes the language of expression. The author leaves out of his writings anthropocentric models and introduces into them narratives concerning various forms of life marked by common and indivisible history. Both animal and human characters share similar fates, experience the same emotions, reciprocate feelings, suffer and feel fear. Still, what unites the human and animal world most is the language, or rather the dialect, of Marsala – a com- mon channel of interspecies communication. The expression of the animal nature in people who wish to most spontaneously and sincerely express their own emotions and moods, resorts to dialectal sound, the mother tongue, characterized by great intimacy but also violence. Finally, the dialectality and animality of Nino De Vita’s work involve going beyond the boundaries, tracking and leaving traces as well as marking the territory for fear of loss and being left. This poetry is written in the name of ‘another him’ and for him.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

O logice zwierzęcych umweltów. Subiektywna teraźniejszość zwierząt, czyli zoosemiotyka wyboru i uczenia się

Kalevi Kull , Dmitry Kozhevnikov , Magdalena Kozhevnikova

Język: PL | Data publikacji: 18-06-2023 | Abstrakt | s. 1-20

Naszym celem w niniejszym badaniu jest wykazanie wzajemnych relacji między klasami znaków, mechanizmami uczenia się i rodzajami umweltów. Jest to konieczne, aby opisać i zrozumieć zwierzęce sposoby tworzenia znaczeń w kontekście różnych form semiozy. Twierdzimy, że semioza występuje tylko w teraźniejszości, w subiektywnym Teraz. Prezentujemy powiązanie umweltu wegetatywnego, zwierzęcego, społecznego i kulturowego z odpowiednimi klasami znaków i mechanizmów uczenia się (imprinting, warunkowanie, imitacja, konwencja). Sformułujemy także dwie ogólne reguły rozwoju semiotycznego, charakteryzujące ontogenezę umweltu.

2023-06-18



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Dyskurs wegański i wegetariański a szowinizm gatunkowy w memach internetowych

Anna Woźniak

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 151-164

The Internet is one of the most important inventions of the 20th century. The virtualization of social
life is a growing process. In this article the author examines memes via vegan and vegetarian perspectives to analyze how speciesism occurs in them.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Czy polowania w dzisiejszym świecie mają rację bytu?

Piotr Skubała

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 105-119

 The impact of human activities on the planet has accelerated the loss of species and ecosystems to a level comparable to a sixth mass extinction, the first driven by a living species. The Living Planet Index, which measures biodiversity abundance levels, was reduced by 58 per cent between 1970 and 2012. Humans have already driven at least four of nine Earth system processes beyond their safe boundaries. Hunting has lost its original function (source of food and survival of people). However, hunters invoke various arguments, including ecological and ethical ones, for the maintenance of hunting. Scientific research, however, contradicts them, for example modern hunting is blamed for the disruption of natural mechanisms regulating the size of game populations. The answer to the arguments of hunting ethics is contemporary environmental ethics, in which the fundamental value is respect for life, for every form of existence. Recent research shows that overexploitation of the environment, including hunting and fishing, has the greatest negative impact on biodiversity.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Myślistwo i religia. O religioznawczej ocenie praktyk łowieckich w perspektywie animal studies

Alina Mitek‑Dziemba

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 71-87

The main aim of the article is to consider the presence and function of religion (in most cases, the Christian religion) in the broadly conceived hunting practices at the turn of the 21st century, as well as the presence of religious motivation and ideological commitment in the hunters’ community from the perspective of religious studies inspired by the empirical research into the human-animal relationship (known as animal studies). The hunting narrative is shown, on the one hand, as eagerly seeking legitimacy and support from institutional religion (evidenced by the patron saints of hunting, the hunting ceremonial that has close parallels in the church ceremonial, and the argument in favour of “ecological balance” and “nature management” based on theological sources) and, on the other hand, as disguising an unethical and religiously unacceptable element of the arbitrary taking of life and inflicting pain without a shadow of empathy or without respecting the right to existence of what is a vulnerable being, even more so because it is devoid of human tools and rationality. The author’s examination of the issues leads to the discussion of the hunters’ religious mythologizing of their own status which draws on the ancient origin of hunting practices in prehistoric times: a period when the human-animal relationship was not yet marked by dualistic division and ontological asymmetry. The paper ultimately aims at the analysis of the way hunting is presented in religious studies research, of the difference between the implications of hunting activities for the human-animal relationship in premodern tribal communities (which practised subsistence hunting) and contemporary industrialized ones, and of the possibility of granting religious subjecthood to animals which stems from the return to the non-dichotomous, relational and dynamic view of the world typical of hunter-gatherers’ times.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Niech paraduje […]. Niech frunie […]. Niech jest […].”. Pszczoły i inne owady w poezji oraz prozie Małgorzaty Lebdy

Ewa Mazurkiewicz

Język: PL | Data publikacji: 05-09-2025 | Abstrakt | s. 1-13

W twórczości Małgorzaty Lebdy pszczoły i inne owady pełnią kluczową rolę jako nośniki znaczeń relacyjnych i symboliczna przestrzeń spotkania między światem ludzi a światem zwierząt. Autorka, czerpiąc inspirację z własnych doświadczeń dorastania w rodzinie pszczelarskiej oraz bliskiej relacji z ojcem, kreuje literacką wizję, w której centralnym tematem staje się współzależność istot ludzkich i pozaludzkich.Pszczoły w jej poezji i prozie są nie tylko metaforą życia wspólnotowego, ale także wyrazem harmonii i współpracy w ekosystemie, który obejmuje wszystkie formy życia. Relacja bohaterów literackich z pszczołami odzwierciedla głębsze prawdy o ludzkiej egzystencji: o kruchości, potrzebie troski i współodpowiedzialności za świat natury. Owady stają się świadectwem wspólnoty życia i przypomnieniem o konieczności uznania wzajemnych powiązań, które łączą człowieka z otaczającym go światem.

2025-09-05



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta podczas okupacji hitlerowskiej w opowieściach wspomnieniowych mieszkańców Czeladzi

Antonina Szybowska

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 59-71

Artykuł opisuje życie codzienne w Czeladzi, jednym z miast Zagłębia Dąbrowskiego, w czasie II wojny światowej. Rekonstrukcja roli, jaką odegrały w tym mieście zwierzęta (zarówno jako zwierzęta hodowlane i karmiące, jak i domowe), opiera się przede wszystkim na wspomnieniach zebranych przez autorkę podczas wywiadów z najstarszymi mieszkańcami miasta.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Gołąb Patricka Süskinda – próba interpretacji

Estera Głuszko-Boczoń

Język: PL | Data publikacji: 21-12-2021 | Abstrakt | s. 1-14

Przedmiotem analizy niniejszego artykułu  jest nowela Gołąb Patricka Süskinda. Bohaterem utworu jest podstarzały portier w banku, Jonathan Noel. Mężczyzna całe swoje życie podporządkował rygorowi pracy, dyscyplinie i rutynie, natomiast relacje społeczne ograniczył do minimum. Jednakże pewnego dnia jego przewidywalną egzystencję burzy pojawienie się gołębia na progu pokoju. Powoduje to serię fatalnych w skutkach zdarzeń. Reakcja protagonisty na gołębia zaskakuje i otwiera pole do psychologicznych rozważań nad naturą Jonathana.  Ptak dezorganizuje jego życie zmuszając go tym samym do podjęcia nowych, ryzykownych działań, które odbiegają od jego przyzwyczajeń. W artykule podejmuję próbę przeanalizowania przyczyn fobii bohatera, jego wewnętrznego rozdarcia, które prowadzą również do całkowitej alienacji i wyobcowania. Istotnym aspektem moich rozważań jest zjawisko samotności, jak również próba odczytania metafory gołębia oraz jego funkcji w noweli.

2021-12-21



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Jak się filozofuje z siodła? Przypadek Michela de Montaigne’a

Iwona Krupecka

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 63-76

In this text I am collecting and interpreting Michel de Montaigne’s reflections on the horses and horse-riding. I argue that there are two basic problems in which this theme was used by Montaigne: the fragility and unexpectedness of human life and body-mind relation. In both fields Montaigne proposed a re-evaluation in relation to the classical culture. In the first one, by interpreting Plato’s “practice of death” as an art of exposing oneself to an unexpected, and in the second, by linking mind activity with the bodily processes.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Rozwój możliwości wykorzystania jaj dla potrzeb człowieka – kontekst naukowy i społeczny

Anna Tomańska

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-30

Jajo jest strukturą, która pozwala na rozwój i rozmnażanie wielu organizmów. Nazywane jest także jedną z form rozwoju zwierząt. Poza tym, że umożliwia rozmnażanie to stanowi produkt przeznaczony do konsumpcji przez człowieka. Praca ma na celu przedstawić główne różnice w jajach występujących w królestwie zwierząt oraz wskazać występujące w nich czynniki bioaktywne. Jajo nie jest już tylko produktem spożywczym dla konsumenta, jego rola nabiera znaczenia super-żywności. Umożliwia kontrolowane wzbogacanie jego składu w czynniki bioaktywne, sprzyjające zdrowiu człowieka a nawet mogące wpływać terapeutycznie lub leczniczo. Pomimo dużych możliwości związanych z produkcją jaj konsumenci przejawiają różne preferencje i nie zawsze obdarzają nowy produkt zaufaniem.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

W stronę hermeneutyki postantropocentrycznej

Patryk Szaj

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 47-62

The author of the article asks whether it is possible to practice post-anthropocentric hermeneutics. He expresses the need for opening the hermeneutic thought to the problem of what is non-human, especially in the context of contemporary diagnoses of the Anthropocene, climate crisis, ecological crisis, etc. Such a postanthropocentric correction of hermeneutics is possible due to the notion of “understanding” which can be extended towards understanding of non-human others and towards understanding with non-human others. This coincides with insights which have been formulated within animal studies, ecocriticism, posthumanism, etc. In order to make such an extension happen, however, a biopolitical correction of hermeneutics is also required, which would restore the hermeneutic subject to the biological and material life.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Za ścianą. O kobiecie, zwierzętach i (nie)codzienności w powieści Ściana Marlen Haushofer

Estera Głuszko-Boczoń

Język: PL | Data publikacji: 28-09-2022 | Abstrakt | s. 1-19

Wydana w 1963 roku powieść Marlen Haushofer Ściana przyniosła autorce duży rozgłos i zyskała uznanie czytelników i krytyków nie tylko w krajach niemieckojęzycznych. Bohaterka, na skutek niezrozumiałego i niepojętego zrządzenia losu, zostaje odcięta od świata zewnętrznego przez niewidzialną przeszkodę – ścianę. Za ścianą życie ludzi i zwierząt zamiera w sensie dosłownym. Jedyną ocalałą z katastrofy jest bohaterka. Od tej pory kobieta musi żyć w całkowitym odosobnieniu, zdana wyłącznie na siebie. Jedynymi jej towarzyszami jest kilka zwierząt, które nadają sens jej egzystencji. Poczucie odpowiedzialności za żywe stworzenia, troska o nie, a także całkowita izolacja oraz poczucie beznadziei determinują codzienność bohaterki. Samotność jednostki w obliczu katastrofy i strach przed nieznanym to tematyka powieści, która dzisiaj wydaje się być szczególnie aktualna.

2022-09-28



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

O krzywdzie odbierania życia. Głosy wybrane

Dariusz Gzyra

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 309-319

Artykuł jest szkicowym ujęciem wybranych stanowisk filozoficznych związanych z etycznym problemem odbierania życia. Na podstawie prac i wypowiedzi Johna Sanbonmatsu, Petera Singera, Toma Regana i Elizabeth Harman, zostaje poddane analizie związek pomiędzy określeniem wartości życia a kwestią ciągłości w czasie indywidualnej tożsamości psychofizycznej jednostki (zwierzęcia, w tym człowieka) oraz zależność przyjmowania określonego stanowiska w kwestii dopuszczania zabijania od jego relacji do potocznych, powszechnych intuicji.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Narracje zootanatologiczne jako wyznacznik relacji między osobą ludzką i pozaludzką

Małgorzata Poks

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 253-263

Is animal death grievable and do animals grieve their dead? The answer to these questions depends on the narratives one subscribes to. In the dominant narrative of the Western world, human death is treated with respect and animal death is either invisible or instrumentalized. In this article I am considering the consequences of challenging this narrative from the sites of enunciation that are marginal to modernity and, thus, do not replicate its hyperseparated dualism (Val Plumwood’s phrase). First, I introduce the holistic imaginary of indigenous Americans on the example of Linda Hogan’s novel Solar Storms. Next, on the example of Olga Tokarczuk’s Drive Your Plow over the Bones of the Dead, I move to the perspective of Duszejko – a self-exile from European modernity. Both novels demonstrate that iconographies of death (and life) make a real difference in our relationship to the nonhuman other.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Historia zawiedzionych nadziei. O zakazie chowu zwierząt na futra

Agnieszka Bielska-Brodziak , Marlena Drapalska-Grochowicz , Marek Suska

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2020 | Abstrakt | s. 437-464

The deputy’s draft bill amendment about the Animal Protection Act submitted to the Marshal of the Sejm in November 2017 was one of the most ambitious attempts in the Third Republic of Poland to improve the legal protection of animals. The loudest proposal in the project was to prohibit the rearing and breeding of animals for the purpose of obtaining fur from them. In the article, the Authors reflect on the reasons for the political failure of this project. In the conditions of such strong centralization of political power, was the resistance from big business really decisive? What political conditions would have to be met for such far-reaching socio-economic changes motivated by public morality and environmental protection? Why this issue aroused so many contradictory emotions in political discourse? What is more important: economic profits based on cruelty to animals or life of sentient, autonomous beings?

2020-12-30



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wszystkie zwierzęta są równe… czyli dlaczego zasada etyczna, na której opiera się ludzka równość, wymaga od nas także równego traktowania zwierząt

Peter Singer , Dmitry Kozhevnikov , Magdalena Kozhevnikova

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-9

Exctract from the book Animal Liberation Now (Publisher: New York: HarperCollins, 2023), which shows that despite the growing importance of the animal liberation movement, we still abuse animals on an incomprehensible scale. The book returns to the themes of Animal Liberation – Peter Singer’s groundbreaking work from 1975 and examines how the issues of the animal rights movement intertwine with climate change and social justice. The book is also a voice arguing for a new ethics of our relationship with animals. In the quoted passage, Peter Singer argues for animal liberation and equal treatment of the interests of humans and non-humans. He also describes speciesism as prioritizing the interests of one’s own species. The ethical basis for equal treatment of different species is their shared capacity to suffer.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwiastuni śmierci, żałobnicy i ostatni towarzysze podróży. Zachowania zwierząt domowych w obliczu śmierci człowieka w polszczyźnie ludowej

Olga Kielak

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 35-45

The subject of the article is a scientific reflection on the behaviours of domestic animals in the face of human death. Using the rich folkloristic and ethnographic material, the author has distinguished three types of roles in which – in folk beliefs – animals are incarnated: (a) death harbingers, (b) mourners, feeling sad and regret after losing a loved one, (c) the last travelling companions. The analysis proved that the roles played by animals in the face of the death of a loved one implement the principle of „solidarity with life” – a key principle of traditional peasant culture, the basis of life and a keystone of existence in the group.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta z Ukrainy w obliczu wojny. O działaniach polskich organizacji pozarządowych i administracji publicznej po agresji Federacji Rosyjskiej

Julia Klimczuk , Michał Pręgowski

Język: PL | Data publikacji: 02-04-2025 | Abstrakt | s. 1-22

Niniejszy artykuł został poświęcony międzygatunkowemu aspektowi konfliktów zbrojnych na przykładzie wojny w Ukrainie. Jego celem jest przybliżenie form pomocy niesionej ukraińskim zwierzętom przez polską administrację publiczną i organizacje trzeciego sektora, jak również przedstawienie administracyjno-prawnych uwarunkowań tej pomocy. Działania, o których mowa, dotyczyły przede wszystkim zwierząt towarzyszących przybywających do Polski wraz z rodzinami ukraińskich uchodźców wojennych, jak również zwierząt bezdomnych w Ukrainie. W pracy wykorzystano metodę desk research (analiza doniesień prasowych, analiza zawartości stron internetowych organizacji trzeciego sektora i administracji publicznej), jak również badanie jakościowe w formie 12 wywiadów częściowo ustrukturyzowanych z przedstawicielami organizacji biorących udział w niesieniu pomocy ukraińskim zwierzętom. Autorzy koncentrują uwagę na pierwszych miesiącach działań wojennych z 2022 roku, kiedy zarówno fala uchodźcza jak i zryw pomocowy były największe.

2025-04-02



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wizerunek konia terapeuty w filmie na wybranych przykładach

Anna Lusińska

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 331-346

The image, in general, is understood as an image, an image or a likeness. Nowadays, this concept is associated with its shaping and reception in order to influence the environment. Thinking about the image, first of all, its personal connotations are taken. Can you therefore analyze the image of an animal, and more specifically a horse? It turns out that yes, because this representative of the even-toed ungulate, accompanying man in his life since prehistory, appeared in art, including film. He was honored to be his object or rather subject. Among the many roles he had to play, there was also a humanizing role – the therapist. The aim of the article was to show the image of the horse as a therapist in selected film examples and its analysis.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Bezdomność psów w Polsce, Holandii i we Włoszech w ujęciu komparatystycznym

Hanna Mamzer , Paweł P. Nowak , Magdalena Ziółkowska

Język: PL | Data publikacji: 27-05-2025 | Abstrakt | s. 1-23

Tekst prezentuje porównawczą analizę sytuacji psów bezdomnych w trzech wybranych krajach: Polsce, Włoszech i Holandii. Celem artykułu jest przeanalizowanie sytuacji bezdomnych w relacji do specyfiki kulturowej danego kraju. Taka analiza ma pomóc zidentyfikować czynniki, jakie mogą pomagać w ograniczaniu zjawiska bezdomności zwierząt, które jest problemem nie tylko ze względu na dobrostan zwierząt, ale też ze względu na dobrostan ludzi. Zwierzęta bezdomne są narażone na choroby, śmierć w wypadkach komunikacyjnych, brak pożywienia, a także na nieżyczliwe podejście ze strony ludzi. Z kolei dla ludzi bezdomne psy generują zagrożenie pogryzieniami, rozprzestrzenianie się zoonoz, konieczność realizowania programów opłacanych ze środków publicznych, a mających na celu ograniczanie bezdomności zwierząt. Największym wyzwaniem w tej sytuacji jest zapewnienie dobrostanu zwierzętom – czy pozostawanie przez całe życie w schronisku jest dla zwierząt lepsze niż bytowanie jako zwierzę bezdomne? Holandia nie ma problemu bezdomnych zwierząt (wszystkie są wyłapywane, umieszczane w schroniskach i przekazywane do adopcji), w Polsce występują nieliczne zwierzęta wolno bytujące, ale jest potężny problem przepełnionych schronisk, w których zwierzęta są zamykane na całe życie. Włochy mają zwierzęta bezdomne wolno bytujące i schroniskowe. Porównanie sytuacji tych trzech krajów umożliwia powielenie dobrych praktyk w zapobieganiu bezdomności zwierząt.

2025-05-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ni kaczka, ni bóbr, czyli słów kilka o dziobaku w symbolice i wierzeniach Aborygenów

Dawid R. Wesołowski

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 85-108

Since ancient times, people have been fascinated by animals. They are such a close element of the biosphere, that it is not possible for them to go unnoticed. Treating animals as sacred beings is one of the primary elements of totemism – belief in kinship with the class of objects (in this case animals). It is clearly visible in the culture of Australian aborigines. The paper presents, through the scope of mystic relation aborigines-animals, the role of platypus in the culture of indigenous inhabitants of Australia. It is also an attempt to fill the gap in the humanist discourse about animals because to this day platypus haven’t had any monographic study in the field of religious studies, cultural studies or even animal studies. By analyzing the stories from the Dreamtime, the text shows the mythical genesis of this mammal, the origin of its characteristic features, and it functions in the life of a tribe, especially in the light of aquatic symbolism.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Etyka współpracy afirmatywnej. Studium przypadku społeczności kotów w miejskiej przestrzeni publicznej

Luiza Eirini Vergara Kesada

Język: EN | Data publikacji: 30-06-2025 | Abstrakt | s. 1-21

Niniejszy tekst jest próbą włączenia niedawnej instytucjonalizacji relacji człowiek-zwierzę w domenę państwa greckiego, w szersze systemy władzy i technologie współczesnej wojny, które restrukturyzują miejską przestrzeń publiczną Aten. Koncentrując się na trzech rytuałach społecznych kociej społeczności w gaju Nea Philadelphia, przyglądam się etyce afirmatywnej współpracy, która nie została uwzględniona w humanistycznych kategoryzacjach zwierząt towarzyszących czy promowane przez prawo definicje dobrostanu (ustawa 4830/2019). Skupienie się na heterogenicznym zespole opiekunów i kotów oraz życiu społecznym kotów może przyczynić się do zrozumienia sprawczości w relacjach, post-humanistycznej konceptualizacji podmiotów i wyznaczenia społeczności zwierząt, która może dostarczać informacji podczas kształtowania polityki oraz wspomagać tworzenie nowej polityki wykraczającej poza binarność i hierarchizację form życia.

2025-06-30



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta składane w ofierze (na podstawie noweli Iwana Szmielowa Słońce umarłych)

Alfia Smirnova

Język: RU | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 203-210

Artykuł zawiera analizę najtragiczniejszego dzieła Iwana Szmielowa – „epopei” Słońce umarłych, opisującego ostatnie chwile wojny domowej w Rosji. Tragizm opowieści, wybrzmiewający w tytule, narasta stopniowo i nasila się wraz z rozwojem akcji, realizując się w motywach przetrwania-umierania oraz zbliżającej się apokalipsy. W obrazie ginącego świata zwierzęta odgrywają wyjątkową rolę, są pierwszymi stworzeniami, które składane są w ofierze – niezależnie od tego, czy są to ptaki (paw, orły, jastrząb, gołębie itp.), czy zwierzęta domowe (koń, krowa, pies, kot). W zrozumieniu ich losów szczególną funkcję pełnią zoonimy, które pozwalają na personifikację każdego ze zwierząt i podkreślają wartość życia wszystkich stworzeń.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„[…] nieszczęściem jest złamane drzewo i bielejący szkielet koński”. Bolesław Prus – przyjaciel koni

Ewa Krzakowska-Łazuka

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-19

Artykuł bada szeroko reprezentowany w literaturze, korespondencji oraz publicystyce Bolesława Prusa motyw konia. Przedstawia zapisany w twórczości pisarza obraz konia jako współuczestnika życia codziennego, rozrywki i pracy człowieka w społeczeństwie II poł. XIX wieku. Analizuje kolejne, związane z końmi zagadnienia, którym na przestrzeni lat Prus pisarz i Prus dziennikarz poświęcał uwagę (m.in. warszawska hippika rekreacyjno-sportowa, wyścigi konne, kwestie hodowlane, transport miejski, praca na roli, działalność towarzystw dobroczynnych na rzecz poprawy losu koni miejskich). Celem artykułu jest również próba demonstracji etycznego protestu pisarza, towarzyszącego utrwalonemu w jego twórczości obrazowi krzywdy i eksploatacji koni pracujących.

2021-06-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

O szczurach i ludziach II. Wykorzystanie pragmatystycznego podejścia do Zasady Energii Swobodnej

Zbigniew Słuszkiewicz

Język: PL | Data publikacji: 13-06-2025 | Abstrakt | s. 1-37

W drugiej części tryptyku Of Rats and Men zaproponowana zostaje pozytywna odpowiedź na wcześniejsze konkluzje. Z pomocą zasobów konceptualnych pragmatyzmu oraz interpretacji fundamentalnych zasad fizycznych, płynących ze współczesnych nieortodoksyjnych ujęć teoretycznych – metafizyki procesu, rozszerzonej syntezy ewolucyjnej i teorii powiązanych ze „zwrotem pragmatycznym” w naukach kognitywnych, a mianowicie zasady energii swobodnej (FEP) i przetwarzania predykcyjnego (PP) – przeprowadzona zostaje rekonstrukcja podstaw podmiotowości sprawczej. W artykule broniona jest teza, że podmiotowość sprawcza, rozumiana jako zdolność organizmów do działania w odniesieniu do racji, nie jest wyznacznikiem ludzkiej poznawczej wyjątkowości, lecz inherentną własnością procesu życia, której źródłem jest egzystencjalny imperatyw utrzymywania stabilności homeodynamicznej przez organizm. Autor argumentuje na rzecz zasadności stosowania intencjonalnej terminologii w wyjaśnianiu zachowań zwierząt, wskazując, że FEP umożliwia takie podejście, a także że jest ono zbieżne z pluralistycznym stanowiskiem pragmatyzmu i antyredukcjonistyczną linią procesualnej metafizyki w filozofii biologii. Artykuł kładzie podwaliny pod dalszą analizę zaawansowanych form podmiotowej sprawczości, która zostanie rozwinięta w ostatniej części tryptyku.

2025-06-13



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęcy cmentarz z „Pana Tadeusza". Mickiewiczowska zootanatologia w świetle wiedzy indygenicznej

Anna Filipowicz

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 185-201

Artykuł jest próbą nieantropologicznej lektury mówiącego o zwierzęcym cmentarzu fragmentu Pana Tadeusza. Odczytywany w świetle wiedzy indygenicznej Mickiewiczowski matecznik okazuje się pod wieloma względami reliktem animistycznej wyobraźni, w której ludzie i nie-ludzie mają podobny ontologiczny status. Czerpiąc z zakorzenionej w bezpośrednim doświadczeniu ludowej wiedzy, poeta antycypuje również całkiem współczesne przyrodoznawcze rozpoznania – te o „duchowym życiu zwierząt” oraz ich zbieżnych z ludzkimi mortualnych zwyczajach.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Od wielkich łowów do zarządzania konfliktem. Racjonalizacja agresji jako próba emancypacji od zwierzęcej natury

Katarzyna Kukowska , Sebastian Skolik

Język: PL | Data publikacji: 21-12-2021 | Abstrakt | s. 1-20

W klasycznych paradygmatach nauk społecznych konflikty interpersonalne traktuje się jako przeszkody w osiąganiu celów albo jako immanentny element życia społecznego wynikający z istnienia hierarchii i nierówności budujących napięcia w strukturze społecznej. Przyjmuje się nierzadko, że kultura stanowi pancerz chroniący ludzi przed ich zwierzęcą naturą, stanowiącą zarzewie agresji. Wydaje się, że jest to raczej pancerz pozwalający na legitymizowanie przemocy poprzez stosowanie altruistycznego karania.  Autorzy poddają dyskusji problematykę agresywnych zachowań współczesnego człowieka z perspektywy ewolucyjnej. Czy występowanie mobbingu, molestowania, przemocy symbolicznej, stygmatyzacji obcych oraz dyskryminacji mniejszości to rezultat kształtowanych przez miliony lat uwarunkowań wspólnych dla człowieka i innych hominidów, czy też pokłosie uruchomienia parędziesiąt tysięcy lat temu mechanizmu eksterminacji innych gatunków przez przedstawicieli naszego gatunku? Homo sapiens nie należy do drapieżników, przez co przejawy agresji zarówno wewnątrzgatunkowej, jak i międzygatunkowej skutkują brutalnością, ale również dylematami moralnymi dla tej obdarzonej empatią wielkiej małpy.

2021-12-21



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Humanizm jako główna kategoria bioetyczna w medycynie podczas pracy ze zwierzętami

Tatiana Kovaleva , Lidiia Zakharova , Elena Pariyskaya

Język: RU | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-12

Podczas wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych i praktycznych na studiach biologicznych i medycznych centralne miejsce zajmują zwierzęta. Rozwój technologii i osiągnięcia myśli etycznej pozwoliły zmienić pogląd na stosunek badacza-eksperymentatora do przedmiotu jego badań. Na Wydziale Fizjologii Uniwersytetu w Petersburgu wykładowcy stopniowo rezygnują z wykorzystywania zwierząt w ćwiczeniach praktycznych, aktywnie wprowadzając alternatywne metody nauczania studentów medycyny. Takie zmiany zachodzą ze względu na fakt, że studenci coraz częściej bronią swojego stanowiska, aby nie szkodzić zwierzętom. Zastąpienie doświadczeń ze zwierzętami metodami alternatywnymi nie wpływa na jakość kształcenia i ma wiele zalet: szybkość i dokładność szkolenia, indywidualne podejście, powtarzalność, łatwość monitorowania i oceny wyników, możliwość samokształcenia, pozytywny stosunek do życia.

2021-06-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Nie taki rekin straszny, jak go malują… Wywiad z Justyną Szumacher – polską podróżniczką i miłośniczką nurkowania z rekinami

Justyna Szumacher , Justyna Tymieniecka-Suchanek

Język: PL | Data publikacji: 13-12-2024 | Abstrakt | s. 1-14

An interview with Justyna Szumacher – a traveler who dives (not in a protective cage!) with sharks in various places around the world – aims to show that these fish do not pose such a threat to humans as is commonly believed. Szumacher is considered an expert in diving with sharks in Poland, with extensive theoretical and practical knowledge about the behavior of these fascinating fish in their natural environment. It carries out activities aimed at raising awareness of the necessary protection of this apex predator, which is in danger of extinction, and shaping the appropriate perception of these animals by refuting the ethologically false image of a man-eating shark established in popular consciousness by the

2024-12-13



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Człowiek śmierć uczynił. Kilka uwag o zwierzętach, ludziach i śmierci

Tadeusz Sławek

Język: EN | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 167-183

Korzystając z tekstów tak różnych poetów jak William B. Yeats, Emily Dickinson czy Ted Hughes, esej próbuje ukazać różnice w sposobie rozumienia i przedstawiania śmierci zwierzęcia i człowieka. Tradycyjnie w naszych wyobrażeniach ta pierwsza wydaje się nie nastręczać problemów, wszak w przeciwieństwie do śmierci człowieka, która poprzez lęk i niepokój zjawia się w ludzkim czasie jakby „przed czasem”, zwierzę umiera nagle, nieoczekiwanym cięciem przecinającym nić jego życia. Koncypujemy, że zwierzę umiera, nie przeżywając niepokoju, jaki śmierć wprowadza w horyzont życia ludzkiego od samego jego początku. Dlatego kultura zawsze suponowała, dając temu wyraz w popularnych aforyzmach w rodzaju non omnis moriar, istnienie jakiejś „reszty”, której śmierć nie jest w stanie dotknąć. Zwierzę z kolei umierałoby niejako „całkowicie”, „bez reszty”. Esej stara się zdekonstruować te tradycyjne przekonania, przywracając życiu ludzkiemu „zwierzęcy” wymiar śmierci.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Żresz jak świnia! Jedz jak człowiek! – czyli o niektórych stereotypach językowych dotyczących jedzenia

Agnieszka Gasz

Język: PL | Data publikacji: 14-12-2021 | Abstrakt | s. 1-18

Jedzenie (odżywianie się) to czynność (życiowa) właściwa zarówno ludziom, jak i zwierzętom. Wyznacza więc ono pewien wspólny obszar łączący dwie różne perspektywy interdyscyplinarnych badań, określanych odpowiednio jako: food studies i animal studies.  Celem niniejszego artykułu jest omówienie ważniejszych stereotypów językowych dotyczących jedzenia. Na podstawie analizy najczęściej używanych w polszczyźnie frazeologizmów zawierających komponenty jeść i żreć zostanie podjęta próba wykrycia podstawowych składników konotacyjnych ich znaczenia, a zarazem rekonstrukcji wyłaniającego się z nich obrazu jedzenia. W trakcie analizy zgromadzonego materiału językowego zostaną wykorzystane wybrane procedury badawcze wypracowane w obrębie semantyki kulturowej (elementy definicji kognitywnej, metafora pojęciowa, animalizacja).

2021-12-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Antropocentryczne nacechowanie frazeologizmów z nazwami ptaków

Beata Burska-Ratajczyk

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-14

Artykuł opisuje antropocentryczne nacechowanie frazeologizmów, które zawierają w swej strukturze nazwy ptaków. Przedstawiony materiał pokazuje, że utrwalone w polskiej frazeologii relacje między ptakami i ludźmi są ważne. Zróżnicowane strukturalnie połączenia z ptasim komponentem w sposób metaforyczny charakteryzują człowieka. Doświadczenia i spostrzeżenia w nich skupione konotują zarówno pozytywne, jak i negatywne wartości, które dotyczą nie tylko wyglądu zewnętrznego, ale także intelektu, doświadczenia człowieka oraz ogólnych prawideł ludzkiej egzystencji.

2021-06-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Co decyduje o zmianie stylu życia? Filozoficzne założenia weganizmu jako postawy moralnej człowieka wobec zwierząt pozaludzkich

Adriana Schetz

Język: PL | Data publikacji: 25-04-2024 | Abstrakt | s. 1-14

Artykuł stanowi filozoficzną analizę głównych czynników biorących udział w podejmowaniu decyzji o zmianie stylu życia na wegański. Ustaliłam, że do czynników tych należą: (1) przede wszystkim kierowanie się zasadą charakterystyczną dla koncepcji głębokiej ekologii, w myśl której życie każdego zwierzęcia (w tym oczywiście również człowieka) jest wartością wewnętrzną czy też finalną oraz (2) poziom inteligencji emocjonalnej, a zwłaszcza empatii. Rozważam także jeden z poważniejszych dylematów moralnych, z jakim zmagają się zwolennicy wegańskiego stylu życia, a który określiłam mianem dylematu głębokiej ekologii.

2024-04-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta wobec śmierci

Paweł Pasieka

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 135-152

Jeszcze do niedawna szacowna mądrość utrzymywała, iż przywilejem ludzi jest nie tylko poznawać rzeczywistość przy pomocy rozumu i mowy, lecz żyć ze świadomością własnej śmiertelności. Ranga, jaką nadawano śmierci oraz doświadczeniu umierania wynikała stąd, iż ludzka kultura jest nie tylko na wiele sposobów związana z tym tragicznym doświadczeniem, ale dla wielu wprost z niego wynika. Bez świadomości śmierci nie byłoby kultury i jej trwałych osiągnięć. Jej istnienie stanowi paradoksalny efekt trapiącej nas tanatofobii. Współcześnie istnieje coraz więcej dowodów na to, że zwierzęta również w jakiś sposób doświadczają śmierci. Zmiany w ich zachowaniu i nastroju mogą być motywowane różnymi czynnikami, lecz nie sposób zaprzeczyć, że śmierć innego osobnika nie wywiera na nich żadnego wpływu. Wiele wskazuje na to, że ma on trwały skutek, gdyż uczucia smutku, żalu, a nawet głębokiej depresji będące następstwem tego wydarzenia stanowią ważne czynniki utrwalające łączące je więzi emocjonalne i społeczne. Nawet jeśli ich requiem ma formę skowytu i jęku, to nie znaczy, że jest tylko nic nie znaczącą zmarszczką na oceanie ich bezrozumnego i niezakłóconego trwania.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Dobrostan zwierząt gospodarskich w PRL

Gabriela Jarzębowska

Język: PL | Data publikacji: 27-06-2023 | Abstrakt | s. 1-22

Przedmiotem niniejszej analizy są warunki bytowania zwierząt w hodowli wielkostadnej w czasach PRL oraz to, jakie odbicie znajdowały one w ówczesnym dyskursie hodowlanym i zootechnicznym. Moim celem jest zrozumienie, czym były tak zwane dobre praktyki w hodowli przed upowszechnieniem się pojęcia dobrostanu i jak rozumiano wówczas właściwą opieką nad zwierzętami gospodarskimi. Dowodzę, że ewolucja praktyk hodowli pociągała za sobą zmiany w dyskursie hodowlanym, a zwłaszcza w retoryce stosowanej do opisu nie-ludzkich zwierząt i ich relacji z ludźmi. Próbuję zarazem wyznaczyć czasowe cezury definiujące przesunięcia dyskursywne, które ukształtowały późniejsze praktyki hodowlane. Artykuł pozwala ukazać warunki życia zwierząt gospodarskich w tamtej epoce, ale także „wejść w głowy” ludzi zajmujących się, bezpośrednio lub pośrednio, tworzeniem i nadzorowaniem ich dobrostanu. Uchwycenie, co rozumieli oni pod pojęciem dobrej opieki nad zwierzętami wydaje się fundamentalne dla prześledzenia zmian, jakie zaszły w opisywaniu relacji między ludźmi a zwierzętami hodowlanymi w czasie ostatnich 70 lat.

2023-06-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Czy ryby to gorszy rodzaj zwierząt?

Barbara Grabowska

Język: PL | Data publikacji: 19-11-2025 | Abstrakt | s. 1-14

Ryby są specyficznymi zwierzętami: ze względu na odmienne środowisko życia i sposób komunikacji mamy z nimi bardzo ograniczony kontakt. Dlatego też w mniejszym stopniu niż ssaki, czy nawet ptaki, budzą nasze współczucie. Niekiedy kwestionowana jest nawet ich zdolność do odczuwania bólu i cierpienia. Jest to bardzo istotne, ponieważ bycie istotami odczuwającymi jest z zasadzie jedyna podstawą nadania rybom statusu moralnego. Chroni je wówczas przede wszystkim zasada przeciw okrucieństwu. 

Ryby nie są ani podmiotami życia, ani osobami pozaludzkimi. Są objęte ochroną według zasady równego rozważenia interesów, ale jednocześnie uważane za przykład istot zastępowalnych. Dużo gorzej, lub w ogóle, nie chroni ich prawo dotyczące na przykład warunków transportu i uboju. Opinia publiczna także nie rzadko staje w obronie ryb, gdyż mało kto wie chociażby o hodowlach ryb i warunkach w nich panujących. Dlatego ważne jest zwracanie uwagi na cierpienie i potrzebę ochrony także i tych zwierząt.

2025-11-19



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Zdychanie” czy „umieranie”? – estetyczny i etyczny wymiar śmierci we współczesnej twórczości dramaturgicznej

Monika Błaszczak

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 237-252

Niezwykle interesującym zagadnieniem na polu literatury okazują się estetyczne i etyczne wymiary śmierci zwierząt. Czy śmierć spokojna, we śnie, w przyjaznym otoczeniu, bez lejącej się krwi, przez to, że jest estetycznie „ładniejsza”, to jest też bardziej etyczna? Jak te dwie kategorie mają się do siebie w perspektywie śmierci zwierząt? Mówi się, że zwierzę „zdycha”, a człowiek „umiera”. Czy mamy poczucie wspólnoty losu ludzkiego i zwierzęcego w obliczu śmierci? Próby odpowiedzi na postawione pytania można znaleźć we współczesnych dramatach, wśród których jednym z najciekawszych z punktu widzenia poruszanego tutaj problemu jest Pawi tren Iwony Korszańskiej. W tekście autorki zwierzęta i ludzie ulegają zrównaniu we wspólnym losie, a ich śmierć nie ulega waloryzacji na zdychanie i umieranie, tylko jest równoważna i równoprawna. W przedstawionych w dramacie performansach społecznych nieodłączna para Eros i Thanatos naznacza życie człowieka i zwierzęcia w tym samym stopniu.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Szarańcza z Apokalipsy św. Jana – owad zwykły czy niezwykły? Eksperyment filologiczny: od natury do nanotechnologii

Grzegorz Ojcewicz

Język: PL | Data publikacji: 07-06-2023 | Abstrakt | s. 1-26

Zdaniem autora szarańcza, o której mówi się w Apokalipsie św. Jana, żadną miarą nie reprezentuje zwykłych owadów zaliczanych w systematyce do rodziny prostoskrzydłych (Acrididae) i znanych np. z Księgi Wyjścia z opisu plag egipskich. O ile szarańcza ze Starego Testamentu zachowywała się w sposób niszczycielski w całkowitej zgodzie ze swą biologiczną naturą, o tyle „szarańcza” w wizji św. Jana przypomina inteligentne mikroroboty skonstruowane przez dysponentów zaawansowanej technologii, najprawdopodobniej przez samych kosmitów. Autor twierdzi ponadto, że św. Jan na skutek obiektywnych ograniczeń podyktowanych szczątkową wiedzą o zaawansowanych technologiach kosmicznych nie miał innego wyjścia niż wyrażać swe myśli w prostych kategoriach zrozumiałych przede wszystkim dla niego samego. Stąd porównanie nanotechnologicznych „owadów” do znanej apostołowi pospolitej szarańczy oraz skorpionów — zwierząt z obszaru, jaki zamieszkiwał, i których zwyczaje biologiczne na pewno dobrze znał.

2023-06-07



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Asymetria powinności etycznych, czyli o nierównym traktowaniu różnych grup zwierząt w badaniach naukowych

Paweł Koperski

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-24

Zwierzęta należące do różnych grup taksonomicznych traktowane są w badaniach naukowych w bardzo odmienny sposób, bardzo różne są bowiem zakres i powszechność powinności moralnych którymi są one obdarzane. Ptaki, ssaki i głowonogi mają status uprzywilejowany względem pozostałych a ryby zajmują w tej hierarchii stanowisko pośrednie. Ogromna większość obecnych w biosferze zwierząt wciąż pozbawiona jest jakiejkolwiek ochrony podstawowych życiowych interesów. W ostatnich latach empirycznie potwierdzono obecność zaawansowanych funkcji poznawczych u wielu przedstawicieli bezkręgowców. Jednoznacznie nakazuje to porzucenie nawyku traktowania ich jako prymitywnych, niewrażliwych istot, których zachowanie oparte jest wyłącznie na zautomatyzowanych instynktach. Nowe koncepcje etyczne wyznaczają nowy paradygmat w zrozumieniu ich miejsca w sferze moralnych powinności. Szczególne miejsce zdobywa sobie wśród nich koncepcja etyki ewolucyjnie inkluzywnej.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Krowa w tradycyjnej kulturze duchowej Polesia Brzeskiego (1)

Inna Shved

Język: RU | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-27

W artykule podjęto rozważania na temat stosunku chłopów do krów, podstaw i mechanizmów jego semiotyzacji oraz mitopoetycznej interpretacji wizerunków krowy (cielaka) w różnych typach i gatunkach tradycyjnej białoruskiej kultury duchowej. Autorka analizuje materiał folklorystyczny i etnograficzny zarejestrowany w latach 1990–2018 na Polesiu Brzeskim. Wykazano, że powstały na gruncie motywacji mitologicznej „kod krowy-byka” obejmuje rozległy obszar zjawisk kultury duchowej i materialnej chłopów, przedmiotów związanych z życiem chłopskim, i jest odnotowywany w terminologii związanej z rytuałami, a także w obrzędowych i nieobrzędowych tekstach folklorystycznych

2021-06-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Aristajos i Tanatos. Owadzia poetyka Samuela Becketta

Michał Kisiel

Język: EN | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 211-226

Celem niniejszego artykułu jest próba nakreślenia sposobów, za pomocą których Samuel Beckett wiąże śmierć z figurami owadów, stanowiącymi jeden z najbardziej dopracowanych i konsekwentnych tropów zwierzęcych w jego literackim uniwersum. Jak się okazuje, w przeładowanych antropocentryzmem dziełach irlandzkiego pisarza zwierzęta zaskakują czytelnika tym, jak wiele z ich gatunków oraz okazów zamieszkuje jałowe i martwe przestrzenie Becketta. Owady nie stanowią w tej kwestii wyjątku: w światach Becketta spotykamy muchy, pszczoły, szerszenie, osy czy mrówki. Wychodząc od antropocentrycznego odczytania dzieł autora Końcówki przez Alaina Badiou, autor przesiewa tę interpretację przez maszynę antropologiczną Giorgio Agambena oraz posthumanistyczne rozważania Rosi Braidotti. W odróżnieniu od figur ludzkich, które skazane są na niekończącą się agonię pozbawioną wieńczącego ją wydarzenia, owady zostają odczytane jako byty przynależące w pełni do śmierci, sporadycznie przebijające się poprzez jej mur do świata żywych. Podążając za tym rozpoznaniem, autor stara się ukazać powyższą tezę na kilku różnych planach. W artykule zostaje zinterpretowana rola Worma (dosłownie: Robaka) w Nienazywalnym, a także jego niejasny status ontologiczny. W Molloyu zanalizowana zostaje relacja Morana do jego pszczół: obserwacja ich tańca oraz odkrycie ich śmierci oraz zwłok. W końcu, w dalszych częściach artykułu odczytana zostaje fascynująca Becketta logika roju, a także metonimiczne związki owadów z technologią, których tanatyczne aspekty ujawniają intrygujące związki ludzi i nieludzi w dziełach autora Końcówki.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Krowa w tradycyjnej kulturze duchowej Polesia Brzeskiego (2)

Inna Shved

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2021 | Abstrakt | s. 1-33

W artykule podjęto rozważania na temat stosunku chłopów do krów, podstaw i mechanizmów jego semiotyzacji oraz mitopoetycznej interpretacji wizerunków krowy (cielaka) w różnych typach i gatunkach tradycyjnej białoruskiej kultury duchowej. Autorka analizuje materiał folklorystyczny i etnograficzny zarejestrowany w latach 1990–2018 na Polesiu Brzeskim. Wykazano, że powstały na gruncie motywacji mitologicznej „kod krowy-byka” obejmuje rozległy obszar zjawisk kultury duchowej i materialnej chłopów, przedmiotów związanych z życiem chłopskim, i jest odnotowywany w terminologii związanej z rytuałami, a także w obrzędowych i nieobrzędowych tekstach folklorystycznych

2021-12-31



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

COVID i zwierzęta. Zwierzęco-ludzka rodzinność i zwierzęca przestrzeń miejska w czasach pandemii

Lucyna Kopciewicz , Marcin Welenc

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-20

Podczas pierwszej, drugiej i trzeciej fali zakażeń koronawirusem w Polsce autorzy prowadzili badania empiryczne online inspirowane teoretycznym potencjałem socjologii codzienności oraz socjologii katastrof. Jednym z problemów, który ujawnił się podczas realizacji tego projektu, była kwestia zmieniających się relacji ludzi i zwierząt, zmian zachowań zwierząt podczas lockdownu oraz zmian w zakresie zachowania ludzi wobec zwierząt. Interpretacje wyników badań przedstawione w tym artykule dotyczą dwóch sfer: sfery domowej – i zwierząt, które w niej zamieszkują oraz przestrzeni miejskiej – i zwierząt wolnożyjących (także zwierząt bezdomnych, porzuconych). Wyniki badań, zdaniem autorów, przyczyniają się do poszerzenia wiedzy o ludzko-zwierzęcej rodzinności oraz wiedzy o ekosystemach miejskich i możliwościach ich kulturowo-przyrodniczej eksploracji.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Duchowość jeździectwa? O związkach jeździectwa naturalnego z ideą nowej duchowości

Agata Rejowska

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-24

Nowa duchowość to zjawisko kultury współczesnej, które wykazuje niezwykłą zdolność adaptowania się do różnych dziedzin życia społecznego. Artykuł stanowi próbę wykazania obecności dyskursu nowej duchowości w narracjach czołowych propagatorów jeździectwa naturalnego. Pojawienie się dyskursu nowej duchowości w tak zdawałoby się odległej dziedzinie, jaką jest jazda konna może być przejawem szerszych zmian kulturowych, polegających na rozprzestrzenianiu się charakterystycznego języka czy wizji świata na kolejne obszary kultury. Jak wykazała przeprowadzona analiza, w narracjach propagatorów jeździectwa naturalnego jest obecny dyskurs nowej duchowości i charakterystyczne dla niego motywy, takie jak: myślenie holistyczne, odrzucenie dychotomii ciało–umysł, intuicjonizm, dowartościowanie natury, pojmowanie energii zbieżne z dalekowschodnimi koncepcjami, stosowanie alternatywnej medycyny czy zwrócenie uwagi na wartości tradycyjnie postrzegane jako „kobiece” (odrzucenie przemocy i dominacji, preferowanie współpracy).

2021-06-29